Άρθρα

Ο Μουράτ Μαγκομέτοβιτς Ζιαζίκοφ είναι η προσωπική επιλογή του Πούτιν για τη θέση του Πρέσβεως της Ρωσίας στην Κύπρο. Πρόκειται για την πρώτη φορά που επιλέγεται Μουσουλμάνος για αυτή τη θέση και στη Λευκωσία υπάρχει προβληματισμός. Ο Ζιαζίκοφ έχει διατελέσει Πρόεδρος της αυτόνομης Μουσουλμανικής Δημοκρατίας της Ιγκουσετίας στη Ρωσία.

Τι σημαίνει άραγε αυτή η επιλογή; Υπάρχει η πραγματιστική ερμηνεία και η καχύποπτη αντιμετώπιση του θέματος.

Η πραγματιστική  ερμηνεία προβάλλει την άποψη ότι η εξωτερική πολιτική δεν βασίζεται σε πρόσωπα, αλλά σε κρατικά συμφέροντα, σε αρχές και γραμμές που χαράσσονται από τη κυβέρνηση μιας χώρας.

Θα μπορούσε επίσης να λεχθεί ότι η Ρωσία είναι χώρα με ισχυρή μουσουλμανική μειονότητα, και ο Πρόεδρος Πούτιν θέλει να δείξει ότι όλοι είναι ίσοι και ότι αξιοποιεί στελέχη όχι μόνον από την Ορθόδοξη Χριστιανική πλειοψηφία. Άλλωστε έχει και μία υποχρέωση απέναντι στους Μουσουλμάνους της χώρας του δεδομένου ότι και στην Ουκρανία και στη Συρία πολλοί  Μουσουλμάνοι πολεμούν εντεταγμένοι στον ρωσικό στρατό.

Οι καλοί γνώστες της διπλωματικής ιστορίας θα θυμίσουν ότι και η Ελλάδα σε μία άλλη κρίσιμη στιγμή είχε κάνει επιλογή προσώπου με βάση τα προσόντα και όχι τη θρησκεία. Συγκεκριμένα όταν η χώρα μας αρνήθηκε να στηρίξει την επιθετική πολιτική  του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας και οι ελληνοσερβικές σχέσεις ήσαν πολύ θερμές, ένας από τους Έλληνες Πρέσβεις στο Βελιγράδι κατά την περίοδο εκείνη ήταν ικανότατος, αλλά ανήκε σε άλλο Χριστιανικό δόγμα. Δεν ήταν Ορθόδοξος. Τούτο δεν εμπόδισε την άριστη συνεργασία του με το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Σερβίας, οι εκπρόσωποι του οποίου εξέφρασαν και δημοσίως την εκτίμησή τους.

Οι οπαδοί της καχύποπτης ερμηνείας προβάλλουν την άποψη ότι η επιλογή Μουσουλμάνου είναι μία καλή χειρονομία προς την πλευρά της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων και ότι τούτο αποτελεί σαφή ένδειξη ότι η Ρωσία σκέπτεται να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος στα Κατεχόμενα. Το αποδίδουν στο ότι ο Πούτιν είναι ενοχλημένος με τη στάση της Κύπρου και της Ελλάδος, οι οποίες καταδικάζουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η καχυποψία δεν είναι αδικαιολόγητη δεδομένου ότι στις 21 Φεβρουαρίου 2022 είχαμε μία ανησυχητική δήλωση από τον Ρώσο Υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ. Είχε πει δημοσίως τα εξής συσχετίζοντας το ψευδοκράτος με τα αποσχιστικά κινήματα των ρωσόφιλων στην Ουκρανία:

“Κοιτάξτε την Κύπρο. Η “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου” έχει ανακηρυχθεί μονομερώς στο βορρά. Αρνείται να συμμορφωθεί με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά κανείς δεν αρνείται στους εκπροσώπους της Βόρειας Κύπρου το δικαίωμα να συμμετάσχουν στον διάλογο”.

