Άρθρα

Χριστός Ανέστη! Η Ανάσταση του Κυρίου συμβολίζει τη νίκη της ζωής επί του θανάτου, της ελπίδας επί της απελπισίας, της χαράς επί της δυστυχίας, του φωτός επί του σκότους. Για τους Ελληνες ορθοδόξους η Ανάσταση είναι εορτή σημαντικότερη από τα Χριστούγεννα, λαμπρότερη και πιο πανηγυρική, σε αντίθεση με τα έθιμα της δυτικής χριστιανοσύνης. Ως ορθόδοξοι εορτάζουμε το αιώνιο μήνυμα ότι πάντα μετά τη Σταύρωση ακολουθεί η Ανάσταση. Και ως Ελληνες θυμόμαστε ότι επί Τουρκοκρατίας ο αναστάσιμος χαιρετισμός, το «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!», στα βάθη της ψυχής σήμαινε ότι κάποια στιγμή θα αναστηθεί και το Γένος. Η ελληνορθόδοξη παράδοση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ταυτότητα, τον ψυχισμό, τα ήθη και τα έθιμα του λαού μας. Μας διδάσκει ότι θα βγούμε και από την παρούσα κρίση διότι πάντα μετά τη Σταύρωση ακολουθεί η Ανάσταση. Αρκεί να το πιστέψουμε!

Από τους ύμνους της Αναστάσεως και της Διακαινησίμου εβδομάδος παίρνω θάρρος και αντλώ ελπίδα για να εντοπίσω κάποια σημάδια συγκρατημένης αισιοδοξίας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Ενθαρρύνομαι από τη μαζική προσέλευση στους ναούς κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα και από τον σεβασμό των Ελλήνων προς την πίστη των πατέρων μας, την αποκαλυφθείσα αλήθεια του Ευαγγελίου. Με αυτά τα ριζώματα θα ανοίξουμε νέους δρόμους για ένα καλύτερο μέλλον.

Παίρνω μηνύματα ελπίδας και αισιοδοξίας από την αγάπη του Ελληνα προς τις ρίζες του, τον τόπο καταγωγής του, τη δημοτική μας μουσική, τους παραδοσιακούς χορούς μας. Το Πάσχα για τους περισσότερους Ελληνες είναι μια ευκαιρία επιστροφής στο χωριό του καθενός για να τιμήσει τη μνήμη των τεθνεώτων και να συνεορτάσει με τους συγγενείς ακολουθώντας έθιμα αιώνων. Ευλογημένη συνήθεια, που δεν διακόπηκε παρά τα οικονομικά προβλήματα, τα οποία προκαλεί η οικονομική κρίση. Ο Ελληνας είναι ένα δέντρο με βαθιές ρίζες, οι οποίες τον συνδέουν με το παρελθόν αλλά και του προσφέρουν χυμούς για ένα δημιουργικό μέλλον.
Αντλώ συγκρατημένη αισιοδοξία και από την πνευματική αντίσταση του λαού μας σε φαινόμενα εθνομηδενισμού, ψευδοπροοδευτισμού και θολοκουλτούρας. Παρά την προσπάθεια λίγων προβεβλημένων δήθεν διανοουμένων να αμφισβητήσουν το Αγιον Φως, Πολιτεία και λαός δείξαμε τον απαραίτητο σεβασμό και αποδείξαμε στους αμφισβητίες ότι όποιος παίζει με αυτά τα θέματα τελικά παρασύρεται από το θολό ποτάμι. Πανηγυρικά οι εκπρόσωποι του κράτους μετέφεραν το Φως που εκπέμπεται θαυματουργικά από τον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα μόνο μετά την προσευχή του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχου. Και εκατομμύρια Ελλήνων έσπευσαν στους ναούς για να ανάψουν τη λαμπάδα τους με το Αγιον Φως της Αναστάσεως και της ελπίδας.

Βλέπω με χαρά τα πρώτα μηνύματα σταθερής πορείας της οικονομίας και της κοινωνίας προς την έξοδο από τις μεγάλες δυσκολίες. Υποκλίνομαι με σεβασμό μπροστά στην υπομονή και την εγκαρτέρηση του Ελληνα πολίτη, ο οποίος κάνει το παν για να δει ο τόπος καλύτερες ημέρες. Διαβάζω με ικανοποίηση τα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου για τα καλύτερα νέα, τα οποία έρχονται αργά αλλά σταθερά για να μπορούμε να ξαναβρούμε όλοι το χαμόγελό μας.

