Kωνσταντίνος Χολέβας

Δεκαπενταύγουστος. Τιμούμε την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Δοξάζουμε την Παναγιά μας, την μεσίτριά μας προς τον φιλάνθρωπο Θεό. Από τους πρώτους αιώνες της Ελληνορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας, το Γένος των Ελλήνων συνέδεσε τους αγώνες του για την Ελευθερία με τις θαυματουργικές παρεμβάσεις της Υπερμάχου Στρατηγού.

Ήταν το 626, όταν η Παναγία έσωσε την Κωνσταντινούπολη από την επιδρομή των Αβάρων, κατά την απουσία του Αυτοκράτορος Ηρακλείου. Τότε ακούσθηκε για πρώτη φορά το πασίγνωστο κοντάκιον «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ», το οποίο ψάλλεται και στις ημέρες μας μαζί με το υπέροχο ποίημα των Χαιρετισμών.

Επί Τουρκοκρατίας η Μεγάλη Ιδέα της απελευθερώσεως όλων των ελληνικών εδαφών συνδέθηκε με την τιμή προς την Παναγία: «Σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις. Πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά σου θάναι»! Ο δε φλογερός ιεροκήρυκας Ηλίας Μηνιάτης, γύρω στο 1700, την Παναγία παρακαλεί να απαλλάξει το Γένος των Ελλήνων από τον βαρύ Οθωμανικό ζυγό.

Την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, την 25^η Μαρτίου 1821, όρισαν ως ημέρα του Πανεθνικού ξεσηκωμού τα στελέχη της Φιλικής Εταιρίας, όπως μαρτυρούν τα απομνημονεύματα των αγωνιστών. Ήθελαν να συνδυάσουν την Παναγία με την Ελευθερία, να καταδείξουν τους άρρηκτους δεσμούς Ορθοδοξίας και Ελληνισμού.

Στην Παναγία έκανε τάματα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και της έχτιζε εκκλησάκια για να την ευχαριστήσει. Την εικόνα της Παναγίας Πλατυτέρας είχε πάντα μαζί του ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο ευλαβής πρώτος Κυβερνήτης του ελευθέρου Ελληνικού Κράτους και στη Μονή της Πλατυτέρας στην Κέρκυρα είναι θαμμένος.

Όταν ο μεγάλος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς ήθελε να αφυπνίσει το Έθνος, μετά  την πτώχευση του 1893 και τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, έγραψε τη «Φλογέρα του Βασιλιά», ένα επικό ποίημα με κεντρικό ήρωα τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Βασίλειο Β’ (τον γνωστό ως Βουλγαροκτόνο). Εκεί υμνεί την Παναγία και θυμίζει ότι ο Βασίλειος κατέβηκε με όλο τον στρατό του μέχρι την Αθήνα για να  ευχαριστήσει την Υπέρμαχο Στρατηγό στον Παρθενώνα, ο οποίος είχε μετατραπεί επί αιώνες σε Ορθόδοξο Ναό της Παναγίας της Αθηνιώτισσας.

Και ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης καταγράφει  (Δοκιμές Α’, σελ 178) τα εξής: «Θυμάμαι τη μέρα που μάς κήρυξαν τον πόλεμο οι Γερμανοί. Το πλήθος που ζητωκραύγαζε στην οδό Σταδίου σώπασε ξαφνικά κι έπειτα άρχισε να τραγουδά με μια βαριά μεγάλη φωνή: «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια». Αυτό και μόνο. Αλλά αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να καταλάβει κανείς πως ο πόλεμος τούτος δεν ήταν σημερινός ούτε χτεσινός. Ήταν ο αιώνιος πόλεμος της Ελλάδας όλων των καιρών για την ανθρώπινη αξία».

Παναγιά μου Οδηγήτρια, καθοδήγησέ μας στον σωστό δρόμο!

Στις 9 Αυγούστου 1823, ακριβώς πριν από 200 χρόνια, εφονεύθη μαχόμενος ηρωικά ο Αετός του Σουλίου, ο Μάρκος Μπότσαρης. Είχε ξεκινήσει από το Μεσολόγγι για να σταματήσει την εμπροσθοφυλακή του Μουσταή Πασά της Σκόδρας, ο οποίος κατέβαινε με σώμα Τουρκαλβανών για να καταπνίξει την Ελληνική Επανάσταση.  Η εμπροσθοφυλακή αποτελούμενη από 4000 άνδρες συναντήθηκε με τους Σουλιώτες του Μπότσαρη το βράδυ της 8^ης  προς την 9^η Αυγούστου στο Κεφαλόβρυσο, έξω από το Καρπενήσι. Οι Σουλιώτες διέλυσαν το εχθρικό στρατόπεδο, αλλά έχασαν τον αρχηγό τους. Ο Μάρκος πυροβολήθηκε θανάσιμα όταν έψαχνε να βρει τη σκηνή του Τζελαλεδήν Μπέη, αρχηγού των αντιπάλων.

