Άρθρα

Στις 6-9 Ιουνίου 2024 θα διεξαχθούν οι Ευρωεκλογές. Για την Ελλάδα η ημερομηνία είναι η Κυριακή 9 Ιουνίου. Θεωρώ χρήσιμο να αναλογισθούμε αν η Ευρώπη, ως χώρος πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας, έχει ταυτότητα. Κάθε κράτος -μέλος έχει και πρέπει να διατηρήσει τη δική του εθνική ταυτότητα. Όμως και η Ένωση για να προχωρήσει πρέπει να κάνει συνεχείς αναφορές στους θεμελιωτές της και στις πολιτιστικές αξίες της.

Ο Ζακ Ντελόρ, που έφυγε από κοντά μας προ ολίγων ημερών, έδινε εμπράκτως την απάντηση για την ταυτότητα της Ευρώπης. Ήταν πιστός Καθολικός Χριστιανός και κάθε Κυριακή πήγαινε στην Εκκλησία. Μάλιστα, όταν ήταν Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχε προκύψει η ανάγκη για μία έκτακτη Κυριακάτικη σύσκεψη στις Βρυξέλλες. Ο Ντελόρ άργησε στη συνεδρίαση λόγω του τακτικού εκκλησιασμού της Κυριακής. Σοσιαλδημοκράτης, Ευρωπαϊστής, αλλά και συνειδητός Χριστιανός. Τα γαλλικά ΜΜΕ συνθέτοντας τη νεκρολογία του Ντελόρ τονίζουν τη χριστιανική του πίστη.

Οι Χριστιανικές αξίες αποτελούν το ένα από τα θεμέλια, στα οποία οικοδομήθηκε αρχικά η Ευρώπη και τη συνέχεια η Ευρ. Ένωση. Οι ιδρυτές της ΕΟΚ του 1957, όπως ο Αντενάουερ και ο Ντε Γκάσπερι, δήλωναν ότι εμπνέονται από τις αρχές του Ευαγγελίου. Η κατάργηση της θανατικής ποινής στις χώρες της Ε.Ε. είναι απόρροια των Χριστιανικών αξιών. Η μεγαλύτερη σήμερα πολιτική ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, προβάλλει τον σεβασμό του στην Χριστιανική παράδοση. Μακάρι και άλλοι πολιτικοί σχηματισμοί να κάνουν το ίδιο. Όπως το έκαναν ο σοσιαλιστής Ντελόρ, ο φιλελεύθερος Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν κ.ά.

Ο Γάλλος διανοητής Φιλίπ Νεμό στο βιβλίο του «Τι είναι η Δύση;» μάς θυμίζει ότι η άρνηση της Χριστιανικής κληρονομιάς οδηγεί σε αντιδημοκρατικές και επικίνδυνες ατραπούς. Γράφει σχετικά:

«Οι πολιτικοί φιλόσοφοι που τήρησαν εχθρική στάση απέναντι στη βιβλική κληρονομιά, όλοι, σαν από σύμπτωση, υπήρξαν κήρυκες ενός μη δημοκρατικού κρατισμού, δηλαδή της επαν-ιεροποίησης του κράτους, είτε υπό αυταρχική ή απολυταρχική μορφή (Μακιαβέλλι, Χομπς, Ρουσσώ, Χέγκελ, Μωρράς κ.ά.), είτε υπό ολοκληρωτική μορφή (Μαρξ, Λένιν, οι νεοπαγανιστές Ναζί)».

Και η αρχαία ελληνική γραμματεία, φιλοσοφία και ιστοριογραφία ήταν και πρέπει να παραμείνει θεμελιώδης πυλώνας της Ευρώπης. Μπορεί σε μερικά Πανεπιστήμια των ΗΠΑ να ακούγονται φωνές κατά των Κλασικών Σπουδών, αλλά Ευρώπη χωρίς κλασική παιδεία δεν νοείται. Ευτυχώς βλέπουμε ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες, όπως αυτή του Γάλλου Προέδρου Μακρόν, ο οποίος θεωρεί ως βασικό μάθημα για τα γαλλικά Λύκεια τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά (grec-latin). Η χώρα μας έχει δικαίωμα και υποχρέωση να πρωταγωνιστήσει στη ανάδειξη της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Όλοι μαζί να αντισταθούμε στην τάση υποβάθμισης των Ανθρωπιστικών Σπουδών.

