Kωνσταντίνος Χολέβας

Σήμερα παραχωρώ όλον τον χώρο του άρθρου μου στον μαθητή  του Ζαννείου Προτύπου Πειραματικού Λυκείου του Πειραιά, Χρήστο Τσαγκάρη, ο οποίος κέρδισε το πρώτο βραβείο στον Πανελλήνιο μαθητικό διαγωνισμό ποιήσεως για την Κύπρο. Απεστάλησαν 3000 έργα από 20.000 μαθητές που προέρχονται από την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ομογένεια. Ο τίτλος του ποιήματος είναι «Ζητάμε ακόμη το θαύμα», εμπνευσμένος από στίχο του Γ. Σεφέρη. Επιλέγω τα πιο συγκινητικά σημεία από αυτό το εκτενές και θαυμάσιο  έργο:

«….Κάποιο πρωί του Ιούλη ο ουρανός κοκκινίζει από το αίμα του ήλιου…

Σπάει ο τόπος, σπάει το χώμα, σπάει το δέντρο. Κάτι μέσα μας σπάει, το ακούς να ραγίζει, το νιώθεις…!

Κάποιο πρωί του Ιούλη μας κυνηγούν μες στις βουνοπλαγιές οι βάρβαροι του Αττίλα

Πληρωμένοι χρυσάφι από τους τριάκοντα τυράννους της Αθήνας

Σφίγγοντας στη σιωπή τους τη βούλα του μεγάλου σατράπη των Υπερβορείων…

Κάποιο πρωί του Ιούλη κυλά πάνω μας, μας πνίγει ακράτητος ο ποταμός Ευρυμέδοντας…

Κάποιο πρωί του Ιούλη ξεβάφουνε πάνω μας τα νερά του Αχέροντα.

Χανόμαστε δεμένοι στις αλυσίδες της λήθης.

Φιμώνουν τον πόνο, φιμώνουν τη σκέψη, φιμώνουν τη λέξη βουβές φωτογραφίες ασπρόμαυρες.

Όσο θυμόμαστε, ζούμε ανάμεσα σε τυράννους.

Πέρσες και Βενετσιάνους. Σταυροφόρους Ριχάρδους, Ναΐτες και Λουζινιάν…

Μέσα στο χρόνο, αλλάζοντες γλώσσες, οικόσημα και φορεσιές, με άλλες πληγές Αχαιμενίδες ιππότες μας ζώνουν…

Κάποιο πρωί του Ιούλη μας φορούν πάλι στα χέρια αλυσίδες.

Σκίζουν τη γη, τα ποτάμια φλογισμένες ερπύστριες. Μα εμείς ζητούσαμε πάντα το θαύμα…!

-Ήμασταν συνηθισμένοι να το στοχαζόμαστε αλλιώς το “Iησούς Xριστός Nικά” –

Δίχως μεγάλους βαΐλους, πρόξενους και πλανερές συμφωνίες…

Δίχως συμβούλια μάταια, λόγια τυφλά και προσχεδιασμένες απάτες.

Σαν να τέντωνε εκείνο το πρωινό ο Τελαμώνιος Τεύκρος το στερνό τόξο του επάνω τους

Σαν να σηκωνόταν ο βασιλιάς Ευαγόρας μέσα από τα πλοία που καίγονται…

Σαν να φαινόταν χρυσοφόρος μέσα στους στόλους του κάποιος μεγάλος Κομνηνός να εκδικηθεί τους Σταυρεμπόρους…

Σαν να αποκτούσαν μιλιά μπρος στις υψηλές τους καθέδρες οι γραφές του εγκλείστου Νεόφυτου…

Σκέψεις παράδοξες. Μα σε αυτόν τον τόπο μιλάς και τα θαύματα γίνονται.

Για αυτό δεν ξεχνάμε …το θαύμα κάποτε το αγνοείς, το ξεχνάς, μα εκείνο δεν σε ξεχνάει, δεν χάνεται… Για αυτό δεν ξεχνάμε!…

Σαν κάποιο χαρμόσυνο άγγελμα για το λαό που απέμεινε να προχωρά μες στα σκοτάδια, για εκείνους που έγιναν ξένοι μέσα στα σπίτια τους…

Ζητάμε ακόμα το θαύμα, μετρώντας αυτούς που έζησαν, αυτούς που έφυγαν και αυτούς που πια δεν γνωρίζει κανείς!…

Ζητάμε ακόμα το θαύμα κοιτάζοντας τους τάφους
των αιχμαλωτισμένων Αγίων μας!…»

Ναι, Χρήστο Τσαγκάρη, πιστεύουμε στο θαύμα. Καλή Ανάσταση!

