Άρθρα

Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ επισκέπτεται αυτές τις ημέρες την Κωνσταντινούπολη με την ευκαιρία της εορτής του Αποστόλου Ανδρέα (30 Νοεμβρίου), θρονικής εορτής του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Θα επισκεφθεί μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο τη Νίκαια της Βιθυνίας, στη Μικρά Ασία, για να τιμήσουν την επέτειο των 1700 ετών από τη σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου.

Είναι η πρώτη επίσημη περιοδεία του νέου Πάπα και περιλαμβάνει συναντήσεις με θρησκευτικούς και πολιτειακούς ηγέτες στην Τουρκία και στον Λίβανο.

Με την ευκαιρία αυτή αξίζει να θυμηθούμε την επίσκεψη ενος άλλου Πάπα, του Παύλου ΣΤ’, στην Κωνσταντινούπολη, η οποία έγινε στις 25 Ιουλίου 1967. Είχε προ δύο ετών (1965)  προηγηθεί η άρση των αναθεμάτων μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα και του Πάπα. Έτσι άρχισε δειλά και σταδιακά ο θεολογικός διάλογος μετά από τη μακρά διακοπή των σχέσεων λόγω του Σχίσματος και κυρίως λόγω της Δ΄ Σταυροφορίας του 1204.

Ο Αθηναγόρας ήταν σχεδόν αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη και η επίσκεψη του Ποντίφηκα έδωσε την ευκαιρία να ακουσθεί διεθνώς ότι στο Πατριαρχείο χτυπά ακόμη η καρδιά της Ορθοδοξίας, παρά τις τουρκικές προσπάθειες να μειωθεί η διεθνής ακτινοβολία του.

Συγκριτικά με τη σημερινή επίσκεψη τα γεγονότα του Ιουλίου 1967 παρουσιάζουν αρκετές  διαφορές. Ας  καταγράψουμε τις κυριώτερες:

Τότε, το 1967,  ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ είχε δώσει έμφαση κυρίως στην ανάγκη επικοινωνίας μεταξύ Ορθοδοξίας και Ρωμαιοκαθολικισμού. Σήμερα ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ τονίζει εξ ίσου την πολιτική  και τη διαθρησκειακή διάσταση του ταξιδιού του και έτσι θα συναντήσει τους Προέδρους της Τουρκίας και του Λιβάνου, ως αρχηγός κράτους, αλλά και εκπροσώπους του Ισλάμ και άλλων θρησκευτικών κοινοτήτων.

Τότε, το 1967, ζούσαν πολύ περισσότεροι Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη συγκριτικά με το σήμερα.  Από το Αεροδρόμιο της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι το Φανάρι χιλιάδες μέλη της Ελληνικής Ορθόδοξης κοινότητας είχαν παραταχθεί στους δρόμους για να χειροκροτήσουν τους δύο  θρησκευτικούς ηγέτες. Ο Ρωμαίος Ποντίφηξ ρώτησε τον Αθηναγόρα: Επιτέλους, πόσοι είστε εσείς οι Έλληνες; Και ο Πατριάρχης απήντησε: Λίγοι και αμέτρητοι. Σοφή απάντηση: Είχε συρρικνωθεί η ελληνική παρουσία μετά τα Σεπτεμβριανά του 1955 και τις απελάσεις του 1964 (κάτοχοι ελληνικών διαβατηρίων), αλλά όπως λέει και ο Μακρυγιάννης  «η μαγιά μένει».

Τότε, το 1967, ο Πάπας Παύλος επισκέφθηκε την Αγία Σοφία, η οποία είχε μετατραπεί σε Μουσείο. Εκεί γονάτισε και προσευχήθηκε με αποτέλεσμα να δεχθεί οξεία επίθεση από τις τουρκικές εφημερίδες. Σήμερα η Αγία Σοφία έχει μετατρέπει σε τζαμί, δυστυχώς. Ίσως γι΄ αυτό τον λόγο δεν περιλαμβάνεται στο επίσημο πρόγραμμα του Πάπα Λέοντος. Εκτός αν κάτι αλλάξει την τελευταία στιγμή.

Τότε ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και την Έφεσο. Απέφυγε να επισκεφθεί την Άγκυρα και δεν κατέθεσε στεφάνι στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ. Σήμερα βλέπουμε ότι το πρόγραμμα του Πάπα Λέοντος ξεκίνησε με κατάθεση στεφάνου στον Κεμάλ. Θεσμική υποχρέωση;  Άραγε οι σύμβουλοί του έχουν ενημερώσει τον Ποντίφηκα για τον ρόλο του Ατατούρκ στη Γενοκτονία των Χριστιανών  Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου;

Σχετικά με τα εκκλησιαστικά θέματα αναμένουμε με ενδιαφέρον τις δηλώσεις του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου και του Πάπα Λέοντος ΙΔ΄.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 29.11.2025