Ευρώπη σημαίνει σεβασμός στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να είναι υποψήφιες για ένταξη- έστω και πολύ μακρινή- χώρες με καθεστώτα που έχουν αυταρχικές και καταπιεστικές τάσεις, όπως η Τουρκία. Και ας μην λησμονούμε ότι ο σεβασμός στα δικαιώματα του Ανθρώπου- και όχι οι υπερβολές των δικαιωματιστών- θεμελιώνεται, πολλούς αιώνες πριν από τον Διαφωτισμό, στα κείμενα των Πατέρων της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Αντλώντας χυμούς από τις ρίζες της η Ευρώπη θα αξιοποιήσει καλύτερα τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 5.1.2024

Καλή Χρονιά με υγεία και ειρήνη! Να τολμήσουμε κάποιες προβλέψεις για την καινούργια χρονιά που έρχεται; Ομολογώ ότι έχει καταστεί δύσκολο έργο μετά από την αποτυχία των διεθνολόγων να προβλέψουν την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, τη νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και άλλα γεγονότα.

Πάντως θα καταγράψω μόνο τρία σημεία, τα οποία θεωρώ  πιθανά. Έτσι για να τηρήσουμε το έθιμο των προβλέψεων.

Στον τομέα των εθνικών θεμάτων στο επίκεντρο θα είναι η Κύπρος και μάλιστα 50 χρόνια από την εισβολή του τουρκικού στρατού (Αττίλας 1 και 2).  Πιστεύω ότι θα κορυφωθεί η προσπάθεια της Τουρκίας να επιτύχει έστω και από μία χώρα τη διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους των Τουρκοκυπρίων. Είναι  δηλωμένη η πρόθεση αυτή στο πλαίσιο της τουρκικής ιδέας για δύο κράτη, ίσον Συνομοσπονδία με τουρκικό έλεγχο στη Μεγαλόνησο. Οι χώρες στις οποίες στρέφεται η Άγκυρα είναι κυρίως οι μουσουλμανικές και οι λεγόμενες Τουρκογενείς και Τουρκόφωνες.

Από τον ευρύτερο μουσουλμανικό χώρο θεωρώ πιθανή την αναγνώριση από το Πακιστάν. Άλλωστε ήταν η μόνη χώρα που αναγνώρισε το ψευδοκράτος, όταν ανακηρύχθηκε τον Νοέμβριο του 1983, αλλά υπαναχώρησε λόγω της διεθνούς πίεσης και των αποφάσεων του ΟΗΕ. Από τις χώρες του Οργανισμού των Τουρκόφωνων (και Τουρκογενών) χωρών πιθανόν να δυσκολευτεί ο Ερντογάν να βρει ανταπόκριση. Έχουμε το πρόσφατο παράδειγμα του Καζακστάν, το οποίο αρνήθηκε να καλέσει τον Τουρκοκύπριο ψευδοπρόεδρο Ερσίν Τατάρ στη συνάντηση του Οργανισμού των Τουρκόφωνων και Τουρκογενών Κρατών (Organization of Turkic States).

Η άρνηση του Καζακστάν οφείλεται στις καλές σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο. Δεν είναι τυχαίο ότι προ ολίγων ημερών ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης αποφάσισε το άνοιγμα Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Καζακστάν.

Θα φανεί περίεργο, αλλά ο κίνδυνος βρίσκεται εντός των ευρωπαϊκών τειχών. Ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Ορμπάν μετέχει ως παρατηρητής στον Οργανισμό των Τουρκόφωνων και Τουρκογενών Κρατών, διότι η ουγγρική γλώσσα έχει κοινές ρίζες με την τουρκική. Δηλώνει φανατικός υποστηρικτής του Ερντογάν και είναι το «άτακτο παιδί» της Ευρώπης. Δεν χάνει ευκαιρία να φωτογραφίζεται μπροστά από τη σημαία του ψευδοκράτους! Το Κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών έχει κάνει σχετικό διάβημα διαμαρτυρίας προς την Ουγγαρία.