Ο Μπότσαρης κηδεύθηκε με τιμές στο Μεσολόγγι. Ήταν μόλις 33 ετών. Είχε κερδίσει την εκτίμηση όλων των Ελλήνων, πρώτον διότι είχε αγωνισθεί ηρωικά σε διάφορες μάχες (Σούλι, Πέτα, Πολιορκία Μεσολογγίου 25.12.1822 κ.α.), αλλά και διότι είχε ήθος. Όταν το 1822 η Κυβέρνηση του απένειμε δίπλωμα Αρχιστρατήγου, ο Μάρκος Μπότσαρης το έσχισε ενώπιον των Μεσολογγιτών λέγοντας ότι : « Όποιος είναι άξιος παίρνει τα διπλώματα με το σπαθί του» .

Οι Σουλιώτες ήταν Έλληνες που μιλούσαν ελληνικά, αλλά και την αρβανίτικη διάλεκτο. Ο Μάρκος όταν βρέθηκε για ένα διάστημα στην Κέρκυρα έγραψε Λεξικό, το οποίο εξηγεί στα ελληνικά τις αρβανίτικες λέξεις. Προς τιμήν του ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε θαυμάσιο ποίημα και ο  Ζακυνθινός  μουσικοσυνθέτης Παύλος Καρρέρ συνέθεσε όπερα. Οι Γάλλοι για να τον τιμήσουν έχουν δώσει το όνομά του: Botzaris, σε σταθμό του Μετρό στο Παρίσι.

Διονύσιος Σολωμός

Εις Μάρκο Μπότσαρη (απόσπασμα)

Η Δόξα δεξιά συντροφεύει

τον άντρα που τρέχει με κόπους

της Φήμης τους δύσβατους τόπους,

και ο Φθόνος τού στέκει ζερβιά,

με μάτια, με χείλη πικρά·

αλλ’ όποτε η μοίρα του γράψει,

τον δρόμον του κόσμου να πάψει,

η Δόξα καθίζει μονάχη

στην πλάκα του τάφου λαμπρή,

και ο Φθόνος αλλού περπατεί.

Στην πλάκα του Μάρκου καθίζει

η Δόξα λαμπράδες γιομάτη·

κλεισμένο για πάντα το μάτι,

οπού ’χε πολέμου φωτιά·—

ελάτε ν’ ακούστε, παιδιά!

Σοφοί λεξιθήρες, μακρία —

μη λάχει σας βλάψω τ’ αυτία·

τρεχάτε στα μνήματα μέσα

και ψάλτε με λόγια τρελά· —

ελάτε ν’ ακούστε, παιδιά!

…………………………………………

(Αναδημοσίευση από τον ιστότοπο www.ekklisia1821.gr)

«Ες γην εναλίαν Κύπρον», όπως έγραψε ο Ευριπίδης, η διπλωματία συναντά σε κάθε βήμα της την Ιστορία. Αυτό συνέβη και κατά την επίσημη επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Μεγαλόνησο στις 31 Ιουλίου.

Η Ιστορία ήταν παρούσα όταν η Υπουργός Δικαιοσύνης της Κύπρου κ. Άννα Κουκκίδου-Προκοπίου  ξενάγησε τον Πρωθυπουργό στα Φυλακισμένα Μνήματα των ηρώων του 1955-59 και του είπε: «Αυτά τα παιδιά αγωνίσθηκαν και θυσιάσθηκαν πρώτα για την Ελλάδα. Αυτό να το θυμάστε» !

Η Ιστορία και η Παράδοση της Ορθοδοξίας ήσαν παρούσες όταν ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Γεώργιος χάρισε στον Έλληνα Πρωθυπουργό μία εικόνα του Αποστόλου Βαρνάβα, ιδρυτού της Εκκλησίας της Κύπρου, και του είπε: «Και ο Απόστολος Βαρνάβας ήταν της ημετέρας Παιδείας μετέχων», εννοώντας ότι αυτός ο σπουδαίος Άγιος των πρώτων Χριστιανικών χρόνων είχε ελληνική κλασική παιδεία.

