Άρθρα

Οι εξελίξεις στον βαλκανικό περίγυρο πάντα μας ενδιαφέρουν και πρέπει να μας ενδιαφέρουν. Προσφάτως είδαμε γεγονότα με επίκεντρο την προσέγγιση Σερβίας-Κοσσόβου και τη διαμάχη Βουλγαρίας-Σκοπίων. Όλα αυτά επηρεάζουν τα εθνικά συμφέροντά μας.

Ο Σέρβος Πρόεδρος Βούτσιτς και ο Πρωθυπουργός του Κοσσόβου Κούρτι θα ξαναβρεθούν στο τραπέζι του διαλόγου στις 18 Μαρτίου στην Αχρίδα. Ο Βούτσιτς έχει δηλώσει ότι δεν θα αναγνωρίσει de jure το Κόσσοβο.  Φαίνεται, όμως, έτοιμος να δεχθεί ως λύση το γερμανικό μοντέλο. Ο όρος χρησιμοποιείται για να θυμίσει το παράδειγμα της Δυτικής Γερμανίας, η οποία από το 1945 μέχρι και το 1989 ουδέποτε αναγνώρισε τυπικά και νομικά την Ανατολική Γερμανία (Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας). Όμως δεν εμπόδισε τη σύναψη σχέσεων της ΛΔΓ με άλλα κράτη. Η ευρωπαϊκή πρόταση είναι να αποδεχθεί η Σερβία την ένταξη του Κοσσόβου στην Ευρ. Ένωση και στο ΝΑΤΟ χωρίς, όμως, να πιεσθεί να το αναγνωρίσει ως κράτος.

Το Βελιγράδι θεωρεί ότι στο Κοσσυφοπέδιο, Κόσσοβο και Μετόχια όπως το ονομάζει, βρίσκεται το λίκνο της εθνικής και θρησκευτικής ιστορίας του σερβικού λαού. Χαρακτηρίζει το Κόσσοβο ως παρανόμως αποσχισθέν έδαφος της  Σερβίας. Οι ΗΠΑ και πολλές δυτικές χώρες έχουν αναγνωρίσει ο Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος, αλλά υπάρχουν και οι σοβαρές επιφυλάξεις. Η Ισπανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Ελλάδα και η Κύπρος δεν το έχουν αναγνωρίσει. Μάλιστα η Ισπανική κυβέρνηση προ ολίγων ημερών δήλωσε ότι, ακόμη και αν συναφθεί μία συμφωνία μεταξύ Σέρβων και Αλβανών Κοσσοβάρων, η Ισπανία δεν θα προβεί  σε αναγνώριση της κρατικής οντότητας που έχει έδρα την Πρίστινα.

Πιστεύω ότι η ισπανική προσέγγιση είναι συνετή. Η ελληνική διπλωματία δεν πρέπει να κάνει οποιοδήποτε βήμα αν δεν διαβουλευθεί με τις άλλες 4 χώρες-μέλη της Ευρ. Ένωσης που προαναφέραμε. Ας θυμηθούμε ότι ο Αλβανός Πρωθυπουργός Έντι Ράμα ουδέποτε έπαυσε να δηλώνει οπαδός της Μεγάλης Αλβανίας. Τίρανα και Πρίστινα κατά καιρούς συζητούν το ενδεχόμενο ένωσης. Αν η Αθήνα προβεί σε αναγνώριση του Κοσσόβου ως ανεξαρτήτου κράτους μήπως δώσει το μήνυμα ότι ευνοεί τα σχέδια της Μεγάλης Αλβανίας; Πόσο βιώσιμο θα είναι το μικρό κράτος των Σκοπίων αν μεθαύριο η αλβανική κοινότητα (30% του πληθυσμού) αποφασίσει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Κοσσόβου;

Το άλλο ζήτημα που παράγει εξελίξεις είναι η αυστηρή στάση της Βουλγαρίας απέναντι στην ευρωπαϊκή προοπτική του κράτους των Σκοπίων. Η Βουλγαρία, παρά τη μακροχρόνια κυβερνητική αστάθεια στο εσωτερικό της, κάνει τη διαπραγμάτευση που δεν έκαναν  οι Έλληνες συντάκτες  της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Ήδη οι Βούλγαροι επέτυχαν έναν στόχο. Η κυβέρνηση στα Σκόπια παραδέχθηκε δημοσίως ότι η λεγόμενη «μακεδονική γλώσσα» κατασκευάσθηκε το 1945, δηλαδή επί του κομμουνιστικού καθεστώτος του Τίτο. Τώρα η Σόφια πιέζει για την αναφορά της βουλγαρικής μειονότητας ως συνιστώσας εθνότητας  στο κανονιστικό τμήμα του Συντάγματος των Σκοπίων. Η αλλαγή του Συντάγματος στα Σκόπια απαιτεί μία αυξημένη πλειοψηφία, την οποία αυτή τη στιγμή δεν διαθέτει η κυβέρνηση Κοβάτσεφσκι. Η κρίσιμη συζήτηση στη Βουλή θα γίνει τον Αύγουστο ή Σεπτέμβριο.