Άρθρο μου στην Κυριακάτικη Δημοκρατία, 5 Απριλίου 2015

Φωτο: Ιερά Μονή Αποστόλου Ανδρέα στην κατεχόμενη Καρπασία της Κύπρου

Κάθε χρόνο τον μήνα Απρίλιο ο νους μου τρέχει στο Μεσολόγγι. Περνούν μπροστά μου οι ιερές σκιές των Ελευθέρων Πολιορκημένων και των ηρωικώς πεσόντων κατά την Έξοδο. Συλλογίζομαι πώς άντεξαν τόσο καιρό την πολιορκία μέσα στην πείνα, τις κακουχίες και το κανονίδι. Θαυμάζω το πείσμα, την υπομονή και την επιμονή των ανθρώπων που κράτησαν ψηλά την σημαία της Ελευθερίας και της Αξιοπρέπειας εκεί επάνω, στον φράχτη. Διότι φράχτης ήταν το περίφημο …. τείχος που περιέβαλλε το Μεσολόγγι. Άλλωστε έτσι περιφρονητικά δεν το ονόμασε και ο Ιμπραήμ πασάς για να τονίσει την ανικανότητα του Κιουταχή;

Δεν στολίστηκαν με βάγια οι εκκλησιές εκείνον τον Απρίλη του 1826. Η Επανάσταση κινδύνευε να καταρρεύσει εξ αιτίας κυρίως της εσωτερικής διχόνοιας. Αλλά ήλθε η Θυσία των Ελευθέρων Πολιορκημένων να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά, να φιλοτιμήσει τους Έλληνες, να αφυπνίσει τους ξένους. Ήλθε η Έξοδος του Μεσολογγίου για να δείξει σε όλους ότι ο σπόρος του Ρήγα είχε βλαστήσει και ότι το «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή» είχε χαραχθεί βαθιά μέσα στην ψυχή των αγωνιζομένων.

Ξεφυλλίζω νοερά τις σελίδες της Ιστορίας και βλέπω μπροστά μου τα παιδιά του Μεσολογγίου να αμιλλώνται σε παλληκαριά τους μεγάλους. Δεκαπεντάχρονοι, όπως ο θρυλικός Ντάης Βορίλας και άλλοι, ήσαν εκείνοι που οδηγούσαν τα πριάρια, τα πλοιάρια της λιμνοθάλασσας με την επίπεδη καρίνα, και μετέφεραν εφόδια στους υπερασπιστές των μικρών νησίδων. Χάρις σ’ αυτούς κράτησαν, όσο κράτησαν, οι Έλληνες την Κλείσοβα, το Βασιλάδι, τον Ντολμά.

Βλέπω να παρελαύνουν μπροστά μου οι γενναίοι οπλαρχηγοί που συνδύαζαν την τόλμη με την ευφυία. Μεσολογγίτες, Σουλιώτες και άλλοι επινοούσαν συνεχώς διάφορα τεχνάσματα για να παραπλανούν τους Τούρκους του Κιουταχή και τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ. Πως να μην θαυμάσει κανείς την ιδέα του Θανάση Ραζικότσικα, που έχυσε επίτηδες το τελευταίο απόθεμα νερού μπροστά στους απεσταλμένους των πασάδων μόνο και μόνο για να τους δείξει ότι οι πολιορκημένοι είχαν αρκετά εφόδια. Την ώρα που οι ταλαίπωροι πέθαιναν από την πείνα και την δίψα!

Τώρα περνούν από μπροστά μου σαν σελίδες παλιού βιβλίου οι τελευταίες στιγμές πριν από την Έξοδο. Πρόσωπα πελιδνά από την πείνα και την κούραση, αλλά όχι φοβισμένα. Ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ μεταδίδει την Θεία Κοινωνία στους πολεμιστές και στα γυναικόπαιδα. Σε λίγες ώρες μαζί με τον Χρήστο Καψάλη ο Δεσπότης υπογράφει άλλη μια σελίδα θυσίας, από τις πάμπολλες που βρίσκουμε στην Ιστορία του Γένους. Εκεί στον Ανεμόμυλο ο Ρωγών Ιωσήφ γίνεται παρανάλωμα του πυρός μαζί με τους ηλικιωμένους που δεν ακολούθησαν στην Έξοδο. Αλλά αυτό το πυρ δεν καίει. Είναι πυρ καθαγιάζον, καθαίρον, δοξάζον. Οι Τούρκοι τον βρήκαν ημιθανή μετά την έκρηξη και τον εφόνευσαν.

Μα, να κάποιοι γλύτωσαν από την φονική ενέδρα του εχθρού που περίμενε ειδοποιημένος -άγνωστο πως -έξω από τα τείχη. Ο Νότης Μπότσαρης κατάφερε να τους οδηγήσει στο μοναστήρι του Αγίου Συμεώνος, στον Άι Συμιό, όπως το ήξεραν πάντα οι Μεσολογγίτες. Εκεί θα κλάψουν γι’ αυτούς που χάθηκαν και θα δοξάσουν τον Θεό αυτοί που σώθηκαν. Ο Άι Συμιός με το ειδυλλιακό τοπίο του τους ξεκουράζει και τους δίνει θάρρος. Σήμερα περνούμε ως ευλαβικοί προσκυνητές και χειροκροτούμε τον «Δρόμο της Θυσίας». Εις μνήμην των πεσόντων και των αγωνισθέντων κατά την Έξοδο.

