Άρθρα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Διαφωνώ με την πρόταση της Κυβερνήσεως να ενταχθεί στο Σύνταγμα της Ελλάδος διάταξη, η οποία θα αναφέρεται στη «θρησκευτική ουδετερότητα» του Κράτους. Οι λόγοι είναι οι ακόλουθοι:

1. Μία τέτοια διάταξη θα αποτελούσε πράξη ασέβειας και ιστορικής αμνησίας. Οι ελευθερωτές της πατρίδας μας το 1821 ήθελαν μία Ελλάδα άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ορθοδοξία. Αυτό εξέφρασαν με το Προοίμιο των Επαναστατικών Συνταγμάτων, το οποίο επικαλείται την Αγία Τριάδα και το οποίο υπάρχει και στο ισχύον Σύνταγμα. Ήδη από τα Συντάγματα των τοπικών και Εθνικών Συνελεύσεων του Αγώνος κατοχυρώνεται η Ορθόδοξη Εκκλησία ως Επικρατουσα Θρησκεία, με παράλληλη κατοχύρωση των δικαιωμάτων των άλλων θρησκειών. Το Ελληνικό Κράτος δεν πρέπει να αγνοήσει τα ιδανικά των ιδρυτών του.

2. Η Ορθοδοξία είναι θεμελιώδες στοιχείο της εθνικής μας ταυτοτητας. Το δηλώνει ο πρώτος μας Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, όταν γράφει σε Ευρωπαίους πολιτικούς ότι τα κύρια στοιχεία του Ελληνικού Έθνους είναι η Ορθόδοξη Πίστη και η γλώσσα των πατέρων μας. Το πιστεύουν ακόμη και ξένοι μελετητές του Ελληνισμού, όπως ο αείμνηστος Γάλλος Ελληνιστής Ζακ Λακαρριέρ, ο οποίος δήλωσε: «Στην Ορθοδοξία ο Έλληνας νιώθει σαν στο σπίτι του». Το καταδεικνύουν και πολύ πρόσφατες δημοσκοπήσεις, στις οποίες το 74% των ερωτηθέντων αποδέχονται ότι η Ορθοδοξία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ταυτότητα των Ελλήνων.

3. Η ρήτρα περί θρησκευτικής ουδετερότητος είναι περιττή, αφού υπάρχει το άρθρο 13 του Συντάγματος, το οποίο προστατεύει τη θρησκευτική ελευθερία όλων των πολιτών, όποια θρησκεία και αν ακολουθούν. Πρόκειται για έννοια πολύ ισχυρότερη από την ανεξιθρησκία. Έν ανεξίθρησκο κράτος απλώς δεν διώκει τα άλλα θρησκεύματα. Ενώ ένα κράτος με θρησκευτική ελευθερία προβαίνει σε θετικές ενέργειες ώστε όλοι οι πολίτες του να θρησκεύουν ελευθέρως και ακωλύτως αρκεί να σέβονται τους νόμους.

4. Η θρησκευτική ουδετερότητα σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη έχει προκαλέσει προβλήματα. Επί παραδείγματι στη Γαλλία ισχύει από το 1905 νόμος, ο οποίος επιβάλλει τον πλήρη διαχωρισμό των κρατικών λειτουργιών από το θρησκευτικό φαινόμενο. Πρόκειται για συνέπεια της Γαλλικής Επαναστάσεως, η οποία εστράφη κατά των Ρωμαιοκαθολικών κληρικών. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχουν αναφορές περί Χριστιανισμού στα δημόσια σχολεία και οι μαθητές δεν μπορούν πχ να κατανοήσουν σημαντικά καλλιτεχνικά ή λογοτεχνικά έργα με χριστιανική θεματολογία. Το ουδετερόθρησκο δημόσιο σχολείο της Γαλλίας παράγει αποφοίτους, οι οποίοι αγνοούν τις χριστιανικές ρίζες του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

5. Η ρήτρα περί θρησκευτικής ουδετερότητας δεν είναι κατ’ ανάγκην εγγύηση υπέρ της δημοκρατίας. Ο Κεμάλ Αταταούρκ επέβαλε τη θρησκευτική ουδετερότητα (laik), αλλά η Τουρκία ουδέποτε μέχρι σήμερα σεβάσθηκε τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Επομένως το άρθρο 3 του Συντάγματος πρέπει να παραμείνει ως έχει.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 25.11.2018

Κωνσταντῖνος Χολέβας

Πολιτικός Ἐπιστήμων – Συγγραφεύς
(Ὁμιλία στήν Ἑστία Νέας Σμύρνης, 14.11.2018)

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα εἶναι ἄρρηκτα δεμένες μεταξύ τους. Ἡ Ὀρθοδοξία ὡς Ἀποκάλυψη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἀξιοποίησε τόν γλωσσικό καί ἐννοιολογικό πλοῦτο τῆς ἑνιαίας ἑλληνικῆς καί χρησιμοποίησε διάφορες μορφές της (Ἀττική, Ἑλληνιστική Κοινή, Καθαρεύουσα, Δημοτική κ.λπ), γιά νά ἐκφράσει τά δόγματα τῆς Πίστεως, νά καταγράψει τόν ἐπίγειο βίο καί τή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, νά ὑμνήσει τόν Θεό μέσῳ τῆς Θείας Λειτουργίας καί τῆς Ὑμνογραφίας καί γιά νά κατηχήσει τόν λαό.

