Άρθρα

Στην προεκλογική εκστρατεία ορισμένων κομμάτων έχει ενταχθεί και ο σχολιασμός του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων.  Θεωρώ, λοιπόν, χρήσιμο να θυμηθούμε πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν τη σχολική διδασκαλία για να μην δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις.

Η Κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη, με τη Νίκη Κεραμέως στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων κατά την τετραετία 2019-2023, ανέλαβε  ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες.

Από τον Σεπτέμβριο του 2025 καταργείται το μοναδικό σχολικό βιβλίο. Για κάθε μάθημα του Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου εκλήθησαν να καταθέσουν προτάσεις διάφορες συγγραφικές ομάδες. Στόχος είναι το πολλαπλό βιβλίο. Για κάθε μάθημα θα υπάρχουν και δύο και τρία ή και περισσότερα βιβλία. Ο εκπαιδευτικός θα επιλέγει ένα από αυτά. Η επιλογή θα γίνεται μόνο από βιβλία εγκεκριμένα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

Έχουν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως νέα Αναλυτικά Προγράμματα για 166 μαθήματα όλων των βαθμίδων. Με απλά λόγια: η κριτική που γίνεται στα παλιά βιβλία είναι άνευ αντικειμένου, διότι όλα τα σχολικά βιβλία που υπήρχαν μέχρι σήμερα θα αποσυρθούν.

Καταγράφω ορισμένες καινοτομίες των Αναλυτικών Προγραμμάτων.

Στο μάθημα της Ιστορίας αποσύρθηκε η ύλη για όλες τις βαθμίδες, την οποία είχε δημοσιεύσει σε ΦΕΚ το 2019  ο Υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Γαβρόγλου. Η ύλη εκείνη είχε περισσότερο κοινωνιολογικό προσανατολισμό και έδινε έμφαση στις οικονομικές εξελίξεις. Δεν υπήρχε προβολή των ηρώων, των διπλωματικών και πολεμικών γεγονότων. Γενικότερα η ύλη του 2019 αμφισβητούσε τη συνέχεια του Ελληνισμού. Τότε η απόσυρση ενόχλησε τον ΣΥΡΙΖΑ, οι εκπρόσωποι του οποίου διαμαρτυρήθηκαν επειδή η σχολική Ιστορία αποκτά εθνικό και όχι «κοινωνικό» περιεχόμενο.

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα του Γυμνασίου επιβλέπει ομάδα ιστορικών υπό τον Καθηγητή Ιστορίας του ΕΚΠΑ κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου. Την αντίστοιχη ύλη του Λυκείου εποπτεύει ομάδα επιστημόνων υπό τον Καθηγητή Ιστορίας του ΑΠΘ κ. Ιάκωβο Μιχαηλίδη. Όπως έχουν ανακοινώσει οι υπεύθυνοι θα δοθεί έμφαση στα εθνικά θέματα του Ελληνισμού, ενώ θα τονίζονται και τα κυριότερα σημεία της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας Ιστορίας. Πρόκειται για δύο σοβαρούς ιστορικούς, οι οποίοι μαζί  με τους συνεργάτες τους είναι σε θέση να καταθέσουν μία ύλη Ιστορίας με εθνική αξιοπρέπεια και σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους χωρίς ακρότητες.

Στο μάθημα των Θρησκευτικών ισχύει η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και συγκεκριμένα οι αποφάσεις 660/2018, 926/2018, 1749/2019 και 1750/2019. Με τις αποφάσεις αυτές ακυρώθηκαν ως αντισυνταγματικά τα νομοθετήματα των Υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Φίλη και Κώστα Γαβρόγλου που εισήγαγαν το “Νέο Πρόγραμμα Σπουδών” για τα Θρησκευτικά. Οι αποφάσεις του ΣτΕ αφορούν το περιεχόμενο και την ουσία του μαθήματος, ζητούν σεβασμό της Ορθόδοξης Χριστιανικής Παράδοσης και είναι δεσμευτικές για όλους.

Στα γλωσσικά μαθήματα του Γυμνασίου γίνεται προσπάθεια να αναδειχθεί η ενότητα και η συνέχεια μεταξύ Αρχαίων και Νέων Ελληνικών. Το Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα για τα Αρχαία Ελληνικά της Γ΄ Γυμνασίου προβλέπει τη διδασκαλία από το πρωτότυπο του Βίου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον οποίο συνέγραψε ο Πλούταρχος.

Η ανθρωπιστική παιδεία είναι απαραίτητη παράλληλα με την κατάρτιση των παιδιών μας στην Πληροφορική και στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα. Το άρθρο 16, παρ. 2, του Συντάγματος ορίζει ως σκοπό της Παιδείας την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλαση ελευθέρων και υπευθύνων πολιτών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 10.6.2023

Στη Χειμάρρα ο Έλληνας εκλεγμένος δήμαρχος Φρέντυ Μπελέρης παραμένει φυλακισμένος, ενώ την 1.6.2023 αποφασίσθηκε η αποφυλάκιση του συνεργάτη του Παντελή Κοκκαβέση που έχει σοβαρό πρόβλημα υγείας. Η πολιτική του Έντι Ράμα συνεχίζει να είναι επιθετική κατά των Χειμαρριωτών. Τα δύο μεγάλα αλβανικά κόμματα, Δημοκρατικό και Σοσιαλιστικό, έχουν εκλέξει βουλευτές από την ομάδα των φανατικών Τσάμηδων, οι οποίοι διεκδικούν τη Θεσπρωτία. Παραλλήλως στο βόρειο Κόσσοβο οι αλβανικές αρχές αρνούνται τα συμφωνηθέντα  δικαιώματα του σερβικού πληθυσμού και επιχειρούν να επιβάλουν δημάρχους ψηφισμένους από το 4% των πολιτών.

