Άρθρα

Ο απερχόμενος Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και μέντορας του Ερντογάν, αποχωρεί από την πολιτική. Πληρώνει τις πολλαπλές διαφωνίες του με τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας και εισηγητή του ημιαυταρχικού-ημιδημοκρατικού ήπιου ισλαμιστικού πειράματος, τον Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν.

Εμείς οι Έλληνες ωφεληθήκαμε από τον Νταβούτογλου, όσο κι αν αυτό σάς φαίνεται παράξενο. Με το βιβλίο «Το Στρατηγικό Βάθος της Τουρκίας», το οποίο συνέγραψε ως πανεπιστημιακός πριν αναλάβει του Υπουργείο Εξωτερικών, δίνει τη δυνατότητα σε κάθε προσεκτικό μελετητή να κατανοήσει το δόγμα του νέου Οθωμανισμού και τους στόχους της τουρκικής επιθετικής διπλωματίας. Ο Νταβούτογλου μάς δίδαξε ότι η σημερινή Τουρκία πιστεύει σε έναν ηγετικό ρόλο μεταξύ όλων των Μουσουλμανικών χωρών καθώς και στη συνέχιση της ηγεμονικής Οθωμανικής πολιτικής. Καλλιεργεί τον μύθο ότι δεν ήταν καταπιεστικοί οι Οθωμανοί, αλλά δημιούργησαν μία αυτοκρατορία πολυπολιτισμική με ειρηνική συνύπαρξη και ευημερία των λαών.

Ο Νταβούτογλου μάς άνοιξε τα μάτια γράφοντας ότι και κανένας Τουρκοκύπριος αν δεν υπήρχε στη Κύπρο, η εισβολή θα ήταν απαραίτητη για τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας. Δηλώνει ότι και στη Θράκη θα γίνει το ίδιο με την Κύπρο και χαρακτηρίζει όλες τις μουσουλμανικές μειονότητες των Βαλκανίων, άρα και της ελληνικής Θράκης, ως χρήσιμα πιόνια του νέου Οθωμανισμού.

Ο Νταβούτογλου υπήρξε χρήσιμος, διότι απέδειξε στην ηττοπαθή μερίδα των Ελλήνων αναλυτών ότι η Τουρκική διπλωματία δεν είναι αήττητη, ούτε παντοδύναμη. Ο εκδιωκόμενος Τούρκος Πρωθυπουργός  είχε διακηρύξει την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες. Σήμερα αφήνει μία Τουρκία με σοβαρά προβλήματα εσωτερικά και εξωτερικά. Εκρήξεις βομβών και κουρδική εξέγερση στο εσωτερικό. Ρωσία, Ιράν, Συρία, Ισραήλ, Ελλάδα, Κύπρος, Αρμενία, ISIS και άλλα πολλά  μέτωπα στο εξωτερικό.

Οφείλουμε στον αείμνηστο τουρκολόγο και κοινωνιολόγο Νεοκλή Σαρρή την πρωτοβουλία για τη μετάφραση στα ελληνικά του εν λόγω βιβλίου του Νταβούτογλου. Ανήκε στη ρεαλιστική σχολή των Ελλήνων αναλυτών, οι οποίοι εξ αρχής επεσήμαναν την αλαζονεία, τη μεγαλομανία, την αυθαίρετη τεκμηρίωση και τις επικίνδυνες θεωρίες, που προσομοιάζουν με την θεωρία του «ζωτικού χώρου» του Χίτλερ.

Άλλοι Έλληνες αναλυτές αρνήθηκαν να ασχοληθούν με τις προειδοποιήσεις που περιέχει το βιβλίο του Νταβούτογλου και το αγνόησαν. Άλλοι πάλι θαύμασαν το …βάθος της σκέψεως και μάς κάλεσαν να ενταχθούμε και εμείς στον νέο Οθωμανισμό! Ο Νταβούτογλου μάς βοήθησε συν τοις άλλοις  να αντιληφθούμε  τις  αδυναμίες ορισμένων  Ελλήνων διαμορφωτών  γνώμης. Ο νεο-Οθωμανισμός απαιτεί μελέτη και αμυντική- διπλωματική θωράκιση. Ούτε ηττοπάθεια, ούτε αδιαφορία.

Έχουμε κουρασθεί να ακούμε ότι οι προκλήσεις στο Αιγαίο οφείλονται σε εξαγωγή των εσωτερικών προβλημάτων της Τουρκίας. Λάθος. Η Άγκυρα προωθεί εδώ και είκοσι χρόνια την πολιτική των γκρίζων ζωνών ασχέτως εσωτερικών προβλημάτων.

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Κυριακή 15 Μαΐου 2016

ΠΗΓΗ: politischios.gr

Γιατί με επιμονή τα τουρκικά περιπολικά πλοία παραβιάζουν τα χωρικά μας ύδατα στην περιοχή της βραχονησίδας Παναγιά (γνωστής και ως Πασάς) δίπλα στις Οινούσσες της Χίου; Γιατί παραλλήλως βλέπουμε τα τουρκικά αεροσκάφη να παραβιάζουν συνεχώς τον εναέριο χώρο μας στην ίδια περιοχή; Τέσσερις ερμηνείες ακούονται σχετικά. Τις καταγράφω:

Α) Οι Τούρκοι μετά το επεισόδιο των Ιμίων το 1996 άρχισαν να θέτουν θέμα διεκδικήσεων και γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο ακόμη και στη Γαύδο. Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Οινουσσών από την αρχή ήταν μέσα στους στόχους της Άγκυρας. Τώρα επαναφέρει πιο δυναμικά τη διεκδίκησή της.

Β) Η Τουρκία παρατηρεί με ικανοποίηση οτι η ΝΑΤΟΪκή ναυτική μοίρα, που ανέλαβε να ανακόψει τις μεταναστευτικές ροές, επιχειρεί μόνο στο Βόρειο Αιγαίο και αποφεύγει συστηματικά τα Δωδεκάνησα. Δίδεται έτσι η εντύπωση ότι το ΝΑΤΟ σιωπηρά αποδέχεται την τουρκική θέση ότι τα Δωδεκάνησα είναι αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή. Θέλει, λοιπόν, η γείτων χώρα, να αξιοποιήσει την παρουσία των συμμαχικών πλοίων στην περιοχή της Χίου για να «νομιμοποιήσει» τη διεκδίκησή της. Κατά τη λογική της Άγκυρας, αφού τα τουρκικά πλοία μπαινοβγαίνουν στην ελληνική θαλάσσια ζώνη και το ΝΑΤΟ απλώς παρατηρεί χωρίς να διαμαρτύρεται, εμμέσως κερδίζει πόντους η τουρκική αμφισβήτηση.