Η γλωσσική Ιστορία του ενιαίου Ελληνισμού έκανε έντονη την παρουσία της όταν ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε στους δεσμούς της Κύπρου με τη Ρόδο. Είναι γνωστό ότι η Κυπριακή διάλεκτος είναι στενή συγγενής των ελληνικών διαλέκτων του ΝΑ Αιγαίου. Σε ορισμένα μάλιστα χωριά της Ρόδου  οι κάτοικοι μιλούν  όπως στα χωριά της Κύπρου.

Φυσικά στη συνάντηση ήταν παρούσες και η διπλωματία και η πολιτική και η Άμυνα.

Οι δύο πολιτικοί διακήρυξαν ότι δεν γίνεται ανεκτή η συνέχιση της παρουσίας των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων στην Κύπρο.

Συμφώνησαν απολύτως ότι ο Ελληνισμός δεν συζητεί τη λύση δύο κρατών ή οποιαδήποτε διχοτομική πρόταση για την Κύπρο. Ήταν μία ξεκάθαρη απάντηση των δύο ηγετών στην επαναλαμβανόμενη πρόταση των κ.κ. Ερντογάν και Τατάρ. Ο Τουρκοκύπριος ψευδοπρόεδρος προσφάτως έκανε μια χαρακτηριστική δήλωση: Άλλο πράγμα η συνεργασία μας στην ταυτοποίηση αγνοουμένων και άλλο η συζήτηση για πιθανή λύση του Κυπριακού.

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός ενημέρωσε όλους ότι σε κάθε συνάντησή του με τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν τού θέτει το ζήτημα της Κύπρου και εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία για την προσπάθεια βελτίωσης των Ελληνοτουρκικών και των Ευρωτουρκικών σχέσεων. Κατέστησε πάντως σαφές ότι δεν είμαστε αφελείς. Με απλά λόγια δεν περιμένουμε θαύματα και ουδείς αποκλείει να δούμε πάλι μία ενίσχυση της τουρκικής επιθετικότητας, στα λόγια και στην πράξη.

Ανακοινώθηκε επίσης ότι στις 11 και 12 Οκτωβρίου θα συνεδριάσει συμβολικά στη Ρόδο το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδος-Κύπρου.

Ο Κύπριος Πρόεδρος ανακοίνωσε ότι η Κυβέρνηση της Κύπρου αναλαμβάνει να χρηματοδοτήσει την αναδάσωση των περιοχών της Ρόδου που επλήγησαν από τις πρόσφατες πυρκαγιές.

Έγινε επίσης γνωστό στο πλαίσιο της συνάντησης ότι στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου θα επαναληφθούν οι εργασίες της Τριμερούς Συνεργασίας Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ.

Την ίδια ημέρα όμως συνέβη κάτι διαφωτιστικό και ανησυχητικό. Σε φιλικό αγώνα μεταξύ της Τραμπζονσπόρ και της ΑΕΚ στην Τραπεζούντα οι διαφημιστικές πινακίδες του γηπέδου καλούσαν τους Τούρκους (και άλλους) στα αγγλικά να επισκεφθούν τα Κατεχόμενα: VISIT NORTH CYPRUS. Κράτος με τέτοιο όνομα δεν υπάρχει, αλλά η Τουρκία θα κάνει εργώδεις προσπάθειες να το διαφημίσει και να αποσπάσει  αναγνωρίσεις.

Ιστορία και διπλωματία πάντα συναντώνται. Το μέτωπο του Ελληνισμού πρέπει να είναι ενιαίο: Έβρος-Αιγαίο-Κύπρος.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 5.8.2023

πηγή φωτογραφίας: ΑΠΕ-ΜΠΕ

100 χρόνια από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης, 100 χρόνια με τον Έβρο ως σύνορο της Ελλάδος. Το σημαντικό κείμενο, μαζί με τα πρόσθετα Πρωτόκολλα, Συμβάσεις κλπ, το οποίο υπεγράφη στη Λωζάννη στις 24 Ιουλίου 1923, ορίζει τον Έβρο ως τη μεθοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Με την ευκαιρία αυτής της επετείου ας θυμηθούμε ιστορικές και σύγχρονες στιγμές που είναι συνδεδεμένες με τον Έβρο και με τους αγέρωχους Ακρίτες της Θράκης.

