Kωνσταντίνος Χολέβας

Παρακολούθησα προσφάτως μία θαυμάσια παράσταση δημοτικών χορών από τα συγκροτήματα παιδιών και ενηλίκων του Δήμου Νικαίας-Ρέντη. Θαύμασα την ποιότητα, τον ενθουσιασμό, την αγάπη για την Παράδοσή μας και τον μεγάλο αριθμό των χορευτών. Βίωσα τη ζωογόνο Παράδοση, που αναβιώνει τους καλοκαιρινούς μήνες στα θρησκευτικά πανηγύρια των χωριών. Την Παράδοση που καταδεικνύει τη συνέχεια του Ελληνισμού, την ακατάλυτη ελληνική φύτρα.

Μαθαίνω με χαρά ότι πολλά νέα αγόρια και κορίτσια μαθαίνουν σε σχολές και σωματεία τους δημοτικούς χορούς μας. Βλέπω νεα παιδιά να αποφοιτούν από σχολές βυζαντινής μουσικής και αγιογραφίας. Παρτηρώ ότι ακόμη και σε νεανικές συγκεντρώσεις περισσότερη χαρά αισθάνονται τα παιδιά μας με τους ελληνικούς δημοτικούς χορούς, παρά με τα ξένα ακούσματα. Δεν εξιδανικεύω τις καταστάσεις. Γνωρίζω πόσο ισοπεδωτικός είναι ο οδοστρωτήρας της παγκοσμιοποιήσεως. Αλλά διατηρώ συγκρατημένη αισιοδοξία για το μέλλον όταν διαπιστώνω ότι νέοι και μεγαλύτεροι προσπαθούμε να πάρουμε δυνάμεις για το παρόν και το μέλλον ακουμπώντας στον γερό και δοκιμασμένο κορμό του δέντρου με τις βαθιές ρίζες. Δένρτο είναι το Έθνος μας, ρίζες του η Παράδοση.

Η Ορθόδοξη Πίστη μας, η διαχρονική κι ενιαία ελληνική γώσσα, η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια μέσα στην κοινότητα, οι οικογενειακοί δεσμοί, οι χοροί μας και τα δημοτικά τραγούδια, η βυζαντινή ψαλμωδία και αγιογραφία, η λαϊκή τέχνη, η Ιστορία μας και η μνήμη των ηρώων, τα ήθη και τα έθιμα, τα σπουδαία λαογραφικά μας μουσεία, η αισιοδοξία για το μέλλον, αυτά και πολλά άλλα είναι τα στοιχεία στα οποία μπορεί να βασισθεί μία πνευματική αναγέννηση, μία νέα ηθική και πολιτιστική ανάταση του Ελληνισμού.

Η Παράδοση μαρτυρεί την αδιάσπαστη εθνική συνέχεια. Παρατηρούσε σχετικά ο αείμνηστος λαογράφος Κων. Ρωμαίος: «Να πάρουμε ποιό απ’ όλα; Τους χορούς μας; Μόνον έτσι διαχρονικά να δούμε, χορεύουμε σήμερα συρτούς. Μα το 31 μ.Χ. στο ιερό της Βοιωτίας βρέθηκε επιγραφή που λέει οτι επετελέσατο ο Επαμεινώνδας, όχι ο Θηβαίος, «την τον συρτόν χορόν πατρίων όρχησιν θεοσεβώς» !

Έγραφε το 1940 προς τους Έλληνες στρατιώτες ο μύστης της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης Φώτης Κόντογλου: «Πώς μπορεί ν’ αγαπά κανείς την Ελλάδα χωρίς ν’ αγαπά τον ελληνικό τρόπο σε όλα όσα δημιουργεί η ζωή; … Όποιος αγαπά την Ελλάδα, δεν μπορεί να μην αγαπά και καθετί με το οποίο φανερώνεται η εξαίσια ψυχή της Ελλάδας, δηλαδή την Παράδοσή μας, που μέσα της είναι θησαυρισμένοι όλοι οι απόκρυφοι θησαυροί της».