Γ) Κύριος στόχος της Τουρκίας είναι η ανάληψη της έρευνας και διάσωσης στο ανατολικό ήμισυ του Αιγαίου. Αδιαφορώντας για τις Διεθνείς Συνθήκες περι Δικαίου της Θαλάσσης, τις οποίες άλλωστε δεν έχει υπογράψει, η Άγκυρα, είτε κυβερνάται από κεμαλικούς είτε από Ισλαμοκεντρικούς ψευδοδημοκράτες τύπου Ερντογάν, θέλει μετά μανίας να επιτύχει τη διχοτόμηση του Αιγαίου. Και οι Οινούσσες ανήκουν σ’ αυτό το ανατολικό ήμισυ του Αιγαίου.

Δ) Η Τουρκία επιχειρεί αντιπερισπασμό με τα επικίνδυνα παιγνίδια στις Οινούσσες. Στόχος της είναι το Καστελλόριζο, το οποίο επηρεάζει καταλυτικά τη χάραξη της ελληνικής ΑΟΖ. Απλώς στρέφει αλλού την προσοχή μας.

Προσωπικά πιστεύω ότι η αλήθεια βρίσκεται κυρίως στον συνδυασμό των δύο πρώτων ερμηνειών. Θεωρώ, λοπόν, απαραίτητη όχι μόνο τη αμυντική μας θωράκιση, αλλα και την  ανύψωση του ηθικού του λαού μας. Το πατριωτικό φρόνημα χλευάσθηκε μετά τα Ίμια και μέχρι σήμερα από Έλληνες διεθνιστές και ψευδοπροοδευτικούς. Ήταν, λοιπόν, αξιέπαινη η πρωτοβουλία του Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκου, ο οποίος το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου τέλεσε την Αναστάσιμη Λειτουργία στο ελληνικό φυλάκιο της βραχονησίδας Παναγιά. Ο Σεβασμιώτατος χάρισε στους στρατιώτες μία ελληνική σημαία και τόνισε στο κήρυγμά του τα εξής:

«Ήλθα ως προσκυνητής. Προσκυνητής στα πρόσωπά σας, στα οποία βλέπω τους άνδρες εκείνους, τους οποίους όρισε ο Θεός και η Ιστορία της Ελλάδος να υπερασπίζουν την εθνική ακεραιότητα της Πατρίδας μας, την Ορθόδοξη Εκκλησία, την ακεραιότητα των αρχαίων ελληνικών, των βυζαντινών, των νεωτέρων και των συγχρόνων μνημείων της Ιστορίας της Πατρίδας μας». ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Κυριακή 8 Μαΐου 2016

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! Η Ιστορία του Ελληνισμού αποδομείται συστηματικά από ιδρύματα, ΜΜΕ, καθηγητές ΑΕΙ και άλλους, οι οποίοι επιχειρούν να αλλοιώσουν την ελληνική και ορθόδοξη χριστιανική ταυτότητά μας. Το Υπουργείο Παιδείας υπό τη σημερινή πολιτική ηγεσία του και οι υπεύθυνοι του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία εκφράζουν θέσεις ανιστόρητες, ατεκμηρίωτες και υποσκάπτουν την ελληνορθόδοξη παράδοση του λαού μας. Μαζί με το μάθημα των Θρησκευτικών αναμένεται να δεχθεί σφοδρή επίθεση και η σχολική διδασκαλία της Ιστορίας. Επιδίωξη των αποδομητών είναι στα Θρησκευτικά να υποβαθμισθεί η Ορθοδοξία και να διδαχθεί η Πανθρησκεία υπό τη μορφή ενός πολυθρησκειακού συνονθυλεύματος, στη δε Ιστορία να αμφισβητηθεί η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού και να προβληθεί το ελληνικό έθνος ως δυτικό δημιούργημα του 1789.

Η απορθοδοξοποίηση των Θρησκευτικών και ο αφελληνισμός της Ιστορίας βαδίζουν παράλληλα και συντονισμένα. Και ενώ πλησιάζουμε προς το 2021, οπότε θα εορτάσουμε τα 200 χρόνια από το 1821, η Ελληνική Επανάσταση διδάσκεται ελάχιστα ή καθόλου στα Πανεπιστήμιά μας.

Η αποδόμηση της Ιστορίας έχει τρεις εμφανείς στόχους:

Α) Να ωραιοποιήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να μάς κάνει να ξεχάσουμε τα εγκλήματα των Τούρκων ανά τους αιώνες. Υπακούοντας στο μορφωτικό πρωτόκολλο που υπέγραψαν οι Γ. Α. Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ και στην πρόσφατη συμφωνία του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον Τούρκο ομόλογό του Νταβούτογλου, οι μεταμοντέρνοι ιστορικοί προσπαθούν να παρουσιάσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία σαν μία δήθεν πολυπολιτισμική κοινωνία όπου ζούσαν … αρμονικά οι εθνικές και θρησκευτικές ομάδες. Για την Γενοκτονία των Ποντίων και Μικρασιατών χαρακτηριστική είναι η φράση της Μ. Ρεπούση περί «συνωστισμού» και η άρνηση του Νίκου Φίλη να χαρακτηρίσει τα γεγονότα ως Γενοκτονία.

Η αθώωση των Οθωμανών και των Νεοτούρκων για μαζικά εγκλήματα, ανασκολοπισμούς, βιαίους εξισλαμισμούς, κεφαλικούς φόρους, καταδίκες Νεομαρτύρων, βάρβαρα βασανιστήρια και άλλα παρόμοια και η αμφισβήτηση της γενοκτονικής πολιτικής των Νεοτούρκων είναι μέσο για να αναγκασθούμε να αγαπήσουμε τη σημερινή Τουρκία και να πούμε: Αφού στο παρελθόν περνούσαμε καλά με τους Τούρκους, ας δεχθούμε και σήμερα να μοιράσουμε στα δύο τη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο.

