Άρθρα

Στις 9 Φεβρουαρίου τιμήθηκε στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στον Απόδημο Ελληνισμό η Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας. Η ημερομηνία είναι συμβολική με στόχο να τιμηθεί ο Εθνικός ποιητής μας. Στις 9 Φεβρουαρίου 1857 απεβίωσε ο Διονύσιος Σολωμός, ο οποίος μεταξύ πολλών άλλων μάς άφησε τη σοφή παρακαταθήκη του: «Μήγαρις έχω άλλο στον νου μου, πάρεξ Ελευθερία και Γλώσσα;».

Με αφορμή αυτόν τον εορτασμό, η διεθνούς ακτινοβολίας Βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ δήλωσε ότι όποιος δεν κατανοεί τον ύμνο (κοντάκιο)  «Τη Υπερμάχω» δεν καταλαβαίνει καλά ελληνικά. Η κ. Αρβελέρ τόνισε ότι πρέπει όλα τα ελληνόπουλα να μάθουν τη διαχρονική ελληνική γλώσσα – και όχι μόνο τα Νέα Ελληνικά- ώστε να μπορούν να κατανοούν παλαιότερα κείμενα και ποιήματα και την  Ορθόδοξη υμνογραφία.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και η ελληνική γλώσσα είναι άρρηκτα δεμένες μεταξύ τους. Η Ορθοδοξία αξιοποίησε τον γλωσσικό και εννοιολογικό πλούτο της ενιαίας ελληνικής και χρησιμοποίησε διάφορες μορφές της (Αττική, Ελληνιστική Κοινή, Καθομιλουμένη κ.λπ.), για να εκφράσει τα δόγματα της Πίστεως, να καταγράψει τον επίγειο βίο και τη διδασκαλία του Χριστού, να υμνήσει τον Θεό μέσω της Θείας Λειτουργίας και της Υμνογραφίας και για να κατηχήσει τον λαό.

Από ιστορικής πλευράς αξίζει να τονισθεί ότι ένα από τα πρώτα Συνταγματικά κείμενα του Νέου Ελληνισμού, η Διακήρυξη του Αρείου Πάγου (Βουλής) της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, που είχε έδρα την Άμφισσα (Σάλωνα) το 1821, συνδέει την Ορθόδοξη Πίστη και την Ελληνική Γλώσσα χαρακτηρίζοντας αυτές ως την «ἐπικρατοῦσαν γλῶσσαν καί θρησκείαν» του αγωνιζομένου Έθνους. Η αναφορά της Ορθοδόξου Ανατολικής του Χριστού Εκκλησία ως επικρατούσης και προστατευομένης -χωρίς να παραβιάζεται βεβαίως η θρησκευτική ελευθερία των μη Ορθοδόξων- υπάρχει έκτοτε σε όλα τα ελληνικά Συντάγματα. Όμως η προστασία της γλώσσας μας ως στοιχείου εθνικής ταυτότητος δεν κατοχυρώνεται σήμερα συνταγματικώς, αν και θα έπρεπε κατά την άποψή μου.

Ας μην ξεχνούμε ότι τα Ευαγγέλια είναι γραμμένα στην Αλεξανδρινή Κοινή, δηλαδή στην απλοποιημένη εξελικτική μορφή της αρχαίας αττικής διαλέκτου (με στοιχεία και από άλλες διαλέκτους), η οποία διαμορφώθηκε στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Επιγόνων του.

Για να διαφυλάξουμε την πλούσια γλωσσική μας κληρονομιά στην Ελλάδα του 2021 αξίζει να λάβουμε πρακτικά μέτρα. Προτείνω:

1. Να διδάσκονται με τρόπο ευχάριστο και ουσιαστικό τα κείμενα της Αρχαίας Γραμματείας στα σχολεία μας. Αισθάνθηκα άσχημα ως Έλληνας όταν άκουγα τον Ομπάμα και τον Μακρόν να αναφέρονται στον Επιτάφιο του Περικλέους που κατέγραψε ο Θουκυδίδης, ένα κείμενο που είχε αποσυρθεί προ ετών από τα ελληνικά σχολεία στο πλαίσιο μιας υποβάθμισης της ανθρωπιστικής παιδείας.
2. Η διδασκαλία των Θρησκευτικών να φέρνει τα παιδιά μας σε επαφή με την εκκλησιαστική υμνογραφία και τα κείμενα των Πατέρων της Ορθοδοξίας, οι οποίοι έγραφαν σε εκπληκτικά ελληνικά.
3. Στα Νέα Ελληνικά να παρουσιάζονται εκτενώς τα έργα του Διονυσίου Σολωμού, κυρίως ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν και οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι. Ενώ σήμερα θεωρείται υποχρέωση των «προοδευτικών»  διανοουμένων να προσβάλλουν τη μνήμη του μαρτυρικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, ο πάντα επίκαιρος Σολωμός μάς καλεί να κλάψουμε για τον «αρχηγό της Εκκλησιάς»!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 13.2.2021

Παρακολουθώ με θλίψη τη συστηματική προσπάθεια ορισμένων διανοητών να αποκαθηλώσουν τους ήρωες του 1821, να παρουσιάσουν μόνο τις – υπαρκτές ή ανύπαρκτες – αρνητικές πλευρές τους, να αμφισβητήσουν τις αρχές και αξίες που καθοδηγούσαν τους πρωταγωνιστές της Εθνεγερσίας.