Πιστεύω ότι η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να παραμείνει σταθερή στη θέση της, διότι μία χώρα που έχει υποστεί εισβολή και κατοχή δεν είναι δυνατόν να εγκρίνει μία άλλη εισβολή και κατοχή σε ανεξάρτητη χώρα. Η Ρωσία θα χρησιμοποιεί τον Πρέσβυ και άλλα μέσα για να πιέζει ψυχολογικά και θα αφήνει να αιωρείται η πιθανότητα αναγνώρισης. Τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον δεν θα αναγνωρίσει τα Κατεχόμενα, διότι τούτο θα ερμηνευθεί ως πράσινο φως για αυτονομιστές Μουσουλμάνους εντός Ρωσίας.

Στη Λευκωσία και στην Αθήνα πρέπει να απορρίψουμε κάθε σχέδιο για δύο κράτη ή για Συνομοσπονδία στην Κύπρο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 17.9.2022

Η έναρξη του νέου σχολικού έτους μάς δίνει την ευκαιρία να επισημάνουμε θετικές εξελίξεις και να καταθέσουμε προβληματισμούς.

Όπως είναι γνωστό έχουν καταστρωθεί νέα Αναλυτικά Προγράμματα για τα περισσότερα μαθήματα του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου. Τα Προγράμματα έχουν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και θα εφαρμοσθεί η μέθοδος του πολλαπλού βιβλίου. Δηλαδή για κάθε μάθημα μπορούν να εμφανισθούν πολλές συγγραφικές ομάδες και να καταθέσουν προς έγκριση το σχολικό εγχειρίδιό τους. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής θα εγκρίνει εκείνα, τα οποία σέβονται το Αναλυτικό Πρόγραμμα και στοιχειώδεις κανόνες παιδαγωγικής. Από τα δύο, τρία ή και περισσότερα βιβλία που θα εγκριθούν κάθε εκπαιδευτικός θα επιλέγει το σχολικό εγχειρίδιο που θεωρεί καλύτερο. Μετά από δύο χρόνια, λοιπόν, δεν θα έχουμε το μοναδικό βιβλίο του παλαιού ΟΕΔΒ ή του νεώτερου Διόφαντου, αλλά θα έχουμε το πολλαπλό βιβλίο. Ας ελπίσουμε το σύστημα να λειτουργήσει με επιτυχία.

Παρατηρώ με ικανοποίηση ότι για το θεμελιώδες μάθημα της Ιστορίας το Αναλυτικό Πρόγραμμα του Λυκείου συνέταξε ομάδα υπό τον έγκριτο Ιστορικό της Νεώτερης και Σύγχρονης Εποχής Ιάκωβο Μιχαηλίδη, Καθηγητή του ΑΠΘ. Επίσης για τα προγράμματα Ιστορίας του Γυμνασίου την κεντρική ευθύνη ανέλαβε ο καταξιωμένος Καθηγητής της Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου στο ΕΚΠΑ Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Τα δύο βιβλία που έχει συγγράψει μαζί με τον Καθηγητή Άγγελο Συρίγο για τη Συμφωνία των Πρεσπών και για τη Μικρασιατική Καταστροφή έκαναν  γνωστή την ευρυμάθεια και τη σοβαρότητά του στο ευρύ κοινό.

Έχει ιδιαίτερη σημασία η διδασκαλία της Ιστορίας με σεβασμό στην εθνική ταυτότητα και στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού, παραλλήλως προς την παρουσίαση των παγκοσμίων εξελίξεων και με στόχο την εκπαίδευση πολιτών με δημοκρατική συνείδηση. Η εθνική μας ταυτότητα πρέπει να καλλιεργείται στο σχολείο με έμφαση στην οικουμενικότητα του Ελληνισμού. Οι αφελείς αντιλήψεις ότι η παγκοσμιοποίηση θα καταργήσει τα έθνη και τα εθνικά κράτη απέτυχαν να προβλέψουν τις εξελίξεις. Όταν χειροκροτούμε τους Ουκρανούς που αγωνίζονται – και δικαίως- για τη διαφύλαξη της εθνικής  ταυτότητάς τους, δεν είναι λογικό να δεχόμαστε αποδομητικές θεωρίες, οι οποίες αρνούνται την ελληνική εθνική ταυτότητα!