Μεγάλη επίθεση εν προκειμένω δέχεται το Κρυφό Σχολειό, διότι οι αποδομητές θέλουν να παρουσιάσουν τους Οθωμανούς ως δήθεν ανεκτικούς και προστάτες της ελληνικής παιδείας! Ευτυχώς στις πολλές ιστορικές πηγές για τον διωγμό της παιδείας μας από το 1430 έως και το 1912 και για την προσφορά της Εκκλησίας μας στην εκπαίδευση των ελληνοπαίδων ήλθε να προστεθεί το εξαιρετικό επιστημονικό πόνημα του Γεωργίου Κεκαυμένου «Το Κρυφό Σχολειό: Το Χρονικό μιας ιστορίας» (Εναλλακτικές Εκδόσεις). Τα 42 ντοκουμέντα του βιβλίου πείθουν τους καλόπιστους και αποστομώνουν τους κακόπιστους.

Β) Ο δεύτερος στόχος είναι η άρνηση του εθνικού, μορφωτικού, κοινωνικού και απελευθερωτικού ρόλου της Ορθοδόξου Εκκλησίας και η αναγνώριση του Δυτικού Διαφωτισμού ως της πνευματικής μήτρας, η οποία γέννησε τον Νέο Ελληνισμό. Δεν υποτιμώ τον Διαφωτισμό και την πολιτική του έκφραση, τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, αλλά είναι τεράστιο λάθος να θεωρούν ορισμένοι την Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση ως γνήσιο τέκνο της Γαλλικής. Ο Διαφωτισμός είχε πολλά αντιχριστιανικά στοιχεία, η δε Γαλλική Επανάσταση κατεδίωξε τη Χριστιανική Πίστη και κατήργησε επί αρκετά χρόνια το Χριστιανικό Ημερολόγιο. Αντιθέτως η Ελληνική Επανάσταση του 1821 κηρύχθηκε από πιστούς Ορθοδόξους Χριστιανούς υπό την Εκκλησία, για την Ορθοδοξία, με τον Επίσκοπο και τον παπά να αγωνίζονται στην πρώτη γραμμή.

Οι φανατικοί οπαδοί του Δυτικού Διαφωτισμού παραγνωρίζουν την ανάπτυξη των επιστημών στην υπόδουλη Ελλάδα και την ύπαρξη πολλών επαναστατικών κινημάτων των Ελλήνων αμέσως μετά την Άλωση της Πόλης. Δεν περίμενε τον Δυτικό Διαφωτισμό για να διδάξει π.χ. Αστρονομία το 1710 ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Χρύσανθος, ούτε περίμεναν τη Γαλλική Επανάσταση οι πρόγονοί μας, οι οποίοι είχαν ήδη οργανώσει δεκάδες επαναστατικά κινήματα. Οι αποδομητές της Ιστορίας υποτιμούν ή αγνοούν τη θυσία των Νεομαρτύρων και το κήρυγμα του Πατροκοσμά. Χωρίς, όμως, αυτές τις αγιασμένες μορφές, θα είχαμε τουρκέψει!

Γ) Ο τρίτος στόχος των αποδομητών είναι η πλήρης αμφισβήτηση της ιστορικής συνέχειας του Ελληνισμού. Θεωρούν ότι επί Τουρκοκρατίας δεν υπήρχε εθνική συνείδηση και ότι ήλθαν οι Ευρωπαίοι Διαφωτιστές τον 18^ο αιώνα και την κατασκεύασαν. Παράλληλα παρερμηνεύουν την παρουσία γλωσσικών ιδιαιτεροτήτων σε κάποιες περιοχές. Λησμονούν ότι και οι αρβανιτόφωνοι το 1821 και οι σλαβόφωνοι-δίγλωσσοι κατά τον Μακεδονικό Αγώνα αποδείχθηκαν ισχυρότατοι υπερασπιστές του Ελληνισμού και της εθνικής μας υποστάσεως.

Μιλούν για εθνογένεση το 1821 και αγνοούν ή θέλουν να αγνοούν τις πολυάριθμες ιστορικές πηγές που αποδεικνύουν ότι και επί Ρωμανίας/Βυζαντίου και επί Τουρκοκρατίας (και Ενετοκρατίας) διατηρήθηκε με αίμα και θυσίες η ελληνική συνείδηση. Όποιος παρέμενε Ορθόδοξος στα δύσκολα εκείνα χρόνια παρέμενε Έλληνας. Όποιος εξισλαμιζόταν ή εκλατινιζόταν έχανε και την εθνική του συνείδηση. Η Ορθοδοξία διαφύλαξε την ελληνικότητα ακόμη κι όταν χανόταν η ελληνική γλώσσα. Στα χωριά της Καππαδοκίας, όπου γεννήθηκαν ο Άγιος Αρσένιος και ο Άγιος Παίσιος ο Αγιορείτης, ζούσαν πολλοί τουρκόφωνοι. Μόνον η Ορθόδοξη Θεία Λειτουργία ετελείτο στα ελληνικά και αυτό τους θύμιζε επί αιώνες ότι είναι Ρωμηοί, δηλαδή Ορθόδοξοι Έλληνες.

Ας προστατεύσουμε, λοιπόν, τα Ορθόδοξα Θρησκευτικά και την Ελληνική Ιστορία.

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 4 Μαΐου 2016

Χριστός Ανέστη!  Ως Ορθόδοξος Έλληνας σκέπτομαι με συγκίνηση εκείνες τις κοινότητες των Ομογενών μας που εορτάζουν την Ανάσταση του Κυρίου με δυσκολίες και με αγωνία για το μέλλον. Τις Ορθόδοξες ελληνικές ενορίες στην Κωνσταντινούπολη, στην Ίμβρο, στην Τένεδο, στην Κατεχόμενη Βόρειο Κύπρο, στην Βόρειο Ήπειρο και αλλού.

