Άρθρα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας για την κατάργηση των Λατινικών από τις Πανελλήνιες εξετάσεις, άρα και από το Λύκειο, προκάλεσε δικαιολογημένες αντιδράσεις.

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκος, με διδακτική εμπειρία κλασικού φιλολόγου, δήλωσε τα εξής:

«Ὁ Πώλ Βαλερύ, ἐκ τῶν κυριοτέρων ἐκφραστῶν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως, εἶχε ἀναφέρει ὅτι ὁ Εὐρωπαϊκός Πολιτισμός στηρίζεται σέ τρία θεμέλια:

Τόν Γολγοθᾶ, τήν Ἀκρόπολη καί τό Καπιτώλιο, ἀναφερόμενος στόν Χριστιανικό λόγο τῆς Ἀληθείας καί τῆς κατά Χριστόν Ἀγάπης, τήν φιλοσοφία τῶν Ἀρχαίων Ἑλλήνων καί τήν νομική σκέψη τῶν Ρωμαίων.

Ἡ κατάργηση τοῦ μαθήματος τῶν Λατινικῶν συνιστᾶ ἀκρωτηριασμό τῶν βάσεων τοῦ πολιτισμοῦ μας καί πνευματική ἀφυδάτωση τῶν ἀνθρωπιστικῶν σπουδῶν, με ἀνησυχητικές συνέπειες στήν διαμόρφωση τοῦ ὁλοκληρωμένου Ἕλληνα καί Εὐρωπαίου πολίτη».

Εξ άλλου και η Τομεάρχης Παιδείας και Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας κ. Νίκη Κεραμέως εξέφρασε την αντίθεσή της στην κατάργηση των Λατινικών θυμίζοντας ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι ανθρωπιστικές σπουδές και τα κλασικά γράμματα αναβαθμίζονται.

Πράγματι είναι απορίας άξιον γιατί στην Ελλάδα υποβαθμίζονται τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά, την ώρα που ο Μακρόν στη Γαλλία έχει θέσει ως στόχο την ευρεία και συστηματική διδασκαλία των δύο αυτών μαθημάτων στα Γυμνάσια – Λύκεια της χώρας του. Άλλωστε ήταν και μία από τις προεκλογικές εξαγγελίες του η ενίσχυση του μαθήματος που είναι γνωστό ως grec– latin.

Τα Αρχαία Ελληνικά υπέστησαν συρρίκνωση κατά την περίοδο διακυβερνήσεως του ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτα καταργήθηκε η διδασκαλία του Επιταφίου του Περικλέους, τον οποίο κατέγραψε ο Θουκυδίδης. Ύστερα αποφασίσθηκε η κατάργηση της εξετάσεως των Αρχαίων Ελληνικών κατά τις προαγωγικές εξετάσεις του Γυμνασίου, δίνοντας έτσι το μήνυμα ης σαφούς υποβαθμίσεως του μαθήματος. Τώρα μαθαίνουμε ότι στις Πανελλήνιες εξετάσεις για σχολές όπως η Νομική, η Φιλολογία κ.ά οι υποψήφοι δεν θα εξετάζονται στη μετάφραση του διδαγμένου αρχαίου κειμένου, ενώ περιορίζεται σε λίγες γραμμές και η μετάφραση του αδιδάκτου αρχαιοελληνικού κειμένου.

Κι όμως η Ελλάδα θα έπρεπε να πρωτοπορεί στη διδασκαλία και έκδοση των κλασικών κειμένων. Θα μπορούσαμε να καταστούμε ένα διεθνές κέντρο Ανθρωπιστικών και Ορθοδόξων Σπουδών. Τα Αρχαία Ελληνικά είναι μία παλαιότερη μορφή της γλώσσας μας και μάς βοηθούν να κατανοήσουμε τις Ακολουθίες της Εκκλησίας και την ετυμολογία των νεωτέρων ελληνικών λέξεων.

Τα Λατινικά είναι η μητέρα των περισσοτέρων ευρωπαϊκών γλωσσών. Είναι άρρηκτα δεμένα με την Ευρώπη, στην οποία ανήκουμε. Είναι απαραίτητο βοήθημα όχι μόνο για τον Φιλόλογο και τον Ιστορικό, αλλά και για τον Νομικό, τον Θεολόγο, τον Πολιτειολόγο.

Τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά δεν είναι νεκρές γλώσσες, Είναι τα θεμέλια του πολιτισμού μας.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 9.9.2018

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Είδατε το νέο τηλεοπτικό διαφημιστικό μήνυμα, με το οποίο ο Σκοπιανός Πρωθυπουργός προπαγανδίζει υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών; Για να ψηφίσουν οι συμπολίτες του υπέρ της Συμφωνίας στο δημοψήφισμα της 30.9.2018,  ο Ζάεφ παρουσιάζει το σύνθημα της Ευρωπαϊκής Μακεδονίας, πουθενά δεν γίνεται λόγος για «Βόρεια Μακεδονία». Είναι προφανές ότι ο ορος «Βόρεια» μπήκε στη συμφωνία απλώς και μόνο για να έχει κάτι να παρουσιάσει ως επιτυχία ο κ. Τσίπρας. Στην πράξη οι Σκοπιανοί έχουν ήδη αποφασίσει την ταχεία έκλειψη και απόρριψη του γεωγραφικού προσδιορισμού.

Από πλευράς ιστορικής είναι σαφής η εμμονή του Ζάεφ και του επιτελείου του στην σκοπιανοποίηση των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, τους οποίους χαρακτηρίζουν ως  ιδρυτές και πατέρες του «μακεδονικού» έθνους. Η ελληνική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι με τη Συμφωνία προστάτευσε την αρχαία ελληνική ιστορία. Ακόμη κι αν δεχθούμε ότι ισχύει κάτι τέτοιο, η ουσία είναι ότι οι κ.κ. Τσίπρας και Κοτζιάς παραχώρησαν στα Σκόπια τη Χριστιανική, Βυζαντινή και Νεώτερη ιστορία της Μακεδονίας. Το κείμενο των Πρεσπών αποτυπώνει την αντίληψη πολλών στελεχών και διανοουμένων του ΣΥΡΙΖΑ περί ασυνέχειας του Ελληνικού Έθνους. Από τον Περικλή μεταβαίνουν στον Κολοκοτρώνη. Γι’ αυτό και ελαφρά τη καρδία επιτρέπουν στον Ζάεφ να διαφημίζει στο τηλεοπτικό σποτ το έργο των δύο  Θεσσαλονικέων αδελφών ως επίτευγμα του «μακεδονικού» έθνους. Όμως οι Άγιοι ήσαν Έλληνες και εστάλησαν σε διάφορες ιεραποστολές από τον Πατριάρχη και τον Αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως κατά τον 9ο αιώνα.

Όσον αφορά στη νεώτερη ιστορία του κατασκευασμένου έθνους ο Ζάεφ προβάλλει στο τηλεοπτικό φιλμάκι του τον Κρστε Μισίρκοφ. Πρόκειται για έναν διανοούμενο που δραστηροποιήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και τον οποίο θεωρεί η ηγεσία των Σκοπίων ως θεμελιωτή της σύγχρονης  «μακεδονικής» ταυτότητας. Όσοι ασχολούνται με την ιστορία των Βαλκανίων γνωρίζουν καλά ότι ο Μισίρκοφ έχει δημοσιεύσει πολλά κείμενα, στα οποία δηλώνει Βούλγαρος και υπεραμύνεται των Βουλγαρικών απόψεων στο Μακεδονικό. Κατά καιρούς είχε ξαφνικές μετακινήσεις προς τον «μακεδονισμό» που χαροποιούν τη σκοπιανή προπαγάνδα, αλλά  αυτές οι εναλλαγές στις απόψεις του καταδεικνύουν πόσο σαθρά είναι τα θεμέλια του τεχνητού έθνους, το οποίο κατασκεύασε ο Τίτο το 1944.

Δύο Έλληνες Ορθόδοξοι ιεραπόστολοι και ένας Βουλγαρόφρων με οβιδιακές μεταμορφώσεις χρησιμοποιούνται από τον Ζόραν Ζάεφ ως επιχειρήματα υπάρξεως του «μακεδονικού»  έθνους. Κι όμως σ’ αυτό το εθνολογικό συνονθύλευμα η ελληνική κυβέρνηση παραχωρεί μακεδονική εθνότητα, ταυτότητα και γλώσσα. Η Συμφωνία των Πρεσπών βλάπτει σοβαρά τον Ελληνισμό!