Να προσέξουμε τα ζητήματα Ιστορίας και εθνικής ταυτότητας για να μην βγούμε χαμένοι από τις εξελίξεις.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 18.3.2023

Πηγή φωτογραφίας: EPA-EFE / STEPHANIE LECOCQ

Στις 14 Μαΐου στην Τουρκία ο Ταγίπ Ερντογάν θα αντιμετωπίσει ως αντίπαλο στις Προεδρικές εκλογές τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, τον οποίο επέλεξε η ομάδα των 6 κομμάτων της Αντιπολίτευσης. Προτείνω να είμαστε επιφυλακτικοί στα προγνωστικά μας. Ο καθένας έχει υπέρ και κατά. Θυμίζω ορισμένα:

Στα υπέρ του Ερντογάν καταγράφω το ισλαμικό ιδεολογικό πρόσημό του, το οποίο συγκινεί μεγάλο μέρος του τουρκικού εκλογικού σώματος. Μην ξεχνούμε ότι έχει επενδύσει σε θρησκευτικούς συμβολισμούς, όπως η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Υπάρχουν στη γείτονα χώρα πολλά θρησκευτικά σωματεία και ιδρύματα, τα οποία θα τον στηρίξουν απέναντι στον Κιλιτσντάρογλου, που ανήκει στη θρησκευτική μειονότητα των Αλεβιτών.

Ο νυν Πρόεδρος επιχειρεί επίσης να αξιοποιήσει την οθωμανική νοσταλγία και δηλώνει κατά καιρούς ότι θεωρεί άδικα τα σύνορα, τα οποία επέβαλε στην νέα Τουρκία η Συνθήκη της Λωζάννης. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια  από την υπογραφή του τελικού κειμένου στη Λωζάννη, δηλαδή στις 24 Ιουλίου. Ο Ερντογάν θα κάνει τα πάντα για να είναι αυτός Πρόεδρος όταν συμπληρώνονται τα 100 χρόνια, φέτος τον Ιούλιο. Δεν έχει αντίπαλο μόνον τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αλλά και τον Κεμάλ Ατατούρκ. Εμμέσως πλην σαφώς υπονοεί ότι στη Λωζάννη το 1923 ο Κεμάλ και οι αντιπρόσωποί του έκαναν λάθη, τα οποία εκείνος θα επανορθώσει. Στην πραγματικότητα εδώ και χρόνια ο Ερντογάν εκφράζει την εκδίκηση ενός ισλαμικού υποστρώματος, το οποίο διαφωνεί με  τις μεταρρυθμίσεις του Ατατούρκ και των διαδόχων του.

Ο Ερντογάν έχει αρχίσει να δίνει παροχές, δηλαδή αυξήσεις μισθών και συντάξεων. Βεβαίως έχει εις βάρος του την κατακραυγή των πολιτών για τις συνέπειες του φονικού σεισμού. Ήδη βλέπουμε ότι προσπαθεί να επιρρίψει τις ευθύνες στους κατασκευαστές και σε οποιονδήποτε άλλον πλην του εαυτού του.

Δεν γνωρίζουμε τις κρυφές πηγές χρηματοδότησής του, εντός και εκτός Τουρκίας, αλλά οπωσδήποτε υπάρχουν και θα τον στηρίξουν δυναμικά.

Ο Κιλιτσντάρογλου από την πλευρά του βασίζεται στην κόπωση πολλών ψηφοφόρων από τη μακρά διακυβέρνηση του Ισλαμικού Κόμματος και στην ανάγκη των μεταρρυθμιστών να διασώσουν το κεκτημένο που δημιούργησε ο Ατατούρκ. Επίσης βασίζεται στη δημοτικότητα των δύο Δημάρχων που τον στηρίζουν, Άγκυρας και Κωνσταντινουπόλεως. Εάν δεν ξαναφύγει από τη συμμαχία η Ακσενέρ τού χαρίζει και ένα κομμάτι ψηφοφόρων της εθνικιστικής πτέρυγας. Από την άλλη πλευρά, αν κατορθώσει να κρατήσει σε δεύτερο πλάνο την Ακσενέρ, ώστε να μην προβάλλεται, δεν αποκλείεται να πάρει ψήφους και από τη μεγάλη Κουρδική μειονότητα.

