Άρθρα

Είχα την ευκαιρία προ ολίγων ημερών να επισκεφθώ την έκθεση εφημερίδων και περιοδικών με τίτλο «Ο Ελληνικός Τύπος της Σμύρνης, 1831-1922», η οποία φιλοξενήθηκε στο Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Αθηνών. Την Έκθεση διοργάνωσε η δραστήρια Ένωση Σμυρναίων με τον ακούραστο Πρόεδρό της Στρατηγό ε.α. Ευάγγελο Τσίρκα και τον λόγιο Γενικό Γραμματέα της Νίκο Βικέτο. Την υποστήριξε η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρία της Ελλάδος.

Η Ένωση Σμυρναίων οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή για δύο λόγους. Πρώτον για να αναδείξει την ιστορική εφημερίδα «Μικρασιατική Ηχώ», η οποία και σήμερα εξακολουθεί να εκδίδεται. Δεύτερον για να προβληθεί η σπάνια συλλογή της Ενώσεως, στην οποία συμπεριλαμβάνονται εφημερίδες, περιοδικά και ημερολόγια, τα οποία είχαν διασώσει διακεκριμένοι δημοσιογράφοι από τη Σμύρνη, όπως ο Χρήστος Σολομωνίδης και ο Φίλιππος Φάλμπος. Η έκθεση αυτή έρχεται ως συνέχεια μιάς σειράς εκδηλώσεων και εκθέσεων που είχε διοργανώσει προ δύο ετών η Ένωση Σμυρναίων για τη συμπλήρωση ενενήντα ετών από τη Μικρασιατική τραγωδία.

Ο αείμνηστος Χρήστος Σολομωνίδης, άξιο τέκνο της Ιωνικής γης και πολυβραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών, στο βιβλίο του «Η δημοσιογραφία στη Σμύρνη» καταγράφει 135 τίτλους ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών. Άλλωστε η θρυλική Σμύρνη, διάσημη από την αρχαιότητα και ποτισμένη με αίμα Χριστιανών μαρτύρων, είχε το 1922 κατ’ εξοχήν ελληνικό χαρακτήρα. 140.000 ήσαν οι Έλληνες κάτοικοι και 80.000 οι Τούρκοι. Η Ορθόδοξη Ελληνική Κοινότητα συσπειρωμένη γύρω από την Εκκλησία της διέπρεπε στο εμπόριο, στα γράμματα και στην Εκπαίδευση.

Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του Τύπου στη Σμύρνη διαδραμάτισαν τα εκκλησιαστικά έντυπα. Σημαντικότερο ήταν το περιοδικό «Ιερός Πολύκαρπος», το οποίο εξεδίδετο από την Ορθόδοξη Αδελφότητα Η ΕΥΣΕΒΕΙΑ υπό την ευλογία του Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου Καλαφάτη. Πρόκειται για τον εθνοϊερομάρτυυρα Επίσκοπο, τον οποίο κατακρεούργησε ο τουρκικός όχλος τον Αύγουστο του 1922.

Οι Σμυρναίοι και οι άλλοι Μικρασιάτες, που ζουν σήμερα στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις, τιμούν ιδιαιτέρως τη μνήμη των Αγίων της Μικράς Ασίας και ιδιαιτέρως του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης και των εκατοντάδων κληρικών, οι οποίοι σφαγιάσθηκαν το 1922. Με τη δυναμική παρουσία τους και τις εκδηλώσεις τους μάς θυμίζουν ότι στη Σμύρνη δεν έγινε «συνωστισμός» , αλλά γενοκτονία.