Ἀπό ἱστορικῆς πλευρᾶς ἀξίζει νά τονισθεῖ ὅτι ἕνα ἀπό τά πρῶτα Συνταγματικα΄κείμενα τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, ἢ Διακήρυξη τοῦ Ἀρείου Πάγου (Βουλῆς) τῆς Ἀνατολικῆς Χέρσου Ἑλλάδος πού εἶχε ἕδρα τήν Ἄμφισσα (Σάλωνα) τό 1821, συνδέει τήν Ὀρθόδοξη Πίστη καί τήν ἑλληνική γλῶσσα χαρακτηρίζοντάς τις ὡς τήν «ἐπικρατοῦσαν γλῶσσαν καί θρησκείαν» τοῦ ἀγωνιζομένου Ἔθνους. Ἡ ἀναφορά τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ὠς ἐπικρατούσης καί προστατευομένης -χωρίς νά παραβιάζεται βεβαίως ἡ θρησκευτική ἐλευθερία τῶν μή Ὀρθοδόξων- ὑπάρχει ἔκτοτε σέ ὅλα τά ἑλληνικά Συντάγματα. Ὅμως ἡ προστασία τῆς γλώσσας μας ὡς στοιχείου ἐθνικῆς ταυτότητος δέν κατοχυρώνεται σήμερα συνταγματικῶς, ἄν καί θά ἔπρεπε κατά τήν ἄποψή μου.

Τά Εὐαγγέλια καί γενικῶς τά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης ἐγράφησαν στήν Ἀλεξανδρινή Κοινή, δηλαδή στήν ἁπλοποιημένη ἐξελικτική μορφή τῆς ἀρχαίας ἀττικῆς διαλέκτου (μέ στοιχεῖα καί ἀπό ἄλλες διαλέκτους), ἡ ὁποία διαμορφώθηκε στά χρόνια τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καί τῶν Ἐπιγόνων του. Στήν ἴδια γλωσσική μορφή μεταφράσθηκε ἀπό Ἑλληνιστές Ἑβραίους καί ἡ Παλαιά Διαθήκη. Αὐτή ἡ μετάφραση, γνωστή ὡς Μετάφραση τῶν Ο΄ (Ἑβδομήκοντα) χρησιμοποιήθηκε διεθνῶς περισσότερο καί ἀπό τό Ἑβραϊκό πρωτότυπο!

Τόν Δ΄ μ.Χ. αἰῶνα οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, καί συγκεκριμένα ὁ Μέγας Βασίλειος καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, προτίμησαν νά στραφοῦν ὀκτώ αἰῶνες πίσω καί χρησιμοποίησαν τήν κλασσική ἀττική διάλεκτο τοῦ Δ΄ πρό Χριστοῦ αἰῶνος γιά νά συνθέσουν τά κείμενα καί τίς εὐχές τῆς Θείας Λειτουργίας. Δέν χρησιμοποίησαν τήν καθομιλουμένη τῆς ἐποχῆς τους, διότι θεώρησαν ὅτι ἡ ἀττική ἐκφράζει μέ μεγαλύτερη εὐκρίνεια τήν ἱεροπρέπεια, τό μυστήριο καί τήν ἀκρίβεια τῶν δογμάτων. Τήν ἴδια γλωσσική μορφή, τήν ἀττική, χρησιμοποιοῦν καί οἱ Βυζαντινοί Ὑμνογράφοι καθώς καί οἱ θεόπνευστοι Πατέρες τῶν Οἱκουμενικῶν Συνόδων, μέ χαρακτηριστικό παράδειγμα τό Σύμβολον τῆς Πίστεως.

Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες βοήθησαν μέ τίς σπουδές καί μέ τό παράδειγμά τους στήν προσέγγιση τῶν Χριστιανῶν πρός τά κλασσικά ἐλληνικά κείμενα. Ὁ Βασίλειος μέ τήν περίφημη ἐπιστολή του «Πρός τούς Νέους ὅπως ἄν ἐξ Ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων» καί ὁ Ἄγιος Γργηγόριος ὁ Ναζιανζηνός μέ τίς δύο Στηλιτευτικές Ἐπιστολές του πρός τόν Αὐτοκράτορα Ἰουλιανό καταγράφουν ποιά στοιχεῖα ἀπορρίπτουν κάι ποιά κρατοῦν οἱ Χριστιανοί ἀπό τά ἀρχαῖα ἐλληνικά κείμενα. Ἀπορρίπτουν τήν εἰδωλολαττρική πλάνη, αλλά θεωροῦν ὅτι τά Ὁμηρικά ἔπη, τά κλασσικα κείμενα καί τά παραδείγματα ἀπό τήν ζωή ἐναρέτων ἀνδρῶν μποροῦν νά διδαχθοῦν στά παιδιά τῶν Χριστιανῶν ὡς εἰσαγωγικά μάθήματα πριν ἀπό τήν Χριστιανική Ἀγωγή. Ἡ χρήση ὅλων τῶν τότε γνωστῶν μορφῶν τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας ἀπό τούς Τρεῖς Ἱεράρχες καί ἄλλους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας (π.χ. Γρηγόριος Παλαμᾶς τόν ΙΔ ΄αἰῶνα) εἶναι ἀξιοθαύμαστη καί συνετέλεσε στήν καθιέρωση τοῦ Ὁμήρου καί τῶν κλασσικῶν κειμένων ὡς βασικῶν διδακτικῶν ἐγχειριδίων τῶν βυζαντινῶν ἐκπαιδευτηρίων.