Το Υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε ότι γίνονται όλες οι απαιτούμενες ενέργειες για να εισαχθεί το Διεθνές Απολυτήριο (ΙΒ) στα δημόσια Λύκεια αρχίζοντας από επιλεγμένα Πρότυπα, Πειραματικά και Μουσικά Σχολεία. Θυμίζω ότι το πρόγραμμα αυτό εφαρμόζεται ήδη σε ορισμένα ιδιωτικά σχολεία και έχει την ιδιαιτερότητα ότι διδάσκονται όλα τα μαθήματα στα αγγλικά.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Β΄και Γ΄ Λυκείου, που θα επιλέγουν το Διεθνές Απολυτήριο, δεν θα διδάσκονται τα μαθήματα του ελληνικού προγράμματος, όπως οι υπόλοιποι συμμαθητές τους, αλλά μόνο το αγγλόφωνο πρόγραμμα του ΙΒ, το οποίο επικεντρώνεται στις Θετικές Επιστήμες και στα Οικονομικά. Τα Ελληνικά θα διδάσκονται ουσιαστικά ως ξένη γλώσσα. Οι απόφοιτοι του ΙΒ θα έχουν τα εφόδια και το κίνητρο να εισαχθούν σε Πανεπιστήμια της Βρετανίας, των ΗΠΑ και άλλων χωρών. Ίσως ελάχιστοι να εισάγονται στα ελληνικά ΑΕΙ, αν και αυτό δεν έχει αποσαφηνισθεί.

Αντιλαμβάνομαι ότι το Διεθνές Αποκυτήριο έχει ορισμένα θετικά, όπως είναι  η βελτίωση της γνώσης της Αγγλικής γλώσσας, η διδασκαλία μεθόδων έρευνας και δημιουργικής σκέψης, η απομάκρυνση από τη συνήθεια της αποστήθισης ύλης κ.ά. Φοβούμαι, όμως, ότι εμμέσως θα ενισχύσει τη φυγή καλών μαθητών προς το εξωτερικό (brain drain), δεδομένου μάλιστα ότι θα εφαρμοσθεί σε Πρότυπα σχολεία, δηλαδή σε σχολεία αριστούχων.

Η κυριώτερη ένσταση για το Διεθνές Απολυτήριο είναι ότι αποκόπτει τα νέα παιδιά από τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, δηλαδή από το ηθοπλαστικό περιεχόμενο της Παιδείας. Στόχος του σχολείου δεν είναι μόνο η απόκτηση πληροφοριών και δεξιοτήτων, αλλά η μόρφωση, δηλαδή η δια- μόρφωση χαρακτήρων και η προετοιμασία συνειδητών πολιτών. Επίσης η ύλη του ΙΒ δεν περιλαμβάνει την Ελληνική Ιστορία, τα Αρχαία Ελληνικά και τα Θρησκευτικά. Άρα στερεί από τα ελληνόπουλα τα θεμέλια της εθνικής μας ταυτότητας. Έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 16, παρ. 2, του Συντάγματος, το οποίο ορίζει ως έναν εκ των σκοπών της Παιδείας την ανάπτυξη εθνικής και θρησκευτικής συνειδήσεως.

Πώς θα μπορούμε να διεκδικούμε τα γλυπτά του Παρθενώνα, όταν εμείς οι ίδιοι θα αποκόπτουμε  μαθητές και μαθήτριες από τη γλώσσα της κλασικής Αρχαιότητας; Είναι λογικό να αγνοούν τα ελληνόπουλα την Αντιγόνη του Σοφοκλέους και τον Επιτάφιο Περικλέους, τον οποίο κατέγραψε ο Θουκυδίδης, δύό ελληνικά κείμενα με παγκόσμια απήχηση; Είναι σωστό να διδάσκονται οι μαθητές του ΙΒ την Παγκόσμια Ιστορία και όχι την Ελληνική Επανάσταση, τον Καποδίστρια, τον Ελ. Βενιζέλο; Όταν μάλιστα  μπορούν να ψηφίζουν από την ηλικία των 17 ετών; Γιατί να απομακρύνουμε ένα σημαντικό τμήμα της νεολαίας μας από την αναλυτική διδασκαλία των Εθνικών Θεμάτων, την οποία προβλέπει το νέο Πρόγραμμα Ιστορίας του Λυκείου;

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με έγγραφό της προς το Υπουργείο Παιδείας προτείνει τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Θρησκευτικών συμπληρωματικά προς την ύλη του Διεθνούς Απολυτηρίου. Θυμίζω ότι οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ για το μάθημα των Θρησκευτικών καθιερώνουν ως υποχρεωτική τη διδασκαλία του σε Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο. Οι απαλλασσόμενοι, ετερόδοξοι και αλλόθρησκοι, θα παρακολουθούν μάθημα Ηθικής.

Πιστεύω ότι δεν είναι αργά για να γίνουν οι διορθωτικές κινήσεις! Τα παιδιά μας αναζητούν πρότυπα, όχι μόνο γνώσεις.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 22.11.2025

Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα υποψήφια κράτη – μέλη πρέπει να μας απασχολήσει, ιδίως όσον αφορά στην Αλβανία και στα Σκόπια.