Άρθρο στην ιστοσελίδα thepresident.gr – 3/9/2018

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο Υπουργός Εξωτερικών των Σκοπίων Νίκολα Ντιμιτρόφ δήλωσε στο Ευρωκοινοβούλιο ότι είναι Μακεδόνας και ότι στη χώρα του κατοικούν Μακεδόνες που μιλούν τη Μακεδονική γλώσσα. Και μόνον αυτή η δήλωση μάς δείχνει πόσο επικίνδυνη και επιζήμια είναι η Συμφωνία των Πρεσπών. Αν -ο μη γένοιτο- κυρωθεί η συμφωνία από το ελληνικό Κοινοβούλιο χαρίζουμε στα Σκόπια την ταυτότητά μας. Αποκοπτόμαστε από την ιστορία μας.

Αν ο Ντιμιτρόφ είναι Μακεδόνας, τότε εγώ που γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη και οι παππούδες μου αγωνίσθηκαν για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, τι είμαι; Αυτό το ερώτημα δεν εκφράζει μόνο την προσωπική μου αγωνία, αλλά και την αγωνία 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων της Βορείου Ελλάδος και εκατοντάδων χιλιάδων Μακεδόνων που ζουν στην υπόλοιπη Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η κυβέρνηση χαρίζει την εθνότητα, την ταυτότητα και τη γλώσσα σε 1 εκατομμύριο Σκοπιανών (οι υπόλοιποι κάτοικοι της χώρας δηλώνουν Βούλγαροι, Αλβανοί, Τούρκοι, Έλληνες κλπ) και την στερεί από 3 εκατομμύρια Ελλήνων. Τα Σκόπια θα είναι κράτος με το όνομα Μακεδονία (ο όρος Βόρεια συντόμως θα εκπέσει και θα ξεχαστεί) και θα ακούγεται διεθνώς, ενώ η ελληνική Μακεδονία θα είναι απλώς μία εσωτερική περιφέρεια της Ελλάδος .

Ο Νίκολα Ντιμιτρόφ σε δηλώσεις του προ ολίγων μηνών υπήρξε πιο σαφής: Είπε ότι οι κάτοικοι της Βορείου Ελλάδος δεν θα μπορούν να αποκαλούνται Μακεδόνες. Με τη Συμφωνία των Πρεσπών η κυβέρνηση Τσίπρα χαρίζει σε ένα πολυεθνικό συνονθύλευμα τη μονοπώληση του ονόματος και της ταυτότητας. Είναι πολύ σκληρό για τον Έλληνα Μακεδόνα να αισθάνεται ότι η κυβέρνησή του αδιαφορεί για την ταυτότητά του, την ιστορία του, την αξιοπρέπειά του. Από την εποχή που ο κομμουνιστής δικτάτωρ Τίτο κατασκεύασε το ανύπαρκτο «μακεδονικό» έθνος η πρόθεση των ψευδομακεδόνων ήταν και είναι η μονοπώληση του ονόματος. Όταν ο Ντιμιτρόφ λέγει ότι ο ίδιος και οι συμπολίτες του είναι Μακεδόνες, εννοεί σαφέστατα ότι εγώ και όλοι οι πραγματικοί Μακεδόνες δεν θα μπορούμε να ονομαζόμαστε Μακεδόνες. Με το άρθρο 7 η εθνικώς επιζήμια Συμφωνία (και όχι προσύμφωνο) χαρίζει στα Σκόπια εθνική ταυτότητα Μακεδόνων και όχι απλώς υπηκοότητα, όπως διαδίδουν οι συντάκτες της.

Το απαράδεκτο κείμενο που υπεγράφη στις 17.6.2018 παραχωρεί την ιστορία μας σε μία ομάδα ανθρώπων, οι οποίοι πριν από το 1944 άλλα πίστευαν. Π.χ. ο πατέρας του Νίκολα Ντιμιτρόφ δήλωνε Βούλγαρος και αργότερα «μακεδονοποιήθηκε». Τα τεχνητά έθνη είναι κατασκεύασμα των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων. Ο Μουσσολίνι ήθελε να δημιουργήσει έθνος Βλάχων στην Πίνδο, ο Στάλιν κατασκεύασε έθνος Λευκορώσων, ο Τίτο κατασκεύασε έθνος «Μακεδόνων».

Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν πρέπει να κυρωθεί από το ελληνικό Κοινοβούλιο.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 2.9.2018

Ο Ιερός Ναός της Παναγίας Λιέβισκα στην Πριζρένη

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Τα σενάρια για πιθανή διχοτόμηση του Κοσσυφοπεδίου/Κοσσόβου και για ανταλλαγή εδαφών με τη Σερβία έχουν προκαλέσει εύλογα ερωτήματα για την ειρήνη στην περιοχή. Το πρώτο ερώτημα, το οποίο ευλόγως έρχεται στο μυαλό μας, αφορά την παρουσία της Ελληνικής Δυνάμεως Κοσσυφοπεδίου, της ΕΛΔΥΚΟ, η οποία αριθμεί 370 στρατιωτικούς. Οι Έλληνες έχουν ενταχθεί στη διεθνή ειρηνευτική δύναμη KFOR και αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε δύο σημεία: Στην Πριζρένη, πρωτεύουσα του Κοσσόβου, το οποίο όμως η Ελλάς δεν αναγνωρίζει ως κράτος, και στη Μητρόβιτσα, δηλαδή στη ζώνη του βορείου Κοσσόβου όπου κατοικούν οι περισσότεροι από τους ενπομείναντες Σέρβους.

Τα Ορθόδοξα μοναστήρια της περιοχής αποτελούν την κοιτίδα του σερβικού έθνους, γι’ αυτό και η Σερβία δεν έχει αποδεχθεί την ύπαρξη ανεξαρτήτου Κοσσόβου με αλβανική κυβέρνηση. Σημαντική, όμως, είναι και η πολιτιστική παρουσία του Ελληνισμού στην περιοχή.

Επτακόσια χρόνια πριν από την άφιξη των Ελλήνων στρατιωτικών της ΕΛΔΥΚΟ, έφταναν στο σερβικό τότε Κοσσυφοπέδιο Έλληνες αγιογράφοι από τη Θεσσαλονίκη και γενικότερα από τη Μακεδονία. Πρόκειται για την περίφημη Μακεδονική Σχολή αγιογραφίας, στην οποία ανήκει και ο γνωστός από τα έργα του στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους Μανουήλ Πανσέληνος. Καλό είναι να θυμόμαστε και να τονίζουμε αυτή τη σπουδαία περίοδο της Βυζαντινής αγιογραφίας, διότι το όνομα «Μακεδονική» θα διεκδικηθεί από τους Σκοπιανούς, αν -ό μη γένοιτο- κυρωθεί και εφαρμοσθεί η Συμφωνία των Πρεσπών.

Όπως καταγράφει ο αείμνηστος βυζαντινολόγος Μανόλης Χατζηδάκης στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ των Χριστουγέννων 1985 (Αφιέρωμα στη Θεσσαλονίκη), από το 1300 μέχρι το 1330 ο Μιχαήλ Αστραπάς από τη Θεσσαλονίκη μαζί με τον συνεργάτη του Ευτύχιο βρίσκονται στην υπηρεσία Σέρβων ηγεμόνων και αγιογραφούν Ορθοδόξους ναούς στο Κοσσυφοπέδιο και στην κυρίως Σερβία. Στρέφουν την αγιογραφία από τη βαριά τεχνοτροπία προς μία πιο ελαφριά, πιο πολύχρωμη και πιο αφηγηματική. Το μαρτυρούν η Παναγία στη Λιέβισκα της Πριζρένης (1308/9), ο Άγιος Γεώργιος στο Στάρο Ναγκορίτσινο (1317) και άλλα έργα.

Το Κοσσυφοπέδιο είναι ένα ανοιχτό Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, στο οποίο οι Έλληνες έχουμε βάλει τη σφραγίδα μας. Άλλωστα τα Σερβικά Μοναστήρια, πολλά από τα οποία υπέστησαν καταστροφές και επιθέσεις, πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ενδιαφέροντος και μελέτης από όλους τους Ορθοδόξους, αλλά και από κάθε μελετητή του Βυζαντίου/ Ρωμανίας. Οι Έλληνες στρατιώτες κατά τα τελευταία χρόνια προστάτευσαν αρκετά Ορθόδοξα μοναστήρια και ναούς.