Στις 25 Μαίου θα κληθούμε να αναδείξουμε τους νέους εκπροσώπους μας στην Ευρωβουλή. Για πρώτη φορά οι εκλογές αυτές θα γίνουν με σταυρό στους υποψηφίους και με ενιαίο ψηφοδέλτιο για όλη την Ελληνική Επικράτεια. Οι εκλογές συμπίπτουν με μία περίοδο αναζήτησης ρόλου και ταυτότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι περισσότεροι πολίτες των κρατών – μελών δεν είναι ευχαριστημένοι από την αντίδραση της Ένωσης στην οικονομική κρίση. Υπάρχουν παράπονα για έλλειψη πνεύματος αλληλεγγύης, για δημοκρατικό έλλειμμα, για δύσκολη πρόσβαση του πολίτη και των αιτημάτων του στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων.

Όλα αυτά είναι σεβαστά και κατανοητά και μπορούν να λυθούν μόνο αν ενδυναμώσουμε τη φωνή μας και την παρουσία μας στην Ευρωβουλή, η οποία εκφράζει τη βούληση των πολιτών. Οι αγώνες θα δοθούν μέσα στην Ευρώπη, διότι εκεί ανήκουμε και εκεί πρέπει να ανήκουμε. Παραλλήλως έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα, να αγωνισθούμε για τα εθνικά μας θέματα, να διαφυλάξουμε την ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας, τη γλώσσα μας και την πολιτιστική μνας κληρονομιά. Με απλά λόγια να ενισχύσουμε τη φωνή της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού μέσα στην Ένωση των 28 κρατών μελών.

Πρέπει να στείλουμε στο Ευρωκοινοβούλιο ανθρώπους, οι οποίοι θα αγωνισθούν για εθνικώς αξιοπρεπείς λύσεις στο Κυπριακό, το Μακεδονικό, το Βορειοηπειρωτικό και το ζήτημα της ΑΟΖ, που θα σταματούν κάθε προκλητική εμφάνιση του εθνικισμού των γειτονικών χωρών, που θα προασπίζουν με θάρρος την Ορθόδοξη Χριστιανική κληρονομιά του λαού μας, που θα υπερασπίζονται με υπερηφάνεια την εθνική μας κυριαρχία. Ανθρώπους, οι οποίοι θα μάχονται για αρχές και αξίες, για τα δικαιώματα των οικονομικά αδυνάτων, των πολυτέκνων, των νέων μας που ταλαιπωρούνται από την ανεργία.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε παραχωρήσει ένα μέρος της κυριαρχίας μας, αλλά όχι ολόκληρη την εθνική και κρατική μας κυριαρχία. Η Συνθήκη της Λισσαβόνας, η οποία είναι ο Καταστατικός Χάρτης της Ένωσης ορίζει σε ποιους τομείς η Ένωση παρεμβαίνει και νομοθετεί, σε ποιους άλλους τομείς συνεργάζεται και συντονίζεται με τα κράτη μέλη πριν ληφθούν οι κοινές αποφάσεις και σε ποιους τομείς τα κράτη μέλη έχουν το δικαίωμα να νομοθετούν χωρίς καμμία ανάμιξη των ευρωπαϊκών οργάνων. Δηλαδή επιτρέπεται έντονη παρέμβαση της Ευρώπης σε θέματα οικονομικά και νομισματικά και σημαντική παρέμβαση σε θέματα μετανάστευσης, περιβάλλοντος κ.α. Οι τομείς στους οποίους η Ένωση δεν παρεμβαίνει, διότι σέβεται την εθνική ταυτότητα των λαών που την αποτελούν, είναι κυρίως οι σχέσεις Εκκλησίας- Πολιτείας και το περιεχόμενο της παιδείας. Στα θέματα αυτά η Ελλάς, όπως και κάθε χώρα της Ε.Ε., αποφασίζει μόνη της με κριτήριο την Ορθόδοξη Παράδοσή της, την Ιστορία της και την εθνική της αξιοπρέπεια.
Στην Ευρώπη μπορούμε και πρέπει να αγωνισθούμε ως Ορθόδοξοι Έλληνες. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη δυνατότητα για αλλαγή ευρωπαϊκού Νόμου ή Οδηγίας, όπως προβλέπει η Συνθήκη της Λισσαβόνας. Αν συγκεντρωθούν 1.000.000 υπογραφές από πολίτες διαφορετικών χωρών τότε γίνεται δημοψήφισμα πανευρωπαϊκό, ώστε να ακουσθεί αυτούσια η φωνή των πολιτών. Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στην Εκκλησία της Ελλάδος που εκπροσωπούνται ήδη με γραφεία στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει την ευκαιρία να ακουσθούν οι απόψεις τους για μία σειρά κρισίμων θεμάτων. Η Συνθήκη της Λισσαβόνας θεσμοθετεί τον διάλογο των ευρωπαϊκών θεσμών με τις μεγάλες Χριστιανικές Ομολογίες και τα άλλα θρησκεύματα και αναγνωρίζει τον σπουδαιότατο ρόλο τους στην κοινωνία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ούτε ανθόκηπος μυροβόλος ούτε μπαμπούλας. Είναι χώρος συνεχών αγώνων και διεκδικήσεων. Θα αγωνισθούμε με το κεφάλι ψηλά ως Ορθόδοξοι Έλληνες. Με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Και θα θυμίσουμε στη Ευρώπη τις ελληνικές και χριστιανικές της ρίζες!