Μαθαίνω ότι παρά την κρίση ο Ελληνας δεν σταμάτησε να διαβάζει. Στην αρχή πιστέψαμε ότι το πρώτο έξοδο που θα κόψει ο μέσος συμπολίτης μας είναι η δαπάνη για αγορά βιβλίων. Κι όμως, παρά την κρίση, σοβαρά βιβλία εκδίδονται και αγοράζονται, παράλληλα με τα ελαφρότερα και τα αμφιβόλου ποιότητος.
Παρατηρώ ότι στις εθνικές μας εορτές, όπως προσφάτως την 25η Μαρτίου, άρχισαν να εμφανίζονται και πάλι μαζικά οι ελληνικές σημαίες στα μπαλκόνια μας. Πέρασε η εποχή που φοβόμασταν μήπως η θολοκουλτούρα μάς… κακοχαρακτηρίσει. Ψηλά τη σημαία, συνέλληνες!

Οι ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου μας δίνουν την ευκαιρία να ξανασκεφθούμε τα προβλήματα και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Ηδη σε πολλές πανευρωπαϊκές δημοσκοπήσεις φαίνεται ανερχόμενο και αυξανόμενο το ρεύμα των ευρωσκεπτικιστών. Από την άκρα Δεξιά έως την άκρα Αριστερά, ένα ετερόκλητο μωσαϊκό κομμάτων, απόψεων και ιδεολογιών αμφισβητεί την ίδια την Ενωση, το ευρώ, την Κομισιόν (Ευρωπαϊκή Επιτροπή), το Ευρωκοινοβούλιο.

Από την άλλη πλευρά, μία εξίσου ετερόκλητη ομάδα κομμάτων και συσπειρώσεων ζητεί ακόμη περισσότερη παρέμβαση της Ευρώπης στη νομοθεσία, στην κοινωνία, στην άμυνα και την εξωτερική πολιτική, σε σημείο που να καταργούνται ουσιαστικά τα εθνικά κράτη και να υπονομεύεται η κυριαρχία τους. Πρόκειται για τους ευρωφανατικούς, τους οπαδούς της λεγομένης μεταεθνικής εποχής.

Προσωπικά πιστεύω ότι το μέλλον της Ευρώπης και της Ελλάδος μέσα στην Ευρώπη βρίσκεται στη χάραξη μιας μέσης πορείας, η οποία θα αποφεύγει τις δύο ακραίες αντιλήψεις. Ούτε πρέπει να καταργήσουμε την Ευρ. Ενωση ούτε όμως να τη θεοποιήσουμε εις βάρος των εθνικών θεσμών και των εθνικών ταυτοτήτων των λαών που την αποτελούν. Η αξία του έθνους, της εθνικής κυριαρχίας, το δικαίωμα στην εθνική άμυνα, ο σεβασμός στην πολιτιστική ιδιοπροσωπία κάθε λαού αποτελούν πηγή έμπνευσης για τα κράτη-μέλη και απαραίτητα θεμέλια για μία ειρηνική ισορροπία στις διεθνείς σχέσεις.

Η μεταεθνική εποχή δεν έχει έλθει και αμφιβάλλω πολύ αν θα προλάβει η γενιά μας να τη δει. Οπαδοί της παγκοσμιοποιήσεως, μαρξιστές και άλλοι ουτοπιστές διανοητές επί πολλές δεκαετίες κηρύσσουν την κατάργηση των εθνών. Ομως στην πράξη βλέπουμε το αντίθετο. Τα πολυεθνικά κράτη, όπως η Σοβιετική Ενωση και η Γιουγκοσλαβία, κατέρρευσαν, τα ομοσπονδιακού τύπου κράτη, όπως η Βρετανία, αντιμετωπίζουν τον εθνικισμό των λαών που τα αποτελούν (π.χ. αποσχιστικό κίνημα των Σκοτσέζων), μέσα στην ίδια την Ευρ. Ενωση οι ισχυροί προβάλλουν και προτάσσουν τα εθνικά τους συμφέροντα.

