Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων
Η εξέγερση του Ίλιντεν εισέβαλε ξαφνικά στο λεξιλόγιό μας λόγω των διαβουλεύσεων με τα Σκόπια. Καλόν είναι να θυμηθούμε τι ακριβώς έγινε και τι δεν έγινε στις 20 Ιουλίου 1903. Τα γεγονότα αυτά επηρεάζουν και σήμερα τις σχέσεις μας με τους γειτονικούς Βαλκανικούς λαούς και θεωρούνται ως το προοίμιο για την κατασκευή τεχνητού « Μακεδονικού έθνους».
-
Τι εννοούμε ως εξέγερση του Ίλιντεν; Στις 20 Ιουλίου 1903, ενώ η Μακεδονία βρισκόταν υπό οθωμανικό τουρκικό ζυγό, η Βουλγαρική εθνικιστική οργάνωση ΒΜΡΟ (στα ελληνικά ΕΜΕΟ= Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) και η Βουλγαρική Σχισματική εκκλησιαστική Εξαρχία υποκίνησαν μία ένοπλη εξέγερση Χριστιανικών πληθυσμών. Το φανερό σύνθημα ήταν «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες», αλλά το υποκρυπτόμενο αίτημα ήταν «Η Μακεδονία στους Βουλγάρους». Οι Κομιταζήδες, δηλαδή ένοπλες ομάδες της ΒΜΡΟ, έσπασαν τηλεγραφικούς στύλους, ξήλωσαν σιδηροδρομικές γραμμές και επιτέθηκαν στη τουρκική φρουρά του Κρουσόβου. Για λίγες ημέρες η κωμόπολη του Κρουσόβου, με πληθυσμό τότε 10.000 Ελλήνων Βλαχοφώνων και 400 Βουλγάρων, διοικήθηκε από μία αυτοσχέδια κυβέρνηση. Οι Τούρκοι στρατιώτες, τακτικοί και άτακτοι, επέβαλαν σκληρά αντίποινα σε τρεις ελληνοβλαχικές κωμοπόλεις, Το Κρούσοβο, την Κλεισούρα και το Νυμφαίο, τις οποίες έκαψαν.
-
Τι σημαίνει Ίλιντεν; Στα βουλγαρικά σημαίνει «ημέρα του Ηλία», δηλαδή εορτή του Προφήτη Ηλία. Όντως η 20ή Ιουλίου για όλους τους Ορθοδόξους είναι η ημέρα μνήμης και τιμής προς τον Προφήτη Ηλία. Γι’ αυτό και η κήρυξη της εξεγέρσεως έγινε στον λόφο του Προφήτη Ηλία, απέναντι από τη Βασιλειάδα Καστοριάς, η οποία αποκαλείτο από τους Βουλγάρους Ζαγορίτσανη.
-
Τι αποτελέσματα είχε; Η Αθήνα αφυπνίσθηκε βλέποντας την καταστροφή βλαχοφώνων ελληνικών κωμοπόλεων και την επικίνδυνη δράση της βουλγαρικής Εξαρχίας και της ΒΜΡΟ. Άρχισε η συστηματική αποστολή αξιωματικών, δασκάλων και άλλων ενισχύσεων προς τον αγωνιζόμενο Ελληνισμό της υπόδουλης Μακεδονίας. Ο κίνδυνος ήταν η Μακεδονία να φύγει μεν από τον ζυγό των Οθωμανών, αλλά να καταστεί επαρχία της Μεγάλης Βουλγαρίας, όπως αυτή είχε σχεδιασθεί το 1878 από τον ρωσόφιλο Πανσλαβισμό.
-
Μετείχαν και ελληνικής συνειδήσεως πληθυσμοί; Ναι, άλλοι από πίεση και φόβο, άλλοι πιστεύοντας αγνά ότι ήταν μία αντιτουρκική εξέγερση. Το ότι καθοδηγήθηκαν από τους Βουλγάρους δεν αλλοιώνει τη συνείδηση αυτών των πληθυσμών. Ο Άγγλος Πρόξενος στο Μοναστήρι, πρωτεύουσα τότε μιας Οθωμανικής Περιφέρειας και νυν Μπίτολα των Σκοπίων, ο Τζέημς Μακ Γκρέγκορ, καταγράφει σε εκθέσεις του ότι οι Έλληνες που συμμετείχαν είτε ελληνόφωνοι, είτε σλαβόφωνοι, είτε βλαχόφωνοι διατήρησαν αλώβητη την ελληνική συνείδησή τους. (Κων. Βακαλόπουλος, Το Μακεδονικό Ζήτημα, έκδοση εφημερίδος ΤΑ ΝΕΑ, σελ 196).