Η δεύτερη πρόβλεψη αναφέρεται στο γενικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο: Το μεταναστευτικό πρόβλημα θα οδηγήσει και άλλες κυβερνήσεις να λάβουν αυστηρότερα μέτρα. Επίσης θα επηρεάσει την ψήφο των πολιτών στις Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024 στρέφοντας την Ευρώπη σε μία πιο συντηρητική και εθνοκεντρική κατεύθυνση. Εθνικό κράτος, σύνορα, κριτική στην πολυπολιτισμικότητα, θα είναι στοιχεία που θα παραμείνουν στην επικαιρότητα. Βεβαίως πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί σε όσους υπόσχονται άμεσες και εύκολες λύσεις. Θυμίζω ότι στην Ιταλία εξελέγη η κυρία Μελόνι που υποσχέθηκε λύση στο μεταναστευτικό, αλλά τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησής της αυξήθηκε η εισροή μεταναστών. Τελικά ζήτησε τη βοήθεια της Ευρ. Ένωσης!

Τρίτη πρόβλεψη: Σε διεθνές επίπεδο το μόνο  βέβαιο είναι η συνεχής άνοδος της Ινδίας. Είναι η ανερχόμενη νέα Υπερδύναμη, στρατιωτική, οικονομική, τεχνολογική, πληθυσμιακή κ.ά. Είναι χρήσιμο να βελτιώσουμε τις ήδη καλές σχέσεις μας με αυτή τη χώρα.

Θυμίζω  και δύο σημαντικά γεγονότα της Ελληνικής Επαναστάσεως: Το 2024 συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Καταστροφή της Κάσου (7 Ιουνίου 1824) και από την Καταστροφή των Ψαρών (21-22 Ιουνίου 1824).

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 30.12.2023

Καλά Χριστούγεννα! Τις Άγιες αυτές ημέρες όλοι θυμόμαστε τις παραδόσεις του λαού μας. Όλες, όμως, οι τοπικές παραδόσεις εντάσσονται στη μεγάλη, την πανελλήνια παράδοση. Την κληρονομιά που βιώνουμε έστω και αν δεν το συνειδητοποιούμε. Κάποιοι την μελέτησαν και την ερμήνευσαν με λόγο ποιητικό  αυτή τη μεγάλη Ελληνική παράδοση. Ένας εκ των κορυφαίων εκφραστών της ήταν και ο Νομπελίστας ποιητής, δοκιμιογράφος και διπλωμάτης  Γιώργος Σεφέρης (1900-1971).

Στις 10 Δεκεμβρίου συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από την τελετή απονομής του Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Σεφέρη από τη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών. Αξίζει να θυμηθούμε μία ιστορική φράση του από την ομιλία που εκφώνησε στις 10.12.1963 στο Δημαρχείο της Στοκχόλμης:

“Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που την χαρακτηρίζει είναι ότι διαδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να  μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται κάθε τι ζωντανό, μα δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα….”.

Παράδοση για τον Σεφέρη είναι η γλώσσα. Είναι και η γεωγραφική εξάπλωση και η οικουμενική διάσταση του Ελληνισμού. Γνωρίζει καλά τη Μικρά Ασία ως πρόσφυγας Μικρασιάτης και ο ίδιος. Γνώρισε τη Βόρειο Ήπειρο ως Πρόξενος στην Κορυτσά. Αγάπησε τον Ελληνισμό της Κύπρου και του αφιέρωσε ολόκληρη συλλογή ποιημάτων (Κύπρον οὗ μέ ἐθέσπισεν).

Καταγράφει ο Σεφέρης στο έργο του τη μακρά  διαχρονία του Ελληνικού Έθνους. Παράδοση είναι η Αρχαία Ελλάδα με τους ποιητές και τους φιλοσόφους της. Τους διαβάζει, τους κατανοεί, τους αναφέρει συχνά.

Σέβεται την Ορθοδοξία, μελετά τα κείμενα, την Αγιογραφία και την Υμνογραφία. Το βλέπουμε χαρακτηριστικά στο ποίημά του για τον Άγιο Νεόφυτο της Κύπρου (Νεόφυτος ο Έγκλειστος Μιλά).

Εκτιμά την αξία του Βυζαντινού Πολιτισμού και περιγράφει με συγκίνηση τις υπόσκαφες Εκκλησίες της Καππαδοκίας και την τεχνοτροπία των εικόνων.

