Άρθρα

Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ, Ο ΙΜΑΜΟΓΛΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ

Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ, Ο ΙΜΑΜΟΓΛΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ 500 288 Kωνσταντίνος Χολέβας

Ο Ερντογάν φυλακίζει τον κύριο πολιτικό αντίπαλό του και τον καθαιρεί διά της δικαστικής οδού από τα καθήκοντα του Δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος και αυξάνεται η δημοτικότητά του στην Τουρκία. Ως Έλληνες και ως δημοκρατικοί πολίτες παρακολουθούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις, αλλά πρέπει να αποφύγουμε τις αυταπάτες για να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα.

Είναι προφανές ότι στην Τουρκία δεν λειτουργεί η δημοκρατία δυτικού τύπου ούτε προστατεύονται τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ορθώς εκφράζουμε την ευχή να αποφυλακισθεί ο Ιμάμογλου και να ομαλοποιηθεί η πολιτική ζωή στη γείτονα. Όμως είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι η Τουρκία θα αργήσει πολύ να γίνει – αν τελικά γίνει – μία δημοκρατία ευρωπαϊκού τύπου. Κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, ΑΚΡ των ισλαμιστών του Ερντογάν και CHP των Κεμαλικών, στο οποίο ανήκει ο Ιμάμογλου, δεν πιστεύει ειλικρινά σε μία πραγματικά δημοκρατική Τουρκία.

Και οι Κεμαλικοί καταδίωξαν τους ισλαμιστές αντιπάλους τους, Ερμπακάν και Ερντογάν, παλαιότερα. Το Κεμαλικό κόμμα άλλωστε είναι πιο φιλικό προς τον Στρατό και δεν απορρίπτει την ανάμιξη των Ενόπλων Δυνάμεων στην πολιτική.

Για τον Ελληνισμό η εναλλαγή κομμάτων και προσώπων στην Άγκυρα μικρή σημασία έχει. Κατά την εισβολή στη Κύπρο  τον Ιούλιο-Αύγουστο 1974 συγκυβερνούσαν οι «αριστεροί»  Κεμαλικοί του Ετσεβίτ και οι Ισλαμοδημοκράτες του Ερμπακάν, πολιτικού μέντορα του Ερντογάν. Την κρίση των Ιμίων την προκάλεσε η Τανσού Τσιλέρ ως Πρωθυπουργός, η οποία ήταν οπαδός του κοσμικού (ουδετερόθρησκου) κράτους. Κάποιοι τότε στην Ελλάδα έλεγαν ότι πρέπει να την στηρίξουμε στην εξουσία για να μην έλθουν οι … Ισλαμιστές.

Ο Ιμάμογλου δεν είναι μετριοπαθής όσον αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο. Έζησε και σπούδασε στην Κατεχόμενη Κύπρο και έχει ως πρότυπό του τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς. Θυμίζω ότι ο Ντενκτάς παραδέχθηκε στον Κύπριο δημοσιογράφο Σταύρο Σιδερά ότι πολλοί από τους αγνοουμένους της εισβολής σφαγιάσθηκαν από ενόπλους Τουρκοκυπρίους, τους οποίους ο ίδιος οργάνωσε και κατηύθυνε.

Το 2017, όταν ο Ιμάμογλου ήταν Δήμαρχος στον Δήμο Beylikduzu, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, ανήγειρε ένα τεράστιο μνημείο για να τιμήσει τον Ντενκτάς και τους Τούρκους στρατιώτες, οι οποίοι έλαβαν μέρος στην εισβολή στην Κύπρο. Η Τουρκία την ονομάζει «ειρηνευτική επιχείρηση».  Ο Ιμάμογλου δηλώνει ότι θαυμάζει τον Πρωθυπουργό της εισβολής Μπουλέντ Ετσεβίτ, που έκανε αυτό το «τολμηρό βήμα». Ας τα θυμόμαστε αυτά για να μην προσγειωθούμε απότομα στο μέλλον.

Μία ανησυχία ορισμένων Ελλήνων αναλυτών είναι ότι η Τουρκία θα γίνει τώρα επικίνδυνη, διότι θα εξαγάγει την εσωτερική κρίση και θα απειλήσει την Ελλάδα και την Κύπρο. Η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία διαρκώς και σταθερά είναι προκλητική και διεκδικητική ασχέτως εσωτερικών προβλημάτων. Όποιοι κι αν κυβερνούν στην Άγκυρα, Κεμαλικοί ή Ισλαμιστές, στρατιωτικοί ή πολιτικοί, οι διεκδικήσεις έναντι του Ελληνισμού είναι διαχρονικές. Εμείς αλλάζουμε συχνά εξωτερική πολιτική, οι Τούρκοι δεν αλλάζουν.