Σήμερα η Ελλάς πρέπει να ενδιαφερθεί για την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών μεταξύ Αλβανών και Σέρβων και για την προστασία της Ορθόδοξης πολιτιστικής κληρονομιάς στο Κοσσυφοπέδιο και στα Μετόχια.

Και ας μην ξεχνούμε ότι η πόλη Μητρόβιτσα του Κοσσόβου πήρε το όνομά της από τον Άγιο Δημήτριο!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 26.8.2018

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Πολλά και διάφορα γράφονται για το μέλον του Κοσσόβου και για το ενδεχόμενο ανταλλαγής εδαφών μεταξύ αυτής της οντότητας και της Σερβίας. Το Κοσσυφοπέδιο για τους Έλληνες ή Κοσσόβα για τους Αλβανούς -που αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού- ή Κόσσοβο-Μετόχια για τους Σέρβους (που τιμούν ιδιαιτέρως τα Ορθόδοξα Μοναστήρια και τα Μετόχιά τους στην περιοχή) βρίσκεται κατά τις τελευταίες ημέρες στο επίκεντρο των συζητήσεων. Θυμίζω ορισμένα γεγονότα:

Ο Αμερικανός Πρέσβυς στο Κόσσοβο δήλωσε ότι δεν θα ήταν κακή ιδέα η διχοτόμηση της περιοχής (για τις ΗΠΑ είναι κράτος, αλλά η Ελλάς και άλλες χώρες δεν το αναγνωρίζουν) ώστε να αποσχισθεί η περιοχή της Μητρόβιτσα, στην οποία ζει η σερβική μειονότητα.

Εκπρόσωποι των Σέρβων και των Αλβανών Κοσσοβάρων άφησαν ανοικτό το ενδεχόμενο να συζητήσουν την ανταλλαγή εδαφών.

Οι Αλβανοί της περιοχής Πρέσεβο στη Νότιο Σερβία δήλωσαν ότι δέχονται να γίνουν αντικείμενο ανταλλαγής εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσσόβου. Δηλαδή η περιοχή τους να ενωθεί με το αλβανοκρατούμενο Κόσσοβο και το βόρειο τμήμα του Κοσσόβου να ενωθεί με τη Σερβία.

Το κρατικό γερμανικό πρακτορείο μετέδωσε ανάλυση, η οποία υπογραμμίζει ότι τα σχέδια για Μεγάλη ή «Φυσική» Αλβανία παραμένουν επάνω στο τραπέζι και θα δημιουργήσουν προβλήματα στα Σκόπια, στη Σερβία, στο Μαυροβούνιο, ακόμη και στην Ελλάδα.

Αλβανοί δημοσογράφοι του Κοσσόβου διαφωνούν με το ενδεχόμενο εδαφικών ανταλλαγών, διότι φοβούνται γενικευμένη αναταραχή στα Βαλκάνια. Θυμίζουν την επισφαλή σταθερότητα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, όπου το σερβικό κρατίδιο δεν έχει ουσιαστικούς δεσμούς με το κρατίδιο των Κροατών και Μουσουλμάνων.

Προτείνω να είμαστε προσεκτικοί, επιφυλακτικοί και συγκρατημένοι ενώπιον αυτής της σεναριολογίας, χωρίς πάντως να αποκλείουμε το ενδεχομενο αναταραχής στη Βαλκανική. Προ δύο μηνών οι οπαδοί της Συμφωνίας των Πρεσπών μάς έλεγαν ότι οι Γερμανοί εταίροι μας στην Ε.Ε. επιθυμούν διακαώς τη σταθεροποίηση των Σκοπίων, άρα δεν πρέπει να συγκρουσθούμε μαζί τους. Τώρα διαβάζουμε σενάρια περί γερμανικής υποστηρίξεως στη Μεγάλη Αλβανία. Η κοινή λογική υποδεικνύει ότι και τα δύο μαζί δεν γίνονται. Αν η Γερμανία στηρίζει τον αλβανικό επεκτατισμό, τότε κινδυνεύουν με διχοτόμηση τα Σκόπια, στα οποία οι Αλβανοί υπερβαίνουν το 25%. Άρα κακώς υπογράψαμε τη Συμφωνία των Πρεσπών με ένα κράτος, το οποίο μετά από λίγους μήνες ίσως να μην υπάρχει!