Θα ήθελα, όμως, αγαπητοί αναγνώστες, να στρέψω σήμερα την προσοχή σας στους δοκιμαζομένους Ορθοδόξους Χριστιανούς της Συρίας και του Λιβάνου, οι οποίοι έχουν ως μητρική την αραβική γλώσσα, αλλά αυτοαποκαλούνται Ρουμ Ορτοντόξ, δηλαδή Ρωμηοί (Βυζαντινοί) Ορθόδοξοι. Αποτελούν ποίμνιο του Πατριαρχείου Αντιοχείας και προσπαθούν με κάθε τρόπο να επιβιώσουν από τις επιθέσεις των ακραίων Ισλαμιστών. Τα βάσανά τους αποκρυσταλλώνονται στο πρόσωπο του απαχθέντος το 2013 Μητροπολίτου Χαλεπίου, Βεροίας και Αλεξανδρέττας  Παύλου, αδελφού του Πατριάρχου Ιωάννου. Ο Παύλος απήχθη  καθώς επέστρεφε από τις ενορίες που ποιμαίνει στην Αλεξανδρέττα της Τουρκίας. Μαζί του απήχθη και ένας Επίσκοπος των Συροϊακωβιτών. Ο απαχθείς πρόλαβε και έστειλε μήνυμα μέσω κινητού ότι απήχθη από την Αλ-Κάιντα. Η τύχη του αγνοείται.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα αγωνίας για το μέλλον των διωκομένων Ελληνορθοδόξων του Λιβάνου και της Συρίας θεωρώ χρήσιμες τις πληροφορίες που μάς έδωσε τη Μεγάλη Τρίτη 26.4.2016 η τηλεοπτική έρευνα του Αλέξη Παπαχελά στον ΣΚΑΪ. Από την εκπομπή αυτή μάθαμε μεταξύ άλλων τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία:

Υπάρχουν πρόσφατες πληροφορίες ότι οι δύο απαχθέντες Μητροπολίτες μπορεί να είναι ζωντανοί. Η αισιοδοξία των φίλων και συνεργατών του Σεβασμιωτάτου κ. Παύλου είναι συγκρατημένη, αλλά υπαρκτή.

Ο Μητροπολίτης Χαλεπίου Παύλος, ο οποίος ποιμαίνει την περιοχή της ελληνιστικής Βέροιας που δημιούργησαν οι Μακεδόνες του Αλεξάνδρου,  διατηρούσε στενότατες σχέσεις με τη Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Εκεί φυγάδευσε αρκετές Ορθόδοξες μοναχές από τη Συρία.

Ως απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης έμαθε άριστα τα ελληνικά και  την αγάπη για τον ελληνικό πολιτισμό μεταλαμπάδευσε σε όλους τους κληρικούς του, αλλά και στους φοιτητές της Ορθοδόξου Θεολογικής Σχολής στο όρος Μπαλαμάν του Λιβάνου. Ως σχολάρχης επί πολλά χρόνια αυτής της σχολής (στην Ελλάδα την αποκαλούμε Μπελεμέντειο) έδωσε τη δυνατότητα σε όλους τους Ορθοδόξους σπουδαστές από  αραβόφωνες χώρες, να μάθουν καλά τα Αρχαία και τα Νέα Ελληνικά. Ήθελε να μετατρέψει την Σχολή σε μία καθαρά ελληνόφωνη νησίδα μέσα σε ένα περιβάλλον αραβικό και σε μεγάλη  πλειοψηφία μουσουλμανικό.

Όλοι οι κληρικοί που μίλησαν στην εκομπή παραδέχθηκαν ότι και η Εκκλησία της Ελλάδος και το Υπουργείο Εξωτερικών  έχουν βοηθήσει όσο μπορούσαν τους Ρουμ Ορτοντόξ του Πατριαρχείου Αντιοχείας.

Ας μην λησμονούμε, λοιπόν, την αγωνία των Ελληνορθοδόξων της Συρίας. Αυτοί είναι τα μεγαλύτερα θύματα των συγκρούσεων!

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Κυριακή του Πάσχα 1/5/2016

Στίς 20 μέ 22 Νοεμβρίου 1953 ὁ Γιῶργος Σεφέρης, τότε Πρέσβυς τῆς Ἑλλάδος στόν Λίβανο, ἐπισκέφθηκε μαζί μέ τή σύζυγό του καί Κυπρίους φίλους του τήν Πάφο τῆς Κύπρου. Δύο χρόνια πρίν ἀπό τήν ἔκρηξη τοῦ Ἂγῶνος τῆς ΕΟΚΑ γιά τήν Ἕνωση τῆς Κύπρου μέ τήν Ἑλλάδα ἡ Μεγαλόνησος βρισκόταν κάτω ἀπό τόν βρετανικό ζυγό. Ἀπό τήν ἐπίσκεψή του στήν Πάφο ὁ ποιητής μας, ὁ ὁποῖος τό 1963 βραβεύθηκε μέ Νόμπελ Λογοτεχνίας, κατέγραψε σέ ἕνα σπουδαῖο ποίημα τίς ἐντυπώσεις του. Τόν συγκίνησε ἰδιαιτέρως ἡ Ἐγκλείστρα, δηλαδή τό μοναστῆρι τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου. Ἔγραψε, λοιπόν, τό ἀκόλουθο ποίημα μέ τήν ὑποσημείωση: Ἐγκλείστρα, 21 Νοεμ. ’53:

ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ ΜΙΛΑ-

Ὑπέρογκες ἀρχιτεκτονικές. Λαρίων Φαμαγκούστα Μπουφαβέντο. Σχεδόν σκηνικά.

Ἤμασταν συνηθισμένοι νά τό στοχαζόμαστε ἀλλιῶς τό «Ἰησοῦς Χριστός Νικᾶ».

Πού εἴδαμε κάποτε στά τείχη τῆς Βασιλεύουσας, τά φαγωμένα ἀπό γυφτοτσάντιρα καί στεγνά χορτάρια,

Μέ τούς μεγάλους πύργους κατάχαμα σάν ἑνός δυνατοῦ πού ἔχασε, τά ριγμένα ζάρια.

Γιά μᾶς ἦταν ἄλλο πράγμα ὁ πόλεμος γιά τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ!

Καί γιά τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καθισμένη στά γόνατα τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ,

Πού εἶχε στά μάτια ψηφιδωτό τόν καημό τῆς Ρωμιοσύνης,

ἐκείνου τοῦ πελάγου τόν καημό σάν ἧβρε τό ζύγιασμα τῆς καλοσύνης.