Παραθέτω χαρακτηριστικά ἕνα ἀπό τα «Ἒπιγράμματα εἰς ἑαυτόν τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ναζιανζηνοῦ, στό ὁποῖο ὑμνεῖ τήν Ἑλλάδα, ὅπου σπούδασε, καί μέ τό ὁποῖο καταδεικνύει τήν ἱκανότητά του νά μιμεῖται ἄριστα τούς ἀρχαίους ἐπιγραμματοποιούς:

«Ἑλλάς ἐμή, νεότης τε φίλη καί ὅσσα πέπασμαι καί δέμας, ὡς Χριστῶ εἴξετε προφρονέως» (1). Δηλαδή: Ἑλλάδα μου, σέ ἀγαπῶ, διότι σέ σένα πέρασα τή νεότητά μου. Ἐσύ εῖσαι τό σῶμα μου καί ὅσα μέ συγκροτοῦν. Ἀλλά σέ ἀγαπῶ ίδιαιτέρως, διότι προσεχώρησες προθύμως στόν Χριστιανισμό.

Στή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας στά φανερά καί κρυφά σχολειά-ἀναλόγως τῆς ἐποχῆς καί τῆς περιοχῆς- τά ἐκκλησιαστικά καί λειτουργικά βιβλία ἦσαν τά πρῶτα ἀναγνώσματα τῶν ὑποδούλων μαθητῶν. Ὁ Ὀρθόδοξος κληρικός ἤ μοναχός δίδασκε ἀπό τό Ψαλτήριον καί τήν Ὀκτώηχο τά Ἐλληνικά γράμματα στά παιδιά. Σέ ἀνώτερο ἐπίπεδο ἐχρησιμοποιεῖτο μία ἐπιλογή κειμένων τοῦ Ἀγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τά γνωστά ὡς Μαθηματάρια. Ἡ Ἐκκλησία κυριολεκτικά διέσωσε τήν ἑλληνική γλῶσσα σέ μία ἐποχή διωγμῶν, ἀμάθειας, φτώχειας καί πολλαπλῶν κατακτήσεων (Φράγκοι, Βενετοί, Ὀθωμανοί) καί καταπιέσεων.

Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αίτωλός (1714-1779) προέτρεπε τούς Ἕλληνες τῶν χωριῶν, τά ὁποῖα ἐπεσκέπτετο, νά ἀνοίξουν σχολεῖο Ἑλληνικό, διότι «καί ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι εἰς τήν ἑλληνικήν»! Σημαντική παρατήρηση πού ἀπαντᾶ σέ ὁρισμένους δῆθεν ἀνανεωτές τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου: Παρά τήν ἀμάθεια τοῦ λαοῦ ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς δέν σκέφθηκε ποτέ νά μεταφράσει τή Θεία Λειοτουργία καί τίς ἄλλες Ἀκολουθίες στή δημώδη καθομιλουμένη τῆς ἐποχῆς του. Ἀντιθέτως προέτρεπε τούς Ἕλληνες νά στέλνουν τά παιδιά στό σχολεῖο γιά νά μάθουν τήν ἑνιαία Ἑλληνική καί μάλιστα τήν ἐκκλησιαστική ἑλληνική γλῶσσα..

Ἐξ ἄλλου ὁ Πατροκοσμᾶς καταπολέμησε τή χρήση διαλέκτων ξενικῶν ἀπό τούς κατοίκους τῆς Ἠπείρου καί τῆς Μακεδονίας ἐνθαρρύνοντάς τους νά μιλοῦν μόνον Ἐλληνικά στό σπίτι τους. Τούς ὑποσχόταν μάλιστα ὅτι ἄν ακολουθήσουν τήν συμβουλή του θά πάρει ἐπάνω του ὅλες τίς ἀμαρτίες τους!

Σπουδαία ἐκκλησιστική μορφή καί ἄριστος χρήστης ὅλων –κυριολεκτικά- τῶν μορφῶν τῆς ἑνιαίας ἑλληνικῆς γλώσσας ὑπῆρξε ὁ Ἄγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης (1749-1809). Ὁ Νάξιος λόγιος καί μοναχός ἀπέδωσε στό Ὅμηρικό Ἡρωικό Ἑξάμετρο τήν εὐαγγελική περικοπή πού ἀναγιγνώσκεται στόν Ἑσπερινό τῆς Ἀγάπης, τήν ἡμέρα τοῦ Πάσχα. Χρησιμοποίησε δηλαδή κατά τρόπο ἔντυπωσιακό τόν γλωσσικό τύπο τῶν Ὁμηρικῶν ἐπῶν γιά νά μεταγλωττίσει τήν περικοπή. Διερωτῶμαι εἰλικρινά: Πῶς κατόρθωναν τά φτωχά Ἑλληνόπουλα ἐπί Τουρκοκρατίας, μέ ἕνα τριμμένο ράσο καί ἕνα κερί γιά νά φωτίζονται, χωρίς ἀνέσεις καί Ἠλεκτρονικούς Ὑπολογιστές, καί μάθαιναν ἄριστα ὅλες τίς γλωσσικές μορφές τῆς ἑλληνικῆς ἀπό τόν Ὅμηρο μέχρι τήν ἐποχή τους, ἐνῶ σήμερα πτυχιοῦχοι Πανεπιστημίου δυσκολεύονται νά βάλουν μία δασεῖα ἤ μία περισπωμένη;

Στά μαῦρα χρόνια τῆς δουλείας ἡ Θεία Λειτουργία διέσωσε τή γλῶσσα καί τήν ἑλληνική συνείδηση ἀκόμη καί σέ πληθυσμούς, οἱ ὁποῖοι ἀναγκάσθηκαν, λόγῳ καταπιέσως ἀπό τούς Τούρκους, νά μιλοῦν ὡς κύρια γλῶσσα τήν τουρική. Οἱ Τουρκόφωνοι Ὀρθόδοξοι Ἔλληνες τῆς Καππαδοκίας κράτησαν μόνο τή Θεία Λειτουργία στήν ἑλληνική. Στό σπίτι μιλοῦσαν τουρκικά. Δέν γνώριζαν τήν καθομιλουμένη ἑλληνική γλῶσσα, ἀλλά συμμετεῖχαν χωρίς πρόβλημα κατανοήσεως στή Θεία Λατρεία. Ἡ Ἐκκλησία γιά ἄλλη μία φορά διέφύλαξε τή διαχρονική συνέχεια τῆς γλώσσας καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ γενικότερα. Τό μόνο στοιχεῖο, τό ὁποῖο θύμιζε στούς τουρκόφωνους ὅτι εἶναι Ἕλληνες ἦταν ἐπί 5 αἰῶνες ἡ Θεία Λειτουργία!