Δίνω απλώς ένα παράδειγμα της συγχύσεως, στην οποία οδηγεί η ανεξέλεγκτη αποδοχή όλων των σεναρίων. Η ελληνική στάση πρέπει να βασισθεί, κατά την άποψή μου, στις ακόλουθες αρχές.

Α) Δεν αναγνωρίζουμε το Κόσσοβο ως κράτος, για να μην ανοίξουμε τον δρόμο για τη διεθνή ανανγνώριση μορφωμάτων όπως τα Κατεχόμενα στη Κύπρο.

Β) Δεν κυρώνουμε στη Βουλή των Ελλήνων τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Γ) Απαιτούμε τον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων του Ελληνισμού της Αλβανίας.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 19.8.2018

Μουσείο Μαστίχας Χίου

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Μία ευγενική πρόσκληση με έφερε στα ιερά χώματα της Χίου, τα ποτισμένα από το αίμα των δεκάδων χιλιάδων θυμάτων της οθωμανικής αγριότητος κατά τη Μεγάλη Σφαγή του 1822. Πήγα ως προσκυνητής της μνήμης του Αγίου Ισιδώρου, της Αγίας Μαρκέλλας και των άλλων Αγίων του νησιού. Προσήγγισα ως μελετητής του Ομήρου, του Κοραή και των πολυαρίθμων λογίων της Χίου. Έφτασα ως θαυμαστής της Χιακής φύσης, το μεγαλείο της οποίας αποκορυφώνεται στον Κάμπο με τα περιβόλια και στα φημισμένα Μαστιχοχώρια. Η Χίος της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, της λογιοσύνης και της ναυτοσύνης, είναι ένα παράθυρο διαρκώς ανοικτό προς τη θάλασσα και προς τη γνώση.

Άνοιξα αυτό το μεγάλο παράθυρο τρεις τουλάχιστον φορές κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου. Πρώτον, όταν επισκέφθηκα το Αρχαιολογικό Μουσείο στο κέντρο της πόλης της Χίου, της πρωτεύουσας του νησιού. Με εντυπωσίασε ιδιαιτέρως η μαρμάρινη πλάκα με την επιστολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου προς τον Δήμο της Χίου. Ο Μακεδόνας στρατηλάτης καλεί τους Χίους να επαναφέρουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, που είχαν καταργηθεί από τους Πέρσες κατακτητές, και να τιμωρήσουν τους μηδίσαντες, τους φιλοπέρσες προδότες. Ζητεί επίσης να τού στείλει η Χίος τριήρεις για την πανελλήνια εκστρατεία κατά των Περσών. Στο κείμενο γίνεται αναφορά στους θεσμούς και στους νόμους των Ελλήνων και η όλη επιστολή διαπνέεται από το πνεύμα της ενώσεως των Πανελλήνων υπό τον Αλέξανδρο.

Ξανάνοιξα το παράθυρο προς τη θάλασσα και προς τη γνώση, όταν επισκέφθηκα την καινούργια Βιβλιοθήκη «ο Άγιος Αγαπητός» της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών στο Βροντάδο, γενέτειρα πολυαρίθμων ναυτικών. Ο Μητροπολίτης Χίου κ. Μάρκος, έγκριτος θεολόγος και κλασσικός φιλόλογος, χάρισε πολλά βιβλία. Ήδη αρκετοί φίλοι της Χίου έσπευσαν να εμπλουτίσουν τη Βιβλιοθήκη με δωρεεές χρησίμων τόμων και σειρών. Η Βιβλιοθήκη εγκαινιάσθηκε στις 25.4.2018 από τον πρώην Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και οφείλει πολλά στη γενναιόδωρη διάθεση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να μελετήσουν τα βιβλία της Βιβλιοθήκης στο εντυπωσιακό αναγνωστήριο, το οποίο σού ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο προς τη μαρτυρικη Μικρασιατική γη και προς τις Οινούσσες. Πολλοί από τους φοριαμούς της Βιβλιοθήκης δεν είναι στατικοί, αλλά μετακινούνται με σύγχρονα συστήματα για την ευκολότερη ανεύρεση των βιβλίων.