Ἄς παίζουν τώρα μελοδράματα στά σκηνικά τῶν σταυροφόρων Λουζινιά

Κι ἄς φλομώνουνε μέ τόν καπνό πού μᾶς κουβάλησαν ἀπό τόν βοριά.

Ἄσ’τους νά τρώγονται καί ν’ ανεμοδέρνονται ὡσάν τό κάτεργο πού δένει μοῦδες.

Καλῶς μᾶς ἤρθατε στήν Κύπρο, ἀρχόντοι. Τράγοι καί μαϊμοῦδες!

Ὁ Ἅγιος Νεόφυτος ὑπῆρξε μία σημαντική μορφή τοῦ Κυπριακοῦ Ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ καί τῆς Βυζαντινῆς Ρωμιοσύνης. Γεννήθηκε στά Λεύκαρα τό 1134 καί ἐκοιμήθη τό 1219 στό σπήλαιό του, τήν Ἐγκλείστρα ὅπου ἔμενε Ἔγκλειστος καί ἀσκητεύων. Μέχρι τά 18 του ἦταν ἀναλφάβητος βοσκός, ἀλλά ἔγινε αὐτοδίδακτος κάι ἔμαθε γράμματα ἀπό τά ἐκκλησιαστικά βιβλία. Στό φημισμένο ἀσκητήριο, τήν Ἐγκλείστρα κοντά στήν Πάφο, ἔγραψε πολλά συγγράμματα θεολογικοῦ κάι ἱστορικοῦ περιεχομένου. Ὁ ἴδιος ἔγραψε κάι δύο Διαθῆκες, μέ τή μορφή Τυπικῆς Διατάξεως, δηλαδή ὅρισε τόν Κανονισμό τῆς Μονῆς, ἡ ὁποία λειτουργεῖ ὡς ἀνδρικό μοναστῆρι καί σήμερα.

Ὁ Ἅγιος ἔζησε τήν ἐποχή, κατά τήν ὁποία ὁ Βυζαντινός Διοικητής τοῦ νησιοῦ Ἰσαάκιος Κομνηνός ἀποστάτησε ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη μέ ἀποτέλεσμα τήν ἅλωση τῆς Μεγαλονήσου ἀπό τούς Ἄγγλους Σταυροφόρους τοῦ Ριχάρδου τοῦ Λεοντόκαρδου. Ἁκολούθησε μακρά περίοδος Φραγκοκρατίας ὑπό τήν γαλλική δυναστεία τῶν Λουζινιάν, τούς ὁποίους ἀναφέρει περιπαικτικά στό ποίημα ὁ Σεφέρης.

Ὁ Ἅγιος Νεόφυτος κατέγραψε τά δεινά τῆς Κύπρου καί τῶν Ἁγίων Τόπων ἀπό τούς Μουσουλμάνους καί ἀπό τούς Σταυροφόρους στό σύντομο ἱστορικό κείμενό του μέ τίτλο «Περί τῶν κατά τήν χώραν Κύπρον Σκαιῶν». Τό κείμενο αὐτό διάβασε ὁ Σεφέρης καί ἐμπνεύσθηκε τό ποίημα τό ὁποῖο μελετοῦμε. Ὁ Σεφέρης θεώρησε τόν Ἅγιο Νεόφυτο ὡς τή βυζαντινή συνείδηση τοῦ Κυπριακοῦ Ἑλληνισμοῦ, πού διεκτραγωδεῖ τά βάσανα τῶν Ὀρθοδόξων ἀπό τή διπλῆ εἰσβολή: Ἐξ Ἀνατολῶν τό Ἰσλάμ καί ἐκ δυσμῶν οἱ δῆθεν Χριστιανοί Φράγκοι Σταυροφόροι. Φύγαμε ἀπό τά σκυλιά καί πέσαμε στά λιοντάρια, γράφει ὁ Ἅγιος Νεόφυτος, καί τή φράση αὐτή μετατρέπει ὁ Σεφέρης σέ «Τράγοι κάι μαϊμοῦδες» στόν τελευταῖο στίχο τοῦ ποιήματός του.

¨Ο Σεφέρης καταγγέλλει στό ποίημα αὐτό τή δυσαρμονία τῶν Φράγκικων κτισμάτων πρός τό ἑλληνικό τοπίο τῆς Κύπρου. Χρησιμοποιεῖ σκοπίμως τίς ὀνομασίες πού ἔδωσαν οἱ Φράγκοι κατακτητές. Δηλαδή Λαρίων εἶναι τό φρούριο τοῦ Ἁγίου Ἰλαρίωνος στόν Πενταδάκτυλο, Φαμαγκούστα εἶναι ἡ Ἀμμόχωστος, Μπουφαβέντο εἶναι τό φρούριο Βουφαβέντο πάλι στόν Πενταδάκτυλο. Ἀντιδιαστέλλει τούς ἀμυντικούς ἀγῶνες τῶν Βυζαντινῶν Ἐλλήνων ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος πρός τούς κατακτητικούς πολέμους τῶν Δυτικῶν Εὐρωπαίων. Χρησιμοποιεῖ ξανά μία παλαιότερη φράση του «τόν καημό τῆς Ρωμιοσύνης» γιά νά ἐκφράσει τόν πόνο καί συνάμα τό ἀντιστασιακό πνεῦμα τοῦ Ὀρθοδόξου Ἑλληνισμοῦ, ὁ ὁποῖος ὑφίσταται κατακτήσεις καί συμφορές ἀπό διάφορες φυλές, ἀλλά ἐπιβιώνει ὑπό τήν προστασία τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ, τῆς Παναγίας.