Και πώς να λησμονήσω τον ποιητή; Τον Διονύσιο Σολωμό που άκουγε από την Ζάκυνθο τα βαριά κανόνια των Τουρκοαιγυπτίων και αναστέναζε: «Βάστα καημένο Μεσολόγγι»! Ο αναστεναγμός έγινε ποιητική δημιουργία και το αράπικο κανόνι έγινε πηγή έμπνευσης για τον ευσυγκίνητο Επτανήσιο. Και νάτον, τον βλέπω αρκετά χρόνια μετά, αφού η θύμιση των γεγονότων είχε αρχίσει να ξεθωριάζει, να κάθεται στο γραφείο του και να γράφει. Έγραφε και έσχιζε, ξανάγραφε και πάλι έσχιζε. Τρία σχεδιάσματα ανολοκλήρωτα μας άφησε για τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Μεσολογγιού, που αυτός πρώτος τους βάφτισε έτσι. Και από τότε όλοι ψιθυρίζουμε η ψάλλουμε τους στίχους του και μεταφερόμαστε νοερά στο πεδίο της μάχης. Μαζί με τους ολίγους που αντιστάθηκαν στους πολλούς. Μαζί με αυτούς που «δεν τους βαραίνει ο πόλεμος, μα έγινε πνοή τους». Κι έτσι τολμούσαν να αντιμετωπίζουν «Αραπιάς άτι, Γάλλου νου, βόλι Τουρκιάς, τόπι Άγγλου». Μαζί τους κι ο Σουλιώτης που μουρμουρίζει:

«Έρμο ντουφέκι σιωπηλό , τι σ’ έχω εγώ στο χέρι,

όπου συ μούγινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει»!

Κι όμως άντεξαν κι αγωνίσθηκαν, διότι είχαν το Χρέος προς την Πίστη και την Πατρίδα γραμμένο «μέσ’ στ’ Άγιο Βήμα της Ψυχής». Και απεφάσισαν μετά λόγου γνώσεως την Έξοδο ξέροντας καλά ότι :

«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει» .

Αλλά δεν πέθαναν. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι ζουν και θα ζουν αιωνίως στην ψυχή του Γένους και στη μνήμη όλης της Ανθρωπότητος. Θα μάς χαρίζουν μήνυμα ελπίδας και εξόδου από τη σύγχρονη πνευματική και οικονομική κρίση. Και θα διαλαλούν ες αεί ότι: «Χριστός Ανέστη! Η Ελλάς Ανέστη! Η Ελευθερία Ανέστη!»

Άρθρο μου στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ – Απρίλιος 2015

Η προσοχή μας και πάλι στρέφεται στη Μέση Ανατολή για τρεις λόγους: Πρώτον, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος κήρυξε την εβδομάδα που διανύουμε (Στ΄ Εβδομάδα των Νηστειών) ως εβδομάδα προσευχής υπέρ των χειμαζομένων, φονευομένων και διωκομένων Χριστιανών στη Βόρειο Αφρική και στη Μέση Ανατολή. Δεύτερον, διότι στην Υεμένη εξερράγη φιλοϊρανικό πραξικόπημα. Η Σαουδική Αραβία εισέβαλε με πρόσχημα την αποκατάσταση της τάξης και ουσιαστικά για να εμποδίσει την διείσδυση του Ιράν στη γειτονιά της. Τρίτον, οι μάχες του Ισλαμικού Κράτους συνεχίζονται κατά του Ιρακινού στρατού και κατά των Κούρδων της Συρίας με συνεχή τηλεοπτικά ντοκουμέντα φρίκης και φανατισμού.

Η Εκκλησία μας πάντοτε ήταν και είναι αρωγός και αδελφικός συμπαραστάτης των Χριστιανικών πληθυσμών στις αραβικές και άλλες μουσουλμανικές χώρες. Τρία Ορθόδοξα Πατριαρχεία επιβίωσαν μέχρι σήμερα στην καυτή ζώνη της Μέσης Ανατολής, και συγκεκριμένα τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων. Σήμερα όμως ένα εξ αυτών, το Αντιοχείας που εδρεύει στή Δαμασκό της Συρίας, πλήττεται ανεπανόρθωτα και κινδυνεύει να δει το ποίμνιό του να συρρικνώνεται ή να εκτοπίζεται. Το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο ποιμαίνει κυρίως αραβοφώνους Ορθοδόξους, οι οποίοι δηλώνουν ότι είναι Ρουμ Ορτοντόξ, δηλαδή Ρωμηοί Ορθόδοξοι, απόγονοι και πνευματικοί κληρονόμοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας.

Η σύγκρουση Σαουδαράβων και φιλοϊρανών στην Υεμένη έρχεται να προστεθεί στη γενικότερη σύγκρουση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας ως προστάτιδος των Σουνιτών Μουσουλμάνων, και του Ιράν, το οποίο εμφανίζεται ως ο προστάτης των Σιιτών Μυσουλμάνων. Η διαμάχη των Σουνιτών με τους Σιίτες έχει βαθιές ρίζες και αφορά την διαδοχή του Προφήτη Μωάμεθ. Σήμερα αποκτά νέα διάσταση λόγω των ενεργειακών αποθεμάτων της περιοχής (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, νερά των ποταμών). Σαουδάραβες και Ιρανοί ουσιαστικά συγκρούονται και στη Συρία, όπου το Ιράν στηρίζει τόν Πρόεδρο Άσσαντ και η Σαουδική μοναρχία τους αντικυβερνητικοιύς αντάρτες, μεταξύ των οποίων και πολλοί φανατικοί ισλαμιστές. Το Ιράν εκμεταλλεύεται την προσέγγισή του με τις ΗΠΑ για τη μείωση των πυρηνικών αντιδραστήρων του και επιχειρεί να διαδραματίσει ευρύτερο ρόλο στην περιοχή.