Αυτά και άλλα πείθουν ότι στο μυαλό των Αλβανών ηγετών στα Τίρανα και στη Πρίστινα κυριαρχεί η εθνικιστική ιδεολογία. Η Ελλάς επιθυμεί την αρμονική συνύπαρξη και τις φιλικές σχέσεις με όλα τα γειτονικά κράτη, αλλά μπορεί και πρέπει  να λάβει επιπρόσθετα μέτρα για την προστασία των Βορειοηπειρωτών και για τη σταθερότητα στα Βαλκάνια. Ήδη έχει ανακοινωθεί -και ορθώς -ότι η προσέγγιση της Αλβανίας προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς εξαρτάται από τον σεβασμό των δικαιωμάτων των Ελλήνων. Προτείνω επίσης τις ακόλουθες κινήσεις:

1. Να παραμείνουμε σταθεροί στη θέση μας ότι δεν αναγνωρίζουμε το Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος. Aν αλλάξει τώρα αυτή η θέση θα δοθεί η εντύπωση ότι επιβραβεύουμε την ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας.

2. Να δραστηριοποιηθεί πάλι ως αυτόνομος πόλος στην πολιτική ζωή της Αλβανίας το Κόμμα της Ένωσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΚΕΑΔ), το οποίο εκφράζει την Ελληνική Μειονότητα. Η σύμπραξή του με τα δύο μεγάλα αλβανικά κόμματα δοκιμάσθηκε και δεν επέτυχε. Πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός και η παρέμβαση των βουλευτών που προέρχονται από τη μειονότητα.

3. Να προσεγγισθούν όλοι οι Βλαχόφωνοι Έλληνες των περιοχών Αυλώνος, Κορυτσάς κ.α. και να αισθανθούν το ενδιαφέρον της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Να ενταχθούν οι εκπρόσωποί τους στο ΚΕΑΔ και στις δραστηριότητες του εκεί Ελληνισμού. Οι Έλληνες Βλάχοι της Βορείου Ηπείρου είναι πολυάριθμοι και έχουν προσφέρει τα μέγιστα στο Έθνος. Η Μοσχόπολη, κοντά στην Κορυτσά, υπήρξε προπύργιο της Ελληνικής Παιδείας επί Τουρκοκρατίας. Κι όμως σήμερα τους Βλάχους της Αλβανίας προσπαθούν να προσεταιρισθούν άλλες βαλκανικές χώρες.

4. Να ληφθούν από τώρα όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε η απογραφή πληθυσμού που θα γίνει τον Σεπτέμβριο στην Αλβανία να καταγράψει δίκαια και αντικειμενικά την εθνική καταγωγή και το θρήσκευμα όλων των Αλβανών υπηκόων. Θυμίζω ότι πριν από δέκα χρόνια η απογραφή ήταν διαβλητή. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας δεν την αποδέχθηκε. Η ΟΜΟΝΟΙΑ, η επίσημη οργάνωση της Ελληνικής Μειονότητας, την κατήγγειλε ως παραχάραξη των πραγματικών στοιχείων. Πρέπει και στην Αθήνα και στα Τίρανα να γίνει γνωστός ο ακριβής αριθμός των Αλβανών υπηκόων που δηλώνουν ελληνική εθνική καταγωγή.

5. Να έχουμε πάντα κατά νου τους στενούς δεσμούς του Αλβανού Πρωθυπουργού Ράμα με τον επανεκλεγέντα Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν. Να είμαστε προετοιμασμένοι μήπως αυτοί οι δεσμοί εμποδίσουν και πάλι (όπως έγινε με τη συμφωνία Κώστα Καραμανλή- Σαλί Μπερίσα) τη ρύθμιση των θαλασσίων οικονομικών ζωνών μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας.

Η Αλβανία διεκδικεί τα πάντα για τις εκτός συνόρων αλβανικές μειονότητες, αλλά αρνείται τα στοιχειώδη δικαιώματα της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Έχουμε υποχρέωση να στηρίξουμε τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό με κάθε νόμιμο και αποτελεσματικό τρόπο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 3.6.2023

Η Άλωση συνεχίζεται! Στις 24 Ιουλίου 2020 ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν διοργάνωσε την πρώτη προσευχή στην Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως, η οποία μετετράπη σε ισλαμικό τέμενος. Το διάταγμα υπεγράφη στις 10 Ιουλίου 2020 και ακριβώς την ώρα 14.53, για να συμβολίζει το έτος της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως. Η ημερομηνία της πρώτης προσευχής είναι η ημερομηνία της υπογραφής της τελικής Συνθήκης Ειρήνης του 1923, το τελευταίο από τα 17 πρωτόκολλα που αποτελούν την πολυσυζητημένη Συνθήκη της Λωζάννης. Ο συμβολισμός είναι σαφής: Ο Ερντογάν θαυμάζει την Άλωση και τον νέο Οθωμανισμό και αμφισβητεί τα σύνορα, τα οποία καθορίζει η Συνθήκη της Λωζάννης.