Ἄν καί ὁ Σεφέρης δέν μπορεῖ νά χαρακτηρισθεῖ ὡς κατ’ἐξοχήν «Χριστιανός ποιητής», ἐν τούτοις ἠ Ἐγκλείστρα καί ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου, λαξευμένα μέσα στόν βράχο, καθώς καί τά ἀγωνιστικά κείμενα τοῦ Ἀγίου, τόν ἐντυπωσίασαν σέ τέτοιο βαθμό ὥστε νά γράψει αὐτόν τόν ὕμνο στόν Ὀρθόδοξο καί ἑλληνικό χαρακτῆρα τῆς Κύπρου μας. Ἕναν ὕμνο πού ἔρχεται θαυμάσια νά συμπληρώσει τό ποίημα τοῦ Κυπρίου βάρδου Βασίλη Μιχαηλίδη γιά τή σφαγή τῶν Ἐπισκόπων τῆς Μεγαλονήσου άπό τούς Τούρκους. Τιμῶντας τήν θυσία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κυπριανοῦ στίς 9 Ἰουλίου 1821, ὁ Β. Μιχαηλίδης ἔγραψε:

«Ἣ Ρωμιοσύνη ἔν νά χαθεῖ ὅντας ὁ κόσμος λείψη», δηλαδή ὁ Ὀρθόδοξος Ἑλληνισμός θά ἐπιβιώσει παρά τίς δυσκολίες μέχρι τή συντέλεια τοῦ κόσμου!

Ὁ Σεφέρης κατά τήν παραμονή του ἐπί ἔνα μῆνα στήν Κύπρο τό 1953 ἐπισκέφθηκε πολλά μέρη καί μελέτησε τή Χριστιανική καί Βυζαντινή Ἱστορία τοῦ νησιοῦ. Στούς δώδεκα στίχους τοῦ ἐν λόγῳ ποιήματος συμπύκνωσε ὅλο τό μεγαλεῖο τοῦ Βυζαντίου καί τήν θριαμβεύουσα κυπριακή Ρωμιοσύνη. Τό Βυζάντιο-Ρωμανία ὑμνεῖται στούς στίχους 2-6, ἡ λουζινιανή φραγκοκρατία στηλιτεύεται στούς στίχους 1,9,11, ἡ εἰσβολή τῶν Ἄγγλων τοῦ Ριχάρδου ἀναφέρεται στόν στίχο 10 μέ μία φράση ἐπηρεασμένη ἀπό τό κείμενο τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου καί ἡ Ἐνετοκρατία σκιαγραφεῖται στόν στίχο 12.

Προτείνω στούς μελετητές τοῦ Βυζαντίου καί τῆς Φραγκοκρατίας νά μελετήσουν τό ἱστορικό χρονικό πού ἔγραψε ὁ Ἅγιος Νεόφυτος τῆς Κύπρου κάι νά δοῦν πῶς ἕνας Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας τονίζει τήν ἐθνική του ταυτότητα. Τό «κείμενο «Περί τῶν κατά τήν χώραν Κύπρον σκαιῶν», πού ἐνέπνευσε τόν Σεφέρη, εἶναι ἔνα κατ’ ἐξοχήν πατριωτικό κείμενο. Ὁ πατριωτισμός τοῦ Ἁγίου δέν εἶναι τοπικισμός οὔτε ἀφορᾶ μόνο τήν Πάφο καί τήν Κύπρο. Θεωρεῖ ὡς πατρίδα του τήν ἑλληνορθόδοξη αὐτοκρατορία πού σήμερα συνηθίζουμε νά ὀνομάζουμε Βυζαντινή. Τότε τό ὄνομα τοῦ κράτους ἦταν Ρωμανία (ἀπό τήν Νέα Ρώμη -Κωνσταντινούπολη). Γράφει χαρακτηριστικά ὁ Ἅγιος στό προαναφερθέν ἱστορικό ἔργο του: «Χώρα ἐστίν Ἰγκλιτέρρα, πόρρω τῆς Ρωμανίας κατά βορρᾶν, ἐξ ἧς νέφος Ἰγκλίνων σύν τῷ ἄρχοντι αὐτῶν εἰς πλοῖα μεγάλα λεγόμενα νάκκας συνεισελθόντες τόν πλοῦν πρός Ἱεροσόλυμα ἔδρων». Δηλαδή: Ὑπάρχει μία χώρα πού λέγεται Ἀγγλία καί βρίσκεται μακρυά πρός βορρᾶν τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους, ἀπό τήν ὁποία μεγάλος ἀριθμός Ἄγγλων μαζί μέ τό ἡγεμόνα τους εἰσῆλθαν σέ μεγάλα πλοῖα πού ὀνομάζονται νάκκαι καί ξεκίνησαν τό ταξίδι πρός τά Ἱεροσόλυμα. Ὁ πατριωτισμός τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου δέν εἶναι ἕνας παθολογικός ἐθνοφυλετισμός, ἀλλά ἡ συνείδηση τῆς ἑλληνορθοδόξου Ρωμιοσύνης, ἡ ὁποία θεμελιώνεται στήν Ὀρθόδοξη Πίστη, στήν ἑλληνική γραμματεία καί στήν οἰκουμενική ἀντίληψη τοῦ πολιτισμοῦ μας.

Αὐτή τήν Οἰκουμενική Ἑλληνορθοδοξία γνώρισε καί τίμησε ὁ Γιῶργος Σεφέρης στήν Κύπρο, δέκα χρόνια πρίν κερδίσει τό βραβεῖο Νόμπελ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γιώργου Σεφέρη, Ποιήματα, ἐκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ, Ἀθήνα 2014.

Γιώργου Γιωργῆ, Ὁ Σεφέρης περί τῶν κατά τήν χώραν Κϋπρον σκαιῶν, ἐκδόσεις ΣΜΙΛΗ, Ἀθήνα 1991.

Ἁγίου Νεοφύτου τοῦ Ἐγκλείστου, Ἅπαντα, τόμος Ε΄, ἔκδοσις Ἱερᾶς Βασιλικῆς καί Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Ἁγίου Νεοφύτου, Πάφος 2005

Άρθρο μου στο περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, τεύχος ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016

Ήταν Απρίλιος του 1826, ξημερώνοντας των Βαίων. Πριν από 190 χρόνια. Η φρουρά των Ελευθέρων Πολιορκημένων του Μεσολογγίου πραγματοποίησε την ηρωική Έξοδό της. Πολλοί έπεσαν, λίγοι σώθηκαν. Η πείνα και οι στερήσεις εξάντλησαν τους Μεσολογγίτες, τους Σουλιώτες, τους Φιλέλληνες και τους αγωνιστές από όλη την Ελλάδα. Εμάχοντο χωρίς έξωθεν βοήθεια κατά των πολυαρίθμων Αιγυπτίων του Ιμπραήμ και των Τούρκων του Κιουταχή.