Διαβάζει με συγκίνηση τα Απομνημονεύματα των ηρώων του 1821 και θεωρεί δάσκαλό του τον Στρατηγό Μακρυγιάννη. Ο Σεφέρης βρίσκει γοητευτική και διδακτική την γραφή του αγωνιστή από τη Φωκίδα. Τον αναφέρει πολύ συχνά. Ουσιαστικά ο Γιώργος Σεφέρης ανέδειξε την ελληνορθόδοξη παράδοση του λαού μας, την οποία εκπροσωπεί ο Μακρυγιάννης με το ιδιόρρυθμο και ενίοτε παραπονεμένο ύφος του.

Ο Σεφέρης διαβάζει τον Διονύσιο Σολωμό, θαυμάζει τον Κωστή Παλαμά. Διαπιστώνει ότι η αξία των μεγάλων λογοτεχνών  μας είναι η βαθιά γνώση τους για τη συνέχεια του Ελληνισμού. Η επίδραση που δέχονται και από τους Αρχαίους και από τους Βυζαντινούς και από τους Νεομάρτυρες της Τουρκοκρατίας και από τους Αγωνιστές των Νεωτέρων χρόνων.

Όποιοι ενδιαφέρονται για την παιδεία  ας διαβάσουν την ομιλία που εκφώνησε ο Σεφέρης στις 11.12.1963 στους Σουηδούς συγγραφείς. Τονίζει την ενότητα του ελληνικού πνεύματος από τον Όμηρο μέχρι τους νεώτερους δημιουργούς.

Ορθοδοξία, γλώσσα, ελευθερία, διαχρονικός Ελληνισμός: Είναι η παράδοσή μας, η οποία και σήμερα μπορεί να εμπνεύσει τους σύγχρονους Έλληνες. Αυτή η παράδοση ενέπνευσε τον Σεφέρη. Μία παράδοση, η οποία σέβεται το παρελθόν, αλλά δίνει απαντήσεις και στα σύγχρονα προβλήματα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.12.2023

Στο πλαίσιο της πρόσφατης επίσκεψης του  Προέδρου Ερντογάν στην Αθήνα ακούσθηκε σε τηλεοπτικές συζητήσεις η πρόταση για τη συγγραφή κοινού βιβλίου Ιστορίας Ελλάδος-Τουρκίας. Οι οπαδοί της πρότασης πιστεύουν ότι θα βελτιωθεί το κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αν διδάσκονται οι μαθητές στην Ελλάδα και στην Τουρκία ένα κοινό βιβλίο για τη νεώτερη Ιστορία.

Θεωρώ λανθασμένη την πρόταση έστω κι αν προέρχεται από καλοπροαίρετα πρόσωπα. Και εξηγώ γιατί.

Πρώτον. Η πρόταση αυτή επιμερίζει εξ ίσου την ευθύνη του ψυχρού κλίματος στην Ελλάδα και στην Τουρκία  Παραβλέπει γεγονότα όπως είναι η τουρκική κατοχή στην Κύπρο, το Casus Belli, ο νέος Οθωμανισμός και πολλές άλλες τουρκικές προκλήσεις. Ουσιαστικά η πρόταση απαλλάσσει την Τουρκία από μεγάλο μέρος των ευθυνών της.

Δεύτερον. Επικαλούνται οι οπαδοί του κοινού βιβλίου την αντίστοιχη εμπειρία της συγγραφής βιβλίου Ιστορίας για τους μαθητές των γαλλικών και γερμανικών σχολείων. Υπάρχει όμως μία ουσιαστική διαφορά. Η σημερινή Γερμανία έχει παραδεχθεί και έχει καταδικάσει τα εγκλήματα του Χίτλερ και του Ναζισμού. Στα σχολεία τα παιδιά μαθαίνουν ότι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και το Ολοκαύτωμα είναι εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητος και ότι η ιδεολογία που τα δημιούργησε δεν πρέπει να αναβιώσει. Αντιθέτως η σημερινή Τουρκία δεν έχει καταδικάσει τη Γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και άλλων Χριστιανών από τους Οθωμανούς και τους Νεοτούρκους. Υπάρχει κίνδυνος ένα κοινό βιβλίο να σβήσει από τη Μνήμη μία Γενοκτονία και μάλιστα τώρα που συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή των Πληθυσμών.