Σε καλό δρόμο βρίσκεται, κατά την άποψή μου, η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο. Πρόκειται για ένα μάθημα το οποίο ενισχύει την ελληνική ταυτότητα και την εκφραστική ικανότητα των μαθητών  υπενθυμίζοντας ταυτοχρόνως την ευρωπαϊκή μας διάσταση. Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη υπάρχουν Κλασικά Λύκεια για τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν δίνει έμφαση στο μάθημα αυτό. Φέτος γίνεται στενότερη σύνδεση μεταξύ Αρχαίων και Νέων Ελληνικών. Στη Γ΄ Γυμνασίου θα διδάσκεται από το πρωτότυπο ο «Αλέξανδρος» του Πλουτάρχου.

Παρά τις αντιδράσεις των γνωστών «ουδετερόθρησκων» το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό (με το δικαίωμα απαλλαγής σε ειδικές περιπτώσεις). Θα βασίζεται στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, όπως επιβάλλουν οι σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας των ετών 2018 και 2019. Άλλωστε το άρθρο 16, παρ. 2, του Συντάγματος προβλέπει ως σκοπό της Παιδείας την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνειδήσεως.

Βεβαίως χρειάζονται τα μαθήματα Πληροφορικής και Ξένων Γλωσσών. Ας αναζητήσουμε μία ισορροπία μεταξύ Ανθρωπιστικής και Τεχνολογικής Παιδείας. Χρειαζόμαστε νέους με ήθος και σεβασμό στον συνάνθρωπο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 10.9.2022

Στις 28 Αυγούστου με το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα στις 10 Σεπτεμβρίου με το Νέο, μαρτύρησε ο Άγιος Χρυσόστομος (Καλαφάτης), ο Μητροπολίτης Σμύρνης. Θανατώθηκε από τον μαινόμενο τουρκικό όχλο κατόπιν διαταγής του Τούρκου στρατηγού Νουρεντίν όταν μπήκαν στην Σμύρνη οι Τούρκοι, τακτικοί και άτακτοι. Η μορφή του συμβολίζει το δράμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού. 100 χρόνια μετά θυμόμαστε, διότι δεν θέλουμε να επαναληφθούν τα γεγονότα. Θυμόμαστε με περίσκεψη, συγκίνηση και ερευνητική διαθεση. Επιδιώκουμε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Όχι, δεν ήταν «συνωστισμός» αυτό που έγινε το 1922. Ήταν το αποτέλεσμα  μιας προσχεδιασμένης Γενοκτονίας. Από το 1914, με το μαύρο Πάσχα των Θρακών και τη σφαγή στην παραλιακή Φώκαια, μέχρι τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 1922 ο Ελληνισμός της Ανατολής, Μικρασιάτες, Πόντιοι, Ανατολικοθρακιώτες, υπέστη τις συνέπειες του σχεδίου των Νεοτούρκων αρχικά και των Κεμαλικών εθνικιστών στη συνέχεια. Το σχέδιο απαιτούσε να εξοντωθούν οι Χριστιανοί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Να μείνει το κράτος τουρκικό και ισλαμικό. Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι ήσαν οι κυριώτεροι στόχοι.

Αμέτρητα τα θύματα. Οι Ισραηλινοί Ντρορ και Ζεεβί υπολογίζουν σε 2,5 εκατομμύρια τον συνολικό αριθμό των Χριστιανών που θανατώθηκαν με εκτελέσεις, βασανιστήρια, εκτοπίσεις, βιασμούς, τάγματα εργασίας και άλλες μεθόδους. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι ενώ στα τέλη του 19^ου αιώνα οι Χριστιανοί στην Αυτοκρατορία αποτελούσαν το 20% του συνολικού πληθυσμού, το 1924 έφτασαν στο 2% μόνον. (Βλέπε στα ελληνικά το βιβλίο τους: Η Τριακονταετής Γενοκτονία, εκδόσεις Πατάκη).

Το κίνημα των Νεοτούρκων, γνωστό επισήμως ως Κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος» εμφανίσθηκε στην καταρρέουσα Οθωμανικη Αυτοκρατορία τον Ιούλιο του 1908. Αρχικά έδωσαν την εικόνα των μεταρρυθυμιστών και δήλωναν επηρεασμένοι από τη Δυτική Ευρώπη και από τις ιδέες του Γάλλου κοινωνιολόγου Εμίλ Ντυρκέμ. Το 1911 σε μυστικό Συνέδριό τους στη Θεσσαλονίκη αποφάσισαν τη Γενοκτονία. Τον Ιανουάριο του 1913 με πραξικόπημα στην Κωνσταντινούπολη πήραν την εξουσία στα χέρια τους.