Καταδικάζουμε, λοιπόν, τον αυταρχισμό και την καταπίεση των δικαιωμάτων των ατόμων  και των μειονοτήτων στην Τουρκία, αλλά ταυτοχρόνως σκεφτόμαστε ρεαλιστικά και οργανώνουμε τον αμυντικό και διπλωματικό σχεδιασμό μας. Δεν χρειάζεται να επιλέξουμε «καλούς»  ή «κακούς»  στην τουρκική πολιτική σκηνή. Η πρόσφατη ιστορία είναι διδακτική.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 29.3.2025

ΤΙΜΟΥΜΕ ΤΟ 1821 ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

ΤΙΜΟΥΜΕ ΤΟ 1821 ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ 550 400 Kωνσταντίνος Χολέβας

Πριν από λίγες ημέρες, στις 15 Μαρτίου, συμπληρώθηκαν ακριβώς 200 χρόνια από μία μάχη της Ελληνικής Επαναστάσεως που δεν είναι πολύ γνωστή, αλλά εμπεριέχει ενδιαφέροντες συμβολισμούς. Ένα μήνα μετά την απόβαση του Αιγύπτιου Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο με πολυάριθμο  στρατό ο Μακεδών αγωνιστής Αναστάσιος Καρατάσος (από τη Δοβρά Ημαθίας) με 200 συμπολεμιστές του σταμάτησε την εμπροσθοφυλακή των Αιγυπτίων στη Σχοινόλακκα Μεσσηνίας. Η κυβέρνηση των επαναστατημένων Ελλήνων είχε φυλακίσει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και ο γερο- Καρατάσος  αποφάσισε μόνος του να δώσει τη μάχη για να τονώσει το ηθικό των Ελλήνων.

Η μάχη αυτή μάς θυμίζει το κλίμα διχόνοιας που παρ’ ολίγον να οδηγήσει την Ελληνική Επανάσταση σε πλήρη αποτυχία. Θυμίζει επίσης ότι το 1821 ήταν η εθνική εξέγερση όλων των Ελλήνων. Βλέπουμε τους Μακεδόνες μετά το Ολοκαύτωμα της Νάουσας (1822) να βρίσκονται στη Νότιο Ελλάδα και να αγωνίζονται υπέρ της Ελευθερίας της Ελλάδος.

Η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση δεν τελείωσε με τις εκδηλώσεις του 2021. Συνεχίζεται κάθε χρόνο με σημαντικά γεγονότα, τα οποία αξίζει να θυμόμαστε. Άλλωστε η Ανεξαρτησία υπεγράφη το 1830 και τα σύνορα καθορίσθηκαν το 1832.

Τιμούμε κάθε χρόνο, στις 25 Μαρτίου,  τους αγωνιστές του 1821 και είναι χρήσιμο να αναλογισθούμε τις ηθικές αξίες και τα πνευματικά θεμέλια  της Επαναστάσεως. Όλα αυτά τα συνοψίζει με σαφήνεια και εντυπωσιακή ιστορική γνώση ο πρώτος Κυβερνήτης μας, ο Ιωάννης Καποδίστριας, γράφοντας τον Οκτώβριο του 1827 (είχε εκλεγεί, αλλά δεν είχε αναλάβει ακόμη επισήμως τα καθήκοντά του) στον Βρετανό Υφυπουργό Εξωτερικών Wilmot Horton τα εξής:

«Το Ελληνικόν Έθνος αποτελείται από άτομα, τα οποία μετά την κατάκτησιν της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν να πρεσβεύουν την Ορθόδοξον θρησκείαν, να ομιλούν την γλώσσαν των πατέρων των και τα οποία τελούν υπό την πνευματικήν ή κοσμικήν δικαιοδοσίαν της Εκκλησίας των, ασχέτως του τόπου που διαμένουν εν Τουρκία…» .

Ο Καποδίστριας, ο οποίος δημιούργησε κράτος μέσα σε τριάμισυ χρόνια εκ του μηδενός, υπογραμμίζει ότι κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες αυτός ο λαός στηρίχθηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στη γλώσσα και στην παιδεία του. Και όταν έγινε Κυβερνήτης έδωσε εντολή σε όλα τα σχολεία να διδάσκονται ως κύρια μαθήματα τα Θρησκευτικά και τα Αρχαία Ελληνικά. Το μήνυμα για τη σημερινή εποχή είναι ότι η αναγέννηση του Ελληνισμού μετά από κάθε μεγάλη ταλαιπωρία έρχεται με την αξιοποίηση των ριζών μας και των δημιουργικών στοιχείων της ταυτότητάς μας. Χωρίς να αγνοούμε τις προκλήσεις της εποχής και τις εξελίξεις της επιστήμης, είναι απαραίτητο να αντλούμε δυνάμεις από τα πνευματικά εφόδια, τα οποία έδωσαν ελπίδα και κράτησαν όρθιο το Έθνος επί αιώνες δουλείας.

Το 1821 αποτινάξαμε τον Οθωμανικό ζυγό. Σήμερα καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τον επεκτατισμό του νέου Οθωμανισμού. Να αποφύγουμε τον ενδοτισμό και την ηττοπάθεια. Να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες και τις συμμαχίες μας για να αναπτύξουμε δυνάμεις αποτροπής. Στη Θράκη, στο Αιγαίο, στην Κύπρο – και στην ευρύτερη περιοχή μας-  ο Ελληνισμός έχει δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση απέναντι στην Ιστορία του, να σταματήσει τα τουρκικά σχέδια με κάθε νόμιμο και αποτελεσματικό μέσο.

Ας μιλήσουμε στους νέους για το όραμα των αγωνιστών του 1821. Ας διαφυλάξουμε την εθνική αξιοπρέπεια και την αγωνιστικότητα που απαιτούν οι περιστάσεις!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 22.3.2025

ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ

ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ 500 375 Kωνσταντίνος Χολέβας

Οι πρόσφατες βίαιες επιθέσεις εις βάρος των Αλαουϊτών της Συρίας προκάλεσαν θύματα και μεταξύ των Ορθοδόξων Χριστιανών (Ρουμ Ορτοντόξ) της χώρας. Την αγωνία του για την επιβίωση του Ορθοδόξου Πατριαρχείου και των άλλων Χριστιανικών κοινοτήτων εξέφρασε ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης Αντιοχείας κ. Ιωάννης σε κοινή δήλωσή του με άλλους δύο θρησκευτικούς ηγέτες.