Η Αλβανία θεωρείται, μαζί με το Μαυροβούνιο, ότι έχει κάνει θετικά βήματα και παίρνει προτεραιότητα. Παρά τις ενστάσεις της Αυστρίας και της Ολλανδίας, που διαμαρτύρονται για ελλιπή καταπολέμηση της εγκληματικότητας, η Έκθεση για τη μελλοντική διεύρυνση θεωρεί τη χώρα ικανή να προχωρήσει.

Δεν θα έπρεπε να εκφράσουμε ενστάσεις; Είμαστε ευχαριστημένοι με την απατηλή και πλαστογραφημένη απογραφή της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας και από την καταπάτηση γαιών που ανήκουν σε Βορειοηπειρώτες;  Θεωρούμε θεσμικά δίκαιο βήμα τη συμπεριφορά των αλβανικών αρχών προς τον Φρέντη Μπελέρη που φυλακίσθηκε άνευ λόγου και αιτίας; Δεν πρέπει να θέτουμε συνεχώς ως απαράβατο όρο τον σεβασμό των δικαιωμάτων και ελευθεριών των Ομοεθνών μας;  Είμαστε ευτυχείς με τη συνεχιζόμενη προπαγάνδα από τους απογόνους των Τσάμηδων με τη στήριξη των μεγάλων κομμάτων της Αλβανίας;

Σχετικά με τα Σκόπια η Έκθεση είναι πιο αυστηρή. Η γείτων χώρα παίρνει προειδοποίηση, διότι καταγράφεται η αθέτηση της Συμφωνίας της 19.7.2022 με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τότε είχε μεσολαβήσει η γαλλική Προεδρία για να αντιμετωπισθεί το βέτο της Βουλγαρίας. Η Σόφια, ανεξαρτήτως  των κομμάτων που εναλλάσσονται στην εξουσία, απαιτεί μία δήλωση για τη γλώσσα και τη ρητή αναφορά στο κανονιστικό μέρος, όχι στο Προοίμιο, του Συντάγματος των Σκοπίων ότι η βουλγαρική εθνική κοινότητα είναι συνιδρυτικό μέλος του κράτους (μαζί με «Μακεδόνες», Αλβανούς κ.ά).

Η κυβέρνηση των Σκοπίων προέβη αμέσως στη δήλωση της 19.7.2022 για τη γλώσσα και παραδέχθηκε: α. Ότι η σημερινή γλώσσα του κράτους δημιουργήθηκε το 1945, άρα ουσιαστικά κατασκευάσθηκε από το κομμουνιστικό καθεστώς του Τίτο στην ενιαία τότε Γιουγκοσλαβία. Και β. Ότι η σημερινή επίσημη γλώσσα προήλθε από διαλέκτους που ομιλούνται μόνον εντός των σημερινών ορίων του κράτους. Άρα, εμμέσως πλην σαφώς, παραδέχονται ότι η γλώσσα τους δεν έχει άμεση συνάφεια με τυχόν ελληνοσλαβικά γλωσσικά ιδιώματα, τα οποία μιλήθηκαν από Έλληνες της Μακεδονίας, επί Τουρκοκρατίας και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνος.

Τη βουλγαρική εθνική κοινότητα η πρώην αλλά και η παρούσα κυβέρνηση των Σκοπίων αρνούνται να την εντάξουν στο Σύνταγμα. Στη Σόφια οι εφημερίδες γράφουν ότι οι Σκοπιανοί με βουλγαρικό διαβατήριο ανέρχονται στις 200.000, άρα αποτελούν το 10% περίπου του πληθυσμού. Οι Αρχές των Σκοπίων σε όλες τις απογραφές εμφανίζουν (μάλλον τεχνηέντως) ελάχιστους Βουλγάρους. Στο σημείο αυτό θυμίζω ότι στο βόρειο γειτονικό μας κράτος ζει και ελληνική μειονότητα (κοινότητες Βλαχοφώνων Ελλήνων), γεγονός το  οποίο παραδέχθηκε ο πρώην Πρόεδρος αείμνηστος Κίρο Γκλιγκόροφ. Οι απογραφές την εξαφανίζουν σκοπίμως και εμείς δυστυχώς αδιαφορούμε.

Αν προσθέσουμε και τη συστηματική παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών από τα Σκόπια παρατηρούμε ότι η χώρα αυτή είναι τριπλά παραβατική. Αθετεί όσα συμφώνησε το 2022 με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2017 με τη Βουλγαρία και το 2018-2019 με την Ελλάδα. Η τριπλή παραβατικότητα δικαιώνει όσους προειδοποιούσαμε ήδη από τη δεκαετία του 1990 ότι το μικρό αυτό κράτος είναι ταραξίας και θα πλαστογραφεί διαρκώς την ιστορία της Ελλάδος και  άλλων γειτόνων του.