Δικτάτορας ο Καποδίστριας, παραλήρημα έπαθε ο Μακρυγιάννης, ύποπτος ο Καραϊσκάκης, υπαίτιος και για τους δύο εμφυλίους ο Κολοκοτρώνης,  και άλλα παρόμοια. Τι θέλουν να μας πουν; Ότι δεν έπρεπε να ελευθερωθούμε επειδή οι πρωταγωνιστές είχαν ανθρώπινες αδυναμίες; Ή μήπως ότι δεν πρέπει να γιορτάσουμε τα 200 χρόνια; Και αν γκρεμίσουμε τους ήρωες μέσα στην ψυχή μας και στο μυαλό μας, με  ποια πρότυπα θα τους αντικαταστήσουμε;

Η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε χάρις στην τόλμη των Φιλικών, την πίστη των Ελλήνων στον Θεό, την ακράδαντη πεποίθηση για τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού και χάρις στο αντιστασιακό πνεύμα του Έθνους. Ήταν παράτολμη η απόφαση και όσοι συμμετείχαν ριψοκινδύνευαν. Είχαν απέναντί τους έναν πολυπληθέστερο Οθωμανικό στρατό και μία Ιερά Συμμαχία (Ρώσων, Αυστριακών και Πρώσων με παρατηρητές τους Βρετανούς), η οποία καταδίκαζε κάθε εθνική επανάσταση.

Κι όμως τα κατάφεραν. Παρά τα ελαττώματά τους, παρά τη διχόνοια και τους τοπικισμούς, αυτοί οι άνθρωποι ανάγκασαν την Ευρώπη και άλλες χώρες της Ανθρωπότητος να αναγνωρίσουν ότι πρόκειται για Επανάσταση με στόχο τη δημιουργία κράτους και όχι για απελπισμένη εξέγερση. Αυτοί οι κληρικοί και λαϊκοί, οι άνδρες και οι γυναίκες, οι γραμματιζούμενοι και οι αγράμματοι κατόρθωσαν το ακατόρθωτο. Μας ελευθέρωσαν. Για να ξαναειπωθεί Ελλάς αυτός ο τόπος, όπως γράφει και ο Μακρυγιάννης.

Δεν κάνουν άγιοι τις επαναστάσεις. Αλλά άνθρωποι με πάθη και αδυναμίες. Μα για αυτό είναι ακόμη πιο θαυμαστό το επίτευγμά τους. Διότι παρά τα αρνητικά στοιχεία του καθενός είχαν δύο ηθικά εφόδια που τους ένωναν και τους καθοδηγούσαν: Την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη και την αγανάκτησή τους για τη συνεχιζόμενη Τουρκοκρατία και υποδούλωση.

Το Έθνος οφείλει πολλά σε αυτούς που προετοίμασαν το 1821, σε αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους, τη σωματική ακεραιότητά τους, την περιουσία τους για να απαλλαγούμε από ένα καταπιεστικό και τυραννικό ζυγό. Η αποκαθήλωση των ηρώων δεν είναι απλώς ένδειξη ασέβειας και αγνωμοσύνης, αλλά είναι και μία αδικία προς τους νέους μας. Αυτοί που αποδομούν αφήνουν τη νεολαία χωρίς πρότυπα.  Δεν προτείνουν κάτι καλύτερο. Απλώς οδηγούν την κοινωνία στο μηδέν, στην απογοήτευση.