Φυσικά στα θέματα Εξωτερικής Πολιτικής ο υποψήφιος της Αντιπολίτευσης θα παίξει το εντυπωσιακά διεκδικητικό χαρτί εναντίον Ελλάδος και Κύπρου. Όχι μόνον για εντυπωσιασμό, αλλά διότι πράγματι αυτά είναι τα πιστεύω του. Τον είδαμε κατά τη διάρκεια του 2022 να κατηγορεί τον Ερντογάν για εγκατάλειψη των νησιών του Αιγαίου στα χέρια της Ελλάδος. Μάλιστα τού θύμισε το …ένδοξο παράδειγμα του Ετσεβίτ, ο οποίος εισέβαλε στην Κύπρο το 1974.

Ο Κιλιτσντάρογλου θα επιχειρήσει να εμφανισθεί ως φιλοδυτικός και ικανός να διευρύνει τα  διπλωματικά ερείσματα της χώρας του. Δεν γνωρίζουμε, όμως, αν αυτή η προσέγγιση αποτελεί σημαντικό κριτήριο ψήφου για την πλειονότητα των Τούρκων.

Ας μην βιαστούμε, λοιπόν, να προβλέψουμε τον νικητή.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 11.3.2023

Ναι, είμαστε λαός με αδυναμίες και μειονεκτήματα, αλλά έχουμε αισθήματα, έχουμε ανθρωπιά, δείχνουμε αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο. Το είδαμε όταν η γειτονική Τουρκία και η Συρία επλήγησαν από φονικό σεισμό και η κοινωνία μας μέσω σωματείων, Ενοριών και με άλλους τρόπους συγκέντρωσε βοήθεια. Το κάναμε όχι διότι περιμένουμε διπλωματικά ανταλλάγματα, αλλά διότι αυτός είναι ο πολιτισμός μας.

Είδαμε ουρές εθελοντών στη Λάρισα να περιμένουν να δώσουν αίμα για τους τραυματίες του πολύνεκρου δυστυχήματος μετά τη σύγκρουση των τραίνων στα Τέμπη. Πολλοί έτρεξαν αυθόρμητα για να βοηθήσουν τον πάσχοντα συνάνθρωπο, διότι αυτή είναι η ψυχοσύνθεσή μας.

Ζήσαμε την αλληλεγγύη των γειτόνων, των φίλων, αλλά και αγνώστων προς αγνώστους κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Ναι, παραμένουμε Άνθρωποι έστω και αν ορισμένοι γκρινιάζουν για τα στραβά της κοινωνίας μας.

Και όλα αυτά έχουν ιδιαίτερη αξία όταν θυμόμαστε ότι σε άλλες χώρες πέθαναν χιλιάδες ηλικιωμένοι κατά τη διάρκεια θερινού καύσωνα, διότι τα παιδιά και τα εγγόνια τούς εγκατέλειψαν μόνους για να πάνε διακοπές. Στη χώρα μας μπορεί να μην είναι όλα σωστά, αλλά δεν είμαστε τόσο αδιάφοροι για τους γονείς μας και τους ηλικιωμένους συγγενείς.

Βρείτε όσα ελαττώματα θέλετε στον σύγχρονο Έλληνα. Υπάρχουν όμως και τα θετικά. Τα βλέπουμε στις δύσκολες στιγμές. Διότι αυτή είναι η πολιτιστική κληρονομιά μας.

Δείχνουμε ανθρωπιά και αλληλεγγύη, διότι αυτό διδάσκει η Ορθόδοξη Πίστη μας. Κάτι ακούσαμε από την Εκκλησία, κάτι μάθαμε από τους μεγαλυτέρους, κάτι έμεινε και από τα Θρησκευτικά του σχολείου. Ναι, η αγάπη και η αλληλεγγύη την οποία δίδαξε ο Χριστός και την οποία κήρυξαν οι Άγιοι, είναι χαραγμένη στην ψυχή μας ακόμη κι αν δεν το συνειδητοποιούμε. Και θα είναι τεράστια η ζημιά αν κάποιοι  θελήσουν να αποκόψουν τους μαθητές και τις μαθήτριες των σχολείων μας από τη Χριστιανική διδασκαλία, η οποία προβάλλει ως πρότυπο τον Καλό Σαμαρείτη.