Οταν προ δεκαπέντε ετών το ναυτικό του Μαρόκου κατέλαβε μία ισπανική βραχονησίδα, η Γαλλία υποστήριξε το Μαρόκο και όχι την Ισπανία, τον εταίρο της στην Ευρ. Ενωση. Η Γαλλία ενδιαφέρεται για την οικονομική και την πολιτική διείσδυσή της στη Βόρειο Αφρική και το εθνικό συμφέρον της υπερίσχυσε έναντι της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Ενδιαφέρον και διδακτικό παράδειγμα!

Τριακόσια ακριβώς χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη γέννηση του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και στη μνήμη του η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας μας αφιέρωσε το επίσημο ημερολόγιό της,. Πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να ξαναδιαβάσουμε τις πάντα επίκαιρες διδαχές του και να εξαγάγουμε ωφέλιμες συμβουλές για την παιδεία, την κοινωνία, ακόμη και για την πολιτική. Τί θα συμβούλευε άραγε τους πολιτικούς μας ο Άγιος Κοσμάς;

Πρώτον, όλο το έργο του, οι διδαχές του και οι προφητείες του διδάσκουν στους σημερινούς πολιτικούς ότι ο λαός μας για να προχωρήσει μπροστά χρειάζεται ελπίδα, αισιοδοξία και όραμα. Ο Πατροκοσμάς έδρασε σε μία ζοφερή εποχή, όταν είχαν καταπνιγεί δεκάδες κινήματα των υποδούλων με αποκορύφωμα τα Ορλωφικά. Στη διάρκεια της επίγειας ζωής του είδε τους Τουρκαλβανούς να σφάζουν τον Ορθόδοξο κλήρο και τους προκρίτους της Πελοποννήσου λόγω της συμμετοχής των Ελλήνων στο σχέδιο των Ρώσων αδελφών Ορλώφ. Παρά την απογοήτευση που επικρατούσε μετά από τριακόσια πενήντα χρόνια δουλείας ο Άγιος μιλούσε για το ποθούμενον και για το Ρωμέϊκο που θα έλθει. Καλλιεργούσε την ελπίδα στην απελευθέρωση, την εκπλήρωση των πόθων για υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας. Ζωντάνεψε την χριστιανική και εθνική συνείδηση των υποδούλων και προετοίμασε το 1821. Καλλιεργήστε την αυτοπεποίθηση του Έλληνα, ανυψώστε το πληγωμένο εθνικό φρόνημά του, δώστε όραμα πνευματικό, πολιτιστικό και όχι μόνον υλικό, θα ήταν το μήνυμά του προς τους πολιτικούς.

Δεύτερον, ο Άγιος στερέωσε την Ορθόδοξη Πίστη για να ενισχυθεί παραλλήλως και η ελληνικότητα. Ήξερε ότι την εποχή εκείνη όποιος χανόταν για την Οθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό., Εμπόδισε τους εξισλαμισμούς, συνιστούσε στους Έλληνες να μην χρησιμοποιούν ξενόφερτες διαλέκτους. Η στάση του αυτή διδάσκει ότι και σήμερα όποιος πλήττει ή χλευάζει ή υποβαθμίζει τον ρόλο της Εκκλησίας, χτυπά ουσιαστικά ένα από τα θεμέλια της εθνικής μας ταυτότητος και της προκοπής του λαού μας.

Τρίτον, ο Άγιος ίδρυε σχολεία με σαφή στόχο να μαθαίνουν τα παιδιά την Ορθόδοξη Πίστη και την ενιαία ελληνική γλώσσα, αρχαία, βυζαντινή, νεοελληνική. Τόνιζε ότι σκοπός του σχολείου είναι να διδάσκει τον Χριστό και την Παναγία καθώς και την ελληνική, που είναι η γλώσσα της Εκκλησίας. Σήμερα θα έλεγε στους πολιτικούς να δώσουν έμφαση στα μαθήματα των Ορθοδόξων Θρησκευτικών και της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Τότε δεν μπορούσε να μιλήσει φανερά για την ιστορική συνείδηση των ελληνοπαίδων, λόγω του φόβου των Τούρκων, αλλά είμαι βέβαιος ότι σήμερα θα υπογράμμιζε την αξία και αυτού του μαθήματος.