Οι ηγέτες τους ήσαν τρεις, εξ ίσου φανατικοί. Ο Ενβέρ, ο Ταλαάτ και ο Τζεμάλ. Ο Ταλαάτ θεωρείται ο εγκέφαλος της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο Μουσταφά Κεμάλ, ο αργότερα επονομασθείς  Ατατούρκ, ήταν μεσαίο στέλεχος των Νεοτούρκων. Από τον Μάιο του 1919 αυτονομήθηκε και ίδρυσε τη δική του κυβέρνηση, γνωστή ως κυβέρνηση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Άγκυρας. Αλλά στο ζήτημα της Γενοκτονίας ακολούθησε την πολιτική των Νεοτούρκων. Άλλωστε ένας διακεκριμένος Τουρκολόγος της εποχής μας, ο Ολλανδός Έρικ Τσούρχερ, περιλαμβάνει τον Κεμάλ στην ευρύτερη περίοδο των Νεοτούρκων.

Για τα σχέδια των Νεοτούρκων γράφει ο τότε Πρέσβυς των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου: «Το πάθος τους για τον εκτουρκισμό του έθνους έμοιαζε να απαιτεί λογικά την εξολόθρευση όλων των Χριστιανών, Ελλήνων, Σύρων και Αρμενίων. Με τον ίδιο τρόπο που θαύμαζαν τους μωαμεθανούς κατακτητές του 15^ου και 16^ου αιώνα πίστευαν ηλιθιωδώς ότι αυτοί οι μεγάλοι πολεμιστές είχαν κάνει ένα μοιραίο λάθος,  αφού είχαν πλήρως την εξουσία να αφανίσουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς και αμέλησαν να το κάνουν».

Πρέπει σήμερα να αναδείξουμε διεθνώς τη Γενοκτονία του Ελληνισμού σε όλο το χρονικό εύρος και σε όλη τη γεωγραφική της έκταση. Η διαστρέβλωση της Ιστορίας στο όνομα δήθεν της βελτιώσεως των ελληνοτουρκικών σχέσεων τελικά αποθράσυνε την Τουρκία.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 3.9.2022

Αφηγούμενος την εμπειρία του από την περίοδο των Μνημονίων ο Ευάγγελος Βενιζέλος καταθέτει στο τελευταίο βιβλίο του – μεταξύ άλλων- την ακόλουθη μαρτυρία: «Το ελληνικό πρόβλημα (που) εκτός από τις οικονομικές και τεχνικές του διαστάσεις, είxε προσλάβει και διαστάσεις ηθικές, νοοτροπιακές ακόμη και θεολογικές μέσω των γνωστών στερεοτύπων για τους «τεμπέληδες», «διεφθαρμένους», ορθόδοξους δηλαδή ανατολικούς, Έλληνες». (Εκδοχές πολέμου 2009-2022, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2022, σελ. 62).

Μία πρόσφατη διεθνής έρευνα ανατρέπει αυτά τα στερεότυπα. Οι Έλληνες πιστεύουμε στον Θεό, σεβόμαστε τη θρησκεία, αλλά θέτουμε σε υψηλή ιεράρχηση και την εργασία. Αυτά και πολλά άλλα ενδιαφέροντα καταγράφει η έρευνα του WORLD VALUES SERVICE, η οποία στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μεταξύ των ετών 2017 και 2021.

Στο ερώτημα αν πιστεύουν στον Θεό το 91,7% των συμπατριωτών μας απήντησε θετικά. Στο ερώτημα αν η θρησκεία έχει σημαντική θέση στη ζωή τους το 82% των Ελλήνων έδωσε θετική απάντηση. Στο ερώτημα για την εργασία το 62,6% των Ελλήνων απήντησε ότι η δουλειά  πρέπει να έρχεται πάντα πρώτη έστω και αν αυτό σημαίνει τη  μείωση του ελευθέρου χρόνου. Το αντίστοιχο ποσοστό στη Γερμανία ήταν 28,6%. Οι συνομιλητές του Ευ. Βενιζέλου, εκείνοι που έκαναν ειρωνικά σχόλια με θρησκευτικό υπόβαθρο, ας διαβάσουν προσεκτικά τη συγκεκριμένη έρευνα.