Δείχνουμε συμπαράσταση στον συνάνθρωπο, διότι αυτή είναι η ιστορική μας κληρονομιά. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας διατηρήσαμε έναν γηγενή πολιτικό και κοινωνικό θεσμό, τις Κοινότητες. Το κοινοτικό πνεύμα έδενε τους Έλληνες μεταξύ τους και στα ευχάριστα και στα δυσάρεστα. Ο κοινοτισμός δίδαξε στον Έλληνα να μην αφήνει αβοήθητες τις χήρες και τα ορφανά. Θυμηθείτε τα περίφημα Αμπελάκια, πολύ κοντά στο σημείο του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος. Διαβάστε πώς οι ναυτικοί των νησιών μας είχαν καθορίσει γραπτώς τη βοήθεια στις οικογένειες των αγνοουμένων από τα ναυάγια.

Έχουμε μέσα μας την ανθρωπιά και τη συμπόνια, γι’ αυτό και στον  λαό μας δεν μπόρεσαν να ευδοκιμήσουν κοσμοθεωρίες βασισμένες στον Υπεράνθρωπο του Νίτσε ή στο απατηλό όραμα της δικτατορίας του προλεταριάτου. Δεν πρόκειται ποτέ να βρουν ισχυρή υποστήριξη αντιλήψεις, που ζητούν την ισοπέδωση της ανθρώπινης προσωπικότητας. Η συνείδηση του Έλληνα εναρμονίζεται μόνο με το δημοκρατικό πολίτευμα και απορρίπτει τους ολοκληρωτισμούς.

Αξίζει να διατηρήσουμε αυτή την ταυτότητα. Με σεβασμό σε κάθε άλλο λαό, σε κάθε διαφορετικό πολιτισμό. Ας σεβασθούμε τη θρησκεία μας, τη γλώσσα μας, την Ιστορία μας. Και ας μεταδώσουμε τις ανθρωπιστικές αξίες στη νέα γενιά.

Ανάβω και εγώ ένα κεράκι στη μνήμη των θυμάτων της τραγωδίας των Τεμπών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 4.3.2023

Είμαστε ανθρωπιστές, αλλά δεν είμαστε αφελείς. Βοηθούμε κάθε λαό που πλήττεται από σεισμούς και άλλες φυσικές καταστροφές. Δεν προσδοκούμε, όμως, απότομη αλλαγή των πολιτικών και διπλωματικών δεδομένων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Μακάρι να σταματήσουν οι τουρκικές απειλές και στα λόγια και στα έργα. Αλλά καλό είναι να έχουμε κατά νου ορισμένες κρίσιμες παραμέτρους που δίνουν μία διαφορετική εικόνα της “διπλωματίας των σεισμών”.

1. Το ιστορικό παρελθόν της διπλωματίας των σεισμών δεν πρέπει να αγνοηθεί. Το 1939, μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Τουρκία, η ελληνική κοινωνία ανταποκρίθηκε με εράνους και με αποστολή βοηθείας. Η αγνωμοσύνη του τουρκικού καθεστώτος φάνηκε γρήγορα: Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Άγκυρα ως Επιτήδειος Ουδέτερος συζητούσε και με τον Χίτλερ και με τους Άγγλους για να μπει στον πόλεμο με αντάλλαγμα τα ελληνικά νησιά ακόμη και τη Θράκη. Την ίδια περίοδο άρχισε ο διωγμός της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη με μοχλό τον βαρύτατο φόρο (varlik vergisi). Τρία χρόνια μετά τον καταστροφικό σεισμό και την ελληνική εκδήλωση συμπαράστασης!

2. Το 1999 η προσέγγιση μετά τον σεισμό στην Κωνσταντινούπολη είχε μία διάσταση που σήμερα δεν υπάρχει. Τότε η Τουρκία ενδιαφερόταν να ενταχθεί στην Ευρ. Ένωση. Ήλπιζε η ελληνική πλευρά ότι η ευρωπαϊκή προοπτική θα βελτίωνε το κλίμα. Το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Η Τουρκία έγινε πιο διεκδικητική. Σύμπτωση: Και το 1999 και σήμερα στην κυβέρνηση συμμετέχει το ακραίο εθνικιστικό κόμμα του Μπαχτσελί. Τότε με Πρωθυπουργό τον Ετσεβίτ και συμμέτοχο τον Γιλμάζ. Τώρα συνεργάζονται με το κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν. Φιλική προσέγγιση με συγκυβερνώντες τους Γκρίζους Λύκους γίνεται;