Η Ελληνική Παράδοση αναβαπτισμένη στην Ορθοδοξία καλλιεργεί την ελπίδα, παρά τις δυσκολίες που πέρασε και περνά ο λαός μας. Θα την αξιοποιήσουμε δημιουργικά, ως δύναμη προοπτικής και όχι απλώς σαν μία αναφορά στο παρελθόν.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 28 Αυγούστου 2016

               Στις 24 Αυγούστου 1779 στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Ξεκίνησε από το Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα σε κρυφά και φανερά σχολειά και κατέληξε στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε τα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία. Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του θεωρήθηκε Άγιος από τον λαό μας και η αγιοκατάταξή του επισημοποιήθηκε το 1960 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

            Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε την παραμικρή επιρροή από τον Γαλλικό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε έρρεπε προς ακρότητες αθεϊστικού τύπου. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία , αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος» . Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων, όπως θα ήθελαν σήμερα ορισμένοι. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρωπίνους χαρακτήρες.

            Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας» , το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1994 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «… Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί… το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;…. Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

            Οι επισημάνσεις αυτές μάς οδηγούν στον προβληματισμό ποια σχέση έχει η Παιδεία του Αγίου Κοσμά με το σύγχρονο σχολείο. Εν όψει δε και των σχεδιαζομένων μεταρρυθμίσεων καλό θα ήταν να προβληματισθούμε αν τελικά σήμερα το σχολείο διαμορφώνει ήθος ή απλώς καλλιεργεί την αποστήθιση γνώσεων. Έχει παραμεληθεί η Ανθρωπιστική Παιδεία χάριν της Τεχνολογικής και αυτό βλάπτει την ψυχοσύνθεση των παιδιών, τούς στερεί τα πρότυπα και τα οράματα. Στην εποχή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και της Ψηφιακής Τεχνολογίας οι νέοι μας χρειάζονται ακόμη περισσότερο τα διδάγματα των Αρχαίων Ελληνικών κειμένων, των Θρησκευτικών και της Ιστορίας. Για να μην απομονωθούν μπροστά στον υπολογιστή. Για να μην γίνουν απαθείς θεατές της υλιστικής παγκοσμιοποιήσεως, η οποία γεννά οικονομικές κρίσεις σαν τη σημερινή και τις εξαπλώνει υπερπηδώντας τα σύνορα. Για να αντισταθούν στην επικράτηση του υλιστικού συμφέροντος εις βάρος της ανθρωπιάς και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Για να αγωνισθούν ώστε κάθε λαός να διατηρήσει την εθνική κυριαρχία του και την πολιτιστική ιδιοπροσωπεία του χωρίς να μεταμορφωθεί σε άμορφο χυλό.

            Η Ελληνορθόδοξη Παιδεία, την οποία ευαγγελίσθηκε ο Άγιος Κοσμάς δεν αντιτίθεται στις Θετικές Επιστήμες. Τον 19^ο αιώνα στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης, η οποία ιδρύθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο σχολάρχης ήταν Αγιορείτης μοναχός, ο Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός. Ο ίδιος δίδασκε στα παιδιά των Ελλήνων εμπόρων τα Θρησκευτικά, τα Αρχαία Ελληνικά, αλλά και τα Μαθηματικά και τη Φυσική, συγγράφοντας ή μεταφράζοντας μόνος του τα σχετικά εγχειρίδια. Η Ελληνορθόδοξη Παιδεία, για την οποία θυσιάσθηκε ο Πατροκοσμάς, είναι πάντοτε επίκαιρη. Όχι μόνο για εμάς τους Έλληνες, αλλά και για την Ευρώπη που αναζητεί την ταυτότητά της. Ευρισκόμενοι στη δίνη μιας κρίσης που φαίνεται οικονομική, αλλά έχει πνευματικά αίτια, ας ξαναδιαβάσουμε τις διδαχές του Αγίου Κοσμά.