Το εθνικό συμφέρον επιβάλλει να είμαστε πιο αυστηροί ως προς την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας και των Σκοπίων.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 15.11.2025

Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων (1955-1959).  Για την άντληση διδαγμάτων διοργανώθηκε στη Λευκωσία, στις 31 Οκτωβρίου – 2 Νοεμβρίου,  ένα τριήμερο Επιστημονικό Συνέδριο με τίτλο: «70 χρόνια από τον Αγώνα της ΕΟΚΑ: Απόηχοι, Αναλύσεις, Επανεκτιμήσεις». Την ευθύνη της διοργάνωσης ανέλαβαν η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, το Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59, οι Σύνδεσμοι Αγωνιστών ΕΟΚΑ, τέσσερα Πανεπιστημιακά Τμήματα από την Ελλάδα και την Κύπρο και άλλοι φορείς.

Είχα την τιμή να περιληφθώ μεταξύ των 110 ομιλητών (μίλησα εξ αποστάσεως μέσω διαδικτύου) και καταθέτω τα κυριώτερα σημεία της ομιλίας μου:

Ο αγώνας κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας ήταν σκληρός και κατέληξε στην Ανεξαρτησία της Κύπρου. Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε με τις Συνθήκες Ζυρίχης- Λονδίνου του 1959.  Οι μάχες των Ελλήνων ήσαν πολύμορφες. Άλλοτε με όπλα (παρά την εμφανή απειρία), άλλοτε με διαδηλώσεις, άλλοτε με την παλλαϊκή στήριξη στο αίτημα της Ένωσης, με πράξεις θυσίας, με ήρωες, με εννέα απαγχονισθέντες.

Διερωτώνται ορισμένοι: Άξιζε άραγε να γίνει αυτός ο αγώνας; Η απάντησή μου είναι ότι: ΝΑΙ, για τους εξής λόγους:

1. Έστω και αν δεν επετεύχθη η Ένωση τουλάχιστον ιδρύθηκε ένα ανεξάρτητο Κυπριακό κράτος, δηλαδή μία δεύτερη μικρή Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ένα κράτος, στο οποίο σήμερα ζουν Έλληνες, με ελληνική παιδεία, με Ορθόδοξη Εκκλησία, με τον ελληνικό Εθνικό Ύμνο, με την ελληνική σημαία. Αν δεν γινόταν ο Αγώνας υπήρχε κίνδυνος αφελληνισμού του λαού από το οργανωμένο σχέδιο της Βρετανικής Αποικιακής Διοικήσεως. Μετά την εξέγερση των Ελλήνων Κυπρίων τον Οκτώβριο του 1931, με αίτημα την Ένωση με την Ελλάδα, οι Βρετανοί επέβαλαν μέτρα απαγορευτικά εις βάρος παντός του ελληνικού. Απαγορεύθηκε η ελληνική Ιστορία, η ελληνική σημαία και ο ελληνικός Εθνικός Ύμνος στα σχολεία. Καλλιεργήθηκε η ψευδής ιστορική άποψη ότι οι Κύπριοι είναι απόγονοι Φοινίκων και Ασσυροβαβυλωνίων.
2. Ο Αγώνας άξιζε να γίνει, διότι έδωσε ένα παράδειγμα της πνευματικής εμβέλειας των ελληνορθοδόξων ιδανικών του Γένους μας. Τα παλληκάρια που απαγχονίσθηκαν έψαλλαν μπροστά  στην αγχόνη τα τροπάρια της Εκκλησίας μας και τον Εθνικό Ύμνο. Οι επιστολές των φυλακισμένων προς τους συγγενείς τους μιλούν για Χριστό και Ελλάδα. Οι 4 ήρωες του Αχυρώνα του Λιοπετρίου, που πυροβολήθηκαν, ενώ έκαναν έξοδο σαν τους Μεσολογγίτες, είχαν στις τσάντες  τους την Καινή Διαθήκη. Τα Ορθόδοξα Χριστιανικά Σωματεία διέπλασαν το φρόνημα αγοριών και κοριτσιών. Τα ψευδώνυμα των αγωνιστών αποδεικνύουν την πίστη στη συνέχεια του Ελληνισμού. Διγενής ο αρχηγός Γεώργιος Γρίβας, με όνομα Βυζαντινού Ακρίτα. Ζήδρος ο υπαρχηγός Γρηγόρης Αυξεντίου, με όνομα Δυτικομακεδόνα αρματολού της Τουρκοκρατίας.
3. Ο Κυπριακός Αγώνας ένωσε την κοινωνία της Ελλάδος, η οποία είχε αγρίως διχασθεί στον Εμφύλιο και σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας 1940- 1949. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια διοργανώθηκαν συλλαλητήρια με τη συμμετοχή νεολαιών από τα τρία μεγάλα πολιτικά ρεύματα. Δεξιά, Κέντρο και Αριστερά. Στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών και σε κάθε ελληνική πόλη εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων πολιτών κράυγαζαν «Ελλάς- Κύπρος- Ένωσις» ενωμένοι ανεξαρτήτως  ιδεολογικών διαφορών. Ο απαγχονισμός των πρώτων καταδικασθέντων, του Μιχαλάκη Καραολή και του Ανδρέα Δημητρίου, οδήγησε πολλούς δημάρχους της Ελλάδος να δώσουν τα ονόματα των Κυπρίων Εθνομαρτύρων σε δρόμους και πλατείες.