3. Πιστεύουν ορισμένοι ότι λόγω της ελλιπέστατης ανταπόκρισης του κρατικού μηχανισμού στον πρόσφατο σεισμό ο Ερντογάν θα χάσει τις εκλογές. Πιθανόν, αλλά όχι βέβαιο. Εάν αναλάβει η σημερινή αντιπολίτευση την διακυβέρνηση μήπως η Τουρκία παραμείνει σταθερά διεκδικητική; Το πρόγραμμα των έξι συνεργαζομένων κομμάτων δεν αφήνει περιθώριο αισιοδοξίας. Ο Κιλιτσντάρογλου και η Ακσενέρ έχουν καταγγείλει τον Ερντογάν για υποχωρήσεις απέναντι στην Ελλάδα.

4. Ο φονικός σεισμός θα δώσει τη δικαιολογία στην Τουρκία να στείλει πολυεθνικές και πολυάριθμες ομάδες παρατύπων μεταναστών προς την Ελλάδα και προς το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Ουσιαστικά θα συνεχίζεται ο εποικισμός της Κύπρου με την εργαλειοποίηση ταλαιπώρων ανθρώπων.

5. Θύματα από τον σεισμό έχει και η Συρία. Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει αρθεί το καθεστώς των κυρώσεων κατά της κυβερνήσεως Άσσαντ από την Ευρ. Ένωση. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός ζήτησε να χαλαρώσουν οι κυρώσεις για ανθρωπιστικούς λόγους. Ελπίζω να εισακουσθεί. Η Ελλάς πρέπει να βοηθήσει τον συριακό λαό είτε τα θύματα είναι Μουσουλμάνοι είτε είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί του Πατριαρχείου Αντιοχείας.

6. Όντως είναι συγκινητικές οι εκδηλώσεις απλών πολιτών και εφημερίδων της Τουρκίας που ευχαριστούν την Ελλάδα. Η ανθρωπιά δεν πρέπει ποτέ να χαθεί. Αλλά ο λαός της Τουρκίας έχει ελάχιστη συμμετοχή στη διαμόρφωση των παγίων γραμμών της Εξωτερικής Πολιτικής. Και ας γίνει κάτι σαφές: Την βοήθεια δεν την δίνουμε για να πάρουμε διπλωματικά ανταλλάγματα. Την δίνουμε διότι αυτό διδάσκουν οι Χριστιανικές και δημοκρατικές παραδόσεις μας. Υπό αυτή την έννοια ακόμη και ο όρος “διπλωματία των σεισμών” είναι λανθασμένος.

Άρθρο στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ, 24-25.2.2023

Ομολογώ ότι χάρηκα όταν είδα πολλές ελληνικές σημαίες να κυματίζουν, μαζί με τις κυπριακές, κατά την τελετή  ανακήρυξης του Νίκου Χριστοδουλίδη στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αν είχε εκλεγεί ο αντίπαλός του, ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, θα ανέμιζαν στον χώρο τα κόκκινα λάβαρα του κομμουνιστικού κόμματος ΑΚΕΛ. Ο Μαυρογιάννης είναι αξιόλογος διπλωμάτης και φρόντισε να μην τονίζει τη στήριξή του από το ΑΚΕΛ, αλλά αν είχε νικήσει, η παράταξη που τον υποστήριξε θα διεκδικούσε έντονη παρουσία και ουσιαστική παρέμβαση.

Θυμίζω, για όσους δεν παρακολουθούν τις Κυπριακές εξελίξεις, ότι το ΑΚΕΛ κυβέρνησε κατά την πενταετία 2008-2013 με Πρόεδρο Δημοκρατίας τον Δημήτρη Χριστόφια. Η περίοδος της αριστερής διακυβέρνησης στην Κύπρο συνδέεται με τη χρεωκοπία, με την έλευση της Τρόικας, με τη φονική έκρηξη στη Ναυτική Βάση στο Μαρί, με την προσπάθεια εθνικού αποχρωματισμού της παιδείας και με άλλες αρνητικές πτυχές.