Το «Ισλαμικό Κράτος» φαίνεται να χάνει έδαφος. Στο Κομπάνι της Συρίας από τους Κούρδους και στο Ιράκ από τον Ιρακινό Στρατό. Τελικά αποδεικνύεται μία μεγάλη οικονομική επιχείρηση, διότι οι τζιχαντιστές διαχειρίζονται τις πετρελαιοπηγές, στα εδάφη που ελέγχουν. Η στρατολόγηση γίνεται κυρίως από το Ιράκ και άλλες αραβικές χώρες, όπου οι μισθοί είναι πολύ χαμηλοί και η ανεργία των νέων υψηλή. Οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους λαμβάνουν 400 δολλάρια τον μήνα και οι αξιωματικοί 1200 δολλάρια, ποσό ελκυστικό για τα δεδομένα της περιοχής. Το επικίνδυνο είναι ότι στρατολογούν νεαρούς μουσουλμάνους  από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Κι αν ακόμη εξασθενήσει η δύναμη του Ισλαμικού Κράτους, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε, διότι υπάρχουν πολλές παρεμφερείς ομάδες ακραίων αντιλήψεων και μεθόδων στη Μέση Ανατολή.

Οι προτεραιότητες της Ελλάδος πρέπει να είναι δύο: Πρώτον, η έμπρακτη βοήθεια στους Χριστιανούς της περιοχής και κυρίως στους Ορθοδόξους, οι οποίοι αποτελούν πολιτιστικό βραχίονα του Ελληνισμού στη ιστορική αυτή περιοχή. Το Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε τη διοργάνωση Διεθνούς Συνεδρίου με αυτό το θέμα, αλλά χρειάζονται επιπλέον πρακτικές κινήσεις, όπως πχ. η αναζήτηση της τύχης των δύο απαχθέντων  Σύρων Μητροπολιτών. Δεύτερον, η θωράκιση των συνόρων μας και της εσωτερικής μας ασφάλειας για να μην μπορέσουν οι τζιχαντιστές να διεισδύσουν ή να στρατολογήσουν στελέχη στη χώρα μας. Γι’ αυτό οι ψευδοπροοδευτικές νομοθεσίες υπέρ των παρανόμων μεταναστών πρέπει να εγκαταλειφθούν πάραυτα.

Ταυτοχρόνως η Ελλάς και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας έχουμε υποχρέωση να μελετήσουμε διεξοδικά το πολύπλοκο φαινόμενο του ισλαμιστικού φανατισμού και να καταστήσουμε πανευρωπαϊκή πολιτική την προστασία των Χριστιανικών πληθυσμών.

Άρθρο μου στην εφημερίδα Δημοκρατία, Τρίτη 31 Μαρτίου 2015

Προ ολίγων ημερών εορτάσαμε τη διπλή εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της Μεγάλης Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Σε λίγες ημέρες πρέπει να τιμήσουμε την επέτειο του Απελευθερωτικού Αγώνος των Ελλήνων της Κύπρου, ο οποίος άρχισε την 1^η Απριλίου 1955. Με θλίψη παρατηρώ ότι και οι δύο επέτειοι πέφτουν θύματα παρερμηνειών, ιδεολογικά φορτισμένων σηματοδοτήσεων και  ιστορικών διαστρεβλώσεων.

Οφείλουμε να τιμούμε τους αγωνιστές του Έθνους διαβάζοντας τα δικά τους κείμενα, υποκλινόμενοι στις πραγματικές τους ιδέες και αγωνίες, γονατίζοντας στους τάφους τους και διδάσκοντας στα παιδιά μας την ιστορική αλήθεια. Είναι προσβολή προς τους μάρτυρες της Πίστεως και της Πατρίδος να ακούμε κάθε φορά απίθανες λογικές ακροβασίες και θολοκουλτουριάρικες ερμηνείες. Δεν είναι ιστορία η αυθαίρετη εξήγηση των γεγονότων από διανοουμένους, οι οποίοι θαυμάζουν τα ξένα πρότυπα, αλλά αγνοούν τα απομνημονεύματα των αγωνιστών και χλευάζουν την ελληνορθόδοξη παράδοση του λαού μας. Ιστορία είναι η μελέτη των πηγών και όχι η απόκρυψή τους ή η επιλεκτική ανάγνωσή τους.