Κάθε Έλληνας πολίτης έχει δικαίωμα και υποχρέωση  να τιμά τη μνήμη των πεσόντων κατά την 29η Μαΐου 1453 στα τείχη της Βασιλεύουσας και να ενδιαφέρεται για την τύχη της Αγίας Σοφίας και άλλων Χριστιανικών ναών που μετετράπησαν σε ισλαμικά τεμένη.

Όπως εξηγεί η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ το Βυζαντινό κράτος (η Ρωμανία όπως ήταν το πραγματικό όνομά του) είχε τρία συστατικά: Ελληνική γλώσσα και Ελληνικό Πολιτισμό. Ρωμαϊκό Δίκαιο και πολιτειακή συγκρότηση. Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη. Και τα τρία αποτελούν και σήμερα θεμελιώδη στοιχεία της εθνικής μας ταυτότητας. Ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί κατά συντριπτική πλειοψηφία και ως ενδιαφερόμενοι για τον διαχρονικό Ελληνικό Πολιτισμό είμαστε μέτοχοι της Βυζαντινής κληρονομιάς. Αλλά και το Ρωμαϊκό Δίκαιο, βελτιωμένο με την επίδραση του Χριστιανισμού και του Βυζαντίου, εφαρμόσθηκε στη Νεώτερη Ελλάδα, όπως φαίνεται και από τις αποφάσεις των Εθνικών Συνελεύσεων του Αγώνος.

Η Αγία Σοφία του Ιουστινιανού σχεδιάσθηκε από Έλληνες Μικρασιάτες αρχιτέκτονες, τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο. Λειτούργησε επί αιώνες ως Ορθόδοξος Ναός και η Θεία Λειτουργία ετελείτο στα ελληνικά. Οι εικόνες που διασώθηκαν είναι Ορθόδοξες και οι επιγραφές είναι ελληνικές. Βεβαίως αποτελεί μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Αλλά η οικουμενικότητα δεν αναιρεί την ελληνικότητα.

Ο Ελληνισμός της Κύπρου διατηρεί έντονη τη μνήμη του Βυζαντινού Πολιτισμού. Η Ρωμανία, το όνομα της Αυτοκρατορίας, διασώζεται σε σημαντικά κείμενα της Κυπριακής Ορθόδοξης γραμματείας, όπως πχ στο ιστορικό κείμενο του Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου: «Περί τῶν κατά χώραν Κύπρον σκαιῶν». Ο Άγιος, που έζησε στα τέλη του 12^ου και στις αρχές του 13^ου αιώνος, περιγράφει την εισβολή των Άγγλων Σταυροφόρων στη Μεγαλόνησο (εποχή Ριχάρδου Λεοντόκαρδου) μετρώντας τις αποστάσεις όχι από την Κύπρο, αλλά από τη Ρωμανία: «Χώρα ἐστίν Ἰγκλιτέρρα, πόρρω τῆς Ρωμανίας κατά βορράν». (Βλέπε τον Ε΄ τόμο των έργων του Αγίου που εξέδωσε η Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Νεοφύτου, σελ. 406). Ένας μοναχός που ζει σε μία σπηλιά κοντά στην Πάφο δηλώνει πολίτης της Ρωμανίας, αισθάνεται Βυζαντινός Έλληνας Σε άλλο κείμενό του παρακαλεί τον Άγιο Δημήτριο τον Θεσσαλονικέα να βοηθήσει τον στρατό της Ρωμανίας.

Εκτός από την Αγία Σοφία και η Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη είναι ένα Ορθόδοξο μνημείο που μετατράπηκε σε τζαμί. Ο ανακαινιστής της τον 14ο αιώνα, ο Θεόδωρος Μετοχίτης, έγραψε ότι οι Βυζαντινοί της εποχής του ήσαν απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και μετείχαν στο γένος και στη γλώσσα των Ελλήνων.

Η Κωνσταντινούπολη και η Ρωμανία παρέμεινε πάντα επίκαιρη για τους Έλληνες. Η απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον Μωάμεθ τον Πορθητή κράτησε όρθιο τον Ελληνισμό επί Τουρκοκρατίας. Το ΟΧΙ του τελευταίου Αυτοκράτορα έδωσε ηθική δύναμη στην αντίσταση των κλεφτών και αρματολών. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απήντησε στον Άγγλο Πλοίαρχο Χάμιλτον ότι δεν δέχεται να υπογράψει συνθήκη με τους Τούρκους, διότι ο τελευταίος βασιλέας των Ελλήνων δεν συνθηκολόγησε. Εννοούσε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.

Μετά από 4 αιώνες η μνήμη των ηρωικώς πεσόντων το 1453 αναθέρμανε τη Μεγάλη Ιδέα και την επιθυμία για απελευθέρωση. Αν δεν υπήρχε η Μεγάλη Ιδέα δεν θα είχε γίνει η Επανάσταση του 1821 ούτε θα είχαμε απελευθερώσει άλλα ελληνικά εδάφη μετά την Ελληνική Επανάσταση.

Αλλά και ευρύτερα, πέραν του Ελληνισμού, ο Βυζαντινός Πολιτισμός τιμάται και θαυμάζεται από πολιτικούς και διανοητές. Ο αείμνηστος Ιταλός συγγραφέας και πολιτικός φιλόσοφος Ουμπέρτο Έκο στο βιβλίο του “Μπαουντολίνο” εκφράζει θαυμασμό για την ελληνική παιδεία των Βυζαντινών και για τον ελληνικό πολιτισμό της Κωνσταντινούπολης του 1204. Ήρωας του βιβλίου του είναι ο Νικήτας Χωνιάτης, ιστορικός συγγραφέας και πολιτικός που κατέγραψε  σε θαυμάσια αττική γλώσσα την καταστροφή της Κωνσταντινουπόλεως από τους Δυτικούς Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας το 1204.