Και σε τελευταία ανάλυση εκείνοι που αποκαθηλώνουν τους ήρωες του 1821 ποιους θαυμάζουν; Τη Γαλλική Επανάσταση; Σημαντικό κίνημα, αλλά είχε και τις κατάμαυρες σελίδες της, με την Τρομοκρατία,  την αλληλοσφαγή, την αλληλοεξόντωση των πρωταγωνιστών. Ο Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος έζησε από κοντά τα γεγονότα, έγραψε στον Ολλανδό φίλο του Κεύνο ότι η Γαλλική Επανάσταση κατέληξε σε «ανθρωποφαγία». Αυτό το πρότυπο θεωρούν κάποιοι ότι είναι ανώτερο από την Έξοδο του Μεσολογγίου;

Μήπως τελικά δεν ενοχλούν οι ήρωες, αλλά τα πιστεύω τους; Μήπως ενοχλεί η Χριστιανική πίστη τους και η συνείδησή τους ότι συνεχίζουν τους αγώνες των Αρχαίων Ελλήνων και των Βυζαντινών; Όσοι ονειρεύονται μία Ελλάδα χωρίς ταυτότητα θα αποτύχουν. Η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων θα συνεχίσει να θαυμάζει τον Κολοκοτρώνη, τον Κανάρη, τον Καποδίστρια!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 6.2.2021

Τέσσερις εξελίξεις που δείχνουν την έντονη αλβανική κινητικότητα στα Βαλκάνια καταγράφει η πρόσφατη ειδησεογραφία.

Πρώτον: Ο Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου- Κοσσόβου Ρ. Χαραντινάι δήλωσε ότι εντός του έτους θα διεξαχθεί δημοψήφισμα με ερώτημα αν οι κάτοικοι της Αλβανίας και του Κοσσόβου επιθυμούν την ένωση των δύο κρατών. Η Σερβία δίνει τη δική της ερμηνεία: Πρόκειται για εκβιασμό ώστε οι Σέρβοι να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία του Κοσσόβου.

Δεύτερον: Στην Αλβανία θα πραγματοποιηθεί εντός του 2021 απογραφή πληθυσμού με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα καταγραφεί και η εθνική καταγωγή του κάθε πολίτη. Είναι ευκαιρία να πιέσουμε μέσω Ευρ. Ένωσης να γίνει αντικειμενική απογραφή της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας, διότι η προηγούμενη απογραφή του 2011 καταγγέλθηκε από την οργάνωση ΟΜΟΝΟΙΑ των Βορειοηπειρωτών ως διαβλητή και ανακριβής. Η ΟΜΟΝΟΙΑ αποφάσισε την αποχή των Ελλήνων και το επόμενο έτος διοργάνωσε τη δική της απογραφή.

Τρίτον: Κατόπιν της συμφωνίας μας με την Αλβανία για να προσφύγουμε από κοινού στο Δικαστήριο Διεθνούς Δικαίου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, υπάρχουν πληροφορίες ότι η κυβέρνηση των Τιράνων ζητεί να ενταχθεί στο συνυποσχετικό ρητή δήλωση της Ελλάδος ότι αίρεται το εμπόλεμο. Θυμίζω ότι η άρση του εμπολέμου από το Υπουργικό Συμβούλιο της Ελλάδος το 1987 δεν θεωρείται έγκυρη από τους Αλβανούς. Επιθυμούν κύρωση της άρσεως από τα δύο Κοινοβούλια. Μέχρι σήμερα η ελληνική θέση είναι η εξής: Αφού η κήρυξη του εμπολέμου έγινε με Βασιλικό Διάταγμα από την Ελλάδα το 1940 δεν απαιτείται κύρωση από τα Κοινοβούλια.

Τέταρτον: Και στο κράτος των Σκοπίων θα πραγματοποιηθεί απογραφή πληθυσμού και εθνοτήτων εντός του 2021. Ο Αλί Αχμέτι, πρόεδρος ενός εκ των συγκυβερνώντων αλβανικών κομμάτων, προβλέπει ότι το ποσοστό της αλβανικής μειονότητας θα είναι περισσότερο από το 25% που καταγράφηκε στην προηγούμενη απογραφή. Οι Αλβανοί δεν θεωρούν εαυτούς ως μειονότητα στο γειτονικό μας κράτος, αλλά ως συγκυβερνώσα εθνότητα. Η αύξηση των ποσοστών θα τους δημιουργήσει αίσθημα ισχύος και θα απαιτούν όλο και περισσότερα δικαιώματα (πχ αυτόνομη περιοχή). Ήδη Αλβανός είναι ο Πρόεδρος της Βουλής και ο Υπουργός Εξωτερικών του πολυεθνικού αυτού κράτους.

Το μήνυμα είναι ότι οι Αλβανοί, όπου κι αν κατοικούν, ζητούν διαρκώς περισσότερα. Στα Σκόπια τη μειονότητά τους την θέλουν να συγκυβερνά. Αλλά στην Αλβανία την ελληνική μειονότητα την εμφανίζουν σκοπίμως πολύ μικρότερη αριθμητικά από ό,τι είναι και την καταπιέζουν με μέσα ψυχολογικά, δικαστικά, νομοθετικά και μερικές φορές βίαια (βλέπε την ανεξιχνίαστη δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα).