Οι αποδομητές της Ιστορίας μας και οι αρνητές του ρόλου της Εκκλησίας επιδιώκουν να αποκόψουν τον λαό μας από τις πνευματικές αξίες που προετοίμασαν το δοξασμένο 1821. Λάθος τους μεγάλο, διότι η μεγάλη Ελληνική Επανάσταση μπορεί και πρέπει να είναι οδηγός για κάθε Ελληνα σε όλες τις δύσκολες περιόδους που κατά καιρούς διανύουμε. Απέναντι στην παρούσα πνευματική, ηθική και οικονομική κρίση το 1821 μάς διδάσκει και μας χαρίζει ελπίδα και αισιοδοξία. Εστω συγκρατημένη, αλλά πάντως αισιοδοξία. Μας θυμίζει ότι αντιμετωπίσαμε ως έθνος δυσκολότερες καταστάσεις, αλλά επιβιώσαμε. Ετσι θα επιβιώσουμε και σήμερα. Με τα ελληνορθόδοξα ιδανικά του 1821, με σεβασμό στο παρελθόν και με πίστη στο παρόν και το μέλλον του Ελληνισμού.

Το 1821 μας δίνει χρήσιμα μηνύματα για να ξεπεράσουμε την κρίση. Μας θυμίζει ότι ο Ελληνισμός ποτέ δεν βασίστηκε στη δύναμη των αριθμών. Ολιγάριθμοι οι Ελληνες, αλλά με μεγάλο πνευματικό πλούτο: την Ορθοδοξία, την ιστορική συνέχεια, τη γλώσσα, το κοινοτικό πνεύμα αλληλεγγύης, τη ναυτοσύνη και το εμπορικό δαιμόνιο, την αγωνιστικότητα και το αντιστασιακό πνεύμα τους. Σήμερα καλούμαστε να αξιοποιήσουμε την κληρονομιά του παρελθόντος για να αντλήσουμε δυνάμεις και να ορθώσουμε το ανάστημά μας μέσα στην οικογένεια των ευρωπαϊκών λαών όπου ανήκουμε. Στην Ενωμένη Ευρώπη, παρά τα προβλήματά της, θα δώσουμε μάχες νικηφόρες, αν αποφασίσουμε να παραμείνουμε ορθόδοξοι Ελληνες, υπερήφανοι αλλά όχι αλαζόνες, πατριώτες και όχι ρατσιστές, δημοκράτες, αλλά αντίθετοι στην ασυδοσία, οικουμενικοί, αλλά όχι θύματα της υλιστικής παγκοσμιοποιήσεως, επιχειρηματικά δραστήριοι και ταυτόχρονα φιλάνθρωποι, με σεβασμό στην εθνική ταυτότητα, χωρίς να κλεινόμαστε στο καβούκι μας. Με παραδοσιακές αξίες που μας κρατούν επί αιώνες, όπως η οικογένεια, αλλά και με τολμηρά ανοίγματα στην επιχειρηματικότητα και τις νέες τεχνολογίες.