Στήν ἐποχή μας οἰ παλιότερες μορφές τῆς διαχρονικὴς ἑλληνικῆς ἀξιοποιοῦνται ἀπό τούς συγχρόνους ὑμνογράφους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης Διονύσιος, ὁ αοίδιμος μοναχός Γεράσιμος Μικραγιανναναίτης, ὁ νῦν Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης κάι Ἀλμωπίας κ. Ἰωήλ, ὁ ὑμνογράφος τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας Δρ. Χαραλάμπης Μπούσιας καί ἄλλοι χρησιμοποιοῦν τόν πλοῦτο τῆς ἀρχαίας καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς γλωσσικῆς παραδόσεως γιά νά ὑμνήσουν τούς νέους Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι κατατάσσονται συτό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὅποιος μένει κοντά στή λατρευτική καί πνευματική ζωή τῆς Ὀρθοδοξίας μαθαίνει, ὁμιλεῖ καί γράφει καλύτερα τήν ἐνιαία ἐλληνική, σέ ὅλες τίς μορφές της

Κατόπιν ὅλων αὐτῶν ἡ πρότασή μου εἶναι νά παραμείνει Ὀρθόδοξο Χριστιανικό τό περιεχόμενο τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, νά ἀξιοποιηθοῦν τά Πατερικά Κείμενα καί ἠ ἐκκλησιαστική ὑμνογραφία γιά τήν ἐκμάθηση τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν στό σχολεῖο καί νά αὐξηθοῦν οἱ ὧρες διδασκαλίας τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν κειμένων ἀπό τό πρωτότυπο στό Λύκειο. Ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παιδεία μπορεῖ καί σήμερα νά καλλιεργήσει ἦθος, ἀνθρωπιά, δημοκρατική συνείδηση, γλωσσική καλλιέπεια καί ἐθνική ταυτότητα στούς νέους μας.

1. Migne Ἑλληνική Πατρολογία, τόμος 37, ἐπίγραμμα ἀριθμ. 1449..

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ιστορικά, γεωφυσικά, εθνολογικά η Ήπειρος είναι ενιαία. Αποτελεί αρχέγονη πατρίδα γηγενών και ηρωικών Ελλήνων. Από τον Δεκέμβριο του 1913 μία συνοριακή γραμμή χωρίζει το βόρειο από το νότιο τμήμα της. Η Νότιος ανήκει στην Ελλάδα. Η Βόρειος αποτελεί τμήμα του αλβανικού κράτους.

Το δίλημμα ήταν σκληρό. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πιέσθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις να διαλέξει: Ή ο Ελληνικός Στρατός θα αποχωρήσει από τα απελευθερωμένα εδάφη της Βορείου Ηπείρου ή θα χάσει η Ελλάδα τη Λέσβο και τη Χίο. Ο Βενιζέλος με βαριά καρδιά διέταξε την αποχώρηση του Στρατού μας από το Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά και από τότε δημιουργήθηκε ο όρος Βόρειος Ήπειρος. Η Ιταλία και η Αυστρία ήθελαν να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο αλβανικό κράτος για να το χρησιμοποιούν ως δορυφόρο και για να ελέγχουν την είσοδο της Αδριατικής. Δεκάδες χιλιάδες Ελλήνων Ηπειρωτών αναγκάσθηκαν να ενταχθούν στο νέο αλβανικό κράτος και αντέδρασαν με τον Αυτονομιακό Αγώνα του 1914.

Για να διατηρήσουν την ελληνορθόδοξη συνείδησή τους επί Τουρκοκρατίας οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου κατέφυγαν στην κλασική μέθοδο της κρυφής παιδείας. Κάτω από τη μύτη των Οθωμανικών αρχών λειτουργούσαν κρυφά μαθήματα ελληνικής ιστορίας. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Γάλλου δημοσιογράφου Ρενέ Πυώ, ο οποίος ακολούθησε τον ελευθερωτή Ελληνικό Στρατό στις μάχες του 1912-13 και έτσι έφτασε μέχρι το Αργυρόκαστρο. Τη συνάντησή του με Ελληνόπουλα, που είχαν μόλις απαλλαγεί από τον τουρκικό ζυγό, διηγείται στο βιβλίο του Pauvre Epire, το οποίο μεταφράσθηκε στα ελληνικά με Πρόλογο και ιστορικά σχόλια από τον βαλκανιολόγο Αχιλλέα Λαζάρου και με τον τίτλο: Δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος (εκδόσεις Τροχαλία):

«Κανένα βιβλίο τυπωμένο στην Αθήνα δεν γινόταν δεκτό στα σχολεία της Ηπείρου. Ήταν επιβεβλημένο να τα προμηθεύονται όλα από την Κωνσταντινούπολη. Η ελληνική Ιστορία ήταν απαγορευμένη. Στην περίπτωση αυτή λειτουργούσαν πρόσθετα κρυφά μαθήματα, όπου χωρίς βιβλία, χωρίς τετράδια, ο νεαρός ηπειρώτης μάθαινε για τη μητέρα πατρίδα, διδασκόταν τον εθνικό της ύμνο, τα ποιήματά της και τους ήρωές της. Οι μαθητές κρατούσαν στα χέρια τους τη ζωή των δασκάλων τους. Μία ακριτομυθία, μία καταγγελία ήταν αρκετή. Δεν είναι συγκινητικό, αυτά τα διακόσια μικρά αγόρια και τα διακόσια πενήντα κοριτσάκια να δέχονται τις επί πλέον ώρες των μαθημάτων (στην ηλικία που τόσο αγαπούν τα παιχνίδια), να συζητούν για την Ελλάδα και επιστρέφοντας στις οικογένειές τους με τα χείλη ραμμένα να κρατούν τον ενθουσιασμό μυστικό στην καρδιά!» (σελ. 126).