Τρίτον. Για να γραφεί ένα κοινό βιβλίο πρέπει να υπάρχει μία στοιχειώδης σύμπτωση απόψεων σε ορισμένα κρίσιμα θέματα. Εκ των πραγμάτων δεν υπάρχει τέτοια σύμπτωση. Εμείς θεωρούμε την Ελληνική Επανάσταση ως απελευθερωτική, ενώ η τουρκική ιστοριογραφία τη καταγράφει ως μία εξέγερση ξυπόλητων ρέμπελων, οι οποίοι τόλμησαν να αμφισβητήσουν τον Σουλτάνο. Τι θα γράφει το κοινό βιβλίο για τα Σεπτεμβριανά του 1955; Πώς θα χαρακτηρίζει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974; Παράνομη εισβολή και κατοχή, όπως την αναγνωρίζει ο ΟΗΕ και  η Ελλάς, ή ως “ειρηνευτική επιχείρηση”, όπως είναι η επίσημη τουρκική ορολογία;

Τέταρτον. Η διπλωματία των σχολικών βιβλίων δοκιμάσθηκε και απέτυχε. Θυμίζω το πολυσυζητημένο βιβλίο του “συνωστισμού”, το οποίο παραγγέλθηκε με το ΦΕΚ της 13.3.2003 και εμφανίσθηκε στα σχολεία μετά από 3 χρόνια, δηλαδή κατά την περίοδο 2006-2007. Ορισμένοι Έλληνες επιστήμονες υιοθέτησαν την εσφαλμένη άποψη ότι θα βελτιωθούν οι σχέσεις με τη γείτονα αν ξεχάσουμε τους ήρωες και τους μάρτυρες και αν εξωραΐσουμε την Τουρκοκρατία και τη Γενοκτονία. Η άλλη πλευρά ουδόλως ανταποκρίθηκε. Τα τουρκικά σχολικά βιβλία παρέμειναν  εθνικιστικά και γενικότερα αυξήθηκαν οι προκλήσεις εκ μέρους της Άγκυρας. Ευτυχώς το επίμαχο βιβλίο αποσύρθηκε. Είναι αφέλεια να πιστεύουν κάποιοι ότι η Τουρκία θα αλλάξει πολιτική αν εμείς ξεχάσουμε τον Αθανάσιο Διάκο και τον Άγιο Χρυσόστομο Σμύρνης.

Άλλωστε  και η Γαλλία που έχει άριστες  σχέσεις με τη σημερινή Γερμανία προσέχει τους συμβολισμούς και σέβεται την ιστορία της. Όταν εξελέγη για την πρώτη πενταετία ο Πρόεδρος Μακρόν, πριν επισκεφθεί επισήμως το Βερολίνο κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο των εκτελεσθέντων κατά τη Γερμανική Κατοχή Γάλλων αντιστασιακών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 16.12.2023

Ήλθε, άκουσε, μίλησε και απήλθε. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν είπε λίγα κατά τις επίσημες δηλώσεις του και ας ξεκινήσουμε με αυτές.

Διαφωνώ με όσα είπε για τον καταυλισμό προσφύγων στο Λαύριο. Ουσιαστικά κατηγόρησε την Ελλάδα ότι υποθάλπει την τρομοκρατία, εννοώντας τους Κούρδους. Ενώ η Χαμάς κατά τον Ερντογάν είναι απελευθερωτικό κίνημα!

Διαφωνώ με την επιμονή του να αναφέρεται σε τουρκική μειονότητα στη Θράκη. Ορθώς τον διόρθωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός θυμίζοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης και τη Σύμβαση Ανταλλαγής των Πληθυσμών. Τα κείμενα που υπεγράφησαν το 1923 αναφέρονται σε μουσουλμανική (θρησκευτική) μειονότητα στη Θράκη και σε ελληνική (εθνική) μειονότητα στην Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο.

Διαφωνώ με τη μονομερή θεώρησή του για την σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Θεωρεί αποκλειστικά υπεύθυνο το Ισραήλ, αθωώνοντας ουσιαστικά τη Χαμάς για την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Η ελληνική θέση είναι η ορθή: Το Ισραήλ έχει το δικαίωμα νομίμου αμύνης σεβόμενο, όμως,  τους αμάχους και το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο.