-
Υπήρχε κοινωνικό περιεχόμενο στα αιτήματα των Χριστιανών (κυρίως αγροτών) που συμμετείχαν; Μάλλον όχι, δεν υπάρχει κάποια σχετική μαρτυρία. Πρόκειται για μία εκ των υστέρων ερμηνεία μαρξιστών ιστορικών που βλέπουν παντού οικονομικά αιτήματα. Η υποκίνηση έγινε από τον βουλγαρικό εθνικισμό για να ελέγξει και τους Έλληνες και τους ρουμανίζοντες και άλλες ομάδες. Ο Ίων Δραγούμης, Πρόξενος της Ελλάδος στο Μοναστήρι, καταγράφει την ξεκάθαρη υποκίνηση του Ίλιντεν από το βουλγαρικό κομιτάτο: «Του Προφήτη Ηλία ήταν η μέρα που είχε ορίσει το κομιτάτο για τον σηκωμό. Οι Βουλγάρες δασκάλισσες του Περλεπέ έρραψαν μία σημαία και κέντησαν επάνω με χρυσά γράμματα τα ονόματα ένδεκα πολιτειών της Μακεδονίας που σκόπευαν να τις πάρουν οι Βούλγαροι… Σε χωριά μπήκαν άλλοι και ανάγκασαν τους χωριανούς να τους ακολουθήσουν με τα γυναικόπαιδα…» ( Μαρτύρων και Ηρών Αίμα, έκδοση Βιβλιοπωλείου της Εστίας, Αθήνα 2006, σελ. 108-109).
-
Υπήρχε τότε «μακεδονικό έθνος»; Σαφώς όχι. Όλες οι αναφορές των δυτικών Προξένων από τη Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι, που περιγράφουν στις κυβερνήσεις τους το Ίλιντεν, μιλούν για Έλληνες, Βουλγάρους και Τούρκους, αλλά πουθενά για Μακεδόνες ως ξεχωριστό έθνος. Όπως είναι γνωστό το τεχνητό αυτό έθνος κατασκευάσθηκε το 1944 από τον κομμουνιστή δικτάτορα Τίτο στην ενιαία μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία.
7. Ποιο θεωρείται από τους Σκοπιανούς ως το δεύτερο Ίλιντεν; Η προαναφερθείσα τεχνητή εθνογένεση πανηγυρίσθηκε και ανακοινώθηκε από τον Τίτο στις 2 Αυγούστου το 1944 στη Μονή του Αγίου Προχόρου Πιτσίνσκι. Η ημερομηνία αντιστοιχεί με την 20ή Ιουλίου με το παλαιό ημερολόγιο που ακολουθούν ορισμένες Βαλκανικές Εκκλησίες. Τότε δόθηκε και το σύνθημα ότι η «Μακεδονία» του Βαρδάρη, με έδρα τα Σκόπια πρέπει να ελευθερώσει τη «Μακεδονία του Αιγαίου» από την Ελλάδα και τη «Μακεδονία του Πιρίν» από τη Βουλγαρία.
8.Τι εορτάζουν στην εποχή μας οι Σκοπιανοί και οι Βούλγαροι στις 2 Αυγούστου; Εορτάζουν το Ίλιντεν, το οποίο όμως δεν ήταν κάποια σημαντική επανάσταση. Κατεστάλη μέσα σε δέκα ημέρες και οι Τούρκοι δεν είχαν σημαντικές απώλειες. Αλλά για τους Βουλγάρους θεωρείται ως η ημέρα μιας μεγάλης εθνικής εξεγέρσεως, για δε τους Σκοπιανούς συμβολίζει την πρώτη επαναστατική εκδήλωση του «μακεδονικού έθνους». Από το 2017 Σκόπια και Βουλγαρία αποφάσισαν να συνεορτάζουν την επέτειο, αλλά θα συνεχίσουν να διαφωνούν για την εθνικότητα των πρωταγωνιστών!
9. Τώρα που συζητείται η συμφωνία Ελλάδος- Σκοπίων πόσο εμφανής είναι η επίδραση του Ίλιντεν, το οποίο έχει ήδη μυθοποιηθεί από τα Σκόπια; Στο πρώτο διάγγελμά του (12.6.2018) προς τον λαό του πολυεθνικού κράτους των Σκοπίων ο πανηγυρίζων για τη συμφωνία Πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ αναφέρθηκε στους ήρωες του «μακεδονικού έθνους» και μεταξύ αυτών και στον Γκότσε Ντέλτσεφ, ο οποίος σκοτώθηκε από τους Τούρκους ενώ προετοίμαζε την εξέγερση του Ίλιντεν. Οι Σκοπιανοί τον θεωρούν εθνικώς Μακεδόνα, ενώ οι Βούλγαροι τον τιμούν ως Βούλγαρο. Μάλιστα έδωσαν το όνομά του στην πόλη του Άνω Νευροκοπίου.
10. Μετά από όλα αυτά κινδυνεύει η ταυτότητά μας; Ναι, διότι η συμφωνία των Πρεσπών παραχωρεί όνομα με τον όρο Μακεδονία και ταυτότητα μακεδονική όπως και γλώσσα Μακεδονική σε ένα πολυεθνικό κράτος, το οποίο δεν τα δικαιούται και το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως εργαστήριο για την κατασκευή ανυπάρκτου έθνους. Ήδη στο προαναφερθέν διάγγελμά του ο Ζάεφ ανέφερε και τους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο ως επιφανή μέλη του «μακεδονικού έθνους», άρα ως μη Έλληνες. Με προσευχή και προσοχή πρέπει να εργασθούμε ώστε να μην επικυρωθεί και να μην υλοποιηθεί αυτή η ετεροβαρής συμφωνία. Ας μην δεχθούμε να αποκοπεί η Αρχαία, η Χριστιανική- Βυζαντινή και η Νεώτερη Μακεδονική Ιστορία από τον Ελληνισμό.
Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιουλίου-Αυγούστου 2018