Το 1821 μάς διδάσκει να μην απογοητευόμαστε, να μην απελπιζόμαστε. Επί τετρακόσια -και για εμάς τους Μακεδόνες πεντακόσια- χρόνια προσπαθούσαμε να εξεγερθούμε κατά των Τούρκων αλλά αποτυγχάναμε. Η Μεγάλη Ιδέα και οι προφητείες του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού κράτησαν αναμμένη τη δάδα που κινδύνευε να σβήσει. Και τελικά ελευθερωθήκαμε. Εστω και με τη δημιουργία αυτού του μικρού κρατιδίου του 1830. Και τα σημερινά προβλήματα θα ξεπεραστούν. Είμαι αισιόδοξος, γιατί είμαι Ελληνας ορθόδοξος!

Καθώς ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε τη διπλή εορτή, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την Ελληνική Επανάσταση, είναι χρήσιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι το 1821 ήταν ταυτοχρόνως μία εθνική και μία οικουμενική, πανανθρώπινη επανάσταση. Ηταν πρωτίστως εθνική εξέγερση με σύνθημα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Ορθόδοξη πίστη, αντιστασιακό πνεύμα του Ελληνισμού, κοινοτική αυτοδιοίκηση, κρυφά και φανερά σχολεία, η ικανότητα του έθνους μας στο εμπόριο και τη ναυτιλία, αυτά ήσαν τα κυριότερα θεμέλια της εθνικής ανεξαρτησίας. Υπάρχει, όμως, και η οικουμενική διάσταση του Αγώνος. Το 1821 ξεπέρασε τα σύνορα και συγκίνησε πολλά έθνη ανά την υφήλιο.

Αραβόφωνοι ορθόδοξοι χριστιανοί, οι Ρουμ Ορτοντόξ του Λιβάνου, ξεσηκώθηκαν μαζί μας κατά των Τούρκων. Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης κατέβηκε από τη Βόρειο Ηπειρο για να τους ενσωματώσει στην κοινή προσπάθεια. Ακόμη και σήμερα στα σπίτια των Ρωμιών ορθοδόξων του Λιβάνου και της Συρίας βρίσκεις εικόνες του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, αν και ο ίδιος ουδέποτε επισκέφθηκε την περιοχή αυτή.

Κατά το Α’ Επιστημονικό Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου για τις ιστορικές πηγές του 1821 (κυκλοφορείται ήδη ο σχετικός τόμος) κατατέθηκαν μαρτυρίες για τη συμβολή του 1821 στην επαναστατική διάθεση των Ιταλών του 19ου αιώνος και στην ενοποίηση της Ιταλίας. Αντιθέτως με όσα διαδίδουν ορισμένοι ξενομανείς, η Ελληνική Επανάσταση αφύπνισε τους Ιταλούς επαναστάτες και δεν συνέβη το αντίθετο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκινήθηκαν από την ελληνική εξέγερση και έστειλαν πολλούς φιλέλληνες, όπως ο ιατρός Σάμουελ Γκρίντλεϊ Χάου. Ο Διονύσιος Σολωμός στον «Υμνον εις την Ελευθερίαν» τονίζει ότι με την Εθνεγερσία των Ελλήνων «γκαρδιακά εχαροποιήθη και του Βάσιγκτον η γη», η χώρα του Τζορτζ Ουάσινγκτον, δηλαδή οι ΗΠΑ. Στη Λατινική Αμερική πολλές εξεγέρσεις εντοπίων κατά των αποικιοκρατών εμπνεύσθηκαν από την Ελληνική Επανάσταση.