Η Ελλάς μπορεί και πρέπει να λάβει δραστικά μέτρα για την προστασία των Ορθοδόξων Χριστιανών και για την εμπέδωση της εσωτερικής ειρήνης και ασφάλειας στην ταλαιπωρημένη χώρα της Μέσης Ανατολής. Καταθέτω ορισμένες προτάσεις:

  1. Η Ελλάς επισήμως να διακηρύξει ότι αναλαμβάνει την προστασία των αραβοφώνων και ελληνοφώνων  Ορθοδόξων του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Υπάρχει προηγούμενο και μάλιστα από ευρωπαϊκή χώρα όπως η Γαλλία. Το 1982 ο Πρόεδρος Φρανσουά Μιττεράν δήλωσε δημοσίως ότι η Γαλλία αναλαμβάνει υπό την προστασία της τους Μαρωνίτες του Λιβάνου. Ενδιαφέρουσα δήλωση από μία χώρα, η οποία στο εσωτερικό της εφαρμόζει τον νόμο του 1905 περί ουδετερόθρησκου κράτους! Στον τομέα αυτό θα είναι χρήσιμη μία στενότερη συνεργασία των αρμοδίων κυβερνητικών φορέων με την Εκκλησία της Ελλάδος.
  2. Να συντονίσουμε τις κινήσεις μας με τη Κύπρο, η οποία έχει ήδη δημιουργήσει θεσμικό όργανο για την παρακολούθηση των δικαιωμάτων και ελευθεριών των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής. Η Κύπρος είναι το προκεχωρημένο φυλάκιο του Ελληνισμού στην Ανατολική Μεσόγειο και έχει σημαντική γνώση περί των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.
  3. Να αξιοποιήσουμε τις καλές σχέσεις μας με χώρες της περιοχής, όπως είναι το Ισραήλ, το οποίο ανησυχεί από την παρουσία ακραίων ισλαμιστών στη γειτονιά του, αλλά και με αραβικές χώρες όπως είναι η Αίγυπτος, η Ιορδανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που μπορούν να ασκήσουν πίεση στη μεταβατική κυβέρνηση της Δαμασκού.
  4. Να τονίσουμε προς φίλους και συμμάχους (ΗΠΑ, Ευρ. Ένωση) ότι οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια προς την κυβέρνηση της Συρίας πρέπει να έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση την έμπρακτη και αποδεδειγμένη προσπάθεια συμφιλίωσης όλων των θρησκευτικών και εθνικών κοινοτήτων της χώρας και πολύ περισσότερο τον σεβασμό στα δικαιώματα των Ορθοδόξων Χριστιανών. Θυμίζω ότι η κυβέρνηση Άσσαντ λάμβανε ετησίως  χορηγία 10 δις δολαρίων από το Ιράν για να πληρώνει μισθούς δημοσίων υπαλλήλων, αστυνομικών και στρατιωτικών. Αυτή η ενίσχυση τώρα σταμάτησε. Η μεταβατική κυβέρνηση θα χρειασθεί δάνειο από τη Δύση. Στο σημείο αυτό μπορούμε να παρέμβουμε για να θέσουμε όρους.
  5. Για να βοηθήσουμε όσοι ασχολούμαστε με τα ΜΜΕ και τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης οφείλουμε να ελέγχουμε τις πηγές μας, να κατανοούμε καλύτερα την περίπλοκη κατάσταση στην περιοχή, να μελετήσουμε την πρόσφατη ιστορία του Μεσανατολικού ζητήματος και να χρησιμοποιούμε την ορθή ορολογία. Οι αραβόφωνοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, που υπάγονται στο Πατριαρχείο Αντιοχείας, αυτοπροσδιορίζονται ως Ρουμ Ορτοντόξ (Ρωμηοί Ορθόδοξοι), δηλαδή μέτοχοι της πολιτιστικής κληρονομιάς του Βυζαντίου και της Κωνσταντινουπόλεως – Νέας Ρώμης. Παρατηρώ ότι ορισμένοι τους ονομάζουν Λεβαντίνους, που είναι λανθασμένη ορολογία, διότι προσδιορίζει κυρίως τους Ρωμαιοκαθολικούς της Μέσης Ανατολής και της Μικράς Ασίας.  Άλλοι τους ονομάζουν Συρορθόδοξους, ορολογία που δεν εκφράζει την ιστορική πραγματικότητα.
  6. Να αξιοποιηθεί η εμπειρία της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), της οποίας η μόνιμη Γραμματεία εδρεύει στην Ελλάδα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 15.3.2025

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ 500 313 Kωνσταντίνος Χολέβας

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αφού συμβουλεύθηκε τον Υπουργό Αμύνης Πήτερ Χέγκσεθ, διέψευσε δημοσίευμα ελληνικής εφημερίδας για δήθεν απόσυρση του αμερικανικού ενδιαφέροντος από την Αλεξανδρούπολη. Το δημοσίευμα έκανε λόγο για αμερικανική βάση, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει βάση. Υπάρχει συμφωνία για παροχή διευκολύνσεων εκ μέρους της Ελλάδος προς τις ΗΠΑ.