Το 1821 ταλαιπωρείται επί δεκαετίες από μαρξιστές, οπαδούς της υλιστικής και ταξικής ερμηνείας, και πολύ περισσότερο από τους φανατικούς οπαδούς του Δυτικού Διαφωτισμού. Δεν θέλουν να ακούσουν τη φωνή των ιδίων των πρωταγωνιστών, οι οποίοι ξεσηκώθηκαν για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία. Ορισμένοι φθάνουν στο σημείο να προσβάλουν το Έθνος μας λέγοντας ότι το 1821 έγινε η γέννηση ενός έθνους! Λάθος, έγινε η γέννηση ενός κράτους. Έθνος Ελλήνων υπήρχε από την αρχαιότητα και δεν έπαυσε να υπάρχει. Γιατί οι διαστρεβλωτές της Ιστορίας δεν διαβάζουν τα κείμενα της Τουρκοκρατίας για να δουν ότι ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Πηγάς, ο Επίσκοπος Μυρέων Ματθαίος, ο κορυφαίος ιεροκήρυκας Ηλίας Μηνιάτης, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος και τόσες άλλες μορφές διακηρύσσουν τη διαχρονική συνέχεια της ελληνικής εθνικής συνειδήσεως;

Ο Κυπριακός Αγώνας του 1955 – 59 είχε ως σύνθημα και αίτημα την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά η διεθνής διπλωματία οδήγησε τελικά στην κολοβομένη Ανεξαρτησία του 1960. Οι νέοι και οι νέες μας πρέπει να μαθαίνουν ότι τα αγόρια και τα κορίτσια των Κατηχητικών και των Ορθοδόξων Χριστιανικών Σωματείων πρωταγωνίστησαν και σκόρπισαν τον τρόμο στη Βρετανική Αυτοκρατορία, η οποία διοικούσε αποικιοκρατικά τη Μεγαλόνησο. Η Ελληνική σημαία κυριαρχούσε σε όλες τις διαδηλώσεις, οι ηρωομάρτυρες της αγχόνης είχαν ως πρότυπα τους ήρωες του Ελληνισμού και τους μάρτυρες του Χριστιανισμού. Στο Μουσείο Αγώνος στη Λευκωσία μπορεί ο καθένας  να διαπιστώσει με ποια βιβλία ανατράφηκαν οι Καραολήδες και οι Παλληκαρίδηδες.

Ας πούμε στα παιδιά μας την αλήθεια για τις ελληνορθόδοξες ρίζες του 1821 και του 1955. Επιτέλους, όχι άλλες παρερμηνείες!

Άρθρο μου στην Κυριακάτικη Δημοκρατία, 29 Μαρτίου 2015

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης φαίνεται ότι είχε προβλέψει τις ιδεολογικές παρερμηνείες του 1821, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Έγραψε λοιπόν στα Απομνημονεύματά του ότι: «Η Επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με τις άλλες». Και έσπευσε να διευκρινίσει ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν αντέγραψε την Γαλλική του 1789, διότι οι Γάλλοι πολέμησαν μεταξύ τους σε εμφύλιο πόλεμο, ενώ οι Έλληνες εξεγέρθηκαν εναντίον κατακτητού αλλοεθνούς και αλλοθρήσκου. Προσθέτουμε ότι οι εξεγερμένοι Γάλλοι είχαν αντίπαλο τότε τον ανώτερο Ρωμαιοκαθολικό κλήρο, ο οποίος είχε αποκτήσει υπερβολικά οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα σε ένα φεουδαρχικό καθεστώς, ενώ οι Έλληνες επαναστάτες αγωνίσθηκαν υπό την Εκκλησία τους, για την Εκκλησία, μαζί με την Εκκλησία.

Παρά ταύτα σε ορισμένα σχολικά και πανεπιστημιακά εγχειρίδια γίνεται σήμερα μία προσπάθεια να θεωρηθεί η Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση ως γνήσιο πνευματικό τέκνο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως. Δεν υποτιμώ τα σπουδαία αυτά ιδεολογικά ρεύματα, τα οποία πράγματι επηρέασαν αρκετούς Έλληνες. Όμως η ιστορική έρευνα έχει αποδείξει ότι οι πνευματικές προϋποθέσεις του 1821 βασίζονται σε μία σύνθεση της ελληνορθόδοξης παράδοσης του λαού μας με αντιλήψεις που ήλθαν από τη Δύση. Ο Ελληνισμός δεν ήταν ποτέ κλεισμένος στο καβούκι του και οι λόγιοί του, κληρικοί και λαϊκοί, διάβαζαν, ταξίδευαν, είχαν ενημέρωση, παρά τις συνθήκες δουλείας. Η σύνθεση αυτή ονομάσθηκε Ελληνικός Διαφωτισμός και έχει σημαντικές διαφορές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό.

Οι Έλληνες που επηρεάσθηκαν από τον Διαφωτισμό ήσαν επιλεκτικοί και όχι τυφλοί αντιγραφείς. Επί παραδείγματι ενώ το πρώτο Σύνταγμα της Γαλλικής Επαναστάσεως προβλέπει δημόσια παιδεία μόνον για τα αγόρια, ο Ρήγας Βελεστινλής στο δικό του Σύνταγμα προσθέτει και τη δημόσια παιδεία για τα κορίτσια. Οι Ορθόδοξες χριστιανικές καταβολές του τόν βοηθούν να προσλαμβάνει κριτικά τα γαλλικά διδάγματα. Επίσης ο Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος έζησε πολλά χρόνια στο Παρίσι ασκεί αυστηρή κριτική στη Γαλλική Επανάσταση για την άλογη βία, τις αθεϊστικές ιδέες της και τις αντιχριστιανικές ενέργειές της.