Η Συνθήκη της Λωζάννης ορίζει ως σύνορο τον ρου του ποταμού. Όμως με τουρκική απαίτηση σε κάποιο σημείο ο ποταμός εισέρχεται στο τουρκικό έδαφος και εκεί τα σύνορά μας είναι χερσαία. Πρόκειται για το γνωστό ως Τρίγωνο του Κάραγατς. Το χωριό Κάραγατς, η παλαιά Ορεστιάδα, φιλοξενούσε τον σιδηροδρομικό σταθμό της Αδριανούπολης. Η πόλη ήταν στα δεξιά του Έβρου και ο σταθμός στα αριστερά. Ο Ισμέτ πασάς, ως εκπρόσωπος του Μουσταφά Κεμάλ και της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης της Άγκυρας, ζήτησε να περιέλθει υπό τουρκική κυριαρχία ο σταθμός άρα και το Κάραγατς. Η συνοριακή ρύθμιση ανακοινώθηκε στους κατοίκους τον Μάιο του 1923 και εκείνοι υποχρεώθηκαν να εκτοπισθούν και να πάρουν ελάχιστα από τα υπάρχοντά τους. Οι πρόσφυγες από την Αδριανούπολη και το Κάραγατς ίδρυσαν πριν από 100 χρόνια τη Νέα Ορεστιάδα στον σημερινό Νομό Έβρου.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη παραχωρήθηκαν από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς στη τότε σύμμαχο Βουλγαρία. Μόνο μία συνοριακή ζώνη εξαιρέθηκε, διότι η Τουρκία ήταν τυπικά ουδέτερη. Η δυτική όχθη του Έβρου με το Διδυμότειχο και άλλες πόλεις και χωριά ανατέθηκαν στον έλεγχο των Γερμανών Ναζί.

Σήμερα οι σχέσεις με τη Βουλγαρία είναι πολύ καλές και από το Ορμένιο του Έβρου μπαίνεις στη γειτονική χώρα με ταυτότητα, αφού και οι δύο χώρες μας είναι μέλη της Ευρ. Ένωσης.

Η Τουρκία αποτελεί μία διαρκή απειλή. Όποια κυβέρνηση κι αν κυβερνά στην Άγκυρα οι ελληνικές δυνάμεις στον Έβρο οφείλουν  να βρίσκονται σε ετοιμότητα. Σημαντική είναι η προσφορά των κατοίκων της περιοχής. Η θωράκιση είναι πρωτίστως ηθική. Κάτοικοι, Στρατός, Εκκλησία και Τοπική Αυτοδιοίκηση διατηρούν θαυμαστή ψυχική ενότητα και αποδεικνύουν ότι ο Έβρος είναι οι άνθρωποί του.

Από την 1η Μαρτίου 2018 έως την 15η Αυγούστου του ιδίου έτους η φυλάκιση δύο Ελλήνων στρατιωτικών στην  Αδριανούπολη από τις τουρκικές αρχές έδωσε το μήνυμα ότι εισήλθαμε σε μία περίοδο συνεχών και παρανόμων τουρκικών διεκδικήσεων με επίκεντρο τον Έβρο και τα νησιά μας. Το δασάκι δίπλα στο χωριό Καστανιές, στον βόρειο Έβρο, ήταν ο τόπος συλλήψεως και δύο χρόνια αργότερα στο ίδιο σημείο άρχισε η συγκέντρωση χιλιάδων παρατύπων μεταναστών.

Στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου του 2020 η Τουρκία επιχείρησε την αποσταθεροποίηση της Ελλάδος συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμώ εργαλειοποιημένων και ταλαιπωρημένων ανθρώπων που προσπάθησαν να εισέλθουν παρανόμως και βιαίως στη χώρα μας. Η συνεργασία Στρατού, Αστυνομίας και λαού του Έβρου έδωσε αποτελέσματα. Η Ελλάς περιφρούρησε τη ασφάλεια των πολιτών της και την εδαφική κυριαρχία της χωρίς να έχουμε απώλεια ανθρώπινης ζωής.

Από τότε ο Φράκτης είναι κομμάτι της ζωής των Εβριτών και τυγχάνει της  εγκρίσεως της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων. Οι νέες ασύμμετρες απειλές επιβάλλουν νέα μέτρα πρόληψης και αποτροπής. Ας μην ξεχνούμε ότι  Έβρος είναι σήμερα σύνορο της Ελλάδος αλλά και της Ευρ. Ένωσης.