Διαφωνώ με τη δήλωσή του ότι μεταξύ των στοιχείων που μας συνδέουν είναι ο κοινός πολιτισμός. Η Ιστορία δεν επιβεβαιώνει αυτόν τον ισχυρισμό. Ποιον πολιτισμό εκφράζει η τουρκική εμμονή να μην αναγνωρίζει τη Γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και άλλων Χριστιανικών κοινοτήτων;

Διαφωνώ και με άλλες απόψεις του Τούρκου Προέδρου και όχι μόνο με αυτά που είπε στις επίσημες δηλώσεις. Επί παραδείγματι, στη συνέντευξή του στην Καθημερινή της 6.12.2023, τόνισε ότι δεν θα μας απειλήσουν αν δεν απειλήσουμε  εμείς. Ποιες θεωρεί ελληνικές προκλήσεις και απειλές; Μήπως εννοεί το νόμιμο δικαίωμα να εξοπλίζουμε τα νησιά μας που έχουν απέναντί τους τη Στρατιά του Αιγαίου; Και η επιχείρηση εργαλειοποίησης των μεταναστών που έγινε από την Άγκυρα τον Φεβρουάριο του 2020 πως δικαιολογείται; Είχε προκαλέσει η Ελλάς;

Ο Ερντογάν δεν μιλά μόνο με τα λόγια, αλλά και με τα έργα. Υπάρχουν τουρκικές κινήσεις, οι οποίες γίνονται εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων και δεν έχει υπάρξει καμία ενημέρωση. Για παράδειγμα θυμίζω τα έργα που γίνονται στην περιοχή της Αδριανούπολης για εκτροπή και αξιοποίηση ορισμένων ποσοτήτων των υδάτων του Έβρου. Πιθανόν να έχουν στόχο  την άρδευση τουρκικών χωραφιών, ίσως όμως να υπάρχουν και  άλλες σκοπιμότητες. Έχει ενημερωθεί επισήμως η ελληνική πλευρά;

Χαίρομαι διότι ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε σαφώς ότι το Κυπριακό δεν μπαίνει στο ράφι και ότι δεν δεχόμαστε τις λύσεις που ονειρεύεται η Τουρκία. Η Ελλάς οφείλει να παρακολουθεί με προσοχή τις τουρκικές δηλώσεις περί δύο κρατών, αλλά και τις ενέργειες του κατοχικού Αττίλα στη Μεγαλόνησο (Αμμόχωστος, ουδέτερη ζώνη κ.ά.). Ο Ελληνισμός είναι ενιαίος και δεν μπορεί να γίνει η οποιαδήποτε σοβαρή συζήτησή αν δεν τοποθετηθεί το Κυπριακό στην ορθή βάση του: Είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Δεν είναι μία απλή διαμάχη μεταξύ δύο εθνικών κοινοτήτων.

Σε τελευταία ανάλυση ας μην μας αποπροσανατολίζει η εμφάνιση του Τούρκου Προέδρου στην Αθήνα. Τα προβλήματα παραμένουν. Και ο νεο-οθωμανισμός παραμένει η κυρίαρχη ιδεολογία. Η Τουρκία του Ερντογάν πιστεύει ότι είναι μία μεγάλη περιφερειακή δύναμη, διεκδικεί την ηγεσία των Σουνιτών μουσουλμάνων και θεωρεί την Ελλάδα ως εμπόδιο σε διάφορα σχέδιά της.

Παραμένω επιφυλακτικός ως προς την ειλικρίνεια του Ερντογάν.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 9.12.2023

Διεκδικούμε τα Γλυπτά του Παρθενώνα και έχουμε δίκιο. Ανησυχούμε για την Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως, την οποία μετέτρεψε σε ισλαμικό τέμενος ο Ερντογάν και καλά κάνουμε. Ο Παρθενώνας και η Αγία Σοφία δεν είναι απλώς σύμβολα πολιτισμού, ελληνικού και οικουμενικού. Είναι και πρέπει να είναι τα θεμέλια της Παιδείας μας.

Για να γίνει πιο ισχυρή η φωνή μας όταν μιλούμε στο διεθνές κοινό για αυτά τα αριστουργήματα πρέπει να ενισχύσουμε την Ανθρωπιστική Παιδεία και την ελληνογνωσία των παιδιών μας. Βεβαίως η εποχή μας απαιτεί τεχνολογική κατάρτιση, γνώσεις πληροφορικής και ξένων γλωσσών. Αλλά αυτά τα στοιχεία κάλλιστα συμβαδίζουν με την ταυτόχρονη καλλιέργεια της Ελληνορθόδοξης Παιδείας, των κλασικών γραμμάτων, των ιστορικών σπουδών. Χρήσιμες οι δεξιότητες, αλλά χρειαζόμαστε ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Επαγγελματίες, αλλά και Ανθρώπους με Α κεφαλαίο. Και όπως έλεγε ο Πλάτων, κάθε επιστήμη (καλή γνώση) όταν αποκόπτεται από την αρετή οδηγεί σε πανουργία και όχι σε σοφία.