Δεν ξεχνώ τους ήρωες!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 8.11.2025

Ο αείμνηστος Διονύσης Σαββόπουλος δεν ανήκε σε κόμματα, παρατάξεις ή ιδεολογίες. Ανήκε σε όλον τον Ελληνισμό. Είχε ευρυτάτη παιδεία, διάβαζε, αναζητούσε, ενίοτε άλλαζε απόψεις. Τελικά έδωσε ένα ποιητικό και μουσικό έργο με συνείδηση ταυτότητας. Σε μία εποχή που η παγκόσμια συζήτηση για την εθνική, γλωσσική και θρησκευτική ταυτότητα επανέρχεται στο προσκήνιο ο Διονύσης αποδεικνύεται λίαν επίκαιρος, διαχρονικά ελληνικός, παραδοσιακός και συνάμα σύγχρονος.

Η αγάπη του για τη γενέθλια πόλη, τη Θεσσαλονίκη, και η γνώση της Ελληνικής Ιστορίας και Παράδοσης τον βοήθησαν να κατανοήσει το ζήτημα του ονόματος της Μακεδονίας, το οποίο ακόμη δεν έχει λυθεί. Η Συμφωνία των Πρεσπών παραβιάζεται καθημερινά από όλους τους επισήμους παράγοντες των Σκοπίων, αλλά έχει και εγγενείς αδυναμίες. Ο Σαββόπουλος είχε την ευαισθησία να πάρει το μήνυμα του Οδυσσέα Ελύτη, της Ιωάννας Τσάτσου, του Μανόλη Ανδρόνικου και άλλων πνευματικών ανθρώπων, οι οποίοι δήλωσαν δημοσίως ότι «το όνομά μας είναι η ψυχή μας». Εννοούσαν τον ιστορικό όρο: Μακεδονία.

Στον δίσκο του με τίτλο «Μη πετάξεις τίποτα!»,  που κυκλοφόρησε το 1994, ακριβώς τη χρονιά των μεγάλων συλλαλητηρίων για την προστασία του ονόματος και της ελληνικής κληρονομιάς της Μακεδονίας, ο ταλαντούχος συνθέτης, ποιητής και τραγουδιστής περιέλαβε το τραγούδι «Οι Ακτίνες του Βορρά». Εκεί καταθέτει την αγωνία του για την αγαπημένη του Μακεδονία, τον Βορρά του Ελληνισμού, με τους εξής στίχους:

Η ψυχή σου και το όνομά σου ένα, κεραυνών δισκοθήκη πίστας κραδασμός

με της Πέλλας τα άλογα λυμένα ο βορράς σου χορεύει πάντα ελληνικός.

Της Βεργίνας το ανάκτορο συνδέει με τα κέντρα του ήχου και των ταξιμιών

και σαν μαύρο τριαντάφυλλο χορεύει μ’ αετούς στην ακρόπολη των μοναχών

κι αντηχεί στα μεγάφωνα των φάρων, μ’ ένα ντέφι ροκάδικο παντοτινό

κι απ’ τη σκούφια του βγαίνουν σμήνη γλάρων κι ένα αεροπλανοφόρο δες, βυζαντινό!……………………………………………………………………………..

Πέλλα, Βεργίνα, Άγιον Όρος και Βυζάντιο δένουν αρμονικά μέσα στη θαυμάσια έμπνευση του τραγουδοποιού. Διδάσκει ιστορία στα νέα παιδιά. Κινείται αντίθετα  προς το πνεύμα των δήθεν προοδευτικών, οι οποίοι ειρωνεύονται ακόμη και σήμερα όσους ενδιαφερόμαστε για το όνομα που πράγματι είναι η ψυχή μας.

Ως μελετητής του Οικουμενικού Ελληνισμού ήταν φυσικό να ενδιαφερθεί για τη διαχρονική Ελληνική Γλώσσα. Διαφώνησε με σθένος και με επιχειρήματα με την – προσωρινή ευτυχώς- κατάργηση των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο (1976-1990) και με την κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων, η οποία αποφασίσθηκε τον Φεβρουάριο του 1982.  Με την πολύτιμη βοήθεια του φιλοσόφου Στέλιου Ράμφου και άλλων συνεργατών ο Σαββόπουλος οργάνωσε τον Φεβρουάριο του 1984 στο κλειστό γήπεδο του Μίλωνα μία ημερίδα για τη Γλώσσα. Χρησιμοποιώντας μαγνητόφωνο και παρουσιάζοντας στο πολυάριθμο ακροατήριο ηχογραφήσεις σε επαγγελματικό στούντιο έδειξε ότι το Πολυτονικό είναι άρρηκτα δεμένο με τη μουσικότητα της γλώσσας μας.