Λέγουν ορισμένοι ότι η Γαλλική Επανάσταση αφύπνισε τον Ελληνισμό και του καλλιέργησε εθνική συνείδηση. Λάθος. Από τα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης οι Έλληνες εξεγείρονται, αλλά αποτυγχάνουν για διαφόρους λόγους. Ο Κων. Σάθας και άλλοι ιστορικοί έχουν καταγράψει δεκάδες επαναστατικά κινήματα επί Τουρκοκρατίας, πολύ πριν από τη Γαλλική Επανάσταση. Τα ιδανικά ήσαν η Ορθοδοξία, η απελευθέρωση όλων των ελληνικών τόπων και η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Ούτε η εθνική συνείδηση περίμενε τους Ευρωπαίους Διαφωτιστές για να … αναγεννηθεί. Οι πρόγονοί μας ουδέποτε έχασαν τη συνείδηση της ταυτότητάς τους. Ιεροκήρυκες μιλούσαν συνεχώς για Αρχαία Ελλάδα και για Βυζαντινή Ρωμηοσύνη, σε κρυφά και φανερά σχολεία τα παιδιά διδάσκονταν αρχαίους συγγραφείς, ο λαός διάβαζε μετά μανίας τη «Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου». Οι αρχαίοι Έλληνες ήσαν ζωγραφισμένοι στον νάρθηκα πολλών ναών και η Μεγάλη Ιδέα κρατούσε την ελπίδα ζωντανή.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία συντελούσε στη διαμόρφωση της συνειδήσεως και των τοπικών θεσμών. Στην Καππαδοκία πολλοί Έλληνες αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά, αλλά διατηρώντας την Ορθόδοξη Πίστη και τελώντας τη Θεία Λειτουργία στην ελληνική γλώσσα διαφύλαξαν την ελληνικότητά τους. Των Ελλήνων οι Κοινότητες, στο υπόδουλο Γένος και στην Διασπορά, υπήρξαν προέκταση της ενορίας. Με επίκεντρο τον ναό ο υπόδουλος Ελληνισμός οργάνωνε την αυτοδιοίκησή και το εμπόριό του και εξέλεγε δημοκρατικά τους προκρίτους του.

Δέκα χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση ένας Ορθόδοξος ιερομόναχος βρήκε μαρτυρικό θάνατο αφού είχε μιλήσει στους Έλληνες για το «ποθούμενον», την Ελευθερία. Το 1821 οφείλει πολύ περισσότερα στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό και στους Νεομάρτυρες παρά στα ευρωπαϊκά «Φώτα».

Άρθρο μου στην εφημερίδα Δημοκρατία, Τρίτη 24 Μαρτίου 2015

Ο Υπουργός Υγείας της Τουρκίας Μουεζίνογλου επανέλαβε την απειλή, την οποία είχε εκφράσει το καλοκαίρι του 2013. Σε δημόσια εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη μίλησε σε ιατρούς από τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και δήλωσε ότι η Δυτική Θράκη είναι το ακρωτηριασμένο χέρι της Τουρκίας. Στο βήμα υπήρχε το έμβλημα της ανεξάρτητης Θράκης, σαφής απειλή κατά της ελληνικής εδαφικής ανεξαρτησίας (Δημοκρατία, 19.3.2015).

Ο  Μουεζίνογλου προ δύο ετών είχε πει ότι η Θράκη είναι το κομμένο χέρι της Τουρκίας. Τότε έλαβε πληρωμένη απάντηση από τον Εβρίτη Υφυπουργό Εξωτερικών Άκη Γεροντόπουλο, ο οποίος τον κάλεσε να μην προκαλεί, διότι οι Θρακιώτες θα κόψουν το δικό του χέρι.

Σήμερα βλέπουμε τον Τούρκο αξιωματούχο να επαναφέρει τα σενάρια ακρωτηριασμού της Ελλάδος, φυσικά υπό την πλήρη κάλυψη του Προέδρου Ερντογάν και του Πρωθυπουργού Νταβούτογλου. Φοβούμαι ότι αποθρασύνθηκε περισσότερο μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ.

Τί μήνυμα έδωσε στην Άγκυρα η νέα κυβέρνηση όταν ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίχθηκε από όλους τους ψηφοφόρους του φιλοτουρκικού κόμματος DEB στη Θράκη;

Τϊ μηνύματα δίδονται διεθνώς όταν ο βουλευτής Ροδόπης του ΣΥΡΙΖΑ κ. Ζεϊμπέκ δηλώνει ότι εκπροσωπεί όχι μόνο τους Μουσουλμάνους της Θράκης, αλλά και τους 700.000 μουσουλμάνους που ζουν στην Αθήνα και ζητά εκ μέρους τους την ανέγερση τζαμιών;

Πόσο ωφέλιμη είναι για τα εθνικά συμφέροντα η κυβερνητική αδράνεια απέναντι στην καταστροφή από τα φυσικά φαινόμενα  του φράκτη στον Βόρειο Έβρο;

Ποια ασφάλεια θα νιώθει το Χριστιανικό στοιχείο της Θράκης όταν φοβάται ότι μετά την Αμυγδαλέζα θα ανοίξουν και τα κέντρα κράτησης αλλοδαπών στην Θράκη μας;