Ο Ντιμίτρι Ομπολένσκι, που δίδαξε σε βρετανικά πανεπιστήμια, στο βιβλίο του «Βυζαντινή Κοινοπολιτεία»  γράφει ότι μέσω της Ορθόδοξης Θείας Λατρείας, της υμνογραφίας, της αγιογραφίας, της ναοδομίας, όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί αποτελούν σήμερα μία Βυζαντινή Κοινοπολιτεία.

Εκατομμύρια Ορθοδόξων Χριστιανών στην Ανατολική Ευρώπη χρησιμοποιούν το κυριλλικό αλφάβητο, το οποίο ονομάσθηκε έτσι για να τιμήσει τη μνήμη του Κωνσταντίνου / Κυρίλλου. Μαζί με τον αδελφό του Μιχαήλ/ Μεθόδιο ο Κύριλλος εστάλη τον 9^ο αιώνα σε ιεραποστολή προς τους σλαβικούς λαούς της Μεγάλης Μοραβίας (Τσεχίας) από τον Αυτοκράτορα και τον Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως. Οι δύο Έλληνες Θεσσαλονικείς αδελφοί μετέδωσαν το ελληνικό αλφάβητο και μάλιστα τη βυζαντινή μεγαλογράμματη γραφή στους σλαβικούς λαούς. Έτσι σήμερα όλοι αυτοί γράφουν ελληνικά, αλλά ομιλούν ρωσικά, σερβικά, βουλγαρικά κλπ.!

Στη Μέση Ανατολή οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί αποτελούν σήμερα μειοψηφία μέσα σε μία πλειοψηφία μουσουλμανική. Επιβιώνουν με πίστη στον Θεό και διατηρούν τη μνήμη του Βυζαντίου/ Ρωμανίας μέσω του ονόματός τους. Οι ίδιοι αποκαλούνται Ρουμ Ορτοντόξ, δηλαδή Ρωμηοί- Βυζαντινοί Ορθόδοξοι. Έχουν συνείδηση ότι συνεχίζουν τη βυζαντινή κληρονομιά μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Ο πρόσφατος καταστροφικός σεισμός στη ΝΑ Τουρκία και στη Συρία μας θύμισε τον αγώνα επιβιώσεως που κάνουν. Είδαμε Ορθοδόξους Ναούς να γκρεμίζονται στην Αλεξανδρέττα, στο Χαλέπι κ.α.. Αλλά το φρόνημά τους δεν γκρεμίζεται. Διαφυλάσσουν τον ελληνορθόδοξο πολιτισμό του Βυζαντίου.

Η Αγία Σοφία και η Ρωμανία/Βυζάντιο εκφράζουν έναν πολιτισμό Ορθόδοξο, Ελληνικό και ταυτοχρόνως Οικουμενικό. Ας μιλήσουμε στα παιδιά μας για τη «Δόξα των Ελλήνων», όπως χαρακτηρίζει αυτόν τον πολιτισμό ο Γάλλος σύγχρονος βυζαντινολόγος Συλβαίν Γκουγκενέμ (Εκδόσεις Ενάλιος, Αθήνα 2019). Ας αντλήσουμε ελπίδα από τον καημό της Ρωμηοσύνης, όπως περιγράφει την ελληνορθόδοξη αγωνιστικότητα των Βυζαντινών ο Νομπελίστας ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης (βλέπε το ποίημά του: Νεόφυτος ο Έγκλειστος μιλά-). Ας διατηρήσουμε στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντός μας το ζήτημα της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως. Διότι «ἅπαξ ναός, ἐσαεί ναός» !

(Το κείμενο βασίζεται στην ομιλία μου στη Λεμεσό, στις 16.3.2023, κατά την παρουσίαση του Τόμου «Αγία Σοφία- Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο», τον οποίο εξέδωσε η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας. Δημοσιεύθηκε και στο Περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, Μαΐου 2023).

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 21^ης Μαΐου έχει αναλυθεί από πολλούς. Είναι εντυπωσιακό και κατά τη γνώμη μου είναι θετικό για την ελληνική κοινωνία. Συμφωνώ ότι οι ψηφοφόροι αναζήτησαν τον  πιο ικανό να κυβερνήσει. Βεβαίως επηρέασε το αποτέλεσμα και η επικοινωνιακή εκστρατεία των κομμάτων, με τη ΝΔ να προβάλλει μία πρόταση για βελτίωση της ζωής και τον ΣΥΡΙΖΑ να καλλιεργεί απαισιοδοξία και αρνητισμό. Πρέπει, όμως, να προσθέσουμε άλλη μία διάσταση: Την ιδεολογική.

Στις 21 Μαΐου κατέστη εμφανής η ιδεολογική υποχώρηση των αριστερών προταγμάτων. Η ελληνική κοινωνία έχει αρχίσει να μετακινείται σταθερά προς μία κατεύθυνση, την οποία εκφράζει ο ευρύτερος χώρος της Κεντροδεξιάς.