Για να διεκδικήσουμε με μεγαλύτερη ζέση και καλύτερη γνώση τα Γλυπτά που έκλεψε ο Λόρδος Έλγιν πρέπει να ενισχύσουμε το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών σε όλες τις τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου. Να μαθαίνουν τα ελληνόπουλα τη διαχρονική ελληνική γλώσσα σε όλες τις ιστορικές περιόδους της. Όλοι οι σπουδαίοι ποιητές μας, ο Κωστής Παλαμάς, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Οδυσσέας Ελύτης κ.α. είχαν βαθιά γνώση των Αρχαίων τραγωδιών και των κορυφαίων ιστορικών της Αρχαιότητος, των Πατερικών Κειμένων, της Ορθόδοξης Χριστιανικής Υμνογραφίας. Η Ελληνική Λογοτεχνία ξεκινά από τον Όμηρο και φθάνει μέχρι σήμερα. Ας μην αφήνουμε τα παιδιά μας να αγνοούν αυτούς τους θησαυρούς.

Να δώσουμε περισσότερο χρόνο και καλογραμμένα εγχειρίδια για το μάθημα της Ιστορίας. Να τονίζεται η συνέχεια του Ελληνικού Πολιτισμού από την Αρχαιότητα μέσω του Βυζαντίου μέχρι σήμερα. Να μην σταματά η Αρχαία Ιστορία πριν από τον Μέγα Αλέξανδρο ελλείψει διδακτικών ωρών. Να μπορούν οι νέοι και οι νέες μας να κατανοήσουν το μεγαλείο του Παρθενώνα και των άλλων καλλιτεχνικών και αρχιτεκτονικών έργων της Αρχαιότητας.

Να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην ιστορία και στον πολιτισμό του Βυζαντινού κράτους (της Ρωμανίας). Οι αρχιτέκτονες της Αγίας Σοφίας ήταν Έλληνες από τις Τράλλεις της Μικράς Ασίας: ο Ανθέμιος και ο Ισίδωρος. Ο ανακαινιστής της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, ο Θεόδωρος Μετοχίτης (ΙΔ΄ αιώνας), πάντα τόνιζε ότι οι Έλληνες της εποχής του ανήκουν στο ίδιο γένος και έχουν την ίδια γλώσσα με τους Αρχαίους Έλληνες.

Δεν μπορεί να κατανοηθεί ο Βυζαντινός Πολιτισμός και η οικουμενική ακτινοβολία του χωρίς την παραδοχή ότι η Ορθοδοξία είναι άρρηκτα δεμένη με την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων. Όπως καταδεικνύουν οι σοβαροί ιστορικοί το Βυζάντιο ήταν κράτος πολυεθνικό, αλλά μονοπολιτισμικό: Ελληνικός Πολιτισμός και Ελληνική Γλώσσα, Ορθόδοξη Πίστη και Ρωμαϊκό Δίκαιο, το οποίο εκχριστιανίσθηκε και σήμερα ονομάζεται Βυζαντινο-ρωμαϊκό Δίκαιο.

Δεν νοείται Πολιτική Αγωγή για τα ελληνόπουλα χωρίς το ύψιστο μάθημα πατριωτισμού και δημοκρατίας που είναι ο Επιτάφιος του Περικλέους, γραμμένος από τον Θουκυδίδη. Ας τον διδάξουμε στο πρωτότυπο.