Πριν από τη διάψευση τα τουρκικά ΜΜΕ πανηγύριζαν. Το πρακτορείο Anadolu ζήτησε και έλαβε σχετική απάντηση από Αμερικανό αξιωματούχο του Υπουργείου Αμύνης, ο οποίος δήλωσε  στο Anadolu και σε άλλα τουρκικά ΜΜΕ: «Δεν υπάρχει αμερικανική βάση στην Αλεξανδρούπολη, είναι μια ελληνική εγκατάσταση στην οποία έχουν πρόσβαση οι ΗΠΑ βάσει της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας. Χρησιμεύει απλώς ως κόμβος χερσαίων μεταφορών όταν ο αμερικανικός εξοπλισμός μεταφέρεται προς και από την Ευρώπη. Το προσωπικό των ΗΠΑ μπορεί να φτάσει στην τοποθεσία για να διαχειριστεί περιστασιακές αφίξεις και αναχωρήσεις εξοπλισμού. Ωστόσο αυτή δεν είναι μια αμερικανική “βάση” για να την κλείσουν οι ΗΠΑ».

Η Αλεξανδρούπολη με το λιμάνι της και τη σημαντική γεωγραφική θέση της έχει στρατηγική αξία και για την Ελλάδα και για τους συμμάχους της, ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Η αξία αυτή δεν συνδέεται μόνο με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αφορά τη γενικότερη υποστήριξη (εμπορική, συγκοινωνιακή, ενεργειακή) και άλλων χωρών μελών του ΝΑΤΟ και της Ευρ. Ένωσης, όπως είναι η Βουλγαρία και η Ρουμανία.  Θυμίζω ότι οι χώρες αυτές έχουν λιμάνια στον Εύξεινο Πόντο. Για να μεταφέρουν οτιδήποτε από και προς τη Μεσόγειο πρέπει να περάσουν από τα Στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων. Και εκεί υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να κλείσει η Τουρκία τα Στενά επικαλούμενη διάφορες δικαιολογίες.

Η Τουρκία, με βάση τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936, έχει τον έλεγχο των Στενών. Δικαιούται να εμποδίσει τη διέλευση πολεμικών πλοίων σε καιρό εχθροπραξιών, αλλά και τη διέλευση μεγάλου εκτοπίσματος πολεμικών πλοίων σε καιρό ειρήνης. Θα μπορούσε επίσης να κλείσει προσωρινά τα Στενά επικαλούμενη περιβαλλοντικά προβλήματα. Ας μην ξεχνούμε το φαραωνικό σχέδιο του Ερντογάν να διανοίξει μία Διώρυγα  από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι τη Θάλασσα του Μαρμαρά, το γνωστό Κανάλι της Κωνσταντινούπολης, για να ζητά διόδια. Έστω κι αν αυτό δεν προχωρήσει είναι προφανές ότι για χώρες που έχουν λιμάνια στον Εύξεινο Πόντο η τουρκική απειλή για τα Στενά είναι πάντα υπαρκτή.

Τη  διεθνή εμβέλεια της Αλεξανδρούπολης ενισχύει η έναρξη λειτουργίας από 1.10.2024 του Τερματικού Σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Το αμερικανικό και γενικά το διεθνές ενδιαφέρον για την Αλεξανδρούπολη την καθιστά πιο ισχυρή και την θωρακίζει απέναντι  στην τουρκική επιθετικότητα. Οι μόνοι που θα ωφεληθούν πραγματικά από ενδεχόμενη αποδυνάμωση της Αλεξανδρούπολης είναι οι γείτονές μας εξ Ανατολών.

Η Αλεξανδρούπολη, πρώην Ντεντέ Αγάτς, πήρε το όνομά της από τον βασιλέα Αλέξανδρο (1917-1920), ο οποίος την επισκέφθηκε αμέσως μετά την απελευθέρωσή της το 1920. Η στρατηγική σημασία της φάνηκε από την πρώτη στιγμή. Ήδη στη Συνθήκη των Σεβρών (28.7.1920) το λιμάνι της  Αλεξανδρούπολης χαρακτηρίζεται ως «διεθνούς συμφέροντος». Η Συνθήκη, ως γνωστόν, δεν κυρώθηκε από κανένα Κοινοβούλιο, ούτε από το ελληνικό.

Σήμερα η Αλεξανδρούπολη έχει αναπτυχθεί με εντυπωσιακό ρυθμό και προσδίδει στρατηγικό πλεονέκτημα στην Ελλάδα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 8.3.2025

1825-2025: ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΟΥ ΙΜΠΡΑΗΜ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ

1825-2025: ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΟΥ ΙΜΠΡΑΗΜ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ 333 500 Kωνσταντίνος Χολέβας

Διακόσια χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την απόβαση του Αιγυπτίου Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, η οποία ήλθε ως συνέπεια της εκκλήσεως του Οθωμανού Σουλτάνου για βοήθεια κατά των Ελλήνων. Ο Ιμπραήμ, θετός γιος του Αντιβασιλέως της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή (Τουρκαλβανού από την Καβάλα), είχε εκπαιδεύσει τακτικό αιγυπτιακό στρατό  με Γάλλους αξιωματικούς, εκ των οποίων μερικοί είχαν εξισλαμισθεί, όπως πχ ο Σεβ (Σλιμάν Μπέης).