Πολύ ενδιαφέρουσα θεωρώ και την απάντηση που δίνουν οι ερωτηθέντες Έλληνες στο ερώτημα εάν θα πολεμούσαν για τη χώρα τους σε περίπτωση πολέμου. Το 69,6% των ερωτηθέντων απήντησαν Ναι. Είναι ευχάριστο ότι 7 στους 10 συμπατριώτες μας είναι διατεθειμένοι να αμυνθούν εμπράκτως και ενσυνειδήτως απέναντι σε οποιαδήποτε απειλή, δεδομένου ότι συνορεύουμε με τη νεο-οθωμανική Τουρκία και όχι με μία ομάδα φιλειρηνικών χωρών.

Η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων ακολουθεί τις παραδοσιακές αξίες έστω και αν αυτές έχουν δεχθεί επιθέσεις και χλευασμούς. Διάφορες διεθνιστικές ή αποδομητικές ιδεολογίες επιχείρησαν και επιχειρούν να ειρωνευθούν τον σεβασμό των Ελλήνων στην Ορθοδοξία, να ταυτίσουν τον υγιή πατριωτισμό με τον ακραίο εθνικισμό, να αμφισβητήσουν τους ήρωες της διαχρονικής ιστορίας μας. Η προσπάθεια  αποδόμησης έγινε ιδιαιτέρως εμφανής κατά τον περσινό εορτασμό του 1821. Κάποιοι προσπάθησαν να διαστρεβλώσουν τα κείμενα και τις προθέσεις των πρωτεργατών. Η αλήθεια όμως είναι καταγεγραμμένη σε χιλιάδες σελίδες, και μαρτυρείται από πολυάριθμους ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα. Το ελεύθερο ελληνικό κράτος ιδρύθηκε από αγωνιστές, οι οποίοι πίστευαν στον Θεό, ανέγραφαν στα Συντάγματά τους την επίκληση προς την Αγία Τριάδα, ήθελαν να οικοδομήσουν το εθνικό κράτος των Ελλήνων και είχαν αποφασίσει να αποτινάξουν με κάθε τρόπο τον Οθωμανικό ζυγό.

Η πίστη στον Θεό και στην πατρίδα είναι τεκμήριο της συνέχειας του Ελληνισμού, αλλά ταυτοχρόνως είναι και θεμέλιο προόδου. Βλέποντας στο θέατρο ή διαβάζοντας τους «Πέρσες» του Αισχύλου συνειδητοποιούμε ότι ο παιάνας των Σαλαμινομάχων τους καλεί σε αγώνα για τα ίδια ιδανικά, για τα οποία αγωνίσθηκαν οι Έλληνες το 1821 και το 1940.

Με πίστη στον Θεό και στην ελληνορθόδοξη παράδοσή μας και με ζηλευτή εργατικότητα οι Μικρασιάτες και Πόντιοι πρόσφυγες βρήκαν το θάρρος να ξαναχτίσουν εδώ τα σπίτια τους και τα όνειρά τους. Με αυτές τις αξίες θα προχωρήσει προς το μέλλον η κοινωνία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 27.8.2022

Στις 24 Αυγούστου 1779, στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου, απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Γεννήθηκε το 1714 στο Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα στη Ρούμελη και στην Αθωνιάδα Σχολή και ενεδύθη το μοναχικό σχήμα στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε στα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία.

Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του τιμήθηκε ως Άγιος από τον λαό μας και η αγιότητά του αναγνωρίσθηκε το 1961 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε επιρροές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε αμφιβητούσε τον Χριστιανισμό. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία, αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος». Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρώπινους χαρακτήρες.

Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας», το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1984 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «… Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί… το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;…. Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

Γενικότερα πιστεύω ότι η διδασκαλία του Αγίου Κοσμά παραμένει επίκαιρη και διαχρονική. Επισημαίνω τρία τουλάχιστον σημεία που ενδιαφέρουν τον σύγχρονο Έλληνα:

Πίστη και ταυτότητα. Ο Πατροκοσμάς ζητούσε από τους Έλληνες να διατηρήσουν την Ορθόδοξη Πίστη και την ελληνική γλώσσα, θεμελιώδη στοιχεία της ταυτότητας μας. Θεωρούσε απαραίτητη για τη σωτηρία του Ελληνισμού τη διαφύλαξη της Ελληνορθόδοξης αυτοσυνειδησίας. Σήμερα το ζήτημα της ταυτότητας αποκτά και πάλι μεγάλη σημασία. Ο μέχρι πρό τινος κήρυκας της παγκοσμιοποίησης, ο Αμερικανός Πολιτικός Επιστήμων Φράνσις Φουκουγιάμα, παραδέχεται ότι η πρόοδος της παγκοσμιοποίησης δεν είναι νομοτελειακά βέβαιη και ότι κάθε λαός δικαιούται να διατηρήσει την εθνική και θρησκευτική του ταυτότητα, αρκεί να σέβεται τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Ελπίδα. Ο Άγιος Κοσμάς δίνει παρηγοριά και συγκρατημένη αισιοδοξία σε έναν λαό που έχει δει να αποτυγχάνουν δεκάδες εξεγέρσεις κατά των Οθωμανών. Ο Άγιος έζησε τα Ορλωφικά του 1769-1770 και τη σφαγή κλήρου και λαού της Πελοποννήσου από τους Τουρκαλβανούς. Και όμως έρχεται και ανυψώνει το ηθικό των Ελλήνων λέγοντας ότι θα έλθει το Ποθούμενον, δηλαδή η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Χρήσιμο μήνυμα για εμάς τους σημερινούς Έλληνες που κινδυνεύσαμε να πάθουμε εθνική κατάθλιψη από τις οικονομικές, κοινωνικές, υγειονομικές και άλλες ταλαιπωρίες των τελευταίων ετών. Ας θυμηθούμε ότι επιβιώσαμε μέσα από πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις.

Συνύπαρξη πατριωτισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Άγιος Κοσμάς καλλιεργεί τον υγιή πατριωτισμό, αλλά ταυτοχρόνως καλεί τους άνδρες να θεωρούν ισότιμη τη γυναίκα, ζητά από τους πλουσίους να δώσουν μερίδιο των χρημάτων τους στους φτωχούς, μιλά για τα δικαιώματα των αθιγγάνων και διδάσκει ότι και ο «γύπτος» είναι πλάσμα του Θεού και πρέπει να τυγχάνει σεβασμού. Ο Άγιος θυμίζει ότι μέσα στην Ορθόδοξη Χριστιανική διδασκαλία το εθνικό συνυπάρχει με το κοινωνικό, ο πατριωτισμός συμβαδίζει με τον σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η διδασκαλία του Αγίου Κοσμά παραμένει επίκαιρη. Ας τον τιμήσουμε ξαναδιαβάζοντας τις Διδαχές του.

Άρθρο στο arxon.gr, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2022

Επάνω στις στάχτες των Ορθοδόξων – και των Αρμενικών- ναών και επάνω σε αμέτρητες κατεστραμμένες ζωές και οικίες Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ιδρύθηκε η σύγχρονη Τουρκική Δημοκρατία. Με ηγετική φυσιογνωμία τον Μουσταφά Κεμάλ και συμβολική ημερομηνία ιδρύσεως την 29η Οκτωβρίου 1923. Από τότε το κράτος αυτό παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα σταθερότητα στόχων και μεθόδων. Η φιλοσοφία του κράτους δεν αλλάζει εύκολα. Οι θεσμοί και τα πρόσωπα υπάρχουν για να υπηρετούν το κράτος.

Διερωτώνται ορισμένοι γιατί ο Ερντογάν ήταν  μετριοπαθής απέναντι στην Ελλάδα όταν ήταν απλώς Πρωθυπουργός και έγινε επιθετικός από τη στιγμή που εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η απάντηση είναι ότι ως Πρωθυπουργός εξέφραζε το κόμμα του. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκφράζει το κράτος και τις σταθερές γραμμές που έχουν χαραχθεί επί δεκαετίες. Μία από αυτές τις σταθερές γραμμές είναι η προβολή διεκδικήσεων εις βάρος του Ελληνισμού: Στο Αιγαίο, στη Θράκη, στην Κύπρο.