Άρθρο στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 24 Αυγούστου 2016

Ιδιαίτερη ικανοποίηση σε κάθε Έλληνα, που σέβεται  την Ιστορία μας, προξένησαν οι δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου για την Γενοκτονία των Ποντίων. Ο κ. Παυλόπουλος θύμισε τα εγκλήματα των Τούρκων, τα αποκάλεσε με τον σωστό όρο, δηλαδή Γενοκτονία, και κάλεσε την Τουρκία να ζητήσει συγγνώμην. Επίσης εξέφρασε τη δυσαρέσκεια του απανταχού Ελληνισμού για τη φετινή απαγόρευση της Θείας Λειτουργίας του Δεκαπενταυγούστου στην Παναγία Σουμελά του Πόντου.

Η απάντηση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών είναι περισσότερο επιθετική, αλλά και αποκαλυπτική συγκριτικά με προηγούμενες ανακοινώσεις. Αξίζει να την προσέξουμε:

Πρώτον. Η τουρκική ανακοίνωση ομιλεί προσβλητικά για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Οι όροι που χρησιμοποιούνται, όπως «Έλληνας αρμόδιος» κ.ά. δείχνουν ότι η γείτων χώρα έχει διαποτισθεί σε όλα τα επίπεδα από τη θρασύτητα και την αντιδημοκρατική ιδεολογία που επέβαλε ο Ερντογάν μετά την καταστολή του πραξικοπήματος. Η φρασεολογία και η σημειολογία της ανακοινώσεως δίνουν το μήνυμα ότι ο Ερντογανισμός έπαυσε να κρύβει το άγριο πρόσωπό του. Θα είναι επιθετικός και απρόβλεπτος και προς τους εσωτερικούς και προς τους εξωτερικούς αντιπάλους του.

Δεύτερον. Η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ αρνείται την αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Ανατολής και έρχεται να μάς θυμίσει ότι είναι ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο που δεν δέχεται να δει κατάματα το κακό παρελθόν της. Η Γερμανία έχει ζητήσει συγγνώμην για τα εγκλήματα του Χίτλερ. Η Τουρκία πώς διεκδικεί θέση στην Ευρώπη, όταν διαγράφει σαν κάτι ασήμαντο τα μαζικά και οργανωμένα εγκλήματα των Οθωμανών, των Νεοτούρκων και των Κεμαλικών;

Τρίτον. Η τουρκική ανακοίνωση αναφέρεται στο κλείσιμο της Παναγίας Σουμελά και το χαρακτηρίζει προσωρινό. Αν συνδυάσουμε αυτή την αναφορά με το όλο πνεύμα του κειμένου κατανοούμε ότι η ιστορική Μονή του Πόντου θα αργήσει πολύ να ξαναλειτουργήσει. Τα δήθεν έργα αναστηλώσεως είναι πρόσχημα. Για μερικά χρόνια την άφησαν να λειτουργεί στις 15 Αυγούστου καθαρά για λόγους εντυπώσεων και για να εισπράττουν έσοδα από Έλληνες και Ρώσους επισκέπτες. Το νέο πρόσωπο του αυταρχικού Ερντογανισμού είναι απολύτως ισλαμικό και δεν ανέχεται μαζικά προσκυνήματα Ορθοδόξων Χριστιανών.

Τέταρτον. Η Άγκυρα επαναφέρει τη γνωστή τακτική της να κατηγορεί την Ελλάδα για καταπίεση διαφόρων μειονοτήτων. Το έκανε και παλαιότερα η ιστοσελίδα του τουρκικού ΥΠΕΞ που υποστήριζε τους Αλβανοτσάμηδες εγκληματίες πολέμου.

Πέμπτον. Είναι θλιβερό να παρατηρεί κάποιος ότι ορισμένοι από τους τουρκικούς ισχυρισμούς συμπίπτουν με τις ανιστόρητες απόψεις στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Όταν ο Νίκος Φίλης αρνείται τον όρο  «Γενοκτονία των Ποντίων»  και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ αφαιρεί το σχετικό κεφάλαιο από την ύλη της Γ΄ Λυκείου,  τότε σαφώς  αποθρασύνουν τον τουρκικό εθνικισμό.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 21 Αυγούστου 2016

Μεγαλόχαρη, Υπέρμαχος Στρατηγός, Πορταΐτισσα, Άξιόν Εστι, Παραμυθία, Γοργοεπήκοος, Φοβερά Προστασία, Οδηγήτρια. Αυτά και δεκάδες άλλα προσωνύμια έχει αποδώσει η Εκκλησία και ο Ορθόδοξος Ελληνικός λαός στην Παναγία, την προστάτιδα όλων μας. Καθώς ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε την Κοίμηση της Θεοτόκου, το Πάσχα του καλοκαιριού, καλό είναι να θυμηθούμε τρεις μεγάλους ποιητές τους διαχρονικού Ελληνισμού, οι οποίοι ύμνησαν τη Μεγαλόχαρη, ο καθένας με τον τρόπο του.