Στις 24.11.2017, όταν ανακηρύχθηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ, ο Σαββόπουλος υπογράμμισε ότι οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι προσέθεσαν στη γλώσσα μας πνεύματα και τόνους «για να μην χαθεί ο ήχος από τη λέξη και για να μην αλλοιωθεί».

Η Μακεδονία, η Βόρειος Ήπειρος, η Κύπρος,  όλη η Ελλάδα που αντιστέκεται, η Ελλάδα που επιμένει  αποχαιρετά τον Διονύση Σαββόπουλο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 1.11.2025

Ο Θουκυδίδης έγραψε ότι καταθέτει την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου ως «κτήμα ες αεί». Δηλαδή πίστευε –και ορθώς- ότι ορισμένα ιστορικά γεγονότα πρέπει να αξιοποιούνται για την άντληση διδαγμάτων για το παρόν και για το μέλλον. Έτσι και η επική αντίσταση των Ελλήνων εναντίον της Ιταλίας του Μουσολίνι, το 1940-41, αποτελεί πηγή εξαγωγής  διαχρονικώς επικαίρων συμπερασμάτων.

Καταγράφω τα κυριώτερα:

1. Η πίστη στην Υπέρμαχο Στρατηγό ως οδοδείκτης της πορείας του Ελληνικού Έθνους. Ο λαός μας είχε προσβληθεί από τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ από το ιταλικό υποβρύχιο ΝΤΕΛΦΙΝΟ στις 15 Αυγούστου 1940 στην Τήνο. Οι στρατιώτες μας είχαν στο αντίσκηνό τους και μέσα στην τσέπη τους την εικόνα της Παναγίας. Ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Στρατής Μυριβήλης και άλλοι αυτόπτες μάρτυρες και γνωστοί λόγιοι ή δημοσιογράφοι το καταγράφουν. Η Υπέρμαχος Στρατηγός βοήθησε τους Έλληνες στα βουνά της Βορείου Ηπείρου όχι διότι μεροληπτεί, αλλά διότι είχαμε δίκαιο. Ήμασταν οι αμυνόμενοι. Επίκαιρο μήνυμα για κάθε μελλοντική προσπάθεια του Ελληνισμού: Προσευχή στην Παναγία για να μας βοηθά σε κάθε προσπάθεια νόμιμης άμυνας απέναντι σε άδικη επίθεση.
2. Τα ΟΧΙ του Ελληνισμού. Το ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940 έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά αντιστοίχων απαντήσεων, προφορικών ή εμπράκτων, του Ελληνισμού.  Θυμίζω το «Μολών Λαβέ» του Λεωνίδα, την απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον Μωάμεθ τον Προρθητή, την άρνηση παραδόσεως των Μεσολογγιτών και την Έξοδο του 1826,  το Όχι του Θ. Κολοκοτρώνη στις προτάσεις του Άγγλου Πλοιάρχου Χάμιλτον για γρήγορη λήξη της Επαναστάσεως, τον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων του 1955-59 που είπαν ΟΧΙ στις δόλιες υποσχέσεις της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Τα ΟΧΙ πρέπει να συνεχισθούν απέναντι σε πολυποίκιλους κινδύνους εδαφικής κατάκτησης ή πολιτιστικής αλλοτρίωσης.
3. Η ανάγκη για συνεχή εγρήγορση και αμυντική προετοιμασία. Το καθεστώς του Ιωάννου Μεταξά δεν ήταν δημοκρατικό, αλλά κατά γενική ομολογία κατόρθωσε να οργανώσει επιτυχώς την άμυνα της χώρας, να επιστρατεύσει χωρίς τυμπανοκρουσία διάφορες κλάσεις εφέδρων, να οχυρώσει τα βόρεια σύνορά μας με τη γραμμή οχυρών όπως το Ρούπελ, το Λίσσε και άλλα. Πάντα απαιτείται η ετοιμότητα του λαού για να υπερασπισθεί τα πάτρια εδάφη και δικαιολογούνται οι θυσίες για την αμυντική μας θωράκιση. Σήμερα άλλες είναι οι απειλές. Άλλωστε ακούμε τα συνθήματα των Νεο-οθωμανών γειτόνων μας.
4. Η Αλβανία ως προπύργιο της ιταλικής επιθέσεως. Τα μικρά κράτη πολλές φορές χρησιμοποιούνται ως δορυφόροι και ως προκεχωρημένα φυλάκια των ισχυροτέρων.  Η Ιταλία το 1913, πριν από την επιβολή του φασισμού, είχε απαιτήσει από τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις τη δημιουργία του αλβανικού κράτους με εδαφικές ρυθμίσεις εις βάρος της Ελλάδος και των ελληνικών πληθυσμών της Βορείου Ηπείρου. Η χρησιμότητα φάνηκε το 1940,  όταν η μικρή Αλβανία αποτέλεσε το εφαλτήριο του ιταλικού στρατού κατά της Ελλάδος και βεβαίως συμμετείχε στην επίθεση με 2 Μεραρχίες. Επίκαιρο μήνυμα: Ας μην υποχωρούμε απέναντι στον εθνικισμό των μικρότερων κρατών π.χ. των Σκοπίων. Δεν ξέρουμε πως θα αξιοποιηθούν αυτές οι υποχωρήσεις μας από μία μελλοντική σύμπραξή τους με ισχυρότερες χώρες.