Τέταρτον ο Άγιος Κοσμάς καλλιέργησε τον Χριστιανικό αντιρατσισμό, ο οποίος δεν αναφέρεται μόνον σε δικαιώματα αλλά και σε υποχρεώσεις. Σε ορισμένα χωριά ρωτούσε τους αθιγγάνους (γύπτους τους ονόμαζε) αν οι χωρικοί τούς φέρονται καλά. Αν μάθαινε περιστατικά περιφρονήσεως τότε έλεγε ότι οι Χριστιανοί πρέπει να αγαπούμε και να σεβόμαστε κάθε άνθρωπο ανεξαρτήτως φυλής ή καταγωγής, Ταυτόχρονα προέτρεπε και τους αθιγγάνους να βρουν μία κανονική εργασία κ;ι να αφήσουν τα νταούλια και τους ζουρνάδες. Το μήνυμά του, λοιπόν, είναι ότι παράλληλα με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα οι πολιτικοί μας ηγέτες οφείλουν να θυμίζουν και τις υποχρεώσεις όλων όσοι ζουν στη χώρα μας, δηλαδή να τηρούν τους νόμους και να εργάζονται εντίμως.

Πέμπτον, με τον μαρτυρικό του θάνατο μάς διδάσκει το χρέος μας προς τον εκτός συνόρων Ελληνισμό. Ο Άγιος Κοσμάς απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου, στις 24.8.1779. Σήμερα το μέρος αυτό ανήκει στην Αλβανία και το λείψανο του Αγίου φυλάσσεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Ελπίζω οι πολιτικοί μας να μην λησμονούν τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό.

Είχα την ευκαιρία προ ολίγων ημερών να επισκεφθώ την έκθεση εφημερίδων και περιοδικών με τίτλο «Ο Ελληνικός Τύπος της Σμύρνης, 1831-1922», η οποία φιλοξενήθηκε στο Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Αθηνών. Την Έκθεση διοργάνωσε η δραστήρια Ένωση Σμυρναίων με τον ακούραστο Πρόεδρό της Στρατηγό ε.α. Ευάγγελο Τσίρκα και τον λόγιο Γενικό Γραμματέα της Νίκο Βικέτο. Την υποστήριξε η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρία της Ελλάδος.

Η Ένωση Σμυρναίων οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή για δύο λόγους. Πρώτον για να αναδείξει την ιστορική εφημερίδα «Μικρασιατική Ηχώ», η οποία και σήμερα εξακολουθεί να εκδίδεται. Δεύτερον για να προβληθεί η σπάνια συλλογή της Ενώσεως, στην οποία συμπεριλαμβάνονται εφημερίδες, περιοδικά και ημερολόγια, τα οποία είχαν διασώσει διακεκριμένοι δημοσιογράφοι από τη Σμύρνη, όπως ο Χρήστος Σολομωνίδης και ο Φίλιππος Φάλμπος. Η έκθεση αυτή έρχεται ως συνέχεια μιάς σειράς εκδηλώσεων και εκθέσεων που είχε διοργανώσει προ δύο ετών η Ένωση Σμυρναίων για τη συμπλήρωση ενενήντα ετών από τη Μικρασιατική τραγωδία.

Ο αείμνηστος Χρήστος Σολομωνίδης, άξιο τέκνο της Ιωνικής γης και πολυβραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών, στο βιβλίο του «Η δημοσιογραφία στη Σμύρνη» καταγράφει 135 τίτλους ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών. Άλλωστε η θρυλική Σμύρνη, διάσημη από την αρχαιότητα και ποτισμένη με αίμα Χριστιανών μαρτύρων, είχε το 1922 κατ’ εξοχήν ελληνικό χαρακτήρα. 140.000 ήσαν οι Έλληνες κάτοικοι και 80.000 οι Τούρκοι. Η Ορθόδοξη Ελληνική Κοινότητα συσπειρωμένη γύρω από την Εκκλησία της διέπρεπε στο εμπόριο, στα γράμματα και στην Εκπαίδευση.

Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του Τύπου στη Σμύρνη διαδραμάτισαν τα εκκλησιαστικά έντυπα. Σημαντικότερο ήταν το περιοδικό «Ιερός Πολύκαρπος», το οποίο εξεδίδετο από την Ορθόδοξη Αδελφότητα Η ΕΥΣΕΒΕΙΑ υπό την ευλογία του Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου Καλαφάτη. Πρόκειται για τον εθνοϊερομάρτυυρα Επίσκοπο, τον οποίο κατακρεούργησε ο τουρκικός όχλος τον Αύγουστο του 1922.