Τον 13^ο αιώνα, όταν οι Δυτικοί Σταυροφόροι είχαν καταλάβει την πρωτεύουσα της Ρωμανίας (Βυζαντίου), την Κωνσταντινούπολη, τη νόμιμη συνέχεια των Αυτοκρατόρων διαφύλαξαν οι κυβερνήτες της Αυτοκρατορίας της Νικαίας στη Μικρά Ασία. Γιός του σπουδαίου Αυτοκράτορος και Αγίου της Εκκλησίας μας Ιωάννου Βατάτζη ήταν ο Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις. Κυβέρνησε από το 1254 έως το 1258 και τόνισε στα κείμενά του την ελληνικότητα του κράτους και του λαού καθώς και την πίστη του στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Τα σοβαρά προβλήματα της υγείας του τον οδήγησαν να συνθέσει τον θαυμάσιο Μέγα Παρακλητικόν Κανόνα προς την Υπεραγίαν Θεοτόκον, τον οποίο ψάλλουμε αυτές τις ημέρες στους ναούς μας:

«Καταιγίς με χειμάζει των συμφορών, Δέσποινα, και των λυπηρών τρικυμίαι καταποντίζουσιν, αλλά προφθάσασα, χείρα μοι δος βοηθείας, η θερμή αντίληψις και προστασία μου» !

Σε μία άλλη δύσκολη για το Έθνος περίοδο, μετά την πτώχευση του 1893 και την ήττα του 1897, ο Κωστής Παλαμάς αναλαμβάνει να ανορθώσει το εθνικό φρόνημα και γράφει το επικό ποίημά του «Η Φλογέρα του βασιλιά», αναφερόμενο στη νίκη του Βασιλείου Β’ του Μακεδόνος το 1014 επί των Βουλγάρων. Αποκρυσταλλώνοντας τη συνέχεια του Ελληνισμού μέσω του Βυζαντίου και του 1821 ο Παλαμάς υμνεί την Υπέρμαχο Στρατηγό ως εξής:

«Ω Στρατηλάτισσα Κυρά, σ’ εσέ τα νικητήρια, Μακεδονίτισσα, Αθηναία, Πολίτισσα. Η Βλαχέρνα γιομάτη από το θάμα σου. Του Σκύθη ω καταλύτρα… της γης Παρηγορήτρα”.

Στις σκληρές ημέρες του 1941 ο ποιητής και αργότερα Νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης κατέγραψε την εξής σκηνή (Δοκιμές Α’, σελ. 178): «Θυμάμαι την ημέρα που μάς κήρυξαν τον πόλεμο οι Γερμανοί. Το πλήθος που ζητωκραύγαζε στην οδό Σταδίου, σώπασε ξαφνικά, κι έπειτα άρχισε να τραγουδά με μια βαριά μεγάλη φωνή: «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια» Αυτό και μόνο. Αλλά αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να καταλάβει κανείς πως ο πόλεμος τούτος δεν ήταν σημερινός ούτε χτεσινός. Ήταν ο αιώνιος πόλεμος της Ελλάδας όλων των καιρών για την ανθρώπινη αξία».

Είναι ο ίδιος ποιητής που το 1953 εμπνεύσθηκε από τον  Κύπριο Άγιο Νεόφυτο και έγραψε «για την ψυχή του ανθρώπου, καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού, που είχε στα μάτια ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης»!

Η προσκύνηση προς την Παναγία εκφράζει τη διαχρονική συνείδηση του Ορθοδόξου Ελληνισμού.