Ποια ανάγκη οδήγησε τον νέο Υπουργό Εξωτερικών κ. Κοτζιά να αποφασίσει την επανέναρξη του διαλόγου για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης με την Άγκυρα; Μήπως αυτές οι κινήσεις της Αθήνας δείχνουν υποχωρητικότητα και εκλαμβάνονται ως μικρές, αλλά σημαντικές νίκες από την τουρκική κυβέρνηση;

Οι κινήσεις της νέας κυβερνήσεως των Αθηνών θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικές, όταν έχουμε απέναντί μας μία αδιάλλακτη τουρκική κυβέρνηση, η οποία αισθάνεται πανίσχυρη στο εσωτερικό της μέτωπο και επιδεικνύει αλαζονεία προς κάθε κατεύθυνση. Βλέπουμε την αμφισβήτηση της Κυπριακής ΑΟΖ. Μαθαίνουμε και για την επίσημη ακύρωση του πρωτοκόλλου Φιλίας μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας, το οποίο είχε υπογραφεί το 2009.

Η Ελλάς στο θέμα της Θράκης οφείλει να εγκαταλείψει τις ψευδαισθήσεις και να πάρει μέτρα ουσιαστικά. Να ελληνοποιηθεί πλήρως η εκπαίδευση των παιδιών της μειονότητας, με απόλυτο σεβασμό στη θρησκεία τους. Να μειωθούν οι επισκέψεις Τούρκων αξιωματούχων. Να τονωθεί το φρόνημα των Πομάκων, οι οποίοι δεν θέλουν να μαθαίνουν την τουρκική γλώσσα. Να επιδιορθωθεί αμέσως ο φράκτης κατά της εισόδου παρανόμων μεταναστών.

Κύριε Μουεζίνογλου, Μολών Λαβέ!

Άρθρο μου στην Κυριακάτικη Δημοκρατία, 22 Μαρτίου 2015

Πολλές φωνές ακούγονται τον τελευταίο καιρό σχετικά με τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας. Άλλοι μιλούν για χωρισμό, χωρίς όμως, να διευκρινίζουν τι εννοούν. Άλλοι υπενθυμίζουν ότι με βάση το ισχύον Σύνταγμα οι ρόλοι είναι διακριτοί. Πιστεύω ότι θα ήταν χρήσιμο να δούμε πώς έβλεπαν το ζήτημα εκείνοι που αγωνίσθηκαν για να γίνουμε ανεξάρτητο κράτος και για να μπορούμε σήμερα να συζητούμε ελευθέρως ως προς τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.

Ένας από τούς πρωταγωνιστές του Αγώνος, ο Κοζανίτης Νικόλαος Κασομούλης, έγραψε στα “Ενθυμήματα Στρατιωτικά”: “….Η ελληνική γλώσσα, ο χαρακτήρ και τα έθιμα του ελληνικού λαού, μετά την πτώσιν του Βασιλείου μας, εδιατηρήθησαν υπό την επαγρύπνησιν του Κλήρου μας και δια των διαφόρων πεπαιδευμένων του Έθνους μας και δια της κοινής ευλαβείας προς την αγίαν ημών θρησκείαν…”

Στα πρώτα Συντάγματα της Εθνεγερσίας ορίζεται ότι “Έλληνες εισίν οι κάτοικοι της Ελληνικής Επικρατείας οι πιστεύοντες εις Χριστόν”, ενώ ως κανόνες Δικαίου ορίζονται οι νόμοι των “Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων”, δηλαδή των Βυζαντινών. Η Α’ εν Επιδαύρω Εθνική Συνέλευσις διεκήρυξε ότι: “Ο λαός της Ελλάδος έλαβε τα όπλα και δεν ζητεί δια των όπλων παρά την δόξαν και την λαμπρότητα της του Χριστού Εκκλησίας, η οποία μετά του ιερού αυτής κλήρου κατεδιώκετο και κατεφρονείτο”.

Η Γ’ εν Τροιζήνι Εθνική Συνέλευσις το 1827 βροντοφώναξε προς τούς ελευθέρους λαούς: «Ω Χριστιανοί ούτε ήτο, ούτε είναι δυνατόν να πειθαρχήσωμεν δεσποζόμενοι από τούς θρησκομανείς Μωαμεθανούς, οι οποίοι κατεξέσχιζον και κατεπάτουν τας αγίας εικόνας, κατεδάφιζον τούς ιερούς ναούς, κατεφρόνουν το Ιερατείον, υβρίζοντες το θείον όνομα του Ιησού….Ο πόλεμός μας δεν είναι επιθετικός, είναι αμυντικός, είναι πόλεμος της Δικαιοσύνης κατά της Αδικίας, της Χριστιανικής Θρησκείας κατά του Κορανίου…».