Για να έχουν τα παιδιά μας τον Παρθενώνα και την Αγία Σοφία στον νου τους και στην καρδιά τους αξίζει να τα εφοδιάσουμε με το ζείδωρο πνεύμα της Κλασικής – Ανθρωπιστικής Παιδείας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 2.12.2023

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν νομίζει ότι είναι καλός στη Γεωγραφία, αλλά οπωσδήποτε παίρνει κακό βαθμό στην Ιστορία. Συχνά αναφέρεται στα σύνορα της καρδιάς του ξεχνώντας ότι τα σύνορα ορίζονται από τις Διεθνείς Συνθήκες και όχι από την καρδιά και τα συναισθήματα του καθενός. Προσφάτως αναφέρθηκε  στις τέσσερις γωνιές της τουρκικής Γεωγραφίας, αναπολώντας τα παλαιά μεγαλεία και τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Είπε μεταξύ άλλων:

«Εάν δεν αντιδράσουμε σε αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Γάζα, δεν θα μπορούμε να αποτρέψουμε τον φανατισμό των εισβολέων της “Γης της Επαγγελίας” από το να επεκταθεί αύριο στα εδάφη μας. Για αυτόν τον λόγο λέμε πως κάθε γεγονός που συμβαίνει στις τέσσερις γωνιές της γεωγραφίας μας, από τα Βαλκάνια μέχρι τον Καύκασο, από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τις ανατολικές ακτές της Μεσογείου, μας αφορά άμεσα. Η θέση του Καραμπάχ στις καρδιές μας και η θέση της Γάζας στις καρδιές μας είναι η ίδια, όπως δεν κάνουμε διάκριση ανάμεσα στη Βοσνία και το Χαλέπι, την Τρίπολη και το Μπαλχ (σ.σ. εννοεί την πόλη Βάκτρα του Αφγανιστάν), τη Θεσσαλονίκη και τη Μοσούλη. Έτσι βλέπουμε και την Ιερουσαλήμ το ίδιο όπως τις δικές μας πόλεις» .

Ο Τούρκος Πρόεδρος προσπαθεί ανεπιτυχώς να δικαιολογήσει την υποστήριξή του στη Χαμάς, την οποία αρνείται να χαρακτηρίσει τρομοκρατική. Και γενικότερα, με αφορμή τις πολεμικές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, ανακατεύει διάφορα ονόματα πόλεων, μεταξύ των οποίων και της Θεσσαλονίκης.

Και μάλιστα όλα αυτά γίνονται 100 ακριβώς χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη, στις 24 Ιουλίου 1923, με την οποία χαράχθηκαν τα σύνορα της νέας Τουρκίας.

Εμείς σεβόμαστε τα σύνορα, το Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συνθήκες. Αλλά αν θέλαμε, απλώς ως γύμνασμα πνευματικό, να θυμίσουμε στον Ερντογάν τη γεωγραφία της δικής μας καρδιάς και την ιστορία των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας θα του λέγαμε ότι:

Η Μαύρη Θάλασσα, την οποία ανέφερε, είναι ο Εύξεινος Πόντος των Αρχαίων Ελλήνων με δεκάδες πόλεις, οι οποίες και σήμερα θυμίζουν τα παλαιότερα ελληνικά ονόματά τους: Τράμπζον είναι η Τραπεζούντα κ.λπ.

Το Χαλέπι της Συρίας είναι η Βέροια της Ελληνιστικής περιόδου, διότι πριν από τους Οθωμανούς πέρασαν από εκεί οι Επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και πολύ κοντά είναι η τουρκική πόλη Ισκεντερούν, η οποία πήρε το όνομά της από τον Αλέξανδρο. Ήταν μία από τις Αλεξάνδρειες που ίδρυσε ο Μακεδών Στρατηλάτης.

Αλλά και η Βάκτρα, το σημερινό Μπαλχ του Αφγανιστάν, στο οποίο αναφέρθηκε, ήταν πόλη από την οποία πέρασε ο Μέγας Αλέξανδρος. Έτσι έγινε το κέντρο ενός ελληνοβακτριανού πολιτισμού, πολύ αξιόλογου, ίσως άγνωστου στους μη ειδικούς.

Και τη Θεσσαλονίκη αναφέρει ο Ερντογάν, αλλά λησμονεί ότι όταν την απελευθέρωσε ο Ελληνικός Στρατός, στις 26 Οκτωβρίου 1912, ο Τούρκος Διοικητής Ταχσίν Πασάς παραδέχθηκε: Την παραδίδουμε σε εκείνους από τους οποίους την πήραμε, δηλαδή τους Έλληνες. Έτσι υπογράμμισε την ελληνικότητα της Μακεδονικής πρωτεύουσας.

Στην απάντησή του στον Καγκελλάριο Σολτς κάτι πολύ σημαντικό ξέχασε ο Ερντογάν: Η Τουρκία δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τη Γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και των άλλων Χριστιανών!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 25.11.2023