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Σάββατο 13 – Κυριακή 14 Αυγούστου 2016

Το εκκλησιαστικό εορτολόγιο αυτών των ημερών και η μελέτη της Ιστορίας  με οδηγούν να τιμήσω μία αγιασμένη μορφή της Ορθοδοξίας. Στις 7 Αυγούστου, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας και ιδιαιτέρως η Δυτική Μακεδονία, εορτάζει την μνήμη του Οσίου Νικάνορος του Θεσσαλονικέως. Γεννήθηκε στην πόλη του Αγίου Δημητρίου το 1491 και βαπτίσθηκε Νικόλαος. Είχε θαυμαστή μόρφωση και διακόνησε αρχικά ως γραμματεύς του τότε Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης. Νωρίς  αποφάσισε να ακολουθήσει τον μοναχισμό και μοίρασε στους φτωχούς την μεγάλη πατρική περιουσία του. Η παράδοση αναφέρει ότι είχε γνωρισθεί  με τον Όσιο Διονύσιο, τον ιδρυτή της ιστορικής Μονής κοντά στο Λιτόχωρο.

Ο Νικόλαος, που έλαβε το αρχαίο μακεδονικό και συγχρόνως χριστιανικό όνομα Νικάνωρ, δίδαξε σε πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας και βοήθησε πολλούς Έλληνες να μην εξισλαμισθούν. Στον τομέα αυτό θεωρείται πρόδρομος του Αγίου Κοσμά. Ασκήτευσε επί αρκετά έτη σε μία σπηλιά στο όρος Καλλίστρατο, δίπλα στον ποταμό Αλιάκμονα και απέναντι από το σημερινό χωριό Χρώμιο Κοζάνης. Ο Όσιος Νικάνωρ ίδρυσε την περίφημη Μονή της Ζάβορδας, η οποία συνδέθηκε με το όνομά του και η οποία πανηγυρίζει την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Εκοιμήθη το 1549 αφού έγινε ονομαστός για τα θαύματά του σε όλη την τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Η θαυματουργός κάρα του σώζεται και προσκυνάται σήμερα στη Μονή του.

Η   Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Οσίου Νικάνορος Ζάβορδας υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών και αποτελεί προσκύνημα πανελλήνιο. Διατηρεί σπουδαία βιβλιοθήκη με ιστορικά κειμήλια. Ο Όσιος Νικάνωρ θεωρείται προστάτης όλης της Δυτικής Μακεδονίας και βρίσκουμε Ναούς του στην Κοζάνη, στην Καστοριά, στην Εράτυρα, σε χωριά της Κόνιτσας κ.α. Με τα θαύματά του έσωσε πολλούς Χριστιανούς από ασθένειες και επιδημίες.

Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα οι μοναχοί της Ζάβορδας βοηθούσαν τους Έλληνες αγωνιστές να εισέρχονται στη Μακεδονία και τους περνούσαν με το σχοινί πάνω από τα φουσκωμένα νερά του Αλιάκμονα. Εκεί οι Μακεδονομάχοι εύρισκαν καταφύγιο και τροφή σε δύσκολες στιγμές. Με την βοήθεια της Μονής πέρασαν τον Αλιάκμονα την 11η Οκτωβρίου 1912 τα τμήματα της 5ης Μεραρχίας για να λάβουν μέρος στον ένδοξο Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Λόγω της εθνικής και θρησκευτικής της δράσεως η Μονή έγινε στόχος εκδικητικών διαθέσεων από διάφορες πλευρές κυρίως δε από τους εξισλαμισμένους «Βαλαάδες»  της περιοχής Βεντζίων. Ο σημερινός επισκέπτης θαυμάζει το εντυπωσιακό τοπίο καθώς η Μονή είναι κτισμένη σαν φρούριο σε ύψωμα, το οποίο κατά τα τρία τέταρτα περιβάλλεται από τον ρου του Αλιάκμονα.