Στις εκλογές ο φράκτης του Έβρου υπερίσχυσε των αντίθετων απόψεων του ΣΥΡΙΖΑ. Η πρόταση για περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης επικράτησε επί των απόψεων για μετανάστες  που …λιάζονται ανεξέλεγκτοι. Η επιθυμία για μείωση των φόρων και των εισφορών κέρδισε τη μάχη από τα νομοθετήματα Κατρούγκαλου. Η ανάγκη για ισχυρή Εθνική Άμυνα, για πολυμερείς συμμαχίες, για Πανεπιστήμια- χώρους μάθησης,  νίκησε τις διεθνιστικές ιδεοληψίες και την τάση αποδόμησης της παιδείας.

Ο Ιταλός μαρξιστής φιλόσοφος Αντόνιο Γκράμσι  διαπίστωσε ότι η επικράτηση στον χώρο των ιδεών είναι προϋπόθεση για την επικράτηση στον τομέα της πολιτικής και της διακυβέρνησης. Πρώτα κερδίζεις την κοινωνία των πολιτών και των ιδεών και μετά οδηγείσαι προς την εξουσία. Μετά από πολλά χρόνια οι αριστερές ιδέες υποχωρούν συστηματικά στην ελληνική κοινωνία. Η πλειοψηφία των Ελλήνων  στρέφεται προς αντιλήψεις βασισμένες στην εθνική ταυτότητα, στην αριστεία στην παιδεία, στην αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων. Η κοινωνία μας επιθυμεί τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά απορρίπτει τις ακρότητες των δικαιωματιστών.

Η υποχώρηση των αριστερών ιδεολογημάτων είναι εμφανής σε όλη την Ευρώπη. Η δημοκρατική Δεξιά και η Κεντροδεξιά είναι το μέλλον, η Αριστερά είναι το παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Νέα Δημοκρατία πήρε περισσότερες ψήφους από τον ΣΥΡΙΖΑ στη νέα γενιά των 17-24 ετών. Είναι εξ ίσου ενδιαφέρουσα η επισήμανση δημοσκόπων, την οποία άκουσα σε τηλεοπτική συζήτηση, ότι η νέα γενιά των ψηφοφόρων δηλώνει  ενοχλημένη από τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Οι εξελίξεις στη γειτονιά μας καθιστούν επικίνδυνα τα διεθνιστικά ιδεολογήματα. Στην Τουρκία ο Ερντογάν, ενισχυμένος και ανανεωμένος, περιμένει την επέτειο των 100 ετών από τη Συνθήκη της Λωζάννης (24 Ιουλίου) για να επαναλάβει τις διεκδικήσεις τους εις βάρος Ελλάδος και Κύπρου. Στην Αλβανία ο Ράμα συνεχίζει την καταπίεση των ομοεθνών μας. Τα Σκόπια δεν εφαρμόζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αυξάνει  τις γεωπολιτικές αβεβαιότητες. Χρειαζόμαστε μία κυβέρνηση, η οποία θα προστατεύει τα σύνορα από πάσης φύσεως εισβολείς, που θα αξιοποιεί την ευρωπαϊκή μας ένταξη, που θα καλλιεργεί κλίμα ενότητας. Οι Έλληνες στις 21 Μαΐου απέρριψαν τα διχαστικά κηρύγματα.

Ο Αμερικανός πολιτικός φιλόσοφος Φράνσις Φουκουγιάμα έγραψε πριν από ένα χρόνο ότι ο φιλελευθερισμός πρέπει να είναι εθνικός και όχι διεθνιστικός. Υπογραμμίζει ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία κάλλιστα μπορεί να συνυπάρξει με τη διατήρηση του εθνικού κράτους και  της εθνικής ταυτότητας. Θέλουμε και μπορούμε να συνδυάσουμε τον πατριωτισμό με τον σεβασμό στην ειρήνη και στη δημοκρατία. Αφήνουμε πίσω τα αριστερά ιδεολογήματα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 27.5.2023

Η ψήφος των Τούρκων πολιτών έφερε τον Ερντογάν μία ανάσα από την τελική νίκη. Είναι δύσκολο να χάσει την επανεκλογή του στον β΄ γύρο στις 28 Μαΐου. Και επειδή του αρέσουν οι συμβολοσμοί, θυμίζω: Την επομένη των εκλογών είναι η επέτειος της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως το 1453. Θα την αξιοποιήσει καταλλήλως. Και μετά από δύο μήνες συμπληρώνονται 100 χρόνια από την τελική Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923). Θέλει οπωσδήποτε να είναι παρών ως Πρόεδρος για να τονίσει ότι θεωρεί άδικα τα σύνορα που καθορίστηκαν στη Λωζάννη.

Οι αναγνώστες αυτής της στήλης γνωρίζουν την άποψη του υπογράφοντος. Όποιος κι αν εκλεγεί τελικά, μικρές θα είναι οι αλλαγές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Με τον Ερντογάν μάς ανησυχεί η νεο-οθωμανική λογική του. Με τον Κιλιτσντάρογλου -αν γίνει η έκπληξη και εκλεγεί- θα έχουμε πρόβλημα, διότι αμφισβητεί  τη συμφωνία για τους μετανάστες που έχει υπογράψει η Τουρκία με την Ευρ. Ένωση. Και ας μην ξεχνούμε ότι στη Βουλή υπάρχουν δύο ακραία εθνικιστικά κόμματα με σύνολο ψήφων γύρω στο ένα πέμπτο των ψηφισάντων. 10% έλαβε το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Μπαχτσελί (σύμμαχος του Ερντογάν) και 10% η κ. Ακσενέρ με το Καλό Κόμμα (σύμμαχος του Κιλιτσντάρογλου).