Οι Σμυρναίοι και οι άλλοι Μικρασιάτες, που ζουν σήμερα στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις, τιμούν ιδιαιτέρως τη μνήμη των Αγίων της Μικράς Ασίας και ιδιαιτέρως του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης και των εκατοντάδων κληρικών, οι οποίοι σφαγιάσθηκαν το 1922. Με τη δυναμική παρουσία τους και τις εκδηλώσεις τους μάς θυμίζουν ότι στη Σμύρνη δεν έγινε «συνωστισμός» , αλλά γενοκτονία.

Στις 25 Μαίου θα κληθούμε να αναδείξουμε τους νέους εκπροσώπους μας στην Ευρωβουλή. Για πρώτη φορά οι εκλογές αυτές θα γίνουν με σταυρό στους υποψηφίους και με ενιαίο ψηφοδέλτιο για όλη την Ελληνική Επικράτεια. Οι εκλογές συμπίπτουν με μία περίοδο αναζήτησης ρόλου και ταυτότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι περισσότεροι πολίτες των κρατών – μελών δεν είναι ευχαριστημένοι από την αντίδραση της Ένωσης στην οικονομική κρίση. Υπάρχουν παράπονα για έλλειψη πνεύματος αλληλεγγύης, για δημοκρατικό έλλειμμα, για δύσκολη πρόσβαση του πολίτη και των αιτημάτων του στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων.

Όλα αυτά είναι σεβαστά και κατανοητά και μπορούν να λυθούν μόνο αν ενδυναμώσουμε τη φωνή μας και την παρουσία μας στην Ευρωβουλή, η οποία εκφράζει τη βούληση των πολιτών. Οι αγώνες θα δοθούν μέσα στην Ευρώπη, διότι εκεί ανήκουμε και εκεί πρέπει να ανήκουμε. Παραλλήλως έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα, να αγωνισθούμε για τα εθνικά μας θέματα, να διαφυλάξουμε την ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας, τη γλώσσα μας και την πολιτιστική μνας κληρονομιά. Με απλά λόγια να ενισχύσουμε τη φωνή της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού μέσα στην Ένωση των 28 κρατών μελών.

Πρέπει να στείλουμε στο Ευρωκοινοβούλιο ανθρώπους, οι οποίοι θα αγωνισθούν για εθνικώς αξιοπρεπείς λύσεις στο Κυπριακό, το Μακεδονικό, το Βορειοηπειρωτικό και το ζήτημα της ΑΟΖ, που θα σταματούν κάθε προκλητική εμφάνιση του εθνικισμού των γειτονικών χωρών, που θα προασπίζουν με θάρρος την Ορθόδοξη Χριστιανική κληρονομιά του λαού μας, που θα υπερασπίζονται με υπερηφάνεια την εθνική μας κυριαρχία. Ανθρώπους, οι οποίοι θα μάχονται για αρχές και αξίες, για τα δικαιώματα των οικονομικά αδυνάτων, των πολυτέκνων, των νέων μας που ταλαιπωρούνται από την ανεργία.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε παραχωρήσει ένα μέρος της κυριαρχίας μας, αλλά όχι ολόκληρη την εθνική και κρατική μας κυριαρχία. Η Συνθήκη της Λισσαβόνας, η οποία είναι ο Καταστατικός Χάρτης της Ένωσης ορίζει σε ποιους τομείς η Ένωση παρεμβαίνει και νομοθετεί, σε ποιους άλλους τομείς συνεργάζεται και συντονίζεται με τα κράτη μέλη πριν ληφθούν οι κοινές αποφάσεις και σε ποιους τομείς τα κράτη μέλη έχουν το δικαίωμα να νομοθετούν χωρίς καμμία ανάμιξη των ευρωπαϊκών οργάνων. Δηλαδή επιτρέπεται έντονη παρέμβαση της Ευρώπης σε θέματα οικονομικά και νομισματικά και σημαντική παρέμβαση σε θέματα μετανάστευσης, περιβάλλοντος κ.α. Οι τομείς στους οποίους η Ένωση δεν παρεμβαίνει, διότι σέβεται την εθνική ταυτότητα των λαών που την αποτελούν, είναι κυρίως οι σχέσεις Εκκλησίας- Πολιτείας και το περιεχόμενο της παιδείας. Στα θέματα αυτά η Ελλάς, όπως και κάθε χώρα της Ε.Ε., αποφασίζει μόνη της με κριτήριο την Ορθόδοξη Παράδοσή της, την Ιστορία της και την εθνική της αξιοπρέπεια.
Στην Ευρώπη μπορούμε και πρέπει να αγωνισθούμε ως Ορθόδοξοι Έλληνες. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη δυνατότητα για αλλαγή ευρωπαϊκού Νόμου ή Οδηγίας, όπως προβλέπει η Συνθήκη της Λισσαβόνας. Αν συγκεντρωθούν 1.000.000 υπογραφές από πολίτες διαφορετικών χωρών τότε γίνεται δημοψήφισμα πανευρωπαϊκό, ώστε να ακουσθεί αυτούσια η φωνή των πολιτών. Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στην Εκκλησία της Ελλάδος που εκπροσωπούνται ήδη με γραφεία στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει την ευκαιρία να ακουσθούν οι απόψεις τους για μία σειρά κρισίμων θεμάτων. Η Συνθήκη της Λισσαβόνας θεσμοθετεί τον διάλογο των ευρωπαϊκών θεσμών με τις μεγάλες Χριστιανικές Ομολογίες και τα άλλα θρησκεύματα και αναγνωρίζει τον σπουδαιότατο ρόλο τους στην κοινωνία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ούτε ανθόκηπος μυροβόλος ούτε μπαμπούλας. Είναι χώρος συνεχών αγώνων και διεκδικήσεων. Θα αγωνισθούμε με το κεφάλι ψηλά ως Ορθόδοξοι Έλληνες. Με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Και θα θυμίσουμε στη Ευρώπη τις ελληνικές και χριστιανικές της ρίζες!