Με τον καταστροφικό σεισμό του 1996 επλήγη η Μονή μαζί με ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Γρεβενών Σέργιος κατέβαλε κάθε προσπάθεια, ακόμη και με προσωπική χειρωνακτική εργασία, για την αποκατάσταση των ζημιών στα τείχη και στα κελλιά. Από τα παλαιά κτίσματα σώθηκε το Καθολικό, δηλ. ο κεντρικός Ναός της Μονής. Διασώζει επιγραφή, η οποία αναφέρει ότι τον Ναό  αγιογράφησαν καλλιτέχνες από την Σέλιτσα, σημερινή Εράτυρα, του Νομού Κοζάνης.

Ο νυν Μητροπολίτης Γρεβενών Σεβασμιώτατος κ. Δαβίδ εγκατέστησε στη ιστορική Μονή  πολυάριθμη ανδρική αδελφότητα. Η πανήγυρις της Ιεράς  Μονής Μεταμορφώσεως Ζάβορδας διαρκεί επί τριήμερον, δηλαδή από τις 5 Αυγούστου, παραμονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, μέχρι και τις 7 Αυγούστου, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας τιμά τον Άγιο κτήτορα της Μονής.

Αν κάποιος θαρραλέος και φιλότιμος δάσκαλος έλεγε στους μαθητές του λίγα λόγια για τον Όσιο Νικάνορα και το μοναστήρι του, οι νέοι μας και οι νέες μας θα μάθαιναν ότι πολλοί κληρικοί και μοναχοί επί Τουρκοκρατίας κράτησαν όρθια την εθνική συνείδηση αποτρέποντας τους εξισλαμισμούς. Όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία εκείνη την εποχή χανόταν και για τον Ελληνισμό. Τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας. Παράδειγμα οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας που μας απασχολούν ακόμη και σήμερα μέσω της αλβανικής προπαγάνδας. Ήταν Χριστιανοί που εξισλαμίσθηκαν τον 17ο αιώνα, άλλοι εκουσίως, άλλοι βιαίως. Η αλλαγή του θρησκεύματος τούς οδήγησε γρήγορα και σε αλλαγή της εθνικής συνειδήσεως. Ενώ αντιθέτως πολλοί Καππαδόκες και Πόντιοι που αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά κράτησαν την ελληνικότητά τους μέσω της Ορθοδοξίας.

Στα μαύρα χρόνια της δουλείας η Ορθοδοξία ήταν η δύναμη που διετήρησε τον Ελληνισμό, γράφει ο αείμνηστος Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν. Αυτό βίωναν καθημερινά με το έργο τους Ορθόδοξοι μοναχοί όπως ο Όσιος Νικάνωρ, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Νεκτάριος Τέρπος και άλλοι γνωστοί ή άγνωστοι. Και μοναστήρια σαν αυτό της Ζάβορδας βοήθησαν όλους τους εθνικούς αγώνες για την Ελευθερία και την απομάκρυνση διαφόρων κατακτητών. Σε ποιο σχολικό βιβλίο θα βρουν άραγε τα ελληνόπουλα την προσφορά της Μονής Ζάβορδας στην παιδεία και στους αγώνες του Έθνους;

Για τους ενδιαφερομένους αναφέρω ότι ο ιστορικός και θεολόγος Ζήσης Μπέλλος στη μεταπτυχιακή του εργασία για το Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ ασχολήθηκε με τα παλαιά και πολύτιμα βιβλία χειρόγραφα της Μονής Ζάβορδας. Σε μία σημείωση στο περιθώριο λειτουργικού βιβλίου του 18^ου αιώνος γίνεται αναφορά στην επίσκεψη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στη Μονή.

Ας προσευχηθούμε στον Όσιο Νικάνορα να βοηθήσει τον Ελληνισμό να εξέλθει από την οικονομική και πνευματική κρίση.

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 10 Αυγούστου 2016

Ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας για την αναθεώρηση του Συντάγματος, δήλωσε ότι πρέπει να κατοχυρωθεί συνταγματικώς ο ουδετερόθρησκος χαρακτήρας του κράτους. Πιστεύω ότι αν γίνει αυτό, θα πρόκειται για μία τεράστια προσβολή σε όσους κατά καιρούς αγωνίσθηκαν για την απελευθέρωση, ίδρυση και επιβίωση της νεωτέρας Ελλάδος. Οι αγωνιστές της ελληνικής ελευθερίας ήσαν συνειδητοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί και όχι ουδετερόθρησκοι.