Οι Εξοδίτες πραγματοποίησαν το μεγάλο άλμα προς την Ελευθερία, την Ελπίδα, την Αιωνιότητα. Δεν πρόδωσαν, δεν δείλιασαν, δεν παραδόθηκαν. Η επιταγή του διαχρονικού Ελληνισμού είναι επί αιώνες η ίδια: Η φρουρά πεθαίνει αλλά δεν παραδίδεται. Οι λίγοι δεν φοβούνται τους πολλούς. Κι αν ηττηθούν φαινομενικά, τελικά θα είναι αυτοί οι νικητές. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι διδάσκουν ήθος και αξιοπρέπεια σε Έλληνες και ξένους, στο παρόν και στο μέλλον.

Ελληνορθόδοξα ήσαν τα ιδανικά τους. Για την Πίστη του Χριστού, για τη διαχρονική Ελληνική Δόξα. Διαβάζουμε την απόφαση της Εξόδου που υπαγόρευσε στον Κοζανίτη Νικόλαο Κασομούλη ο Εθνομάρτυς Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ: «Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος…. Θεωρούντες ότι μάς εξέλιπεν κάθε ελπίς βοηθείας και προμηθείας… αποφασίσαμεν ομοφώνως. Η έξοδός μας να γίνη βράδυ εις τας δύο ώρας της νυκτός 10 Απριλίου ημέρα Σάββατον και ξημερώνοντας των Βαΐων, κατά το εξής σχέδιον, ή έλθη ή δεν έλθη βοήθεια…».

Ας δούμε το ιδεολογικό περιεχόμενο της Εξόδου, όπως το υπογραμμίζει ο Διονύσιος Σολωμός στους στοχασμούς για το αριστούργημά του «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι»: «Σκέψου βαθιά και σταθερά (μια φορά για πάντα) τη φύση της Ιδέας πριν πραγματοποιήσεις το ποίημα. Εις αυτό θα ενσαρκωθεί το  ουσιαστικότερο και υψηλότερο περιεχόμενο της αληθινής ανθρώπινης φύσης, η Πατρίδα και η Πίστις»!

Και ο σπουδαίος ποιητής μας Νικηφόρος Βρεττάκος τόνισε μιλώντας στο Μεσολόγγι, στις εορτές της Εξόδου του 1989: «Έχουμε κι εμείς σήμερα ανάγκη από μία Έξοδο. Μία Έξοδο από τον ασφυκτικό κλοιό της ίδιας της ολιγωρίας μας, του ίδιου του ψεύδους μας, του ίδιου του εαυτού μας. Οφείλουμε να αντιτάξουμε άμυνα στην εθνική μας φθορά. Έχουμε ανάγκη σαν Έθνος από ένα άλλο τείχος, μίαν άλλη τάφρο. Οι ψυχές των παιδιών μας μέσα στη γενική κρίση που τα περιβάλλει έχουν μείνει ανοχύρωτες….. Θα έπρεπε οι πολιτικοί μας αρχηγοί σε κάθε επέτειο του Μεσολογγίου να έρχονται εδώ…. Να απλώνουν το χέρι τους και να ορκίζονται πάνω από αυτό το χώμα, ενθυμούμενοι τους πολιορκημένους, που νεκροί σχεδόν από την πείνα, εβάδιζαν προς την Έξοδο, ως να είχαν αγγελοποιηθεί και να μην πατούσαν στο χώμα».

Ας δώσουμε σήμερα στα παιδιά μας περισσότερο Μεσολόγγι και περισσότερο Διονύσιο Σολωμό. Ας τους δώσουμε Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Καλή Ανάσταση!

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Κυριακή των Βαΐων 24/4/2016

Στις 12 Απριλίου 1204 η Ρωμανία (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) καταλύθηκε και λεηλατήθηκε από τους Φράγκους Σταυροφόρους. Στην πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκε Φράγκος Αυτοκράτωρ και Λατίνος Πατριάρχης. Ο Ελληνισμός διασώθηκε κυρίως με τα τρία κράτη που σχηματίσθηκαν, την Αυτοκρατορία της Νικαίας, την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντος και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ιδιάζουσα ήταν η σημασία της Νικαίας της Βιθυνίας, στη Μικρά Ασία. Εκεί μεταφέρθηκε από την Βασιλεύουσα ο νόμιμος Αυτοκράτωρ και ο Ορθόδοξος Πατριάρχης. Εκεί οργανώθηκε για πρώτη φορά ένα ελληνικό εθνικό κράτος. Από εκεί ξεκίνησαν τα στρατεύματα του Μιχαήλ Παλαιολόγου και απελευθέρωσαν την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους το 1261. Η μικρασιατική αυτή πόλη υπήρξε η έδρα σπουδαίων λογίων, οι οποίοι καλλιέργησαν τον ελληνικό πολιτισμό.

Στο κράτος της Νικαίας βασίλευσε η δυναστεία των Λασκαριδών. Ο Θεόδωρος Α’ Λάσκαρις ( 1204-1222), ο γαμβρός του Ιωάννης Γ Δούκας Βατάτζης (1222-1254), λαμπρός στρατηγός από το Διδυμότειχο, ο γιος του Βατάτζη Θεόδωρος Β Λάσκαρις (1254-1258) και ο σφετεριστής του θρόνου, αλλά ικανός διπλωμάτης, Μιχαήλ Παλαιολόγος, ο οποίος επανέφερε την έδρα του κράτους στη Κωνσταντινούπολη το 1261.

Στη Νίκαια η ελληνική παιδεία και τα κλασσικά γράμματα γνώρισαν μεγάλη ακμή. Ο Νικηφόρος Βλεμμύδης με εντολή του Ιωάννου Βατάτζη συνέλεξε όλα τα αρχαία ελληνικά κείμενα που υπήρχαν στις βιβλιοθήκες του βασιλείου, το οποίο κατελάμβανε τα βορειοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας και έφθανε μέχρι την Έφεσο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πεπαιδευμένου ανδρός με θεολογική και φιλοσοφική κατάρτιση ήταν ο αυτοκράτωρ Θεόδωρος Β Λάσκαρις, ο ποιητής του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος προς την Θεοτόκον.