Στη δυτική Ευρώπη ο φιλελληνισμός επηρέασε τον λαό και τους διανοητές. Ο Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά απεικόνισε συγκλονιστικά τη σφαγή της Χίου, ενώ για το ίδιο γεγονός ο Βίκτορ Ουγκό έγραψε το περίφημο ποίημα «Το Ελληνόπουλο». Στη Ρωσία, ο Πούσκιν έγραψε έργα σχετικά με το 1821. Η Εξοδος του Μεσολογγίου προκάλεσε διαδηλώσεις φοιτητών στο Παρίσι και στο Λονδίνο.
Αθάνατο 1821, ελληνικό και πανανθρώπινο!

Ξημέρωνε η 14η Μαρτίου 1957. Στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας η αγχόνη των Αγγλων αποικιοκρατών έκοβε το νήμα της σύντομης ζωής του δεκαοκτάχρονου μαθητή και ποιητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Ο Βαγορής, όπως τον φώναζαν, από την Πάφο είχε ενταχθεί στο απελευθερωτικό κίνημα της ΕΟΚΑ για την Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Οταν αποφάσισε να ανέβει στο βουνό για να αποτινάξει τη βρετανική κυριαρχία, ο νεαρός μαθητής άφησε ένα ποίημα στους δασκάλους και τους συμμαθητές του:
«Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Κόρη πανώρια, θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ…»

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης και άλλοι οκτώ Ελληνες της Κύπρου απαγχονίσθηκαν για την Ενωση με την Ελλάδα. Πολλοί άλλοι συναγωνιστές τους έπεσαν μαχόμενοι εναντίον πολλαπλασίων δυνάμεων. Στα Φυλακισμένα Μνήματα των Κεντρικών Φυλακών οι τάφοι τους αποτελούν αιώνιο προσκύνημα του Ελληνισμού και δίπλα τους ως ακοίμητος φρουρός στέκεται μία λήκυθος με χώμα από τον Παρθενώνα. Με το αίμα τους, με την αγωνία τους, με τον αγώνα τους, με τα ποιήματά τους, με τις μαθητικές διαδηλώσεις οι έφηβοι και τα κορίτσια της Κύπρου έδωσαν κατά την τετραετία 1955-1959 το μήνυμα ότι ήταν, είναι και θα παραμείνουν υπερήφανοι Ελληνες!

Και τώρα τι θα έλεγε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης αν τον είχαμε μπροστά μας; Φοβούμαι ότι θα έκλαιγε βλέποντας τα διάφορα σχέδια τύπου Ανάν και Μπαν Κι Μουν να προσπαθούν να νομιμοποιήσουν τα τετελεσμένα της τουρκικής εισβολής και να προωθούν έναν σταδιακό αφελληνισμό της Μεγαλονήσου. Θα φώναζε σήμερα ο Παλληκαρίδης ότι η θυσία του δεν πρέπει να πάει χαμένη. Οτι για άλλα ιδανικά αγωνίσθηκε σύσσωμος ο Κυπριακός Ελληνισμός -πλην της ηγεσίας του κομμουνιστικού ΑΚΕΛ- κατά της αποικιοκρατίας. Θα μας θύμιζε τους προαιώνιους δεσμούς της Κύπρου με τον Ελληνισμό από την εποχή που ο βασιλεύς Κινύρας έστειλε μία ασπίδα ως συμβολική συμμετοχή στην Πανελλήνια εκστρατεία κατά της Τροίας. Θα εξέφραζε την πικρία του για την ανοχή που επιδεικνύουν ορισμένοι σύγχρονοι Ελληνοκύπριοι στα διχοτομικά σχέδια με τα παραπλανητικά περιτυλίγματα.

Ο Παλληκαρίδης θυσιάσθηκε για μία Κύπρο ελεύθερη και ελληνική!