5. Η ηθική δύναμη πολλές φορές υπερτερεί της υλικής. Οι νίκες του Ελληνικού Στρατού κατά του ιταλικού, μέχρι τον Μάρτιο του 1941 και πριν από την καταλυτική επέμβαση της Χιτλερικής Γερμανίας, καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα του ηθικού παράγοντος και της ψυχολογικής προετοιμασίας.  Οι Έλληνες του 1940 είχαν πίστη στον Θεό και στην Πατρίδα, είχαν διδαχθεί στα σχολεία τη διαχρονική Ιστορία μας και τους ήρωες από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το επίκαιρο μήνυμα είναι να αποφεύγουμε τα κηρύγματα των ηττοπαθών και των αποδομητών της Ιστορίας. Δεν θα γίνουμε ακραίοι εθνικιστές, ούτε θα γίνουμε εθνομηδενιστές!
6. Ας μην λησμονούμε τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου. Οι γυναίκες της ταλαίπωρης, αλλά και πανάρχαιας, ελληνικής γης μετέφεραν στην πλάτη τα εφόδια του Στρατού μας. Οι κάτοικοι των πόλεων υποδέχθηκαν τους Έλληνες φαντάρους με εκατοντάδες ελληνικές σημαίες, όπως πχ στο Αργυρόκαστρο και στην Κορυτσά. Στα χρόνια του σκληρού κομμουνιστικού καθεστώτος (1945- 1991) οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες άναβαν –  κρυφά από κάθε αδιάκριτο μάτι – τα καντήλια στους τάφους των πεσόντων στρατιωτών μας. Σήμερα η Αλβανία προσπαθεί να τους εκφοβίσει (βλέπε μπουλντόζες στη Χειμάρρα) ή να τους συρρικνώσει με πλαστές απογραφές. Ας στηρίξουμε και σήμερα με κάθε νόμιμο και δημοκρατικό μέσο τον Ελληνισμό της Αλβανίας, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι υπερήφανοι Βλαχόφωνοι Έλληνες.
7. Η οικονομική διπλωματία συχνά αποτυγχάνει. Πριν από την ιταλο-γερμανική επιθεση η Ελλάς είχε άριστες εμπορικές σχέσεις με τη Γερμανία δια της μεθόδου του συμψηφισμού (κλήριγκ). Δηλαδή παίρναμε βαρειά μηχανήματα και στέλναμε σταφίδες και καπνά αντί χρημάτων. Οι συναλλαγές μας με τη Βρετανία και τη Γαλλία ήσαν πολύ περιορισμένες. Κι όμως όταν ήρθε η ώρα για τη μεγάλη απόφαση η Ελλάς τάχθηκε με το πλευρό των Αγγλογάλλων και όχι με τον Άξονα Ιταλίας- Γερμανίας. Όπως εξήγησε ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς στους αρχισυντάκτες των αθηναϊκών εφημερίδων, στις 30 Οκτωβρίου 1940,  η Ελλάς είναι χώρα νησιωτική και παραθαλάσσια άρα τα συμφέροντά της συνδέονται με τις ναυτικές δυνάμεις, όπως ήταν τότε η Βρετανία. Είναι επίκαιρο το δίδαγμα ότι η οικονομική διπλωματία δεν λύνει … δια μαγείας τα προβλήματα. Το είδαμε  προ ολίγων ετών, όταν η Ελλάς έκανε επενδύσεις σε Τράπεζες και άλλες εταιρίες της Τουρκίας. Παρά ταύτα η τουρκική προκλητικότητα έγινε πιο έντονη και πιο διεκδικητική.
8. Θέλουμε την ειρήνη και τις καλές σχέσεις με όλους τους λαούς, γειτονικούς και πιο μακρινούς, αλλά δεν απεμπολούμε την Ιστορική Μνήμη, την Ελληνορθόδοξη Παιδεία και την Εθνική Αξιοπρέπεια. Το οφείλουμε στη γενιά του ΟΧΙ του 1940.

Δεν συμφωνώ με τον ενθουσιασμό ορισμένων αναλυτών στην Ελλάδα και στην Κύπρο για την εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν ως πολιτικού ηγέτη των Τουρκοκυπρίων. Δεν τον αποκαλώ Πρόεδρο, διότι δεν αναγνωρίζω το κράτος του. Είναι διεθνώς ανύπαρκτο. Είναι ο ηγέτης των ολίγων Τουρκοκυπρίων που απέμειναν στα Κατεχόμενα και πολλών εποίκων που ήρθαν από την Ανατολία και αλλοιώνουν τον δημογραφικό χαρακτήρα του νησιού κατά τρόπο που καταδικάζεται από τον ΟΗΕ και το Διεθνές Δίκαιο.