Η εκστρατεία του Αιγυπτιακού στόλου και στρατού κατά των επαναστατημένων Ελλήνων έθεσε σε σοβαρό κίνδυνο την Επανάσταση. Άλλωστε οι ίδιοι οι Έλληνες με τη διχόνοιά τους είχαν  οδηγηθεί σε σειρά λαθών. Τον Φεβρουάριο του 1825, όταν ο Ιμπραήμ αποβιβάσθηκε στην Πελοπόννησο, ο Γέρος του Μωριά και νικητής σε πολλές μάχες του 1821 και του 1822,  ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ήταν φυλακισμένος στην Ύδρα ως αντίπαλος της κυβερνήσεως των Γ. Κουντουριώτη και Αλ. Μαυροκορδάτου.  Η Διοίκηση (κυβέρνηση)  κατεδίωκε τους αντιπάλους της κάνοντας χρήση και των χρημάτων του αγγλικού δανείου.

Οι κυριώτερες ημερομηνίες και οι προσπάθειες των Ελλήνων να αντισταθούν στον εκπαιδευμένο και οργανωμένο στρατό του Ιμπραήμ Πασά καταγράφονται στη συνέχεια. Για να θυμόμαστε τα κακά της διχόνοιας, αλλά και τον ηρωισμό ορισμένων μορφών του Αγώνος, όπως ο Μακεδών Καρατάσος, ο Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος-Παπαφλέσσας, ο Υδραίος πλοίαρχος Νικόλαος Βότσης κ.ά.

12 Φεβρουαρίου 1825. Αποβιβάζεται στη Μεθώνη της Μεσσηνίας το πρώτο τμήμα του αιγυπτιακού στρατού. 4000 πεζοί και 300 ιππείς. Η απόβαση συνεχίζεται στις 18 Φεβρουαρίου στο μεσσηνιακό λιμάνι της Κορώνης.

5 Μαρτίου και 19-20 Απριλίου 1825.  Έρχεται η δεύτερη και η τρίτη αποστολή στρατού. Συνολικά ο Ιμπραήμ συγκέντρωσε 20.000 άνδρες.

15 Μαρτίου 1825. Ο γέρο- Καρατάσος, αρχηγός σώματος 200 Μακεδόνων, αποφασίζει να αντιμετωπίσει μόνος του τις προφυλακές του Ιμπραήμ στη Σχοινόλακκα, κοντά στην Πύλο. Η κυβέρνηση αργεί να συγκεντρώσει στρατό για την άμυνα των Ελλήνων και ο Καρατάσος, που έφυγε το 1822 από τη Μακεδονία μετά την καταστροφή της Νάουσας και την κατάληψη της πατρίδας του, της Βέροιας, καταφέρνει να δώσει ένα πρώτο μάθημα στους Αιγυπτίους και να εξέλθει αλώβητος. Είναι σημαντική η συμβολή  του, διότι σπανίως σώματα ατάκτων αντιστέκονται με επιτυχία απέναντι σε τακτικό στρατό.

7 Απριλίου 1825. Η ατυχής μάχη στο Κρεμμύδι Μεσσηνίας. Η κυβέρνηση των Κουντουριώτη και Μαυροκορδάτου συγκεντρώνει δύναμη 3000  ανδρών και τους θέτει υπό τη διοίκηση του Υδραίου πλοιάρχου Σκούρτη. Συμμετείχαν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Κίτσος Τζαβέλλας, ο Κώστας Μπότσαρης, αδελφός του Μάρκου κ.ά.  Οι Έλληνες υποχωρούν και ο Σκούρτης αποδεικνύεται άπειρος και ακατάλληλος για διοίκηση στρατευμάτων στην ξηρά.

16 Απριλίου-26 Απριλίου 1825: Η μάχη στη Σφακτηρία και η Έξοδος του «Άρεως». Το νησάκι Σφακτηρία φράσσει τον κόλπο της Πύλου, γνωστό και ως κόλπο του Ναυαρίνου. Η μοναδική είσοδος και έξοδος πλοίων είναι το στενό πέρασμα μεταξύ Νιόκαστρου και Σφακτηρίας.  Ο Ιμπραήμ αποβίβασε στρατό στις 16 Απριλίου και εξουδετέρωσε τη φρουρά του νησιού. Εκεί έπεσε μαχόμενος ο Ιταλός Φιλέλλην κόμης Σανταρόζα, καθώς και ο πλοίαρχος Τσαμαδός. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος διέφυγε την τελευταία στιγμή επάνω στο πλοίο «Άρης», το οποίο κυβερνούσε ο Υδραίος Νικόλαος Βότσης. Ο Βότσης έκανε εύστοχους ελιγμούς και κατόρθωσε να διαφύγει από την πολιορκία των αιγυπτιακών πλοίων. ΄Η Έξοδος του «Άρεως» (26.4.1825) κατέστη θρυλική και το πλοίο αυτό χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1921 ως εκπαιδευτικό πλοίο των αξιωματικών του Ναυτικού μας.

11 Μαΐου 1825. Ο Ιμπραήμ καταλαμβάνει το Νεόκαστρο ή Νιόκαστρο και το Παλαιόκαστρο (Αβαρίνο ή Ναυαρίνο). Τα δύο αυτά φρούρια  ελέγχουν τον κόλπο της Πύλου. Το Νιόκαστρο βρίσκεται επάνω από την πόλη της Πύλου και το Παλαιόκαστρο ακριβώς από την άλλη πλευρά της Σφακτηρίας. Ο Γιωργάκης Μαυρομιχάλης, ο Παναγιώτης Γιατράκος και ο γνωστός μας Ιωάννης Μακρυγιάννης, που ηγούντο της φρουράς του Νιόκαστρου, συμφώνησαν με τον Ιμπραήμ να αποχωρήσουν όλοι οι Έλληνες χωρίς να αιχμαλωτισθούν, αλλά αφού παραδώσουν τα όπλα τους. Σχεδόν όλη η Μεσσηνία βρέθηκε υπό τον έλεγχο του Αιγυπτίου στρατηγού. Τότε εμφανίζεται ο Παπαφλέσσας!