Η  ερμηνεία της νίκης του πρώην Υπουργού και διπλωμάτη Νίκου Χριστοδουλίδη με βάση την κομματική στήριξη από τα κεντρώα κόμματα είναι ελλιπής. Είναι γεγονός ότι ο νέος Πρόεδρος, ο οποίος θα αναλάβει καθήκοντα από την 1η Μαρτίου, είχε απέναντί του τον κομματικό μηχανισμό των δύο μεγάλων κομμάτων, του δεξιού Δημοκρατικού Συναγερμού και του κομμουνιστικού ΑΚΕΛ. Αλλά για να δούμε την πλήρη εικόνα πρέπει να θυμηθούμε ότι πάνω και από τις κομματικές δεσμεύσεις πολλοί Έλληνες της Κύπρου θέτουν τον προβληματισμό τους για το είδος της λύσης του Κυπριακού. Το είδαμε άλλωστε και το 2004 όταν το συντριπτικό ΟΧΙ στο Σχέδιο Ανάν προήλθε και από ψηφοφόρους κομμάτων που είχαν ταχθεί υπέρ.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης κέρδισε την εμπιστοσύνη των Κυπρίων πολιτών οι οποίοι δεν θέλουν μία λύση, που θα νομιμοποιεί την τουρκική εισβολή και κατοχή. Που προβληματίζονται για την παρουσία πολλών χιλιάδων παρανόμων εποίκων στα Κατεχόμενα. Που ανησυχούν για τη δημογραφική συρρίκνωση του Κυπριακού Ελληνισμού και από την προσπάθεια εισόδου παρατύπων μεταναστών. Ψηφίσθηκε από πολίτες διαφόρων κομματικών προελεύσεων, οι οποίοι δεν επιθυμούν τον αφελληνισμό της παιδείας και γενικότερα της συνειδήσεως. Βεβαίως η Κύπρος είναι ανεξάρτητο κράτος-μέλος της Ευρ. Ένωσης, αλλά είναι δικαίωμα των Ελλήνων κατοίκων της να διατηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα ως αναπόσπαστο κομμάτι του εκτός Ελλάδος Ελληνισμού.

Η εμπειρία του Νίκου Χριστοδουλίδη ως Υπουργού Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη τον βοηθεί να κατανοήσει ακόμη καλύτερα ότι το Κυπριακό δεν είναι πρόβλημα συνεννόησης μεταξύ των δύο κοινοτήτων της Μεγαλονήσου, αλλά πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Ούτε οι σεισμοί ούτε μία πιθανή αλλαγή στην ηγεσία της Τουρκίας πρόκειται να αλλάξουν αυτήν την πραγματικότητα. Ο εκάστοτε Κύπριος Πρόεδρος, όταν συνομιλεί με Τουρκοκυπρίους πολιτικούς, ας έχει υπ’ όψιν του ότι οι συνομιλητές  του ελέγχονται από τον τουρκικό στρατό κατοχής. Είδαμε και την αντίδραση του ψευδοϋπουργού Εξωτερικών των Κατεχομένων, του κ. Ερτουγρούλογλου. Θύμωσε διότι ο Χριστοδουλίδης μίλησε για απαλλαγή από τα κατοχικά στρατεύματα!

Ο νέος Πρόεδρος ενδιαφέρεται για την αμυντική θωράκιση της Κύπρου και για την ανάπτυξη πιο στενής συνεργασίας με την Ελλάδα. Είναι ανάγκη να ενισχυθεί ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος και ο Ενιαίος Πολιτιστικός Χώρος μεταξύ των δύο κρατών. Καλή επιτυχία στον Νίκο Χριστοδουλίδη!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 18.2.2023

Μπροστά στον ανθρώπινο πόνο κάθε πολιτική  ανάλυση έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Ο σεισμός στην Τουρκία και στη Συρία ευαισθητοποίησε και ορθώς τα ανθρωπιστικά αισθήματα των Ελλήνων και κινητοποίησε τους μηχανισμούς της Πολιτείας. Καλά κάνουμε και βοηθούμε ως Κράτος, ως Εκκλησία, ως πολίτες. Δεν είμαστε αφελείς ούτε ανιστόρητοι για να προσδοκούμε άμεση αλλαγή των τουρκικών στόχων στα θέματα που μας αφορούν. Αλλά αυτή τη στιγμή προηγείται η σωτηρία και η ανακούφιση των ανθρωπίνων υπάρξεων. Είτε είναι Τούρκοι, είτε Κούρδοι, είτε Άραβες Μουσουλμάνοι, είτε αραβόφωνοι Χριστιανοί.

Ο φονικός σεισμός έπληξε μία ιστορική περιοχή, η οποία μοιράζεται μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Στα μέρη αυτά επιβιώνουν μνήμες ιστορικές, μνημεία, τοπωνύμια και θρησκευτικά καθιδρύματα που έχουν στενή σύνδεση με τον Ελληνισμό. Η ΝΑ Τουρκία και οι πληγείσες περιοχές της Συρίας έχουν άρρηκτους δεσμούς με την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Επιγόνων, καθώς και με την πολιτιστική παρουσία της Ελληνορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας.