Ο Γάλλος δημοσιογράφος δίνει μία ατράνταχτη και ενδιαφέρουσα μαρτυρία για την ελληνικότητα των Βορειοηπειρωτών, αλλά και για την ύπαρξη Κρυφών Σχολειών. Ας αγωνισθούμε ώστε σήμερα τα ελληνόπουλα της Βορείου Ηπείρου να διδάσκονται την ελληνική γλώσσα φανερά και επίσημα, όχι κρυφά!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 18.11.2018

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο Κωνσταντίνος Κατσίφας εκηδεύθη καλυμμένος από την ελληνική σημαία. Αιωνία του η μνήμη και θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του. Ήταν ένας αγνός Έλληνας, τον οποίο σκότωσε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες το αλβανικό καθεστώς και τον οποίο συκοφάντησαν ορισμένοι Έλληνες ψευδοπροοδευτικοί.

Ένα άλλο παλληκάρι είχε φονευθεί το 2010 μόνο και μόνο επειδή μιλούσε ελληνικά εντός Αλβανίας. Ήταν ο Αριστοτέλης Γκούμας. Δεν πρέπει να τον ξεχάσουμε. Όπως δεν θα ξεχάσουμε και τους πολυάριθμους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, οι οποίοι φυλακίσθηκαν, βασανίσθηκαν ή θανατώθηκαν κατά τη διάρκεια του καταπιεστικού και αθεϊστικού κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία.

Μετά τον Γκούμα και τον Κατσίφα ποιος άλλος -ό μη γένοιτο- θα κηδευθεί; Μήπως ο αλβανικός εθνικισμός ετοιμάζει την κηδεία της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας; Θα το επιτρέψουμε; Η απάντηση είναι ότι έχουμε ηθική, εθνική και συνταγματική υποχρέωση να προστατεύσουμε με κάθε τρόπο τον Ελληνισμό που ζει στη μαρτυρική Βόρειο Ήπειρο και γενικότερα στο κράτος της Αλβανίας.

Είναι καιρός να σταματήσουν οι πάσης φύσεως υποχωρήσεις προς τη γειτονική χώρα, η οποία εφαρμόζει αφελληνισμό συστηματικό και ύπουλο. Με μπουλντόζες γκρεμίζει ελληνικά σπίτια, με τον νόμο περί μειονοτικών ζωνών περιορίζει την ελληνική παιδεία, με κλίμα ψυχολογικής τρομοκρατίας αναγκάζει τους Έλληνες να φύγουν, με σκόπιμες καθυστερήσεις εμποδίζει τον εντοπισμό και την εκταφή των χιλιάδων Ελλήνων στρατιωτών του 1940-41, με μετακινήσεις πληθυσμών φέρνει φανατικούς Μουσουλμάνους σε περιοχές της Ελληνικής Μειονότητας.

Πιστεύω ότι πρέπει να σταματήσει κάθε διαπραγμάτευση που δίνει μηνύματα υποχωρήσεως από ελληνικής πλευράς. Να θυμίσουμε στους Αλβανούς ότι είναι ακόμη εν ισχύι το Πρωτόκολλο της Κερκύρας του 1914, το οποίο υπέγραψε η χώρα τους καθώς και οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής. Το Πρωτόκολλο κατοχυρώνει μία μορφή ευρείας αυτοδιοικήσεως για τους Ορθοδόξους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου κυρίως στους τομείς της θρησκείας, της παιδείας, της εκλογής τοπικών αρχόντων και της δημόσιας τάξης.

Να δηλώσουμε ότι η Αλβανία δεν θα πάρει ούτε ένα ΕΥΡΩ από ευρωπαϊκά κονδύλια αν δεν σεβασθεί εμπράκτως τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Ελληνικής Μειονότητας.

Να υπογραμμίσουμε ότι θα συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο Βόρειος Ήπειρος, διότι η Ήπειρος είναι μία ιστορικά, γεωγραφικά και πολιτιστικά ενιαία περιοχή με ελληνικό πληθυσμό, η οποία διαιρέθηκε με τα σύνορα του 1913. Θέλουμε φιλικές σχέσεις, αλλά δεν απεμπολούμε την ελληνική ιστορία του βορείου τμήματος της Ηπείρου. Άλλωστε με το Πρωτόκολλο της Κερκύρας η Αλβανία αναγνώρισε τους κατοίκους των Νομών Αργυροκάστρου και Κορυτσάς ως Ηπειρώτες.

Να αποστείλουμε σε όλα τα διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν τη συνεργασία των Τσάμηδων της Θεσπρωτίας με τις κατοχικές Αρχές.