Το τρίτο μεγάλο παράθυρο μού δόθηκε ευκαιρία να το ανοίξω στο Μουσείο Μαστίχας Χίου, το οποίο ιδρύθηκε στο Πυργί των Μαστιχοχωρίων από το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς. Πραγματικά αξιέπαινη εργασία και πολύ διαφωτιστικό περιεχόμενο. Ας μού επιτραπεί μόνο μία επισήμανση: Μάλλον από αβλεψία στο φιλμάκι που προβάλλεται δεν κατονομάζονται οι Τούρκοι ως υπαίτιοι της Μεγάλης Σφαγής του 1822. Εύχομαι να αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 12.8.2018

Χάρτης Μαστιχοχωρίων – Μουσείο Μαστίχας Χίου

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και η επικείμενη πανελλήνια εορτή της Μεγαλόχαρης δημιουργούν το κατάλληλο πνευματικό περιβάλλον για να τιμήσουμε έναν Άγιο της Εκκλησίας μας, ο οποίος στήριξε σε χαλεπούς καιρούς την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας. Στις 7 Αυγούστου η Ορθόδοξη Εκκλησία και ιδιαιτέρως η Δυτική Μακεδονία εορτάζει την μνήμη του Οσίου Νικάνορος του Θεσσαλονικέως. Γεννήθηκε στην πόλη του Αγίου Δημητρίου το 1491 και βαπτίσθηκε Νικόλαος. Νωρίς αποφάσισε να ακολουθήσει τον μοναχισμό και μοίρασε στους φτωχούς τη μεγάλη πατρική περιουσία του.

Ο Νικόλαος, που έλαβε το αρχαίο μακεδονικό και συγχρόνως χριστιανικό όνομα Νικάνωρ, δίδαξε σε πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας και βοήθησε πολλούς Έλληνες να μην εξισλαμισθούν. Στον τομέα αυτό θεωρείται πρόδρομος του Αγίου Κοσμά. Ασκήτευσε επί αρκετά έτη σε μία σπηλιά στο όρος Καλλίστρατο δίπλα στον ποταμό Αλιάκμονα και απέναντι από το σημερινό χωριό Χρώμιο Κοζάνης. Ο Όσιος Νικάνωρ ίδρυσε την περίφημη Μονή της Ζάβορδας, η οποία συνδέθηκε με το όνομά του και η οποία πανηγυρίζει την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Εκοιμήθη το 1549 αφού έγινε ονομαστός για τα θαύματά του σε όλη την τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Η θαυματουργός κάρα του σώζεται και προσκυνείται σήμερα στη Μονή του.

Η Μονή Οσίου Νικάνορος Ζάβορδας υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών και αποτελεί προσκύνημα πανελλήνιο. Διατηρεί σπουδαία βιβλιοθήκη με κειμήλια. Ο Όσιος Νικάνωρ θεωρείται προστάτης όλης της Δυτικής Μακεδονίας και βρίσκουμε Ναούς του στην Κοζάνη, στην Καστοριά κ.α. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα οι μοναχοί βοηθούσαν τους Έλληνες αγωνιστές να εισέρχονται στη Μακεδονία και τους περνούσαν με το σχοινί πάνω από τα φουσκωμένα νερά του Αλιάκμονα. Εκεί οι Μακεδονομάχοι εύρισκαν καταφύγιο και τροφή σε δύσκολες στιγμές. Με την βοήθεια της Μονής πέρασαν τον Αλιάκμονα την 11η Οκτωβρίου 1912 τα τμήματα της 5ης Μεραρχίας για να λάβουν μέρος στον ένδοξο Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Λόγω της εθνικής και θρησκευτικής της δράσεως η Μονή έγινε στόχος εκδικητικών διαθέσεων από διάφορες πλευρές κυρίως δε από τους εξισλαμισμένους Βαλαάδες της περιοχής Βεντζίων. Ο σημερινός επισκέπτης θαυμάζει το εντυπωσιακό τοπίο, καθώς η Μονή είναι κτισμένη σαν φρούριο σε ύψωμα, το οποίο κατά τα τρία τέταρτα περιβάλλεται από τον ρου του Αλιάκμονος.