Από την εποχή του κομμουνιστικού αθεϊστικού καθεστώτος στην Αλβανία η γείτων χώρα επιχειρεί με προπαγανδιστικό τρόπο να διεκδικήσει τους υπερήφανους Έλληνες Αρβανίτες, ή ορθότερα τους Αρβανιτόφωνους συμπατριώτες μας. Επειδή στην εποχή μας είναι απαραίτητο να ξέρουμε την ιστορία μας και επειδή οι προπαγάνδες και οι σκοπιμότητες καθίστανται έντονες και διαβρωτικές θεωρώ πολύ χρήσιμο το πρόσφατο βιβλίο του Κώστα Καραστάθη με τίτλο: « Έλληνες από το Άρβανον» και υπότιτλο « Η αλήθεια για την ταυτότητα των Αρβανιτών εποίκων μας». Η ιστορική μελέτη του διακεκριμένου και πολυβραβευμένου συγγραφέως και εκπαιδευτικού έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις ΑΘΩΣ το 2014, μόλις προ ολίγων ημερών, και δίνει την δυνατότητα σε όλους μας, ειδικούς και μη, να μάθουμε περισσότερα για την καταγωγή, την συνείδηση και το γλωσσικό ιδίωμα των Αρβανιτοφώνων.

Ο Κώστας Καραστάθης, με τεκμηριωμένο και κατανοητό λόγο, κατορθώνει να παρουσιάσει τα κυριώτερα συμπεράσματα των μελετών ειδικών ιστορικών και βαλκανιολόγων για το θέμα αυτό. Αφορμή έλαβε από τα αρβανίτικα τοπωνύμια του χωριού της, της Μαλεσίνας Λοκρίδος. Μας δίνει με πειστικότητα τις απαντήσεις και μας πείθει ότι άλλο πράγμα είναι οι Αλβανοί και άλλο οι Αρβανίτες. Οι Αλβανοί αποκαλούν τη φυλή τους Σκιπετάρ και τη χώρα τους Σκιπερία, χώρα των αετών. Ενώ ο όρος Αρβανίτης σημαίνει τον Έλληνα από το Άρβανον ή Άρβωνα, δηλαδή την Βόρειο Ήπειρο. Βυζαντινοί συγγραφείς, όπως η Άννα η Κομνηνή, προσδιορίζουν το Άρβανον ως περιοχή της Ηπείρου, από την οποία κατέβηκαν κατά τον 13ο και 14ο αιώνα Έλληνες Βορειοηπειρώτες προς την Αττική και την Πελοπόννησο. Γιατί έφυγαν από τον τόπο τους; Άλλοι διότι κυνηγήθηκαν από τους Σέρβους του Στεφάνου Δουσάν και άλλοι διότι εκλήθησαν ως ικανοί στρατιώτες (μισθοφόροι) από τους αυτοκράτορες της ύστερης Βυζαντινής περιόδου. Μετά την Άλωση οι Αρβανίτες αυτοί, δηλαδή οι Έλληνες που μιλούσαν και ελληνικά και αρβανίτικα, έφυγαν κυρίως προς την Ιταλία και μάλιστα στρατολογήθηκαν ως μισθοφόροι (stradioti) από τους Δόγηδες της Βενετίας. Στα Βενετικά αρχεία σώζονται έγγραφα που καταγράφουν την ελληνική συνείδηση των Αρβανιτών. Οι ίδιοι δηλώνουν την ελληνική εθνικότητά τους και οι Βενετοί δημόσιοι λειτουργοί την καταγράφουν.