20 Μαΐου 1825. Η μάχη στο Μανιάκι. Ο Μεσσήνιος Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος, γνωστός ως Παπαφλέσσας, ήταν από τα πρώτα μαχητικά μέλη της Φιλικής Εταιρείας και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην κήρυξη της Επαναστάσεως στην Πελοπόννησο. Το 1825 είχε κυβερνητικό αξίωμα ως Υπουργός Εσωτερικών με έδρα το Ναύπλιο. Βλέποντας την προέλαση του Ιμπραήμ προς την Τρίπολη, το διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου, αποφάσισε να ηγηθεί ο ίδιος ενός σώματος ενόπλων. Τελικά έστησε ταμπούρια στο Μανιάκι, στη διαδρομή μεταξύ Πύλου και Τρίπολης (Τριπολιτσάς). Είναι προφανές ότι οι θέσεις αυτές ήσαν ανίσχυρες. Συμπεραίνουμε  ότι επιλογή του Παπαφλέσσα ήταν να πέσει μαχόμενος για να ξεπλύνει την ενοχή  που ένιωθε για τη συμβολή του στον διχασμό και στη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη. Αρχικά συγκέντρωσε 2000 ενόπλους υπό τους Παναγιώτη Κεφάλα, Πιέρρο Βοϊδή Μαυρομιχάλη και τον ανηψιό του Δημήτριο. Οι μισοί έφυγαν πριν κυκλωθούν από το αιγυπτιακό ιππικό. Στο τέλος απέμειναν 1000 αγωνιστές (άλλοι ιστορικοί μιλούν μόνο για  300) δίπλα στον μαχητικό κληρικό. Απέναντί τους το πολυάριθμο και καλά εκπαιδευμένο αιγυπτιακό στράτευμα με πεζικό, ιππικό και κανόνια. Η ηρωική θυσία του Παπαφλέσσα  κατεγράφη από τον γραμματέα του Γ. Καραγιαννόπουλο (Τισαμενό) και από τη λαϊκή παράδοση, η οποία παρουσιάζει τον Ιμπραήμ να δίνει το περίφημο φίλημα θαυμασμού στον νεκρό Αρχιμανδρίτη.  Όλοι οι Έλληνες συμπολεμιστές του σκοτώθηκαν. Τα οστά τους φυλάσσονται στο εκκλησάκι της Αναστάσεως. Μία αναμνηστική πλάκα αναφέρει τα ονόματά τους ακριβώς εκεί που έπεσαν υπέρ Πατρίδος.

13 Ιουνίου 1825. Η επιτυχής άμυνα του Μακρυγιάννη στους Μύλους της Λέρνης. Μία μικρή δύναμη Ελλήνων, με αρχηγούς τον Ιωάννη Μακρυγιάννη, τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και το λοχαγό Κάρπο Παπαδόπουλο του υπό σύστασιν τακτικού Ελληνικού Στρατού, ανέλαβε να αποκρούσει τον Ιμπραήμ στους Μύλους της  Λέρνης, στην Αργολίδα, για να σώσει το Ναύπλιο και το Άργος. Η μάχη αυτή απέδειξε ότι ο Αιγύπτιος πολέμαρχος δεν είναι ανίκητος. Οι λίγοι Έλληνες απέκρουσαν σθεναρά την  επίθεση και κέρδισαν τον θαυμασμό του Γάλλου Ναυάρχου Δεριγνύ (De Rigny), ο οποίος παρατηρούσε με το κυάλι από το πλοίο του. Ο Γάλλος Ναύαρχος, γνωστός μας από τη συμμετοχή του στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου τον Οκτώβριο του 1827, έστειλε  λέμβο και μετέφερε επάνω στο πλοίο του τον τραυματισμένο Μακρυγιάννη, στον οποίο παρέσχε τις πρώτες βοήθειες ένας Γάλλος ιατρός.

Στα Απομνημονεύματά του ο Μακρυγιάννης διασώζει μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση των Ελλήνων με τον Δεριγνύ λίγο πριν από τη μάχη στους Μύλους. Ο Γάλλος τούς υπέδειξε ότι η οχύρωση ήταν αδύναμη και ο ίδιος ο Μακρυγιάννης τού απήντησε: «Είναι αδύνατες οι θέσες (θέσεις) κι εμείς, όμως είναι δυνατός ο Θεός που μας προστατεύει….. Όλα τα θεριά πολεμούνε να μας φάνε, αλλά δεν μπορούνε. Τρώνε από ΄μας, αλλά μένει και μαγιά».

Η δήλωση αυτή καταδεικνύει ποιό ήταν το μυστικό όπλο των αγωνιζομένων Ελλήνων: Η πίστη τους στον Θεό και στο δίκαιο του Αγώνος.

Εν τω μεταξύ στις 8 Μαΐου η Διοίκηση αποφάσισε να απελευθερώσει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Επιτέλους! Ο Ιμπραήμ παρέμεινε παρενοχλούμενος από τον κλεφτοπόλεμο του Γέρου του Μωριά και τον Δεκέμβριο του 1825 πέρασε στη Ρούμελη για να βοηθήσει τον Κιουταχή στην πολιορκία του Μεσολογγίου.