Η Ελλάς δεν επιλέγει ούτε έχει προτιμήσεις. Προετοιμάζεται για το καλύτερο, αλλά και για το χειρότερο σενάριο. Με συμμαχίες, αμυντική θωράκιση, ψυχική ενότητα, άριστη συνεργασία με την Κύπρο και με αξιοποίηση της ευρωπαϊκής ένταξής μας. Ευτυχώς που «μείναμε Ευρώπη» το 2015 και έτσι μπορούμε να ελέγχουμε την πορεία της Τουρκίας  και της Αλβανίας.

Ο στενός φίλος του Ερντογάν, ο Αλβανός Πρωθυπουργός Ράμα, προσπάθησε να τρομοκρατήσει τους Έλληνες της Χειμάρρας, αλλά δεν το κατόρθωσε. Η αυθαίρετη σύλληψη του ήδη εκλεγμένου Δημάρχου Φρέντυ Μπελέρη και ενός συνεργάτη του – με σοβαρά προβλήματα υγείας- καταδεικνύει ότι δεν εφαρμόζεται το κράτος δικαίου για τους Έλληνες στη γείτονα χώρα. Η Χειμάρρα έμεινε ολόρθη, για να θυμηθούμε το σχετικό ποίημα του Κωστή Παλαμά, και υπογραμμίζει τα εθνολογικά και διοικητικά όρια του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.

Ορθώς ενήργησε η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και κατήγγειλε την αλβανική αυθαιρεσία σε όλα τα διεθνή βήματα. Άλλωστε ο Έλληνας Πρωθυπουργός είχε επισκεφθεί τη Χειμάρρα προ ολίγων μηνών, παρά τις ενστάσεις της αλβανικής κυβέρνησης. Μας εκφράζει όλους η δήλωσή του ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας εξαρτάται από τον σεβασμό των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας.

Προτείνω να προσέξουμε και τα εξής:

Να καταργηθούν οι μειονοτικές ζώνες του κομμουνιστικού καθεστώτος που δεν περιλαμβάνουν τις πόλεις της Κορυτσάς, του Αργυροκάστρου, της Χειμάρρας κ.ά.

Να ζητήσουμε παρέμβαση διεθνών οργανισμών για την καταπάτηση των ελληνικών περιουσιών.

Να απαιτήσουμε διαφάνεια και έντιμη καταγραφή των αριθμητικών δεδομένων της ελληνικής μειονότητας κατά την επικείμενη απογραφή του πληθυσμού.

Απέναντι στον εθνικισμό της Τουρκίας και τις αυθαιρεσίες της αλβανικής κυβέρνησης η πατρίδα μας πρέπει να ασκήσει ψύχραιμη, αλλά  και αποφασιστική πολιτική. Ζούμε σε μία περιοχή γεωπολιτικώς ασταθή.  Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και τα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας αντιμετώπισαν με επιτυχία τις τουρκικές προκλήσεις και τα πρόσφατα γεγονότα στη Χειμάρρα. Στις εκλογές της 21^ης Μαΐου προτείνω να τους δώσουμε ψήφο εμπιστοσύνης.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.5.2023

Διάβασα με  ενδιαφέρον την αναφορά του πρώην Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στο αποδομητικό κίνημα Woke. Η αναφορά του έγινε κατά την ομιλία του της 9^ης Μαΐου στο Ζάππειο για την Ημέρα της Ευρώπης, όπου μίλησαν και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Ο κ. Σαμαράς μάς θύμισε την προσπάθεια μιας Επιτρόπου της Ευρ. Ένωσης, η οποία ήθελε να επιβάλει στους υπαλλήλους να εύχονται μόνο «Καλές Γιορτές» και όχι «Καλά Χριστούγεννα».

Το κίνημα Woke, δηλαδή αφύπνιση, είναι η χειρότερη μορφή αποδόμησης αρχών και αξιών.  Στο όνομα της καταπολέμησης των διακρίσεων, μια ακραία μορφή πολιτικής ορθότητας επιβάλλεται σε επιστήμονες και πολιτικούς. Το κίνημα αυτό ανατρέπει όλα τα συνήθη πλαίσια σκέψης και στόχος του είναι «να αποδομήσει τη δυτική πολιτιστική και επιστημονική κληρονομιά, η οποία κατηγορείται ότι είναι δομικά σεξιστική, ρατσιστική και αποικιοκρατική». Κύριο στόχο της αποδόμησης αποτελούν τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Δηλαδή η Αρχαία Ελλάδα, οι κλασικές γλώσσες: Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά, η Χριστιανική κληρονομιά, το Βυζαντινο-ρωμαϊκό Δίκαιο. Σημειώνω ότι αυστηρός επικριτής του κινήματος  Woke είναι και ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν.

Στην πατρίδα μας η αποδόμηση δεν έχει έλθει με τη μορφή που βλέπουμε στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, αλλά εμφανίζει τοπικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες. Η αποδόμηση προσπαθεί να αμφισβητήσει την πολιτιστική συνέχεια του Ελληνισμού, να αποσυνδέσει την Ορθοδοξία από την εθνική μας ταυτότητα, να αποκόψει την Ιστορία από τους εθνικούς αγώνες, να μεταβάλει τα Θρησκευτικά σε λαογραφία, να καταργήσει τη διδασκαλία των μεγάλων Νεοελλήνων ποιητών και συγγραφέων.