Σήμερα ορισμένοι ανιστόρητοι ή προπαγανδιστές επιχειρούν να ταυτίσουν το διαφορετικό γλωσσικό ιδίωμα με μία δήθεν διαφορετική εθνική ταυτότητα. Όμως οι Αρβανιτόφωνοι Έλληνες με τη συμμετοχή τους στους εθνικούς αγώνες και με κάθε άλλη εκδήλωση δηλώνουν ότι ουδεμία σχέση έχουν με τους Αλβανούς, τη γλώσσα τους και τον πολιτισμό τους. Ο Κ. Καραστάθης παρουσιάζει μαρτυρίες Αρβανιτών Ελλήνων, οι οποίοι πολέμησαν το 1940 και ομολογούν ότι όταν μπήκαν με τον στρατό μας στην Αλβανία δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν. Τα αλβανικά έχουν μεγάλες διαφορές από τα αρβανίτικά και η διγλωσσία των Αρβανιτών δεν υποδηλώνει διαφορετική εθνική συνείδηση.

Στα Βαλκάνια και στη Μικρά Ασία έχουμε παρατηρήσει και άλλα φαινόμενα όπου η διάλεκτος διαφέρει από την πραγματική εθνική ταυτότητα. Έχουμε δει Έλληνες να μιλούν ελληνοβουλγαρικές διαλέκτους στη Μακεδονία, τουρκικά στην Καππαδοκία, Βλαχικά στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο, παραμένοντας ταυτόχρονα πιστοί στην ελληνική πατρίδα και στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αντιθέτως έχουμε δει Τουρκοκρητικούς και Τουρκοκύπριους να μιλούν ελληνικά αλλά να έχουν ανθελληνικό φρόνημα και να σφάζουν Έλληνες. Οι σοβαροί μελετητές παραδέχονται ότι κατά τους προηγούμενους αιώνες στα εδάφη όπου έζησε ο Ελληνισμός η Ορθοδοξία και όχι το γλωσσικό ιδίωμα ήταν το κύριο στοιχείο διατηρήσεως της ελληνικότητος. Η γλώσσα μας είναι βεβαίως σημαντικότατο στοιχείο της εθνικής μας ιδιοπροσωπείας, αλλά οι αρβανιτόφωνοι., σλαβόφωνοι και γενικά αλλόγλωσσοι και δίγλωσσοι αδελφοί μας είναι εξ ίσου Έλληνες.

Το βιβλίο του Κώστα Καραστάθη « Οι Έλληνες από το Άρβανον» απαντά στους αμφισβητίες.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία αναζωπύρωσαν τις συζητήσεις για τις σχέσεις μας με τη Ρωσία. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι άλλο πράγμα είναι ο ρωσικός λαός, ο οποίος διακατέχεται από σεβασμό προς την αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο και την Ορθοδοξία, και άλλο πράγμα είναι τα κρατικά συμφέροντα της Ρωσίας, που συνδέονται με ιστορικές, στρατηγικές και ενεργειακές παραμέτρους. Οι σχέσεις των δύο λαών είναι και πρέπει να παραμείνουν φιλικές και η κοινή ορθόδοξη πίστη αποτελεί αναμφιβόλως σημαντικό παράγοντα προσεγγίσεως και αλληλοκατανοήσεως. Πέραν τούτου, όμως, υπάρχουν και άλλα στοιχεία τα οποία πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν για να διαμορφώσει η ελληνική εξωτερική πολιτική μια ισορροπημένη στάση χωρίς να συγκρουστεί με τους δυτικούς εταίρους της και ταυτοχρόνως χωρίς να υπονομεύσει τις καλές ελληνορωσικές σχέσεις.