Το 1821 οδήγησε στην ίδρυση κράτους διότι «πρώτα είπαμε υπέρ Πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος», όπως σαφώς τονίζει στους μαθητές της Αθήνας ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Η επίκληση της Αγίας Τριάδος τίθεται στο Προοίμιο των πρώτων Συνταγμάτων του Αγώνος από τις Εθνικές Συνελεύσεις, οι οποίες συνόψιζαν και αποκρυστάλλωναν το φρόνημα των αγωνιζομένων Ορθοδόξων Χριστιανών κατά των αλλοθρήσκων Τούρκων.

Η Γ΄ Εθνοσυνέλευσις διακηρύσσει το 1827 ότι: «Ως Χριστιανοί ούτε ήτο ούτε είναι δυνατόν να πειθαρχήσωμεν δεσποζόμενοι από τους θρησκομανείς Μωαμεθανούς, οι οποίοι κατεξέσχιζον και κατεπάτουν τας ιεράς εικόνας, κατεδάφιζον τους ιερούς ναούς…. Πολεμούμεν προς τους εχθρούς του Κυρίου μας» !

Στη Συνέλευση του 1843-1844, η οποία συνέταξε το πρώτο Σύνταγμα επί Όθωνος, ο ηρωικός Στρατηγός Μακρυγιάννης δίνει μάχη κατά των παρεμβάσεων των ξένων Πρεσβειών και επιτυγχάνει την ψήφιση διατάξεως που όριζε ότι ο διάδοχος του θρόνου θα είναι πάντοτε Ορθόδοξος Χριστιανός. Γράφει σχετικά στα «Οράματα και Θάματα» : «Από την φιλονικία την πολλή λέγει ο (Ανδρέας) Μεταξάς να το βάλλομεν εις τον ψήφον. Του λέγω αυτουνού και όσοι ήταν σύμφωνοι, θρησκεία δεν βάνομεν εις τον ψήφον. Ορθόδοξοι Χριστιανοί να κομματιαστούμεν, δυτικοί και ανατολικοί, ότι σήμερον πεθαίνομεν όλοι, τους λέγω εδώ μέσα. Τότε, χωρίς να την βάλλομεν εις τον ψήφον, έγινε παμψηφεί» .

Ο πρώτος Κυβερνήτης του κράτους αυτού δεν ήταν ουδετερόθρησκος. Ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε πάντα μαζί του την εικόνα της Παναγίας Πλατυτέρας και μερίμνησε για την ελληνορθόδοξη παιδεία και την κατάρτιση του Ορθοδόξου Κλήρου.

Στον Μακεδονικό Αγώνα του 1903-1908 ο Εθνομάρτυρας Παύλος Μελάς δηλώνει ευθαρσώς τη Χριστιανική του πίστη και ευλάβεια. Και οι εντόπιοι Μακεδόνες αγωνιστές καθοδηγούνται από το παράδειγμα και τη μαχητικότητα Ορθοδόξων Επισκόπων, ηγουμένων και ιερέων.

Στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13 οι στρατιώτες μας παίρνουν θάρρος από τους στρατιωτικούς ιερείς. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 υπογράφεται την ημέρα του Πολιούχου της Αγίου Δημητρίου.

Το 1940-41 η Υπέρμαχος Στρατηγός ενδυνάμωνε τον Ελληνισμό. Ο Γιώργος Σεφέρης διηγείται ότι τον Απρίλιο του 1941, όταν οι Γερμανοί επιτέθηκαν στην Ελλάδα, ο λαός των Αθηνών διαδήλωνε ψάλλοντας το κοντάκιο «Τη Υπερμάχω».

Σεβόμαστε κάθε άνθρωπο και κάθε θρησκεία, αλλά αυτό το κράτος δεν μπορεί να είναι ουδετερόθρησκο.