Ας ακούσουμε την κραυγή αγωνίας των Βορειοηπειρωτών!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 11.11.2018

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 18, 19 και 20 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στο Συνοδικό Μέγαρο ένα ενδιαφέρον επιστημονικό συνέδριο, το οποίο διοργάνωσε η Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Πρόκειται για το 7^ο από τα 10 συνέδρια που έχουν προγραμματισθεί μέχρι το 2021 για να τιμηθούν τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως. Το θέμα ήταν λίαν επίκαιρο λόγω και της συζητουμένης Συνταγματικής Αναθεωρήσεως: «Οι φιλελεύθεροι θεσμοί του Αγώνος της Ελληνικής Επαναστάσεως».

Ο πρώτος εισηγητής ήταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος ως έγκριτος Καθηγητής της Νομικής μίλησε για το Σύνταγμα της Γ΄ Εθνικής Συνελεύσεως (Τροιζήνα, 1827) . Υπενθύμισε ότι στο Α΄ Κεφάλαιο, άρθρο 1, καθιερώνεται ως Επικρατούσα Θρησκεία εκείνη της «Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού», όμως εξίσου καθιερώνεται ρητώς, ως θεμελιώδες δικαίωμα, η Θρησκευτική Ελευθερία. «Καθείς εις την Ελλάδα επαγγέλλεται την θρησκείαν του ελευθέρως και δια την λατρείαν αυτής έχει ίσην υπεράσπισιν».

Ήδη από το πρώτο έτος της Ελληνικής Επαναστάσεως ο όρος Επικρατούσα Θρησκεία εμφανίζεται σε τοπικά πολιτεύματα, και συγκεκριμένα στη «Νομική Διάταξη», την οποία συνέταξε ο Άρειος Πάγος της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος με έδρα την Άμφισσα. Εκεί αναφέρεται ότι: «Αν και όλας τας θρησκείας και γλώσσας δέχεται η Ελλάς, και τας τελετάς και την χρήσιν αυτών κατ’ ουδένα τρόπον δεν εμποδίζει, την ανατολικήν όμως του Χριστού Εκκλησίαν και την σημερινήν γλώσσαν μόνας αναγνωρίζει ως επικρατούσας θρησκείαν και γλώσσαν της Ελλάδος».

Παρατηρούμε ότι οι ιδρυτές του Ελληνικού Κράτους ήθελαν να τονίσουν την άρρηκτη σύνδεση της Ορθοδοξίας με την ελληνική μας ταυτότητα, ταυτοχρόνως, όμως, δήλωναν ότι η θρησκευτική ελευθερία των μη Ορθοδόξων πρέπει να γίνεται σεβαστή. Κακώς, λοιπόν, σήμερα διαμαρτύρονται ορισμένοι για την αναφορά του άρθρου 3 του ισχύοντος Συντάγματος στην Επικρατούσα Θρησκεία. Πρώτον, αποτελεί έκφραση σεβασμού προς τους απελευθερωτικούς αγώνες της Εκκλησίας, δεύτερον κατοχυρώνει την εθνική μας ταυτότητα και τρίτον δεν προκαλεί προβλήματα στα άλλα θρησκεύματα.

Στο ίδιο Συνέδριο υπογραμμίσθηκε ότι σε οποιαδήποτε αναθεώρηση του Συντάγματος δεν πρέπει να αλλάξει το Προοίμιο που αναφέρεται στην Αγία Τριάδα. Η επίκληση της Αγίας, Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος υπήρχε σε όλα τα συνταγματικά κείμενα της Ελληνικής Επαναστάσεως. Εξέφραζε και εκφράζει την ευγνωμοσύνη μας προς τον Θεό για την Ελευθερία, την οποία αποκτήσαμε μετά από αιώνες δουλείας. Όπως μάλιστα ελέχθη από σύνεδρο Λαογράφο, οι επαναστατημένοι Έλληνες έθεσαν ως προμετωπίδα στα Συντάγματά τους αυτή τη φράση που είχαν συνηθίσει να βάζουν σε κάθε ιδιωτική συμφωνία της καθημερινής ζωής.

Η Ορθοδοξία είναι βαθιά ριζωμένη στην ψυχή των Ελλήνων. Η Αναθεώρηση του Συντάγματος δεν πρέπει να πειράξει το Προοίμιο και το άρθρο 3.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 4.11.2018

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Πώς πρέπει να τιμούμε τους ήρωες και τις ηρωίδες του πολέμου του 1940-41;

1. Τους τιμούμε όταν σεβόμαστε τις αξίες και τα ιδανικά τους. Όταν διδάσκουμε στα παιδιά μας με ποιο όραμα πολέμησαν οι Έλληνες κατά των σιδερόφρακτων Ιταλών. Ο σεβασμός των στρατιωτών μας στην Παναγία, την Υπέρμαχο Στρατηγό, τούς οδήγησε σε ανδραγαθήματα. Γράφει σχετικά ο λογοτέχνης Στρατής Μυριβήλης:

«Όταν η Ελλάδα έκαμε το θαύμα του ’40-’41, οι Έλληνες στρατιώτες έβλεπαν την Υπέρμαχον του Βυζαντίου να πολεμά επικεφαλής των τους κτηνώδεις επιδρομείς. Πήγα και τους είδα, εκεί στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας, αυτούς τους νεαρούς ήρωες των ημερών μας. Και όλοι είχαν κρεμασμένη στο στήθος ή στον ορθοστάτη του παγωμένου τους αντίσκηνου την εικόνα της Βυζαντινής Υπερμάχου. Σαν να ήταν όχι πολεμιστές του Γεωργίου του Β’, αλλά του Τσιμισκή, του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου ή του τελευταίου Παλαιολόγου».