Η Διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή, όπως την περιγράφει ο Διονύσιος Σολωμός, παρ’ ολίγον να οδηγήσει στην πλήρη αποτυχία και κατάπνιξη της Ελληνικής Επαναστάσεως. Ευτυχώς σωθήκαμε.  Αξίζει, όμως,  να θυμόμαστε το λίαν διδακτικό έτος 1825 για να συνειδητοποιούμε τα δεινά του διχασμού και το χρέος μας προς τους ήρωες.

Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Μαρτίου 2025

φωτο: Ο Μακεδών Οπλαρχηγός Αναστάσιος Καρατάσος

ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ 500 253 Kωνσταντίνος Χολέβας

Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και οι συνεργάτες του μάς προσγειώνουν απότομα στα νέα διεθνή δεδομένα. Εισήλθαμε στην εποχή του σκληρού ρεαλισμού, της κυριαρχίας του εθνικού συμφέροντος υπό στενή έννοια και της αναστροφής της παγκοσμιοποίησης. Είναι απαραίτητο να προσαρμοσθούμε για να έχουμε κέρδη στα εθνικά μας θέματα.

Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ είναι κοινός τόπος ότι πρέπει να ανακοπεί η παράτυπη μετανάστευση και ότι  δεν είναι δυνατόν να ενσωματωθούν όλοι οι εισερχόμενοι από ξένες χώρες. Πρώτες το παραδέχθηκαν οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών στη Σκανδιναβία. Άλλωστε είναι συχνές οι βίαιες επιθέσεις εναντίον αθώων πολιτών από ακραίους Ισλαμιστές σε χώρες της Ευρώπης. Τα ανοιχτά σύνορα ήταν μία επικίνδυνη ουτοπία. Ας συνεχίσει να λαμβάνει μέτρα η Ελλάς για περιορισμό των μεταναστευτικών ροών. Να γίνουμε πιο αυστηροί στην παροχή άδειας παραμονής, χωρίς να αδικούμε ανθρώπους, οι οποίοι πράγματι διώκονται.

Το δημογραφικό μας πρόβλημα δεν θα το λύσουν οι μετανάστες, ας το συνειδητοποιήσουμε. Πιθανόν να είναι χρήσιμοι ορισμένοι εξ αυτών στην αγορά εργασίας, πχ Αρμένιοι, Χριστιανοί της Μέσης Ανατολής, Ινδοί κ.ά. Όμως τον κύριο ρόλο στην αντιμετώπιση του δημογραφικού θα  παίξουν οι ίδιοι οι νέοι Έλληνες. Να δοθούν οικονομικά κίνητρα για τη δημιουργία οικογενειών, αλλά δεν αρκούν μόνον αυτά. Πρέπει η Πολιτεία να παρέχει πρότυπα στα παιδιά μας. Πρότυπα που θα βασίζονται στην παραδοσιακή οικογένεια, όπως την έχουν διαμορφώσει οι ελληνορθόδοξες αξίες. Το δημογραφικό δεν θα λυθεί με την προβολή λανθασμένων προτύπων, τα οποία καλλιέργησε η woke ατζέντα.

Στη νέα σκληρή πραγματικότητα ο Ελληνισμός πρέπει να αξιοποιήσει κάθε συμμαχία, αλλά να ξέρουμε ότι στη δύσκολη στιγμή δεν θα περιμένουμε να πολεμήσουν άλλοι για εμάς. Είναι ανάγκη να ενισχυθεί η αμυντική  θωράκιση, να αυξηθεί η στρατιωτική θητεία στους 14 μήνες και να μελετηθεί τρόπος περιορισμού των αναβολών. Η στράτευση στα 18 κατά το Κυπριακό πρότυπο ίσως είναι μία καλή λύση. Ας συζητήσουμε τα υπέρ και τα κατά.

Ο τουρκικός επεκτατισμός έχει μακροπρόθεσμους στόχους και δεν πιστεύει στα «ήρεμα νερά». Γι’ αυτό  είναι πρώτη προτεραιότητα η εδραίωση του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου με την Κύπρο και η ενίσχυση του αμυντικού μετώπου Θράκης –Αιγαίου – Κύπρου.

Η  υποχώρηση απέναντι σε μικρότερα κράτη δίνει στην Τουρκία το μήνυμα ότι φοβόμαστε. Για λόγους εθνικής αξιοπρεπείας και για την προστασία της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μας πρέπει να ενεργοποιήσουμε τη διαδικασία απεμπλοκής από τη διαρκώς παραβιαζόμενη Συμφωνία των Πρεσπών. Η διαδικασία προβλέπεται από την ίδια τη Συμφωνία και περιλαμβάνει την προσφυγή μας στη Διεθνή Δικαιοσύνη.

Μέγα  εθνικό θέμα είναι η παιδεία. Η εποχή του ρεαλισμού απαιτεί να εμφυσήσουμε στα αγόρια και στα κορίτσια της σχολικής ηλικίας τον υγιή και αφανάτιστο πατριωτισμό και να απορρίψουμε την προπαγάνδα του εθνομηδενισμού. Η διδασκαλία της ιστορικής συνέχειας του Ελληνισμού, η  γνώση της Αρχαίας και Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας και η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση μπορούν κάλλιστα να συνδυασθούν με την προβολή των δημοκρατικών αξιών και με τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις.