Έχουν αλλάξει πολλές κυβερνήσεις στη γειτονική χώρα με διαφορετικές ιδεολογίες. Διαφωνούσαν μεταξύ τους σε πολλά. Συμφωνούσαν όμως στις διεκδικήσεις έναντι του Ελληνισμού. Η εκσυγχρονίστρια Τσιλέρ προκάλεσε το επεισόδιο των Ιμίων. Ο «αριστερός» Ετσεβίτ εισέβαλε το 1974 στην Κύπρο και το 1999 συγκυβέρνησε με τον ακραίο εθνικιστή Μπαχτσελί, τον ηγέτη των Γκρίζων Λύκων. Το casus belli επιβιώνει πολλών κυβερνήσεων. Δεν ήταν πρόσκαιρη απειλή. Αποτελεί κρατική πολιτική. Εμείς ορθώς επιμένουμε να αρθεί. Αλλά ας γνωρίζουμε τους εσωτερικούς μηχανισμούς των γειτόνων.

Αν φύγει ο Ερντογάν, όπως είναι πιθανόν βάσει  των δημοσκοπήσεων, λίγα πράγματα θα αλλάξουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Άλλωστε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής του μεγαλυτέρου κόμματος της Αντιπολιτεύσεως, το έχει καταστήσει σαφές: Θεωρεί ενδοτικό τον Ερντογάν και  προτείνει εισβολή στρατιωτική στα ελληνικά νησιά. Τα ίδια και χειρότερα πρεσβεύει η κυρία Ακσενέρ. Όλοι υπηρετούν το κράτος και τις σταθερές αξίες του.

Στο Κυπριακό η κρατική φιλοσοφία είναι καταγεγραμμένη στο σχέδιο του Νιχάτ Ερίμ. Ο Ερίμ υπήρξε διαπρεπής νομικός και διετέλεσε Πρωθυπουργός. Το 1980 δολοφονήθηκε και η δολοφονία του απετέλεσε μία από τις αφορμές του στρατιωτικού πραξικοπήματος  υπό τον Κενάν Εβρέν. Το 1956 ο Ερίμ κατέγραψε τα 6 στάδια που έπρεπε να ακολουθήσει η Άγκυρα για να μετατρέψει το Κυπριακό σε ζήτημα εθνικής προτεραιότητας. Ο Ερίμ δίδαξε τη μετατροπή της τουρκικής μειονότητας σε μοχλό για την εισβολή. Σε τελικό στάδιο προτείνει τον πλήρη έλεγχο της Μεγαλονήσου. Γι’ αυτό η θεωρία των δύο κρατών δεν αποσκοπεί σε απόσχιση των Τουρκοκυπρίων και σε ένωση με την Τουρκία. Αποβλέπει στον έλεγχο του νησιού μέσω μιας χαλαρής Συνομοσπονδίας.

Την κρατική φιλοσοφία διδάσκονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι στρατιωτικοί και οι διπλωμάτες σε  πανεπιστημιακό ίδρυμα μεταπτυχιακού επιπέδου, το οποίο λειτουργεί στην Άγκυρα. Είναι εντυπωσιακό πόσο οργανωμένη είναι η διάδοση των σταθερών αξιών του τουρκικού κράτους, παρά τα σοβαρά οικονομικά και μειονοτικά (π.χ. Κουρδικό) προβλήματα της γειτονικής χώρας.

Ο Ερντογάν, λοιπόν, υπηρετεί το κράτος. Φυσικά κάθε πολιτικός ηγέτης έχει την ιδεολογία του και βάζει τη δική του σφραγίδα. Δεν είναι, όμως, εύκολο να ξεφύγει από τις σταθερές γραμμές. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα αυτό παρατηρούμε.

Πρέπει να τηρήσει και η Ελλάς τις σταθερές γραμμές της στα εθνικά θέματα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.8.2022

Ήταν προπαραμονή της μεγάλης γιορτής της Παναγίας όταν έσπασε το μέτωπο. Στις 13 Αυγούστου του 1922, πριν από 100 χρόνια ακριβώς, τα στρατεύματα του Κεμάλ επιτέθηκαν σε δύο ελληνικές Μεραρχίες στον τομέα του Αφιόν Καραχισάρ και από τότε άρχισε η υποχώρηση. Έχοντας στραμμένη τη σκέψη μας στη Μικρά Ασία και στον Πόντο, λόγω και της εφετεινής επετείου, ας αφιερώσουμε ατό το κείμενο στον σεβασμό που είχαν και έχουν οι Μικρασιάτες και οι Πόντιοι Έλληνες προς την Παναγία.