Με το να ζητούν οι Αλβανοί τα πάντα και εμείς να εμφανιζόμαστε σαν το «καλό παιδί», δεν κερδίζουμε τίποτε. Απλώς ανοίγουμε την όρεξη στον αλβανικό εθνικισμό για να πιέζει περισσότερο τους ομοεθνείς μας. Είναι ευκαιρία η Ελλάς, πάντα σεβόμενη την καλή γειτονία και το Διεθνές Δίκαιο, να αξιοποιήσει τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και κάθε άλλο μέσο και να απαιτήσει ακριβή καταγραφή και απόλυτο σεβασμό των δικαιωμάτων της Ελλήνων της Αλβανίας. Ας θυμηθούμε τη φράση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη το 1993: Η Ελλάς δεν ζητεί τίποτε περισσότερο αλλά και τίποτε λιγότερο από όσα ζητεί η Αλβανία για τις αλβανικές μειονότητες στα Βαλκάνια.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 30.1.2021

Όσοι διαβάζουμε απο τις πηγές τον προγραμματισμό της Φιλικής Εταιρείας γνωρίζουμε ότι το τελικό σχέδιο για την εθνική επανάσταση των Ελλήνων είχε τρεις παράλληλους στόχους:

1. Να ξεσηκώσει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης τους Έλληνες των Παραδουναβίων Ηγεμονιών (Βλαχίας και Μολδαβίας) καθώς και τους εντοπίους κατοίκους, δηλαδή τους Ρουμάνους. Υπήρχε και η προσδοκία ότι θα βοηθήσουν τον Υψηλάντη οι Σέρβοι στο πλαίσιο μιας πανορθόδοξης εξέγερσης. Το σκέλος αυτό υλοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 1821, αλλά χωρίς επιτυχία, διότι οι εντόπιοι Ρουμάνοι δεν κινήθηκαν, ενώ οι Σέρβοι είχαν ήδη θέσει τα θεμέλια για το δικό τους εθνικό κράτος με την επανάσταση του 1804.

2. Έλληνες ναύτες που διέμεναν στην Κωνσταντινούπολη είχαν λάβει εντολή να κάψουν τον Οθωμανικό στόλο. Και αυτό το σκέλος δεν ευοδώθηκε, διότι προδόθηκαν και συνελήφθησαν αυτοί που θα συμμετείχαν.

3. Να εξεγερθεί η Πελοπόννησος και άλλα μέρη του Ελληνισμού στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η απόφαση για την ημερομηνία της 25^ης Μαρτίου είχε ήδη ληφθεί από τη Φιλική Εταιρεία τον Οκτώβριο του 1820. Άλλωστε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης βεβαιώνει στη «Διήγηση Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής» ότι από το 1820 είχε ειδοποιηθεί για την ημερομηνια αυτή.

Σημαντικός σταθμός στην πορεία προς την Ελευθερία υπήρξε η μυστική σύσκεψη (Συνέλευση) της Βοστίτσας, δηλαδή του Αιγίου της βορείου Πελοποννήσου.

Στις 26 έως και 29 Ιανουαρίου 1821 πραγματοποιήθηκε στο Αίγιο (τότε ονομαζόταν Βοστίτσα) μία μυστική σύσκεψη των Επισκόπων και των Προκρίτων της Πελοποννήσου, οι οποίοι ήσαν μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία. Η σύσκεψη έγινε στο σπίτι του Ανδρέα Λόντου και ως δικαιολογία προς τους Τούρκους δόθηκε η εξήγηση ότι θα συζητήσουν για τις κτηματικές διαφορές μεταξύ δύο Μονών της περιοχής.

Στη Συνέλευση της Βοστίτσας, όπως έχει μείνει στην ιστορική μνήμη, παρέστησαν οι Ιεράρχες: Παλαιών Πατρών Γερμανός, Κερνίκης Προκόπιος, Χριστιανουπόλεως Γερμανός (έδρα η Κυπαρισσία) και ο Πρωτοσύγκελλος του Χριστιανουπόλεως Αρχιμ. Αμβρόσιος Φραντζής. Ο Παλαιών Πατρών και ο Αμβρόσιος Φραντζής κατέγραψαν τα κυριώτερα σημεία στα Απομνημονεύματά τους και έτσι μαθαίνουμε τι συζητήθηκε. Επίσης μετείχαν οι Πρόκριτοι: Ανδρέας Ζαϊμης, Ασημάκης Φωτήλας, Πανάγος Δεληγιάννης, Γιάννης Παπαδόπουλος ή Μουρτογιάννης, Σωτήριος Θεοχαρόπουλος, Ανδρέας Λόντος, Δημήτριος Μελετόπουλος, Σωτήριος Ιωάννου κ.ά.