2. Τους τιμούμε όταν αποδίδουμε σωστά τους όρους. Δεν πολέμησαν στα βουνά της Αλβανίας, αλλά στα βουνά της Βορείου Ηπείρου. Η Αλβανία είχε συμμαχήσει με τον Μουσσολίνι, αλλά οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες, άνδρες και γυναίκες, υποδέχθηκαν και υποστήριξαν με θέρμη τον Ελληνικό Στρατό. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης οφείλουμε σήμερα να μη λησμονούμε την Ελληνική Εθνική Μειονότητα που ζει στην ηρωική Χειμάρρα, στο Αργυρόκαστρο, στην Κορυτσά κ.α..

3. Τιμούμε τη μνήμη των παλληκαριών μας όταν ενδιαφερόμαστε για την ανεύρεση, ταυτοποίηση και χριστιανική ταφή των χιλιάδων στρατιωτών που άφησαν τα κόκκαλά τους στα πεδία των μαχών. Με πολλή μεγάλη πίεση από την Ελλάδα και από τους συγγενείς των πεσόντων η Αλβανία δέχθηκε να λειτουργήσουν δύο ελληνικά στρατιωτικά κοιμητήρια, στην Κλεισούρα και στους Βουλιαράτες. Η προσπάθεια πρέπει να συνεχισθεί.

4. Τιμούμε το ΟΧΙ και τη μαχητικότητα του Ελληνικού Έθνους, όταν διατηρούμε την επισημότητα και τη μεγαλοπρέπεια της Εθνικής Επετείου. Δεν πρέπει να παρασυρθούμε από ψευδοπροοδευτικές φωνές που ζητούν να καταργηθεί η 28η Οκτωβρίου και να αντικατασταθεί από τον εορτασμό της 12ης Οκτωβρίου 1944, όταν απελευθερώθηκε (μόνον) η Αθήνα.

5. Τιμούμε τους ήρωες όταν υποστηρίζουμε τη συνέχιση των μαθητικών και στρατιωτικών παρελάσεων. Όταν παρελαύνουν οι νέοι μας αποτίουν φόρο τιμής στα νεαρά ελληνόπουλα, τα οποία αγωνίσθηκαν και θυσιάσθηκαν σε όλους τους αγώνες του Ελληνισμού.

6. Τιμούμε το ΟΧΙ, όταν είμαστε αποφασισμένοι να αντιτάξουμε νέα ΟΧΙ στις εθνικές υποχωρήσεις και στην αποδόμηση της εθνικής ταυτότητας. Να πούμε ΟΧΙ στον νεο-οθωμανισμό του Ερντογάν, ΟΧΙ στη Συμφωνία των Πρεσπών, ΟΧΙ στην εφαρμογή νέου Σχεδίου Ανάν στην Κύπρο, ΟΧΙ στην αποχριστιανοποίηση και στον αφελληνισμό της Παιδείας.

Τιμούμε τους ήρωες και τις ηρωίδες του 1940-41 διαφυλάσσοντας τα ελληνορθόδοξα ιδανικά, τα οποία τους ενέπνευσαν.

Άρθρο στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 27-28/10/2018

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο φετεινός Οκτώβριος φέρνει και πάλι στο νου μας τον Μεγαλομάρτυρα, τον Μυροβλήτη Άγιο, τον πολιούχο της Θεσσαλονίκης, τον Άγιο Δημήτριο. Μαρτύρησε στην ανατολή του 4^ου αιώνος και γρήγορα κατέστη Οικουμενικός και πανορθοδόξως τιμώμενος. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Σέρβοι έχουν δύο πόλεις με το όνομα του Αγίου: Την Σρέμσκα Μητρόβιτσα και την Κοσσόβσκα Μητρόβιτσα. Όμως οι θαυματουργικές παρεμβάσεις του υπέρ της Θεσσαλονίκης τον καθιστούν τον κατ’ εξοχήν πατριώτη Άγιο, «Θεσσαλονίκης μέγαν φρουρόν», σωσίπολιν και σωσίπατριν, όπως τον ύμνησαν οι Βυζαντινοί πρόγονοί μας.

Οι δύο Διηγήσεις των Θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου αναφέρονται κυρίως σε πολιορκίες της Συμβασιλεύουσας Θεσσαλονίκης κατά τον 6^ο και 7^ο αιώνα Οι ιστορικοί έχουν διαπιστώσει ότι τα αναφερόμενα γεγονότα και πρόσωπα είναι υπαρκτά. Μεγάλες μορφές της Ορθοδοξίας, όπως ο Κύπριος Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος, ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, ο Θεσσαλονικεύς Οικουμενικός Πατριάρχης Άγιος Φιλόθεος Κόκκινος κ.ά. έχουν γράψει ύμνους και εγκώμια για τον Άγιο, υπογραμμίζοντας τις σωτήριες παρεμβάσεις του υπέρ της Θεσσαλονίκης και του Γένους.

Η ιδιαίτερη τιμή προς τον Άγιο εκφράσθηκε κυρίως με την καθιέρωση των Δημητρίων. Από τον 7^ο αιώνα -κατά πάσαν πιθανότητα- καθιερώθηκε να τιμάται ο Άγιος καθ’ όλη τη δάρκεια του μηνός Οκτωβρίου. Οι πρόσφατες ανασκαφές για το Μετρό της Θεσσαλονίκης αποκάλυψαν μεγάλο τμήμα της διαδρομής, την οποία ακολουθούσε η λιτανευτική πορεία κλήρου και λαού. Μέχρι τη Δ΄ Σταυροφορία του 1204 είναι μαρτυρημένο ότι το λείψανο του Αγίου βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη και μυρόβλυζε. Τότε το πήραν οι Σταυροφόροι και το μετέφεραν στην Ιταλία. Μετά τον μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης του Ιουνίου 1978 ο μακαριστός Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων επανέφερε τα θαυματουργικά λείψανα του Αγίου στην πόλη του. Παρά την αρπαγή του λειψάνου οι Θεσσαλονικείς συνέχισαν να εορτάζουν τα Δημήτρια μέχρι τή Άλωση της πόλης από τους Τούρκους, το 1430.