Από τη Νίκαια της Μικρασιατικής Βιθυνίας προέρχεται, κατά την παράδοση, η εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας, η οποία φυλάσσεται στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους και δέχεται πολυάριθμους προσκυνητές.

Από το όρος Μελά του Πόντου, κοντά στην Τραπεζούντα, έφεραν οι Πόντιοι την εικόνα της Παναγίας και την εναπέθεσαν στις πλαγιές του Βερμίου, στη Μακεδονία. Από τη φράση «στου Μελά»  δημιουργήθηκε η ονομασία Σουμελά. Στην Παναγία Σουμελά της Κεντρικής Μακεδονίας, λοιπόν, προσκυνούν κάθε Δεκαπενταύγουστο οι απόγονοι των Ποντίων προσφύγων, ενώ επί τόπου, εκεί στα μέρη της Τραπεζούντας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τιμά την Παναγία, όταν τούτο είναι εφικτό.

Από τα Βουρλά της Μικρασιατικής παραλίας,  γενέτειρα του Γιώργου Σεφέρη, έφεραν μαζί τους κυνηγημένοι οι Έλληνες το 1922 την εικόνα της Παναγίας της Βουρλιώτισσας και σήμερα την φυλάσσει ο ομώνυμος ναός στη Νέα Φιλαδέλφεια.

Από τη Μικρά Ασία προέρχεται και η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης, την οποία προσκυνούν  κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί στις 23 Αυγούστου (στην Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) στη Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης.

Σε πολλούς ναούς της Ελλάδος έγιναν αυτές τις ημέρες Παρακλήσεις μπροστά σε Προσφυγοπούλες Παναγίες, δηλαδή σε εικόνες της Παναγίας που μεταφέρθηκαν με κόπο και κινδύνους από τους πρόσφυγες του 1922.

«Παναγία μου, Παναγία μου»  ήταν η τελευταία ικεσία του Εθνοϊερομάρτυρος Κρητικού Αρχιμανδρίτη Ιακώβου Αρχαντζικάκη, τον οποίο οι Τούρκοι πετάλωσαν και σταύρωσαν στο προάστιο Βουτζά της Σμύρνης τον Αύγουστο του 1922. Κρυμμένοι και έντρομοι οι Έλληνες της περιοχής τον άκουγαν να επικαλείται την Παναγία λίγο πριν ξεψυχήσει.

Και για να μην ξεχνούμε την Ανατολική Θράκη, η οποία εκκενώθηκε από τον ελληνικό πληθυσμό τον Οκτώβριο του 1922, χωρίς να γίνει κάποια μάχη, ας θυμηθούμε ότι ο Άγιος Νεκτάριος από τη Σηλυβρία έγραψε ένα θαυμάσιο ύμνο για την Παναγία: Αγνή Παρθένε Δέσποινα.

Άφηναν πίσω τα χρήματα, τα κοσμήματα και τα άλλα υλικά αγαθά και φρόντιζαν να πάρουν μαζί τους τις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας μαζί με τα λείψανα των Αγίων οι Έλληνες  από όλες τις περιοχές που γνώρισαν  τη Γενοκτονία, την προσφυγοποίηση.

Η Ορθόδοξη Πίστη κράτησε τους Μικρασιάτες και τους Ποντίους μέσα στον Ελληνισμό ακόμη και στις πιο δύσκολες περιόδους. Κάποιοι στην Καππαδοκία και στον Πόντο έχασαν τη γλώσσα την ελληνική και μίλησαν τουρκικά. Αλλά διαφύλαξαν την Ορθοδοξία ως πολύτιμο στοιχείο ταυτότητας και έτσι παρέμειναν Έλληνες/Ρωμηοί. Η Παιδεία τους ήταν Ελληνορθόδοξη στα φημισμένα σχολεία της Σμύρνης, των Κυδωνιών, της Τραπεζούντας και άλλων πόλεων.

Τιμούμε την Παναγία, τιμούμε και τη Χριστιανική πίστη των προσφύγων που ήλθαν από την  Ανατολή. Ας μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον Ελληνορθόδοξο Πολιτισμό των Αλησμόνητων Πατρίδων!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 12.8.2022