Ο Αρχιμ. Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας) εμφανίσθηκε ενθουσιώδης υπέρ του ξεσηκωμού και μίλησε ως εκπρόσωπος του Αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας Αλεξάνδρου Υψηλάντη. Ο Π. Πατρών Γερμανός και άλλοι συμμετέχοντες ήσαν επιφυλακτικοί θεωρώντας ανέτοιμους τους Έλληνες. Άλλωστε δεν λησμονούσαν τη μεγάλη σφαγή στην Πελοπόννησο μετά τα Ορλωφικά (1769). Δεν διαφώνησαν για την ανάγκη να ελευθερωθεί ο Ελληνισμός, αλλά για το αν συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις της επιτυχίας. Τελικά αποφάσισαν να καταθέσουν όλοι ένα χρηματικό ποσό στο κοινό επαναστατικό ταμείο και να αποστείλουν επιστολές περί του πρακτέου στον Μητροπολίτη πρώην Άρτης και μετέπειτα Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο, που διέμενε τότε στην Πίζα της Ιταλίας, και στον Ιωάννη Καποδίστρια, στη Ρωσία.

Πάντως όρισαν τρεις πιθανές ημερομηνίες για την έναρξη της Επαναστάσεως: Ή στις 25 Μαρτίου (του Ευαγγελισμού) ή στις 23 Απριλίου (του Αγίου Γεωργίου) ή στις 21 Μαΐου (των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης). Και οι τρεις ημερομηνίες καταδεικνύουν τη στενή σύνδεση Ορθοδοξίας και Ελευθερίας, την οποία είχαν στο μυαλό τους και στην ψυχή τους.

Η Συνέλευση της Βοστίτσας έχει χαρακτηρισθει από τον αείμνηστο π. Γεώργιο Μεταλληνό, Πανεπιστημιακό Θεολόγο και Ιστορικό της Τουρκοκρατίας, ως απόδειξη της «διαλεκτικής του Ελληνισμού». Συναντήθηκαν δύο διαφορετικοί ηγετικοί χαρακτήρες, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός (κατά κόσμον Γεώργιος Γκότζιας από τη Δημητσάνα) και ο Μεσσήνιος Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας) και διαφώνησαν εντόνως. Όμως η διαφωνία τους ήταν για την τακτική, όχι για τον τελικό στόχο. Όλοι οι παριστάμενοι ήθελαν να έλθει το ταχύτερο η απελευθέρωση. Ο Παπαφλέσσας ήταν βιαστικός και ορμητικός. Αλλά ο Επίσκοπος των Πατρών (Παλαιαί Πάτραι σε αντιδιαστολή με την Υπάτη της Φθιώτιδος, που ονομαζόταν τότε Νέαι Πάτραι ή Πατρατζίκι) είχε τη συναίσθηση της βαριάς ευθύνης του απέναντι στο Έθνος και στον ταλαιπωρημένο λαό της Πελοποννήσου. Ο Ελληνισμός σε ένα καίριο ερώτημα δεν δίνει πάντα μία και μοναδική απάντηση. Μπορεί να έχει δύο διαφορετικές απαντήσεις και να συνυπάρχουν δύο τάσεις, ώστε να προκύπτει η σύνθεση.

Την τελική απάντηση την έδωσαν τα ίδια τα γεγονότα. Στις αρχές Μαρτίου 1821 ο Οθωμανός διοικητής του Μωριά κάλεσε στην Τρίπολη όλους τους Επισκόπους και προκρίτους της Πελοποννήσου. Οι περισσότεροι πήγαν για να αποσείσουν κάθε τουρκική υποψία περί συνωμοσίας και επαναστάσεως. Φυλακίσθηκαν και βασανίσθηκαν επί μήνες και ελάχιστοι επέζησαν. Οι επιζώντες ελευθερώθηκαν κατά την Άλωση της Τριπολιτσάς από τους Έλληνες στις 23 Σεπτεμβρίου 1821. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Κερνίκης (περιοχή Καλαβρύτων) Προκόπιος και ορισμένοι πρόκριτοι προτίμησαν να μην να μεταβούν στην Τρίπολη. Έμειναν επί αρκετές ημέρες στη Μονή της Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων και εκεί έλαβαν την απόφαση να ξεσηκώσουν τα Καλάβρυτα και την Πάτρα.

Άρθρο στο huffingtonpost.gr, 26.1.2021

Ακούμε συχνά δημοσιογράφους και πολιτικούς να μας προειδοποιούν «να μην κατηγορηθούμε ως αδιάλλακτοι», «να μην μείνουμε με τον μουντζούρη στο χέρι» και γενικότερα να μην είμαστε οι χαμένοι στο λεγόμενο blame game. Δηλαδή σε μία διαπραγμάτευση με την Τουρκία να προσέξουμε μήπως κατηγορηθούμε από φίλους, εταίρους και διεθνείς οργανισμούς ως υπαίτιοι για τη μη πρόοδο των συνομιλιών. Να δώσουμε καλή εικόνα προς τα έξω.