Η Αλεξανδρέττα-Ισκεντερούν, παραλιακή πόλη στη Μεσόγειο, βρίσκεται απέναντι από το ακρωτήριο της Καρπασίας, της βορειοανατολικής αιχμής της   Κύπρου. Το ονομά της προέρχεται από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος στα αραβικά λέγεται Ισκαντέρ. Είναι μία από τις Αλεξάνδρειες που ίδρυσε ο ίδιος ο Μακεδών στρατηλάτης. Το 1964 ήταν η βάση του τουρκικού στόλου, ο οποίος ετοιμαζόταν να μεταφέρει στρατό για απόβαση στην Κύπρο. Η απόβαση αναβλήθηκε για 10 χρόνια. Λέγεται ότι το καλοκαίρι του 1964 την εμπόδισε ο Πρόεδρος Τζόνσον των ΗΠΑ.

Η Αντιόχεια στα τουρκικά λέγεται Αντάκυα. Είναι η ιστορική πόλη που είχε ακμάσει στην ελληνιστική εποχή. Εκεί για πρώτη φορά ακούσθηκε ο όρος: Χριστιανοί. Έδρα ενός από τα 4 Πρεσβυγενή Πατριαρχεία της Ορθοδοξίας. Σήμερα η πολη ανήκει στην Τουρκία και η έδρα του Πατριαρχείου έχει μεταφερθεί στη Δαμασκό.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος  υπενθύμισε σε μήνυμά του ότι στις πληγείσες περιοχές από τις δύο πλευρές των συνόρων κατοικεί σημαντικός αριθμός Ορθοδόξων Χριστιανών. Πρόκειται για τους αραβοφώνους Ορθοδόξους του Πατριαρχείου Αντιοχείας, οι οποίοι αυτοχαρακτηρίζονται Ρούμ Ορτοντόξ, δηλαδή Ρωμηοί- Βυζαντινοί Ορθόδοξοι. Η λέξη Ρουμ προέρχεται από τη Νέα Ρώμη- Κωνσταντινούπολη. Δηλώνουν ότι είναι απόγονοι των Βυζαντινών. Στους ναούς τους στη Συρία, στον Λίβανο  στη ΝΑ Τουρκία και αλλού ψάλλουν κυρίως στα αραβικά, αλλά και στα ελληνικά. Πολλοί ναοί τους ήδη υπέστησαν ζημίες από τον σεισμό.

Μία πόλη της Συρίας που επλήγη είναι και το Χαλέπι. Εκεί η Ορθόδοξη Μητρόπολη ονομάζεται Μητρόπολη Βεροίας και Αλεξανδρέττας. Στην ελληνιστική περίοδο οι Σελευκίδες ονόμασαν την πόλη Βέροια για να διακηρύξουν τις μακεδονικές ρίζες τους. Σήμερα η Μητρόπολη Βεροίας στη Βόρειο  Ελλάδα φιλοξενεί Ορθόδοξες μοναχές από τη Βέροια της Συρίας.

Χρήσιμη υπενθύμιση λόγω και της καταστάσεως στη Κύπρο: Στις αρχές του 20ού αιώνα στον Νομό της Αλεξανδρέττας ζούσαν λίγοι Τούρκοι και πολύ περισσότεροι  Άραβες. Οι Γάλλοι, που διοίκησαν τη Συρία στον Μεσοπόλεμο, θέλοντας να έχουν την Τουρκία με το μέρος τους σε έναν ενδεχόμενο Παγκόσμιο Πόλεμο, τής ανέθεσαν την εποπτεία. Η Τουρκία έφερε Τούρκους, έδιωξε τους ντόπιους, ζήτησε και πέτυχε δημοψήφισμα και το 1939 κατέστησε την περιοχή της Αλεξανδρέττας επαρχία της Τουρκίας με το όνομα Χατάυ.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 11.2.2023

Υποκλίνομαι με σεβασμό στην ηρωική μνήμη των δύο παλληκαριών, ιπταμένων αξιωματικών της Πολεμικής Αεροπορίας μας, που έπεσαν στο Ιόνιο Πέλαγος. Εύχομαι ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή της και να δώσει δύναμη και παρηγορία στις οικογένειές τους.