Αν κάποιος θαρραλέος και φιλότιμος δάσκαλος έλεγε στους μαθητές του λίγα λόγια για τον Όσιο Νικάνορα και το μοναστήρι του, οι νέοι μας και οι νέες μας θα μάθαιναν ότι πολλοί κληρικοί και μοναχοί επί Τουρκοκρατίας κράτησαν όρθια την εθνική συνείδηση αποτρέποντας τους εξισλαμισμούς. Όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία εκείνη την εποχή χανόταν και για τον Ελληνισμό. Τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας. Παράδειγμα οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας που μας απασχολούν ακόμη και σήμερα μέσω της αλβανικής προπαγάνδας. Ήταν Χριστιανοί που εξισλαμίσθηκαν τον 17ο αιώνα, άλλοι εκουσίως, άλλοι βιαίως. Η αλλαγή του θρησκεύματος τούς οδήγησε γρήγορα και σε αλλαγή της εθνικής συνειδήσεως. Ενώ αντιθέτως πολλοί Καππαδόκες και Πόντιοι που αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά κράτησαν την ελληνικότητά τους μέσω της Ορθοδοξίας.

Στα μαύρα χρόνια της δουλείας η Ορθοδοξία ήταν η δύναμη που διετήρησε τον Ελληνισμό, γράφει ο αείμνηστος Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν. Αυτό βίωναν καθημερινά με το έργο τους Ορθόδοξοι μοναχοί όπως ο Όσιος Νικάνωρ, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Νεκτάριος Τέρπος και άλλοι γνωστοί ή άγνωστοι. Και μοναστήρια σαν αυτό της Ζάβορδας βοήθησαν όλους τους εθνικούς αγώνες για την Ελευθερία και την απομάκρυνση διαφόρων κατακτητών. Σε ποιο σχολικό βιβλίο θα βρουν άραγε τα ελληνόπουλα την προσφορά της Μονής Ζάβορδας στην παιδεία και στους αγώνες του Έθνους;

Όπως προανέφερα ο Όσιος Νικάνωρ τιμάται ως προστάτης ολόκληρης της Δυτικής Μακεδονίας. Έσωσε ανθρώπους και κοπάδια ζώων από επιδημίες, επιζωοτίες και λοιμούς. Πολλές θεραπευτικές επεμβάσεις του καταγράφει η τοπική παράδοση, ιδίως υπέρ των παιδιών που ασθενούσαν. Ναοί του υπάρχουν στα Σέρβια Κοζάνης, στην πόλη της Κοζάνης, στην Καστοριά (νεόδμητος και περικαλλής), στην Εράτυρα Βοΐου (παλαιός ενοριακός και τώρα προσκυνηματικός), ενώ στη Μητρόπολη Κονίτσης υπάρχει χωριό με το όνομά του.

Ο Όσιος συνδεόταν φιλικώς με τον Άγιο Διονύσιο τον εν Ολύμπω, ο οποίος ίδρυσε το μοναστήρι του κοντά στο Λιτόχωρο. Επίσης στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Βεροίας η ιστορική έρευνα έχει αποδείξει ότι ο Όσιος Νικάνωρ ασκήτευσε εκεί πριν ιδρύσει την Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας. Το κοινό στοιχείο και των δύο Μονών, Τιμίου Προδρόμου και Ζάβορδας, είναι η γειτνίασή τους με τον ορμητικό ρου του ποταμού Αλιάκμονος. Ο Αλιάκμων είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Μακεδονίας από αυτούς που διασχίζουν εξ ολοκλήρου ελληνικό έδαφος. Σαφώς μεγαλύτερο μήκος σε χιλιόμετρα έχει ο ρους του Αξιού, αλλά ο εν λόγω ποταμός, γνωστός και ως Βαρδάρης, πηγάζει από το κράτος των Σκοπίων.

Με τη φροντίδα του νυν Μητροπολίτου Γρεβενών κ. Δαβίδ η Μονή Ζάβορδας έχει στελεχωθεί από ανδρική συνοδεία μοναχών. Η βιβλιοθήκη της Μονής θεωρείται πολύτιμη για τους πνευματικούς θησαυρούς της. Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει πολλά εκκλησιαστικά κειμήλια μεγάλης αξίας καθώς και γραπτές μαρτυρίες για το πέρασμα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού από την περιοχή.

Ας προσευχηθούμε στον Όσιο Νικάνορα να βοηθήσει τον Ελληνισμό να διαφυλάξει την Ορθόδοξη Πίστη και κληρονομιά.