Ουδείς συνετός άνθρωπος θέλει να είναι μονίμως η χώρα του η αδιάλλακτη, η μη συνεργάσιμη. Όμως και η συνεχής φοβία «μην μας πουν το ένα ή μην μας πουν το άλλο» εγκυμονεί κινδύνους. Και ένας κίνδυνος είναι να κάνουμε υποχωρήσεις επί της ουσίας των εθνικών θεμάτων, απλώς και μόνο για να σώσουμε τους τύπους. Τα εθνικά θέματα απαιτούν να βλέπουμε την ουσία. Η αδιάλλακτη στάση ορισμένες φορές θα μπορούσε να αποφέρει κέρδη. Αν κάνουμε υποχωρήσεις σε θέματα ουσίας το παιχνίδι χάθηκε. Δεν  θα ξανακερδίσουμε τα χαμένα. Αν μείνουμε σταθεροί στις θέσεις μας ίσως χαρακτηριστούμε αδιάλλακτοι, αλλά αυτό σύντομα θα ξεχαστεί. Θα έχουμε, πάντως, περισώσει τα εθνικά συμφέροντα.

Δίνω ένα παράδειγμα. Το 2002- 2004 υπήρχαν συνέλληνες στην Ελλάδα και στην Κύπρο, οι οποίοι πρότειναν πάση θυσία να πούμε ΝΑΙ στο σχέδιο Ανάν, διότι κινδυνεύαμε να κατηγορηθούμε ως απορριπτικοί. Τι θα πουν οι ξένοι; Τι θα πουν οι Ευρωπαίοι; Δεν αδικώ αυτούς που το έλεγαν, πιστεύω ότι ήσαν καλοπροαίρετοι. Όμως είχαν άδικο. Η πραγματικότητα δικαίωσε τους «αδιάλλακτους». Αυτούς που ψήφισαν ΟΧΙ τον Απρίλιο του 2004 και γλύτωσαν την Κυπριακή Δημοκρατία από τη διάλυση. Έσωσαν την Κύπρο από ένα σχέδιο διχοτομικό, ρατσιστικό, αντιδημοκρατικό και δυσλειτουργικό. Τελικά αυτή η «αδιάλλακτη»  Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το blame game δεν τρόμαξε την πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων. Κάποιοι στην Ευρώπη ενοχλήθηκαν, αλλά σήμερα η Κύπρος είναι πλήρες μέλος της Ένωσης και μπορεί ανά πάσαν στιγμήν να εμποδίσει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας.

Θα είναι μεγάλο σφάλμα να παρασυρθούμε από τα φοβικά σύνδρομα του καλού παιδιού και να ακούσουμε αυτούς που μας προτείνουν να τα συζητήσουμε όλα με την Τουρκία. Οι κόκκινες γραμμές πρέπει να τηρηθούν. Συζητούμε μόνον για τις θαλάσσιες ζώνες. Το Καστελλόριζο είναι ελληνικό και έχει επήρεια στην χάραξη της ΑΟΖ. Η τουρκική κατοχή στην Κύπρο είναι παράνομη. Η Ελλάς δικαιούται να έχει στρατιωτικές δυνάμεις στα νησιά της. Στη Θράκη η μειονότητα είναι θρησκευτική και όχι τουρκική. Στην Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο η Τουρκία είναι εκείνη που παραβιάζει τα δικαιώματα των Ελλήνων.

Η επέτειος των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση  δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε την απάντηση του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη σε μία αντίστοιχη πρόταση. Ο Άγγλος πλοίαρχος Χάμιλτον τού πρότεινε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες με βρετανική μεσολάβηση, δηλαδή να σταματήσει η επανάσταση. Ο Γέρος του Μωριά δεν φοβήθηκε κανένα blame game και του απάντησε ότι «ο βασιλέας μας συνθήκη δεν έκαμε»  εννοώντας τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, ο οποίος αρνήθηκε τις προτάσεις του Μωάμεθ για παράδοση της Πόλης. Γι αυτό και εμείς δεν θα συνθηκολογήσουμε. Και ο Χάμιλτον δεν τόλμησε να του ξαναμιλήσει για συνθηκολόγηση!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.1.2021

Η Πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό με τη συμμετοχή Ελλάδος, Τουρκίας, Βρετανίας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων (και του ΟΗΕ ) προκαλεί ανησυχίες. Έχει ονομασθεί άτυπη, αλλά όταν καθίσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη Τουρκία πρέπει να θυμάσαι ότι η παραμικρή υποχώρηση θα είναι η αφετηρία από την οποία θα ξεκινήσει ο επόμενος γύρος συζητήσεων.