Προσωπικά διαφωνώ με τους φανατικά ρωσόφιλους, οι οποίοι πανηγυρίζουν κάθε φορά που εμφανίζεται στο Αιγαίο ένα ρωσικό πολεμικό πλοίο, σαν να πρόκειται να λυθούν αυτομάτως όλα τα εθνικά ζητήματά μας. Θυμίζω ότι οι Ρώσοι μάς πίκραναν κατά καιρούς σε κρίσιμα θέματα. Στο δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα μάς χρησιμοποίησαν κατά της Τουρκίας και τελικά μας άφησαν να σφαζόμαστε από τους Τουρκαλβανούς. Ηταν τα περίφημα Ορλωφικά, όταν η αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη με τους αδελφούς Ορλώφ ετοίμαζαν την προέλαση της Ρωσίας προς τα οθωμανικά εδάφη. Ο ρωσικός εθνικισμός ήθελε από τότε την Κωνσταντινούπολη (Τσάριγκραντ στα ρωσικά). Η Πόλη των ονείρων του Ελληνισμού πάντα βρισκόταν στο επίκεντρο των πανσλαβιστικών επιδιώξεων. Αλλωστε, και ο σπουδαίος Ντοστογιέφσκι ονειρευόταν την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης για να λειτουργήσουν Ρώσοι ιερείς στην Αγία Σοφία.

Το μακεδονικό ζήτημα στα τέλη του 19ου αιώνα προκλήθηκε από τον Πανσλαβισμό, τον οποίο υποκινούσε η Ρωσία μέσω του κόμητος Ιγνάτιεφ, πρέσβεως στην Κωνσταντινούπολη. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες εξυπηρετούσαν, μεταξύ άλλων, και τον ρωσικό στόχο της καθόδου στις θερμές θάλασσες.
Αλλά και στον εκκλησιαστικό τομέα η ορθόδοξη αλληλεγγύη δεν είναι πάντοτε δεδομένη. Τον 19ο αιώνα ο ρωσικός εθνικισμός κινήθηκε στην Παλαιστίνη κατά του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ενώ και σήμερα βλέπουμε το Πατριαρχείο της Μόσχας να αμφισβητεί τον ρόλο και τα δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Οσον αφορά δε τις προφητείες για το ξανθό γένος επί Τουρκοκρατίας, αυτές δεν ελέχθησαν από αγίους της Ορθοδοξίας, αλλά από τον λόγιο Θεόκλητο Πολυειδή, με στόχο τη διατήρηση της ελπίδας.

Αυτές οι επιφυλάξεις ας είναι πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Δεν πρέπει, όμως, να φτάνουμε σε επίπεδα ρωσοφοβίας, τα οποία εμφανίζονται σε ορισμένες κυβερνήσεις ή ΜΜΕ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Η Ελλάς πρέπει πρωτίστως να διασφαλίσει τα δικά της εθνικά συμφέροντα και εν όψει νέων σχεδίων στο Κυπριακό ή άλλων πιέσεων στα εθνικά θέματα οφείλει να υπολογίζει τον ρόλο της Ρωσίας ως μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Δικαιούται επίσης η χώρα μας να αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις με τη Ρωσία στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού, του πολιτισμού και να αξιοποιήσει την κοινή ορθόδοξη βυζαντινή κληρονομιά. Σήμερα η χώρα μας οφείλει να λάβει υπ’ όψιν την ευαισθησία και τα συμφέροντα της Μόσχας στην Ουκρανία, της οποίας η πρωτεύουσα υπήρξε το λίκνο της ρωσικής Ορθοδοξίας. Οι Βυζαντινοί συγγραφείς, όταν μιλούν για τον λαό των Ρως, όπως ελέγοντο, αναφέρονται κυρίως στο Κίεβο. Οταν η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό, δεν γινόταν λόγος για Ουκρανία, αλλά για Μικρά Ρωσία.

Ας μην επηρεαζόμαστε από τη ρωσοφοβία ορισμένων κυβερνήσεων, όπως π.χ. η Πολωνία, η οποία όμως κατείχε επί αιώνες ουκρανικά εδάφη. Απαιτούνται λεπτές ισορροπίες. Τα σύνορα πρέπει να παραμείνουν αμετάβλητα χωρίς αποσχίσεις εδαφών, με ταυτόχρονη διασφάλιση των ρωσικών συμφερόντων και πληθυσμών στην Κριμαία.