Ο Ερχιουρμάν δεν ψηφίσθηκε ως αντίπαλο δέος στις πιέσεις της Άγκυρας. Προτιμήθηκε από άλλους υποψηφίους λόγω της αντίθεσης των Τουρκοκυπρίων σε πολιτικές ισλαμιστικού προσανατολισμού. Ούτε θέλει ούτε μπορεί να απομακρυνθεί από τις οδηγίες της Τουρκίας. Πώς είναι δυνατόν να υπάρξει ανεξαρτησία γνώμης όταν στα Κατεχόμενα εδρεύουν 40.000 πάνοπλοι Τούρκοι στρατιώτες; Οι ψηφοφόροι δεν είπαν όχι στην Άγκυρα.  Είπαν όχι στο ακραίο Ισλάμ.

Ο Ερντογάν κατά βάθος είναι ευχαριστημένος. Αφήνει τον Μπαχτσελί των Γκρίζων Λύκων να φωνάζει για να δημιουργούνται εντυπώσεις. Η εικόνα των Τουρκοκυπρίων θα βελτιωθεί διεθνώς, διότι ο Ερχιουρμάν έχει φαινομενικά μία πιο ήπια λεκτική προσέγγιση από τον προκάτοχό του Ερσίν Τατάρ. Έτσι ο Ερντογάν θα τον παρουσιάζει  στους Αμερικανούς και στους Ευρωπαίους ως διαλλακτικό που έχει απέναντί του τους … αδιάλλακτους Έλληνες της Κύπρου και της Αθήνας.

Φαινομενικά και φραστικά ήπιος. Στην ουσία ο Ερχιουρμάν δεν λέει κάτι διαφορετικό από αυτά που πρεσβεύει και προωθεί η πολιτική του Ερντογάν. Δήλωσε ο νέος εκπρόσωπος των Κατεχομένων ότι θέλει στην Κύπρο μία ιδιόμορφη (sui generis) ομοσπονδία  δύο ισότιμων κρατών. Κοινές εξουσίες θα έχει σε έξι μόνο τομείς: Ασφάλεια, ενέργεια, υδρογονάνθαρκες, ιθαγένεια, θαλάσσιες δικαιοδοσίες και εμπορικούς δρόμους.

Τι διαφορετικό λέει ο Ερντογάν;  Μιλά για δύο κράτη, αφήνει ανοικτό το  ενδεχόμενο μιας χαλαρής σύνδεσής τους (συνομοσπονδία) και επιδιώκει τον έλεγχο των ζητημάτων ασφαλείας όλης της Κύπρου και συμμετοχή στα κοιτάσματα και στους ενεργειακούς πόρους. Ο Ερχιουρμάν απλώς τα λέει με πιο διπλωματική γλώσσα.

Καταγράφω επί λέξει την τελευταία δήλωσή του Ερχιουρμάν  προ των εκλογών: «Το όνομα δεν έχει σημασία (σημ. ομοσπονδία ή συνομοσπονδία). Το τουρκοκυπριακό κράτος και το ελληνοκυπριακό κράτος θα είναι δύο ισότιμα κράτη. Και θα ασκούν όλες τις υπόλοιπες εξουσίες εκτός από τις έξι, κυρίαρχα, το καθένα εντός της δικής του κυρίαρχης επικράτειας. Αυτό είναι το μοντέλο που περιγράφω.  Και επειδή η κοινή δικαιοδοσία τους συνεχίζεται ο εγγυητικός ρόλος της Τουρκίας παραμένει ο ίδιος».

Με απλά λόγια: Πλήρης τουρκική επιρροή στον Βορρά, μερική τουρκική επιρροή στον Νότο. Δύο κράτη σε συσκευασία ενός με δυνατότητα της Τουρκίας να παρεμβαίνει σε όλο το νησί όποτε θέλει. Νομιμοποίηση και μονιμοποίηση της κατοχής και των τετελεσμένων της εισβολής.

Ας μην πανηγυρίζουμε λοιπόν. Η Λευκωσία και η Αθήνα πρέπει να απορρίψουν κάθε σχέδιο δύο κρατών με οποιοδήποτε περιτύλιγμα κι αν  έρχεται αυτό. Τα χαμόγελα δεν αρκούν. Ο Ελληνισμός της Κύπρου πρέπει να συνεχίσει την αμυντική του θωράκιση και να διαβλέψει σωστά τις τουρκικές βλέψεις, οι οποίες ξεκινούν από το 1956 με τα έξι βήματα του σχεδίου Νιχάτ Ερίμ. Η Τουρκία αναζητεί τρόπο για να ελέγχει όλη την Κύπρο!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 27.10.2025

πηγή φωτογραφίας: aksutvhaber.net