Καταθέτω πέντε προϋποθέσεις για να μην βγει χαμένος ο Ελληνισμός από τις εξελίξεις.

1. Να μην λησμονούμε ότι το Κυπριακό είναι πρωτίστως ζήτημα εισβολής και κατοχής. Πριν αρχίσει η οποιαδήποτε συζήτηση πρέπει να το θέτουμε στο τραπέζι . Υπάρχουν ψηφίσματα του ΟΗΕ που καταδικάζουν την εισβολή. Δεν είναι λογικό να μετέχει η Ελλάδα και η Κύπρος σε διαπραγματεύσεις -έστω και άτυπες- υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και να αφήνουμε να ξεχαστεί τι έχει πει ο Οργανισμός αυτός για την παράνομη παρουσία του Αττίλα από το 1974 μέχρι σήμερα.
2. Η Πενταμερής εγκυμονεί κινδύνους για τη διεθνή υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν πρέπει να εξομοιώνεται ο Πρόεδρος της Κύπρου, χώρας μέλους του ΟΗΕ και της Ευρ. Ένωσης, με τον ψευδοπρόεδρο Τατάρ, ο οποίος εκπροσωπεί απλώς μία κοινότητα. Ο Νίκος Αναστασιάδης δεν είναι ο εκπρόσωπος των Ελλήνων της Κύπρου, αλλά ο ηγέτης ενός κράτους με διεθνή αναγνώριση.
3. Δεν πρέπει να λησμονούμε το πρόβλημα του εποικισμού της Κύπρου από αναρίθμητους Τούρκους που ήλθαν από την Ασιατική ενδοχώρα μετά την εισβολή. Τον Τατάρ δεν τον εξέλεξε η ψήφος των Τουρκοκυπρίων, αλλά σε μεγάλο βαθμό η ψήφος των εποίκων. Κατά το Διεθνές Δίκαιο ο εποικισμός και η βιαία μεταβολή των πληθυσμιακών και εθνολογικών δεδομένων μετά από στρατιωτική εισβολή είναι παράνομη πράξη. Να προσέξουμε και στην Αθήνα και στη Λευκωσία μήπως δικαιώσουμε τα παράνομα αποτελέσματα και τετελεσμένα της εισβολής – κατοχής.
4. Η Τουρκία δεν κατέχει το 40% της Κύπρου απλώς και μόνον για να «προστατεύσει» τους Τουρκοκυπρίους. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην Πρωθυπουργός και επί πολλά έτη μέντορας του Ερντογάν,  μας το έχει πει σαφώς μέσω του βιβλίου του «Το Στρατηγικό Βάθος».  Ότι δηλαδή η Τουρκία θα επιδίωκε ούτως ή άλλως τη στρατιωτική  παρουσία της στην Κύπρο, έστω και αν δεν υπήρχε ούτε ένας Τουρκοκύπριος. Η Κύπρος βρίσκεται στο μαλακό υπογάστριο (soft underbelly) της Τουρκίας και η στρατηγική θέση της είναι σημαντική. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει χαρακτηρισθεί ως αβύθιστο αεροπλανοφόρο.
5. Ο Ελληνισμός έχει παρουσία αιώνων στην Κύπρο και πρέπει να συνεχίσει να ζει εκεί ασφαλής. Από την εποχή που οι Αχαιοί έφτασαν στη Μεγαλόνησο μέχρι και σήμερα η ιστορία, ο πολιτισμός και η Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση  της Κύπρου έχουν άρρηκτα συνδεθεί με την ελληνικότητα. Οι Κύπριοι δεν είναι ξεχωριστό έθνος, όπως κάποιες προπαγάνδες προσπάθησαν να πουν κατά καιρούς.  Είναι οι Έλληνες του Νότου, αποτελούν μία δεύτερη Ελλάδα και μετείχαν σε όλους τους αγώνες του Έθνους. Η επέτειος των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση μάς δίνει την ευκαιρία να αποτίσουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στη μνήμη του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και των άλλων κληρικών και προκρίτων που θανατώθηκαν από τους Τούρκους στη Λευκωσία τον Ιούλιο του 1821.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 16.1.2021

Η επέτειος των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821  δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε ότι ήταν μία εθνική επανάσταση , η οποία δημιούργησε εθνικό κράτος. Το έθνος των Ελλήνων προϋπήρχε, δεν διεκόπη η ύπαρξή του επί Βυζαντίου και Τουρκοκρατίας. Το έθνος δημιούργησε κράτος. Δεν έχουμε τη γέννηση ενός έθνους, αλλά τη γέννηση ενός κράτους.