Ο Έβρος, όμως,  δεν είναι απλώς μία μεθοριακή περιοχή. Είναι ένας μεγάλος Νομός (Περιφερειακή Ενότητα στη σύγχρονη ορολογία) που συνδυάζει τη θαυμαστή ανάπτυξη της Αλεξανδρούπολης και του λιμανιού της, τη βυζαντινή παράδοση του Διδυμοτείχου και της Παναγίας Κοσμοσώτειρας, το Σουφλί με το Μουσείο Τέχνης Μεταξιού, τον δυναμισμό της Ορεστιάδας, το Δέλτα του Έβρου με τον βιότοπό του. Σημείο ειρηνικής συνύπαρξης Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Χώρος υποδοχής ελληνικών πληθυσμών από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία.

Ο Έβρος είναι σύνορο, αλλά και πέρασμα προς την Τουρκία και τη Βουλγαρία. Χώρος με μεγάλη προοπτική, ιδίως αν δημιουργηθεί μία οδική αρτηρία για να συνδέει την Αλεξανδρούπολη με τα Παρευξείνια κράτη.

Επισκεπτόμενοι σήμερα τον Έβρο συνειδητοποιούμε το παρελθόν και το μέλλον του Ελληνισμού.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 29.7.2023

Πριν από 49 χρόνια στην Κύπρο η Τουρκία εισέβαλε παρανόμως και βιαίως. Στις 20 Ιουλίου ο Ελληνισμός θυμάται, αλλά δεν απογοητεύεται. Το κυριότερο όπλο μας είναι η ιστορική μνήμη και η υπενθύμιση της παρανομίας. Η Τουρκία χαρακτήρισε την εισβολή ως δήθεν “ειρηνευτική επιχείρηση”, αλλά εμείς θα επιμένουμε στον σωστό όρο και θα τονίζουμε ότι δεν πρόκειται να νομιμοποιήσουμε τα τετελεσμένα της εισβολής και κατοχής.

Βλέπω ότι ορισμένοι Έλληνες χρησιμοποιούν λανθασμένους όρους. Επί παραδείγματι σε κείμενο εργασίας τεσσάρων επιστημόνων, το οποίο εξέδωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ινστιτούτο Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής) η εισβολή αποκαλείται “Τουρκική στρατιωτική επέμβαση”. Δεν αμφισβητώ την καλή πρόθεση των τεσσάρων ερευνητών, οι οποίοι αναζητούν “μία διαφορετική προσέγγιση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις”, αλλά η οποιαδήποτε προσέγγιση δεν μπορεί να αγνοεί βασικές αλήθειες. Η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974 είναι καταδικασμένη από τον ΟΗΕ, ακριβώς επειδή ήταν εισβολή. Η χρήση διαφορετικών όρων δημιουργεί την εντύπωση ότι ως Ελληνισμός της Ελλάδος και της Κύπρου είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε πράγματα, τα οποία μέχρι τώρα δεν είχαμε διανοηθεί. Ας μην δίδονται λανθασμένες εντυπώσεις υποχωρητικότητας.

Η καταδίκη της τουρκικής εισβολής είναι ελλιπής αν δεν καταδικάζουμε στην Ελλάδα και στην Κύπρο κάθε παράνομη εισβολή σε άλλα σημεία της γης. Στο πνεύμα αυτό όλοι οι Έλληνες πρέπει να είμαστε σαφείς και κατηγορηματικοί ως προς την καταδίκη της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Αστερίσκοι και δικαιολογίες δεν έχουν θέση. Κάθε εισβολή σε ανεξάρτητο κράτος είναι καταδικαστέα είτε γίνεται στην Κύπρο είτε στην Ουκρανία ή οπουδήποτε αλλού. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι και οι δύο εισβολές χρησιμοποίησαν την ίδια δικαιολογία: Προστασία μειονοτήτων. Η Τουρκία το 1974 επικαλέσθηκε την προστασία των Τουρκοκυπρίων. Η Ρωσία το 2022 βρήκε ως επιχείρημα την προστασία των ρωσόφωνων πληθυσμών στο Ντονμπάς και γενικά σε περιοχές της Ουκρανίας.

Γι’ αυτόν τον λόγο είναι χρήσιμο να θυμηθούμε την Εντολή (Order) του Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης της Χάγης, το οποίο στις 16 Μαρτίου 2022 αποφάσισε ότι ανθρωπιστικοί λόγοι, π.χ. η προστασία μιας μειονότητας που υποτίθεται ότι κινδυνεύει, δεν δικαιολογούν τη χρήση στρατιωτικής δύναμης.