Οι αποδομητές της Ιστορίας μας και οι αρνητές του ρόλου της Εκκλησίας επιδιώκουν να αποκόψουν τον λαό μας από τις πνευματικές αξίες που προετοίμασαν το δοξασμένο 1821. Λάθος τους μεγάλο, διότι η μεγάλη Ελληνική Επανάσταση μπορεί και πρέπει να είναι οδηγός για κάθε Ελληνα σε όλες τις δύσκολες περιόδους που κατά καιρούς διανύουμε. Απέναντι στην παρούσα πνευματική, ηθική και οικονομική κρίση το 1821 μάς διδάσκει και μας χαρίζει ελπίδα και αισιοδοξία. Εστω συγκρατημένη, αλλά πάντως αισιοδοξία. Μας θυμίζει ότι αντιμετωπίσαμε ως έθνος δυσκολότερες καταστάσεις, αλλά επιβιώσαμε. Ετσι θα επιβιώσουμε και σήμερα. Με τα ελληνορθόδοξα ιδανικά του 1821, με σεβασμό στο παρελθόν και με πίστη στο παρόν και το μέλλον του Ελληνισμού.

Το 1821 μας δίνει χρήσιμα μηνύματα για να ξεπεράσουμε την κρίση. Μας θυμίζει ότι ο Ελληνισμός ποτέ δεν βασίστηκε στη δύναμη των αριθμών. Ολιγάριθμοι οι Ελληνες, αλλά με μεγάλο πνευματικό πλούτο: την Ορθοδοξία, την ιστορική συνέχεια, τη γλώσσα, το κοινοτικό πνεύμα αλληλεγγύης, τη ναυτοσύνη και το εμπορικό δαιμόνιο, την αγωνιστικότητα και το αντιστασιακό πνεύμα τους. Σήμερα καλούμαστε να αξιοποιήσουμε την κληρονομιά του παρελθόντος για να αντλήσουμε δυνάμεις και να ορθώσουμε το ανάστημά μας μέσα στην οικογένεια των ευρωπαϊκών λαών όπου ανήκουμε. Στην Ενωμένη Ευρώπη, παρά τα προβλήματά της, θα δώσουμε μάχες νικηφόρες, αν αποφασίσουμε να παραμείνουμε ορθόδοξοι Ελληνες, υπερήφανοι αλλά όχι αλαζόνες, πατριώτες και όχι ρατσιστές, δημοκράτες, αλλά αντίθετοι στην ασυδοσία, οικουμενικοί, αλλά όχι θύματα της υλιστικής παγκοσμιοποιήσεως, επιχειρηματικά δραστήριοι και ταυτόχρονα φιλάνθρωποι, με σεβασμό στην εθνική ταυτότητα, χωρίς να κλεινόμαστε στο καβούκι μας. Με παραδοσιακές αξίες που μας κρατούν επί αιώνες, όπως η οικογένεια, αλλά και με τολμηρά ανοίγματα στην επιχειρηματικότητα και τις νέες τεχνολογίες.