Οι διεθνισμοί απέτυχαν. Είτε με τη μορφή του Μαρξισμού είτε με τη μορφή της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης. Ο Ελληνισμός  πρέπει να κάνει τις σωστές επιλογές!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 22.2.2025

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ;

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ; 500 281 Kωνσταντίνος Χολέβας

Σε πρόσφατη εκδήλωση του Ινστιτούτου «Αλέξης Τσίπρας»  παρουσιάσθηκε μία έρευνα της METRON ANALYSIS σχετικά με τις απόψεις των Ελλήνων για τους θεσμούς της χώρας. Είδαμε έναν ενδιαφέροντα πίνακα με τον βαθμό εμπιστοσύνης που δείχνουν οι ερωτώμενοι σε 14 θεσμούς της κοινωνίας μας.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι στην πρώτη θέση βρίσκεται η Οικογένεια με 82% των ερωτηθέντων να δείχνουν υψηλή εμπιστοσύνη και μόλις 5 % να δείχνουν χαμηλή εμπιστοσύνη. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται οι Ένοπλες Δυνάμεις με 58% των ερωτηθέντων να εκφράζουν υψηλή εμπιστοσύνη και 18 % χαμηλή. Στην τρίτη θέση είναι τα Πανεπιστήμια, στα οποία το 45% εκφράζει υψηλή εμπιστοσύνη και το 21 % χαμηλή εμπιστοσύνη. Στην τέταρτη θέση βρίσκεται η Εκκλησία με 36% υψηλή εμπιστοσύνη και 39 χαμηλή (οριακή ισορροπία). Στις υπόλοιπες 10 θέσεις βρίσκονται άλλοι θεσμοί, στους οποίους η ελληνική κοινωνία δείχνει χαμηλή έως πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη. Τελευταία κατατάσσονται τα Πολιτικά Κόμματα!

Η Οικογένεια και οι Ένοπλες Δυνάμεις έχουν κερδίσει τον μεγαλύτερο βαθμό εμπιστοσύνης της ελληνικής κοινωνίας. Δύο θεσμοί παραδοσιακοί που παρέχουν αίσθηση ασφάλειας σε μία εποχή ανασφάλειας. Η Οικογένεια στάθηκε το κυριότερο στήριγμα του μέσου Έλληνα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης και παραμένει το καταφύγιο για τα προβλήματα  των νεωτέρων ηλικιών. Προφανώς η εκτίμηση στρέφεται στην παραδοσιακή μορφή οικογένειας και όχι σε διάφορες καινοτομίες, οι οποίες δεν έχουν ριζώματα στην κοινωνία μας, αλλά αποτελούν μίμηση αποτυχημένων ξένων  προτύπων.

Είναι ευχάριστο το ότι διατηρούνται στην  πατρίδα μας  ισχυροί, παρά τις εμφανείς τάσεις αποδυνάμωσης, οι οικογενειακοί δεσμοί. Όταν αποδυναμώνονται αυτοί οι δεσμοί πλήττονται όλοι, κυρίως οι πολύ νέοι και οι πολύ ηλικιωμένοι. Οι έφηβοι αναζητούν θαλπωρή και πρότυπα από τους γονείς. Οι ηλικιωμένοι χρειάζονται φροντίδα. Είδαμε τι σημαίνει η χαλάρωση των οικογενειακών δεσμών, όταν προ δέκα ετών ταλαιπώρησε τη Γαλλία ένας καύσωνας στη διάρκεια του Αυγούστου. Χιλιάδες ηλικιωμένων πέθαναν αβοήθητοι, διότι τα παιδιά τους είχαν φύγει για τις καλοκαιρινές διακοπές. Ουσιαστικά τους είχαν εγκαταλείψει.

Η υψηλή εμπιστοσύνη προς τις Ένοπλες Δυνάμεις οφείλεται σε δύο κυρίως παράγοντες. Πρώτον, στην αίσθηση εθνικών κινδύνων λόγω του τουρκικού επεκτατισμού και της γενικότερης γεωπολιτικής αστάθειας. Δεύτερον, στην επιτυχή παρουσία και στην αποτελεσματική προσφορά των Ενόπλων Δυνάμεων σε διάφορες κρίσεις, όπως πχ στην αντιμετώπιση της ασύμμετρης απειλής στον Έβρο τον Φεβρουάριο- Μάρτιο 2020, σε ανθρωπιστικές αποστολές κ.ά. Είναι αξιέπαινοι οι άνδρες και οι γυναίκες των Ενόπλων Δυνάμεων για τον βαθμό εκτίμησης που επαξίως έχουν κερδίσει.

Η τρίτη θέση στον βαθμό εμπιστοσύνης ανήκει στα ΑΕΙ, δηλαδή στην επιστήμη, στην έρευνα και στη γνώση. Αμέσως μετά κατατάσσεται η Εκκλησία, η οποία στήριξε  τους έχοντες ανάγκη κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Επιπροσθέτως, μάλιστα, προσφέρει διαχρονικές και αιώνιες αξίες, στις οποίες πάντα στηριζόταν ο Έλληνας. Και στα εύκολα και στα δύσκολα.

Το συμπέρασμα είναι ότι η ελληνική κοινωνία αναζητεί στήριγμα στην εθνική ταυτότητα, σε θεσμούς που παρέχουν ασφάλεια, αλλά και γνώση. Υπάρχει και εδώ, όπως σε όλη την Ευρώπη, μία σαφής στροφή προς θεσμούς και αξίες που έχουν βαθιές ρίζες στο παρελθόν. Ας προσαρμόσουμε αυτές τις αξίες στις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 15.2.2025

Κωνσταντίνος Χολέβας