Στο πλαίσιο της γενικότερης αποδόμησης ακούμε θεωρίες ότι δεν έχουν μέλλον τα εθνικά κράτη, ότι το Έθνος είναι κάτι ανύπαρκτο και ζει στη φαντασία μας, ότι μετά την πανδημία η πλειοψηφία των ανθρώπων θα παύσει να πιστεύει στον Θεό. Βεβαίως οι αποδομητές διαψεύδονται καθημερινά. Η εθνική συνείδηση των Ελλήνων παραμένει ισχυρή και ο πατριωτισμός έκδηλος. Το βλέπουμε στις δημοσκοπήσεις για τη Συμφωνία των Πρεσπών, όπου η μεγάλη πλειοψηφία εκφράζεται αρνητικά. Το αποδεικνύει και η εντυπωσιακή τηλεθέαση των στρατιωτικών παρελάσεων. Για το θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων αρκεί να δει κανείς τις μεγάλες ουρές πιστών που περιμένουν να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστί.

Εκεί που δυστυχώς είναι ορατά τα πρώτα αποτελέσματα της αποδόμησης είναι στη νεολαία. Η μαθητική και εφηβική βία οφείλεται στην έλλειψη προτύπων, αρχών και αξιών. Όταν αποδομούνται οι παραδοσιακές αξίες, όταν καλλιεργείται η ασέβεια προς τους γονείς, όταν θεωρείται φυσιολογική η έλλειψη της στοιχειώδους πειθαρχίας στα σχολεία, τότε όλα είναι πιθανά. Η ελληνική κοινωνία παρατηρεί σοκαρισμένη τα συνεχή περιστατικά αιματηρής βίας μεταξύ ανηλίκων στα σχολεία, στα πεζοδρόμια, στις πλατείες, στις παρέες οπαδών κ.α.

Αν θέλουμε να μειώσουμε -μακάρι και να εξαλείψουμε- την εφηβική βία πρέπει να δώσουμε πρότυπα, αξίες και ιδανικά στη νεολαία μας. Η γενιά του 1897 παρά την πτώχευση και τη στρατιωτική ήττα ανορθώθηκε εθνικά και πνευματικά και οδήγησε τη χώρα σε δύο μεγάλες επιτυχίες: Στον Μακεδονικό Αγώνα και στους Βαλκανικούς Πολέμους.  Διότι πίστευαν στον Θεό και στην Ελλάδα. Μία Παιδεία βασισμένη στα αρχαιοελληνικά κείμενα και στην Ορθοδοξία παραμένει πάντα επίκαιρη. Μπορεί και σήμερα να μιλήσει για Πατρίδα, για ανθρώπινη αλληλεγγύη, για δημοκρατία.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 13.5.2023

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Κωνσταντίνου Ι. Χολέβα, Ορθοδοξία και Πατριωτισμός, Εκδόσεις «Έαρ», Αθήνα 2023

του Μιχαήλ Γ. Τρίτου, Καθηγητού  και πρώην Κοσμήτορος της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

            Ένα από τα βασικά και συνήθη ερωτήματα που θέτουν οι πνευματικοί άνθρωποι, είναι το κατά πόσον μπορούν να συνυπάρξουν η οικουμενικότητα του μηνύματος της Ορθοδοξίας με τον πατριωτισμό.

            Μιλώντας για πατριωτισμό δεν εννοούμε τον εθνικισμό που υπερτονίζει μια συγκεκριμένη εθνική ταυτότητα με συνακόλουθη υποτίμηση κάθε άλλου εθνικού συνόλου. Αλλά αναφερόμαστε στον υγιή πατριωτισμό, τον οποίο δεν απορρίπτει η Ορθόδοξη Εκκλησία, αφού δεν παραθεωρεί τις πολιτιστικές αξίες των διαφόρων λαών, μεταξύ των οποίων οφείλει να ασκεί την ιεραποστολή της.

            Ο αείμνηστος π. Γεώργιος Μεταλληνός έγραφε για το θέμα μας: «Το υπερεθνικό στην Ορθοδοξία δεν αναιρεί το εθνικό. Δεν είναι ¨ανεθνική¨ η ορθόδοξη πίστη. Δεν καταργεί το εθνικό στοιχείο, αλλά και δεν το αφήνει να λειτουργεί διασπαστικά. Γιατί η εν Χριστώ λειτουργία της ορθοδόξου συνειδήσεως σώζει την αρμονική και ισόρροπη σύνδεση ελληνικότητας και υπερεθνικότητας μέσα στην αγιοπνευματική ζωή».

            Απόλυτα πειστική και τεκμηριωμένη απάντηση στο θέμα αυτό δίνει το καινούργιο βιβλίο του πολιτικού επιστήμονα Κωνσταντίνου Χολέβα με τίτλο «Ορθοδοξία και Πατριωτισμός». Αποτελείται αππό 120 σελίδες και εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Έαρ» τον Μάρτιο του 2023.

            Ο Κωνσταντίνος Χολέβας, δόκιμος συγγραφεύς και μεγάλος αγωνιστής των ελληνορθόδοξων αξιών, συγκέντρωσε στο υπέροχο αυτό βιβλίο διάφορα άρθρα, που δημοσίευσε κατά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά. Με βάση τα κείμενα και τη διδασκαλία των αγίων Πατέρων και εκκλησιαστικών συγγραφέων της ορθοδόξου Εκκλησίας αποφαίνεται στην εισαγωγή του βιβλίου ότι: «αποδεχόμαστε την αξία της πατρίδος και τον υγιή και αφανάτιστο πατριωτισμό αλλά απορρίπτουμε τα δύο άκρα. Από τη μία πλευρά απορρίπτουμε τον εθνοφυλετισμό, τον ρατσισμό και την εθνική αλαζονεία. Και από την άλλη πλευρά απορρίπτουμε τον άπατρι διεθνισμό, την ηττοπάθεια και τον εθνομηδενισμό».