Άρθρο μου στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 7 Αυγούστου 2016

Ο Κεμάλ Ατατούρκ στη δεκαετία του 1920 επέβαλε δια της βίας την δυτικοποίηση της τουρκικής κοινωνίας και τη μείωση της επιρροής του Ισλάμ. Ο Ερντογάν ακολουθεί την αντίθετη πορεία. Αξιοποιεί το αποτυχόν πραξικόπημα για να επιβάλει με αυταρχικό τρόπο την ισλαμική ιδεολογία του. Έχει προηγηθεί μία μακρά προσπάθεια για την επάνοδο του Ισλάμ στο επίκεντρο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Τώρα  τα πράγματα οδηγούνται προς την τελική ευθεία. Ο Στρατός, προπύργιο του κεμαλισμού και της δυτικόστροφης ιδεολογίας αποδυναμώνεται, οι μουεζίνηδες κατέβασαν τον κόσμο στους δρόμους την ημέρα του πραξικοπήματος, το αντίπαλο δέος που λέγεται  Γκιουλέν τίθεται στο στόχαστρο. Η απομάκρυνση από την Ευρώπη δεν φαίνεται να φοβίζει τον Ερντογάν.

Αυτή η επάνοδος στις Ισλαμικές ρίζες και η αμφισβήτηση του κεμαλικού εκδυτικισμού επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ και η Δυτική Ευρώπη βλέπουν την Τουρκία. Για τη Δύση το πείραμα του Κεμάλ ήταν μία χρυσή ευκαιρία να αποδείξουν στους Άραβες, τους Ιρανούς και τους άλλους μουσουλμανικούς λαούς ότι δυτικές αξίες και Ισλάμ είναι συμβατές έννοιες. Η Τουρκία χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για να πεισθούν οι υπόλοιποι Μουσουλμάνοι ότι δεν υπάρχει λόγος να ακολουθούν τα μονοπάτια του Σουνιτικού ή του Σιιτικού φανατισμού. Μπορούν να συνδυάσουν την ελεύθερη οικονομία και κάποια επιφανειακά στοιχεία κοινοβουλευτισμού με τη θρησκευτική διδασκαλία του Κορανίου.

Περισσότερο και από το πληθυσμιακό της μέγεθος ή από τη θέση της δίπλα στη Ρωσία και στο Ιράν, η Τουρκία «πουλούσε» στους δυτικούς αυτή την ιδιότητά της. Ήταν το μοναδικό πρότυπο που φαινόταν επιτυχημένο. Ο σπουδαίος Βρετανός ιστορικός του 20ού αιώνος Arnold Toynbee επεσήμανε τα εξής: Η Δύση εχθρεύεται το Ισλάμ, επειδή καλλιεργεί πρότυπα αντίθετα προς το καταναλωτικό πνεύμα. Η Τουρκία, μετά την  δυτικοποίηση που επέβαλε ο Κεμάλ, αποτελεί ένα καλό πρότυπο προς τους άλλους μουσουλμάνους. Γι’ αυτό, έγραφε ο Toynbee, ο Δυτικός κόσμος είναι διατεθειμένος να ανεχθεί όλες τις αταξίες της Τουρκίας, ακόμη και τα εγκλήματά της!

Αυτά ίσχυαν μέχρι σήμερα. Η Τουρκία που ακολουθεί πλέον τον ολισθηρό δρόμο του Ερντογάν, με την επιρροή του Ισλάμ σε κάθε πολιτική, κοινωνική και εκπαιδευτική δραστηριότητα και με την αναστολή της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, απομακρύνεται σαφώς από τη Δύση. Δεν μπορεί στο άμεσο μέλλον να αποτελεί το πρότυπο, το οποίο θα προβάλλουν οι Δυτικοί προς τα εκατομμύρια των λοιπών μουσουλμάνων. Άρα χάνει τη μεγάλη χρησιμότητά της για τις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη. Βεβαίως δεν χάνει τη γεωστρατηγική θέση της, ας είμαστε ρεαλιστές. Τίποτε, όμως, δεν θα είναι όπως πριν.

Ως Έλληνες παρατηρούμε τις εξελίξεις και δεν εφησυχάζουμε!

Άρθρο μου στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 31 Ιουλίου 2016