Η πολυσυζητημένη διάταξη περί της επικρατούσης θρησκείας, η οποία υπάρχει σε όλα τα Συντάγματα από εκείνο του 1844 μέχρι το ισχύον του 1975/1986/2001 εντοπίζεται για πρώτη φορά μαζί με την διακήρυξη της ανεξιθρησκείας σε ένα από τα νομοθετικά κείμενα του Αγώνος του 1821. Πρόκειται για μία πράξη του Αρείου Πάγου, δηλαδή της Διοικήσεως της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος, η οποία αναφέρει: “Αν και όλας τας θρησκείας δέχεται η Ελλάς, και τας τελετάς και την χρήσιν αυτών κατ’ ουδένα τρόπον εμποδίζει, την Ανατολικήν όμως του Χριστού Εκκλησίαν και την σημερινήν γλώσσαν μόνας αναγνωρίζει ως επικρατούσας θρησκείαν και γλώσσαν της Ελλάδος”.

Ένας εκ των εμψυχωτών του Αγώνος ήταν και ο πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων από την Τσαριτσάνη Ελασσόνος. Κορυφαίος λόγιος και ρήτωρ της εποχής του έμεινε στην ιστορία συν τοις άλλοις και για τον επικήδειο προς τον Πατριάρχη και Εθνοϊερομάρτυρα Γρηγόριο Ε’, το σεπτό σκήνωμα του οποίου μετεφέρθη και ετάφη στην Οδησσό της Ρωσίας. Σε ένα κλασσικό κείμενό του προτρεπτικό προς τούς αγωνιστές ο Κωνσταντίνος Οικονόμος έγραφε: “Γενναίοι του Χριστού στρατιώται! Εις σάς εκπληρούται μυστήριον, έκπαλαι προωρισμένον εις θρίαμβον και δόξαν της ευσεβείας. Αιώνες πολλοί ώδιναν το έργον, εις το οποίον εκληρώθητε υπό της Βουλής του ενεργούντος και εκπληρούντος το παν. Ο Βασιλεύς των Ουρανών σάς εξέλεξε ελευθερωτάς της Εκκλησίας και της Ελλάδος. Ως υπηρέται λοιπόν της Θείας Προνοίας, τρέχετε γενναίως και ανεπιστρόφως τον αγώνα της Πίστεως, εις τον οποίον σας συνεκάλεσεν η φωνή του Υψίστου”.

Κατά την συζήτηση για το Συνταγμα του 1844 ετέθη θέμα για το θρήσκευμα του Βασιλέως δεδομένου ότι επί Όθωνος το πολίτευμα ήταν Συνταγματική Μοναρχία. Ο αγωνιστής και συγγραφεύς Ιωάννης Μακρυγιάννης επέμενε να τεθεί όρος ότι μετά τον Ρωμαιοκαθολικό Όθωνα οι επόμενοι Ανώτατοι Άρχοντες έπρεπε οπωσδήποτε να είναι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι. Έγινε έντονη συζήτηση, αλλά τελικά η πρόταση ψηφίσθηκε παμψηφεί. Την σκηνή περιγράφει ο Μακρυγιάννης στο δεύτερο έργο του, τα Οράματα και Θάματα: “Όταν πιαστήκαμεν εις την Συνέλεψη δια τη θρησκεία….όλοι οι πρέσβεις θυσίασαν πλήθος τραπέζια και χρήματα να μπορέσουν να κάμουν τον σκοπόν τους. Να μην γένει τίποτας, επιαστήκαμεν εκείνην την ημέραν πολύ· από την φιλονικία την πολλή λέγει ο Μεταξάς να το βάλομεν εις τον ψήφον. Του λέγω αυτεινού και όσοι ήταν σύμφωνοι, θρησκεία δεν βαίνομεν εις τον ψήφον· ορθόδοξοι χριστιανοί να κομματιαστούμεν, δυτικοί και ανατολικοί, ότι σήμερον πεθαίνομεν όλοι, τούς λέγω εδώ μέσα. Τότε χωρίς να την βάλομεν εις τον ψήφο, έγινε παμψηφεί…”

Τον άρρηκτο δεσμό Έθνους και Εκκλησίας, όπως αυτός σφυρηλατήθηκε μέσα από τις φλόγες του 1821, ανεγνώρισε επισήμως η νέα Ελληνική Πολιτεία. Το 1832 ο υπουργός Εκκλησιαστικών Ιάκωβος Ρίζος -Νερουλός τόνισε: “Ποσάκις, καθ’ όλον το διάστημα του ιερού αγώνος, το ελληνικόν ιερατείον έδωκε δείγματα ηρωικού Χριστιανισμού! Ποσάκις αφειδήσαντες (σ.σ. δεν εφείσθησαν, αλλά θυσίασαν την ζωή τους) εαυτούς οι σεβάσμιοι της Εκκλησίας ποιμένες έθεντο τας ψυχάς υπέρ των προβάτων! “Και το 1852 σε έκθεση που υπέβαλε στην Βουλή των Ελλήνων ειδική επιτροπή υπό τον Θρασύβουλο Ζαΐμη επιβεβαιώνει την θυσία της Εκκλησίας υπέρ του Γένους: “Αύτη, δήλα δη, η Ορθόδοξος Εκκλησία, διετήρησεν εν ταις περιπετείαις των χρόνων την πνευματικήν και εθνικήν ενότητα των Ελλήνων“.

Χρήσιμες υπενθυμίσεις, τις οποίες καλόν είναι να λάβουν υπ’ όψιν τους οι σημερινοί κυβερνήτες της χώρας.

Άρθρο μου στη μηνιαία εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ Μαρτίου 2015