Ο αείμνηστος Λειτουργιολόγος και καθηγητής του ΑΠΘ Ιωάννης Φουντούλης καταγράφει τις πηγές της εποχής, οι οποίες ομιλούν για το Πάσχα του Αγίου Δημητρίου. Δηλαδή επί μία εβδομάδα πριν από την 26^η Οκτωβρίου εορταζόταν η Μεγάλη Εβδομάδα του Αγίου. Γράφει χαρακτηριστικά: «Για όλς τις ημέρες αυτές υπήρχαν ειδικές προεόρτιες ακολουθίες «προσόμοιες» κατά την εκκλησιαστική υμνογραφική ορολογία, προς τις αντίστοιχες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδος του Πάσχα, έργα διακεκριμένων Θεσσαλονικέων εκκλησιαστικών ποιητών. Έτσι το «Πάσχα», η μνήμη του Αγίου Δημητρίου, προετοιμαζόταν κλιμακωτά και κορυφωνόταν στη μνήμη του – το «Πάσχα» του- την 26^η Οκτωβρίου….. Με την κατάληψη της Θεσσαλονικης και του ναού από τους Τούρκους όλα αυτά λησμονήθηκαν στους δύσκολους εκείνους καιρούς και η λειτουργική τιμή του μάρτυρος απογυμνώθηκε από την επάξια του μυροβλήτου λαμπρή λειτουργική στολή, με την οποία την στόλισαν οι πατέρες» (Ανθολογείται στον τόμο «Μυρίπνοος Ευχαριστία», έκδοση Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου, Δήμου Αγίου Δημητρίου, Αθήνα 2016, σελ. 102).

Για τα Βυζαντινά Δημήτρια, δηλαδή την πολυήμερη και μεγαλοπρεπή πανήγυρη προς τιμήν του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης, μάς πληροφορεί η Ελένη- Γλύκατζη- Αρβελέρ: «Αυτή ήταν η κατάσταση την εποχή που βρίσκει τη Θεσσαλονίκη στη κορυφή της εξέλιξής της, όταν, όπως διαβάζουμε στον Τιμαρίωνα (κείμενο του 12ου αιώνα), συνέρρεαν στα Δημήτρια, τη δεκαήμερη δηλαδή εμποροπανήγυρη που γινόταν στο τέλος του Οκτώβρη μαζί με τη γιορτή του Αγίου, «ου μόνον αυτόχθων όχλος και ιθαγενής, αλλά πάντοτε και παντοίως Ελλήνων των απανταχού (είναι η πρώτη φορά που ο όρος Έλλην δεν σημαίνει ειδωλολάτρης), Μυσών (δηλαδή των Βουλγάρων) των παροικούντων, γένη παντοδαπά Ίστρου μέχρι και Σκυθικής, (δηλαδή Ρωσίας), Καμπανών, Ιταλών, Ιβήρων, Λυσιτανών και Κελτών των επέκεινα των Άλπεων» ….Η αγορά, λοιπόν, αυτής της πόλης συνδυασμένη με τη χάρη του Μεγαλομάρτυρα προσελκύει προσκυνητές εμπόρους από όλο τον κόσμο» (Γιατί το Βυζάντιο, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2009, σελ. 109- 110).

Είναι σημαντική η παρατήρηση της Αρβελέρ ότι στο κείμενο χρησιμοποιείται ο όρος Έλληνες ως δηλωτικός εθνικής καταγωγής. Ο Ελληνισμός ουδέποτε διέκοψε τη διαχρονική πορεία του. Το βυζαντινό κράτος ονομαζόταν επισήμως κράτος Ρωμαίων. Ρωμαίος ήταν η υπηκοότητα. Γραικός ή/και Έλλην ήταν η εθνικότητα. Ρωμαίοι πολίτες με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη – Νέα Ρώμη ήσαν και πολλοί Σέρβοι, Βούλγαροι, Αρμένιοι κ.ά. Οι Έλληνες όμως ήσαν δυναμικά παρόντες. Άλλωστε και η παιδεία του Βυζαντινού κράτους ήταν ελληνική.

Οι προσκυνητές, οι οποίοι συνέρρεαν στα Δημήτρια, έπαιρναν μαζί τους γυάλινα φιαλίδια με το μύρο που ανέβλυζε από τον Τάφο του Αγίου, τα περίφημα «Κουτρούβια». Προ ολίγων ετών, όταν έγινε στον Λευκό Πύργο μία έκθεση αντικειμένων από τη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, είδα με τα μάτια μου ορισμένα διασωθέντα Κουτρούβια. ‘Οπως γίνεται αντιληπτό η φήμη του Αγίου είχε υπερβεί τα όρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας. Η Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο μετατρεπόταν σε Πανελλήνιο και Πανορθόδοξο προσκύνημα. Παραλλήλως δινόταν η ευκαιρία σε εμπόρους από όλη την τότε γνωστή Οικουμένη να ανταλλάξουν τα εμπορεύματά τους με τους Θεσσαλονικείς.

Άγιος Δημήτριος ο Θεσσαλονικεύς. Οικουμενικός, αλλά και πατριώτης! Ας τον παρακαλέσουμε να προστατεύει την Εκκλησία και την πατρίδα. Να μάς δίνει δύναμη και έμπνευση να προστατεύσουμε τη Μακεδονία από τα λάθη των Ελλήνων και τις ιστορικές πλαστογραφίες των γειτόνων.

Άρθρο στην ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 17.10.2018