Έρχομαι στο κυρίως θέμα του σημερινού προβληματισμού: Ποιον προτιμούμε να κερδίσει στις τουρκικές Προεδρικές εκλογές; Τον Ερντογάν ή τον άγνωστο μέχρι σήμερα – τουλάχιστον μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές- εκπρόσωπο των έξι κομμάτων της Αντιπολίτευσης; Απαντώ αμέσως: Ούτε τον ένα ούτε τον άλλο. Μας ενδιαφέρει η ενίσχυση της Άμυνας και η διπλωματική μας θωράκιση. Όποιος κι αν εκλεγεί, λίγα πράγματα θα αλλάξουν τα ελληνοτουρκικά.

Δεν ανήκω σε αυτούς που ενθουσιάζονται με τη διακήρξη των 6 κομμάτων της Αντιπολίτευσης. Εξ αυτών ας σημειώσουμε ότι μόνο ο Κιλιτσντάρογλου και η Ακσενέρ έχουν κόμματα με αξιόλογο ποσοστό. Οι άλλοι δύο, Μπαμπατζάν και Νταβούτογλου, είναι πρώην συνεργάτες του Ερντογάν, οι οποίοι προσφάτως σχημάτισαν κόμμα, και οι έτεροι δύο εκφράζουν πολύ μικρά κόμματα. Διαβάζω, λοιπόν, ότι οι έξι αρχηγοί δεσμεύονται να λύσουν τις ελληνοτουρκικές διαφορές με βάση «το Διεθνές Δίκαιο και την ευθυδικία, χωρίς να διακυβεύονται τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας». Δηλαδή εμμέσως  δηλώνουν ότι αν δεν τους συμφέρει το Διεθνές Δίκαιο θα βάλουν σε προτεραιότητα μία άλλη λύση ή ερμηνεία ώστε να προασπίσουν αυτό που εκείνοι ορίζουν ως εθνικό συμφέρον της Τουρκίας.

Γράφουν επίσης ότι: «δεν θα επιτρέψουμε καμία εξέλιξη που μπορεί να βλάψει τα πεδία κυριαρχίας μας στο Αιγαίο Πέλαγος» . Με μία μονοκονδυλιά ακυρώνουν όλα τα ειρηνόφιλα ευχολόγια που περιλαμβάνει η διακήρυξή τους και λένε ωμά ότι θα χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο- όχι κατ΄ανάγκην ειρηνικό- για να κατοχυρώσουν αυτά που θεωρούν ως πεδία κυριαρχίας στο Αιγαίο με τη δική τους ανάγνωση, η οποία δεν συμπίπτει με τη δική μας ή με την καλώς νοούμενη εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θαλάσσης.

Εν αντιθέσει με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα η Τουρκία έχει  σταθερές γραμμές στην εξωτερική πολιτική της και δεν παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις όποτε αλλάζει η κυβέρνηση. Αποχρώσεις διακριτές υπάρχουν, όχι όμως εντυπωσιακή αλλαγή πολιτικής. Τα εθνικά συμφέροντα ταυτίζονται με τα κρατικά συμφέροντα και με ένα Κράτος θεοποιημένο, το οποίο υπερτερεί και υπερέχει των κομματικών διαφορών. Με απλά λόγια η Ελλάς πρέπει να είναι έτοιμη για κάθε ενδεχόμενο και να μην επαναπαύεται με θεωρήσεις του τύπου: Οι επόμενοι, αν εκλεγούν, θα είναι ηπιότεροι και λιγότερο επιθετικοί.

Ο Κιλιτσντάρογλου εκφράζει τους Κεμαλιστές και κατηγορεί τον Ερντογάν για ενδοτισμό. Η Ακσενέρ προέρχεται από τους ακραίους εθνικιστές του Μπαχτσελί. Την εισβολή στην Κύπρο την έκανε ως Πρωθυπουργός ο σοσιαλδημοκράτης Ετσεβίτ. Και την κρίση στα Ίμια την προκάλεσε η κυβέρνηση της Τανσού Τσιλέρ, η οποία εμφανιζόταν ως φιλοδυτική και εκσυγχρονίστρια.

Ναι, μας ανησυχεί η ρητορική επιθετικότητα του νυν Προέδρου Ερντογάν. Αλλά δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις ότι αν εκλεγεί Πρόεδρος από την Αντιπολίτευση θα λυθούν όλα με μία μαγική ράβδο.

Ένας προκλητικός γείτονας δεν αντιμετωπίζεται με υποχωρήσεις, όπως προτείνουν κάποιες φωνές, αλλά με πειστική Αποτρεπτική  ισχύ, με συμμαχίες και με εθνική ενότητα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 4.2.2023