Το 1821 μάς διδάσκει να μην απογοητευόμαστε, να μην απελπιζόμαστε. Επί τετρακόσια -και για εμάς τους Μακεδόνες πεντακόσια- χρόνια προσπαθούσαμε να εξεγερθούμε κατά των Τούρκων αλλά αποτυγχάναμε. Η Μεγάλη Ιδέα και οι προφητείες του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού κράτησαν αναμμένη τη δάδα που κινδύνευε να σβήσει. Και τελικά ελευθερωθήκαμε. Εστω και με τη δημιουργία αυτού του μικρού κρατιδίου του 1830. Και τα σημερινά προβλήματα θα ξεπεραστούν. Είμαι αισιόδοξος, γιατί είμαι Ελληνας ορθόδοξος!

Καθώς ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε τη διπλή εορτή, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την Ελληνική Επανάσταση, είναι χρήσιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι το 1821 ήταν ταυτοχρόνως μία εθνική και μία οικουμενική, πανανθρώπινη επανάσταση. Ηταν πρωτίστως εθνική εξέγερση με σύνθημα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Ορθόδοξη πίστη, αντιστασιακό πνεύμα του Ελληνισμού, κοινοτική αυτοδιοίκηση, κρυφά και φανερά σχολεία, η ικανότητα του έθνους μας στο εμπόριο και τη ναυτιλία, αυτά ήσαν τα κυριότερα θεμέλια της εθνικής ανεξαρτησίας. Υπάρχει, όμως, και η οικουμενική διάσταση του Αγώνος. Το 1821 ξεπέρασε τα σύνορα και συγκίνησε πολλά έθνη ανά την υφήλιο.

Αραβόφωνοι ορθόδοξοι χριστιανοί, οι Ρουμ Ορτοντόξ του Λιβάνου, ξεσηκώθηκαν μαζί μας κατά των Τούρκων. Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης κατέβηκε από τη Βόρειο Ηπειρο για να τους ενσωματώσει στην κοινή προσπάθεια. Ακόμη και σήμερα στα σπίτια των Ρωμιών ορθοδόξων του Λιβάνου και της Συρίας βρίσκεις εικόνες του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, αν και ο ίδιος ουδέποτε επισκέφθηκε την περιοχή αυτή.

Κατά το Α’ Επιστημονικό Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου για τις ιστορικές πηγές του 1821 (κυκλοφορείται ήδη ο σχετικός τόμος) κατατέθηκαν μαρτυρίες για τη συμβολή του 1821 στην επαναστατική διάθεση των Ιταλών του 19ου αιώνος και στην ενοποίηση της Ιταλίας. Αντιθέτως με όσα διαδίδουν ορισμένοι ξενομανείς, η Ελληνική Επανάσταση αφύπνισε τους Ιταλούς επαναστάτες και δεν συνέβη το αντίθετο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκινήθηκαν από την ελληνική εξέγερση και έστειλαν πολλούς φιλέλληνες, όπως ο ιατρός Σάμουελ Γκρίντλεϊ Χάου. Ο Διονύσιος Σολωμός στον «Υμνον εις την Ελευθερίαν» τονίζει ότι με την Εθνεγερσία των Ελλήνων «γκαρδιακά εχαροποιήθη και του Βάσιγκτον η γη», η χώρα του Τζορτζ Ουάσινγκτον, δηλαδή οι ΗΠΑ. Στη Λατινική Αμερική πολλές εξεγέρσεις εντοπίων κατά των αποικιοκρατών εμπνεύσθηκαν από την Ελληνική Επανάσταση.

Στη δυτική Ευρώπη ο φιλελληνισμός επηρέασε τον λαό και τους διανοητές. Ο Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά απεικόνισε συγκλονιστικά τη σφαγή της Χίου, ενώ για το ίδιο γεγονός ο Βίκτορ Ουγκό έγραψε το περίφημο ποίημα «Το Ελληνόπουλο». Στη Ρωσία, ο Πούσκιν έγραψε έργα σχετικά με το 1821. Η Εξοδος του Μεσολογγίου προκάλεσε διαδηλώσεις φοιτητών στο Παρίσι και στο Λονδίνο.
Αθάνατο 1821, ελληνικό και πανανθρώπινο!