            Το βιβλίο αποτελείται από ένδεκα θεματικές ενότητες, όπου σε κάθε μία από αυτές δίδονται τεκμηριωμένες απαντήσεις στο επίμαχο αυτό θέμα. Στις σύντομες γραμμές που ακολουθούν θα σταχυολογήσουμε από το βιβλίο του κ. Χολέβα αντιπροσωπευτικά στοιχεία, που κατοχυρώνουν την άποψη ότι ο υγιής πατριωτισμός δεν συγκρούεται με την οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας.

            Στην πρώτη θεματική ενότητα με τίτλο «Οι Πατέρες και ο υγιής πατριωτισμός», ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το παράδειγμα των τουρκόφωνων της Καππαδοκίας και του Πόντου, οι οποίοι, αν και μιλούσαν τουρκικά, μέσω της ορθοδόξου πίστεως διατήρησαν την ελληνικότητά τους. Επίσης παραθέτει συγκεκριμένα χωρία από τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο Θεολόγο, τον άγιο Παΐσιο και τον άγιο Νεκτάριο, που επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.

            Στο δεύτερο άρθρο του με τίτλο «Ο Μέγας φρουρός της Θεσσαλονίκης», φέρνει ως παράδειγμα συνυπάρξεως υγιούς πατριωτισμού και Ορθοδοξίας με τον άγιο Δημήτριο. «Ο άγιός μας», γράφει ο κ. Χολέβας, «είναι και προστάτης της πατρίδος του, αλλά και οικουμενικός υπέρμαχος της οικουμένης… Τον υμνούμε ως ¨Υπέρμαχο της Οικουμένης¨, αλλά και ως ¨σωσίπολιν¨ και ¨σωσίπατρι¨… Είναι οικουμενικός, διότι τιμάται από πολλούς λαούς πέραν του Ελληνισμού, αλλά ταυτοχρόνως και πατριώτης, διότι με τις πολιουχικές παρεμβάσεις του σώζει τη Θεσσαλονίκη από επιδρομές διαφόρων λαών».

            Στην ενότητα «Νεομάρτυρες: αγωνιστές για την πίστη του Χριστού και για την ελευθερία του Γένους», αποδεικνύει ότι «κατά τους χρόνους της δουλείας, όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμιζόμενος τούρκευε». Και δικαιολογημένα, γιατί στην τραγική για το Γένος μας αυτή περίοδο, θρησκευτικότητα και εθνισμός ήταν ταυτόσημες έννοιες. Μένοντας δηλαδή ο χριστιανός σταθερός στην πίστη του, διέσωζε ταυτόχρονα και την εθνική του συνείδηση.

            Και στις άλλες θεματικές ενότητες του βιβλίου, όπως «Η πίστη των επαναστατημένων Ελλήνων στην Παναγία», «Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και η θεολογία του αγώνος», «Ο άγιος Νεκτάριος και οι πανανθρώπινες αξίες του Ελληνισμού», «Ο άγιος Παΐσιος υπέρ του Γένους και της Πατρίδος», «Η ορθόδοξη Εκκλησία και η διαχρονική πορεία της γλώσσας μας», «Η σταυροαναστάσιμη πορεία του Γένους μας: πηγή ελπίδας για το μέλλον» ο συγγραφεύς  τεκμηριώνει τη θέση του ότι ο υγιής πατριωτισμός δεν έρχεται σε σύγκρουση με την οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας.

            Το υπέροχο από κάθε άποψη βιβλίο του κ. Χολέβα μας δίνει την ευκαιρία να εξάρουμε την προσαρμοστική δύναμη της Ορθοδοξίας στη συνύπαρξη και στον εξαγιασμό του εθνικού βίου των λαών, οι οποίοι βρίσκουν σ’ αυτήν μητρική αγάπη και προστασία κυρίως στις κρίσιμες ιστορικές περιόδους μεγάλων εθνικών κινδύνων και δοκιμασιών.

            Όταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την Τοπική Σύνοδο, που συνήλθε τον Σεπτέμβριο του 1872 στην Κωνσταντινούπολη, καταδίκασε τον εθνοφυλετισμό και τον χαρακτήρισε ως αίρεση, δεν καταδίκασε την εναρμόνιση Ορθοδοξίας και εθνικών παραδόσεων, αλλά την εκτροπή στις ακρότητες και στις επικίνδυνες καινοτομίες, όπως η διεκδίκηση κυριάρχου εθνικιστικής δυνάμεως υπό της Εκκλησίας, η οποία είναι αντίθετη προς το πνεύμα της Αγίας Γραφής και της ορθοδόξου παραδόσεως.

            Το καινούργιο βιβλίο του Κωνσταντίνου Χολέβα διακρίνεται για την καλαισθησία, την προσαρμοστικότητα και την επιστημονική τεκμηρίωση των θέσεών του. Γι’ αυτό ιδιαιτέρως το συνιστούμε στο αναγνωστικό κοινό.

 Μάϊος 2023