Οι αυτοκράτορες της Νικαίας συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τον επίσημο τίτλο των προκατόχων τους της Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή Βασιλεύς και Αυτοκράτωρ Ρωμαίων. Ο τίτλος αναφέρεται στη Νέα Ρώμη –Κωνσταντινούπολη και όχι στην Παλαιά Ρώμη. Όμως σε κάθε ευκαιρία τόνιζαν και την ελληνική τους καταγωγή και τον σεβασμό τους στην Αρχαία Ελλάδα, χωρίς αυτό να μειώνει την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη τους. Το κράτος της Νικαίας αποδεικνύει ότι οι Έλληνες δημιουργήσαμε εθνικό κράτος πολύ νωρίτερα από άλλους λαούς. Οι φανατικοί οπαδοί του Διαφωτισμού διαδίδουν ότι τα εθνικά κράτη δημιουργήθηκαν μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Ο Ελληνισμός μετά την πνευματική επικράτησή του στη πολυεθνική αυτοκρατορία της Ρωμανίας-Βυζαντίου ιδρύει ένα αμιγώς ελληνικό κράτος στη Νίκαια. Με συνείδηση ορθόδοξη και ελληνική το κράτος αυτό αγωνίζεται επιτυχώς εναντίον πολυαρίθμων αντιπάλων. Ο στρατός του βασιλείου δεν είναι μισθοφορικός ούτε πολυεθνικός. Είναι στο συντριπτικό ποσοστό του ελληνικός.

Κορυφαία μορφή του βασιλείου της Νικαίας υπήρξε αναμφισβήτητα ο Ιωάννης Γ Δούκας Βατάτζης. Συνδύαζε τη Χριστιανική ελεημοσύνη, την ελληνική αυτοσυνειδησία, την λιτή διαχείριση των οικονομικών και την στρατιωτική ικανότητα. Νίκησε όλους τους γειτονικούς λαούς, στήριξε τα ελληνικά γράμματα και έδινε το παράδειγμα στους υπηκόους του αποφεύγοντας τον πολυτελή βίο. Ο λαός τον ονόμασε Ελεήμονα και η Εκκλησία μας τον τιμά ως Άγιο την 4η Νοεμβρίου. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στον Συναξαριστή του ότι επτά χρόνια μετά την ταφή του Βατάτζη το λείψανο βρέθηκε άφθαρτο και ευωδιάζον. Ετάφη στη Μονή Σωσάνδρων κοντά στο Νύμφαιο της Μικράς Ασίας όπου είχε μεταφέρει την πρωτεύουσα. Οι Μικρασιάτες της Εφέσου και της Μαγνησίας τον τιμούσαν ως Άγιο ήδη από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Ο Βατάτζης διατρανώνει την ελληνική του συνείδηση με την περίφημη επιστολή του προς τον Πάπα Γρηγόριο Θ τό 1237. Τοὐ γράφει ότι οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες είναι ελληνικής καταγωγής και ότι από το γένος των Ελλήνων μετεδόθη η σοφία σ’ όλον τον κόσμο. Προσθέτει ότι στους Έλληνες έδωσε την Κωνσταντινούπολη ο Μέγας Κωνσταντίνος, γι’ αυτό και το κράτος της Νικαίας θα αγωνισθεί με κάθε τρόπο να απελευθερώσει την Βασιλεύουσα από τους Φράγκους Σταυροφόρους, συμμάχους του Πάπα.

Σπουδαία και άγνωστη στους περισσοτέρους μορφή είναι ο γιος του, ο Θεόδωρος Β Λάσκαρις, ο οποίος κυβέρνησε μόνον επί τέσσερα χρόνια, διότι απεβίωσε από ασθένεια. Ο Θεόδωρος είχε δάσκαλο τον Νικηφόρο Βλεμμύδη και τα θεολογικά συγγράμματά του καταδεικνύουν μία σπάνια γνώση της Ορθοδόξου Δογματικής, της αρχαιοελληνικής γραμματείας και των επιστημονικών δεδομένων της εποχής εκείνης. Ο Ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Χρίστος Κρικώνης βρήκε σε ξένες βιβλιοθήκες και εξέδωσε με επιστημονικό σχολιασμό τα θεολογικά έργα του Θεοδώρου Β . Ο νέος σε ηλικία αυτοκράτωρ υπό την επίδραση του δασκάλου του Νικηφόρου Βλεμμύδη επεδίωξε να ενσαρκώσει τον ιδανικό ηγεμόνα, συνδυάζοντας την πρακτική εξουσία και την θεολογική- φιλοσοφική παιδεία.

Ο Θεόδωρος Β ἀνεδείχθη σε υπερασπιστή του Ελληνισμού. Στον ζ Λόγον των θεολογικών δοκιμίων του διαπιστώνει ότι: «Ἑλλήνων γάρ Χριστωνυμούμενον κλέος οὐ σβέννυται», ότι δηλαδή η δόξα των Ελλήνων δεν θα σβήσει ποτέ, διότι ο Ελληνισμός αναβαπτίσθηκε στο όνομα του Χριστού. Η πολιτική του διορατικότητα τον οδήγησε σε καίριες διαπιστώσεις, οι οποίες έχουν διαρκή επικαιρότητα, όπως η ακόλουθη: «Οι έχθροί είναι πολυάριθμοι, Βούλγαροι, Ιταλοί, Σέρβοι, Πέρσαι (=Τούρκοι) και το Ελληνικόν (δηλ. Γένος) είναι μόνον του και πρέπει να υπερασπίσει εαυτόν μόνο του»!

Η Αυτοκρατορία της Νικαίας (1204-1261) χαλύβδωσε την ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας. Τα κείμενα της εποχής εκείνης απαντούν σε όσους αμφισβητούν σήμερα τη συνέχεια του Ελληνισμού.

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 20 Απριλίου 2016

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χρίστου Κρικώνη: Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως, Περί Χριστιανικῆς Θεολογίας Λόγοι, Ἀνάλεκτα Βλατάδων 49, Γ ΄ἔκδοσις, UNIVERSITY STUDIO PRESS, Θεσσαλονίκη 1990.

Ἀποστόλου Βακαλοπούλου: Πηγές τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, τόμος Α΄, Θεσσαλονίκη 1965 (γιά τό πρωτότυπο κείμενο τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Βατάτζη πρός τόν Πάπα).