Η Α΄ Εθνοσυνέλευση των αγωνιζομένων Ελλήνων, η οποία συνεδρίασε στην Πιάδα Αργολίδος  από τις 20.12.1821 έως τις 15.1.1822 συνέταξε το Προσωρινόν Πολίτευμα της Επιδαύρου και διακήρυξε προς τα πολιτισμένα έθνη ότι επαναστάτησαν οι «απόγονοι του σοφού και φιλανθρώπου έθνους των Ελλήνων» και ότι  «ο κατά των Τούρκων πόλεμος … είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός».

Στην εποχή μας γράφονται διάφοροι μύθοι και γίνονται ουτοπικές προβλέψεις για τη λεγόμενη μεταεθνική εποχή. Πιστεύουν ορισμένοι ότι τα έθνη, τα εθνικά κράτη και οι εθνικές ταυτότητες είναι ξεπερασμένοι θεσμοί και ότι οι λαοί είναι έτοιμοι για μία ισοπέδωση ταυτοτήτων και υιοθέτηση νέων ηθών και εθίμων χωρίς εθνικό χρωματισμό. Ουσιαστικά προτείνουν μια πολτοποίηση των εθνικών πολιτισμών και ζητούν να γίνουμε όλοι μία άχρωμη μάζα. Νομίζουν ότι έτσι θα καταργηθούν οι πόλεμοι και ότι τα μεταεθνικά ιδεολογήματα θα εγκαθιδρύσουν ειρήνη και δημοκρατία.

Όμως η πραγματικότητα τούς διαψεύδει.

Πρώτον, είναι πολύ πρόωρο να μιλήσουμε για κατάργηση των εθνικών κρατών, όταν μάλιστα η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων οδήγησε στην κατάρρευση της πολυεθνικής ΕΣΣΔ και της πολυεθνικής Γιουγκοσλαβίας και στη δημιουργία εθνικών κρατών.

Υπερεθνικές συνεργασίες βεβαίως υπάρχουν και τις χρειαζόμαστε, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά και εκεί ουδείς θεωρεί εφικτή την κατάργηση των εθνικών κρατών. Υπάρχει απλώς μία εκούσια εκχώρηση ορισμένων και όχι όλων των αρμοδιοτήτων Άλλωστε ο ρεαλιστής πρώην Πρόεδρος της Ευρ. Επιτροπής (Commission)  Ζάκ Ντελόρ, ο οποίος ήταν και πιστός Χριστιανός Ρωμαιοκαθολικός, είχε προβλέψει προ 30 ετών ότι η Ένωση θα έχει μέλλον μόνον ως μία χαλαρή Ομοσπονδία εθνικών κρατών.

Ένας σημαντικός Αμερικανός πολιτειολόγος, ο Φράνσις Φουκουγιάμα, αναθεωρεί την άποψή του για το «τέλος της Ιστορίας» και στο τελευταίο βιβλίο του υπό τον τίτλο «Ταυτότητα»  παραδέχεται ότι πάνω από την οικονομία ισχυρότερη δύναμη είναι ο πολιτισμός και ότι τα εθνικά κράτη και οι εθνικές ταυτότητες θα συνεχίσουν να υπάρχουν ως σημαντικοί παράγοντες του διεθνούς συστήματος. Μάλιστα ο Φουκουγιάμα εκφράζει την πεποίθηση  ότι η δημοκρατία λειτουργεί καλύτερα σε ένα εθνικό κράτος παρά σε  ένα υπερεθνικό  περιβάλλον.

Εξ άλλου τα παραδείγματα είναι οφθαλμοφανή. Αν παρατηρήσουμε την προσπάθεια της Σκωτίας να γίνει ανεξάρτητο κράτος θα καταλάβουμε ότι τα περί μεταεθνικής εποχής είναι μύθοι για αφελείς.

Ο Ελληνισμός είχε δημιουργήσει τρία εθνικά κράτη ήδη από τον 13^ο αιώνα και δεν περίμενε τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό  για να ακούσει περί εθνικών κρατών. Μετά τη Δ΄ Σταυροφορία και την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως (1204) οι Έλληνες οργανώθηκαν στην Αυτοκρατορία της Νικαίας, στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας και στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Αυτά ήταν κράτη με ελληνικό και όχι πολυεθνικό χαρακτήρα.

Ας ξαναδιαβάσουμε τα κείμενα των Εθνοσυνελεύσεων του Αγώνος. Θα δούμε ότι η Ορθοδοξία και η εθνική ταυτότητα συνδυάσθηκαν με τις φιλελεύθερες ιδέες της Ευρώπης.

Άρθρο στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 9.1.2021