Η Ουκρανία είχε προσφύγει κατά της Ρωσικής εισβολής και το Δικαστήριο  αποφάσισε με ψήφους 13 έναντι 2 (μειοψήφισαν ο Ρώσος Γκεβοργκιάν και ο Κινέζος Ξούε) ότι η Ρωσία πρέπει αμέσως να σταματήσει την εισβολή που ξεκίνησε στις 24.2.2022  και να αποσύρει τον στρατό της.

Στην παράγραφο 59 της αποφάσεως αναφέρονται και τα εξής, τα οποία μας ενδιαφέρουν λόγω των αναλογιών με την περίπτωση της Κύπρου. Υπενθυμίζω ότι η Ρωσία είχε επικαλεσθεί την απειλή γενοκτονίας εις βάρος των ρωσόφωνων:

“… Επί πλέον είναι αμφίβολο κατά πόσον η Σύμβαση (για την Πρόληψη και Καταστολή της Γενοκτονίας), υπό το φως του περιεχομένου και των στόχων της, εξουσιοδοτεί ένα συμβαλλόμενο μέρος (Κράτος) σε μονομερή χρήση βίας στο έδαφος ενός άλλου Κράτους με σκοπό την αποφυγή ή τιμωρία μιας ενδεχόμενης γενοκτονίας”.

Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δηλώνει σαφώς ότι δεν δικαιολογείται ούτε νομιμοποιείται οποιαδήποτε εισβολή για ανθρωπιστικούς λόγους με την υποψία ότι κινδυνεύει μία μειονότητα. Άλλωστε οι ειδικοί του Διεθνούς Δικαίου διδάσκουν ότι μία τέτοια ενέργεια μπορεί να γίνει μόνο με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Την παράνομη εισβολή του 1974 θα συνεχίζουμε να την καταγγέλλουμε σε κάθε διεθνές βήμα και θα προσπαθούμε να αποφύγουμε κάθε ενέργεια που νομιμοποιεί τα τετελεσμένα. Ορθώς οι Έλληνες της Κύπρου απέρριψαν το 2004 το Σχέδιο Ανάν και ορθότατα σήμερα η Αθήνα και η Λευκωσία απορρίπτουν κάθε συζήτηση για λύση δύο κρατών στην Κύπρο.

Θα πρέπει να παρακολουθούμε με τεταμένη την προσοχή μας κάθε προσπάθεια της Άγκυρας να επιτύχει αναγνώριση του ψευδοκράτους των Κατεχομένων από διάφορες χώρες. Ήδη επιχειρεί να δώσει στο ψευδοκράτος  το καθεστώς παρατηρητή σε Οργανισμούς, όπως π.χ. στην  Κοινοβουλευτική Συνέλευση των Τουρκόφωνων Κρατών.

Την εισβολή του 1974 πραγματοποίησε μία κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Κεντροαριστερό Ετσεβίτ και συνεταίρο τον Ισλαμιστή Ερμπακάν. Όπως παραδέχθηκε ο πρώην Πρωθυπουργός Νταβούτογλου η Κύπρος είναι στρατηγικά χρήσιμη για την Τουρκία ακόμη κι αν δεν κατοικούσε εκεί ούτε ένας Τουρκοκύπριος.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 22.7.2023

Τον Ιούνιο του 323 π.Χ. απεβίωσε ο Αλέξανδρος ο Μέγας. Ο Μακεδών βασιλεύς είχε φέρει τον στρατό, τη γλώσσα και τον πολιτισμό των Ελλήνων μέχρι τα βάθη της Ασίας. Θεωρείται πολύ πιθανόν ότι από τη Βαβυλώνα η σορός του μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο όπου ο στρατηγός Πτολεμαίος ο Λάγου ανέλαβε να τον θάψει στην Αλεξάνδρεια. Την πρώτη και τη Μεγάλη. Την πιο σημαντική από τις πολλές Αλεξάνδρειες, τις οποίες ίδρυσε ο Μακεδών στρατηλάτης.

Δεν συμπληρώνεται φέτος κάποια επέτειος με αυστηρή μαθηματική λογική. Απλώς το 2023 θυμίζει το 323 και έτσι σκέφθηκα ότι αξίζει να γραφούν λίγα λόγια για το εκπολιτιστικό έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και για την Κοινή Ελληνιστική, που είναι η γλώσσα των Ευαγγελίων.

Το βασίλειό του μοιράσθηκε μεταξύ των Διαδόχων και των Επιγόνων. Τα κυριώτερα βασίλεια ήσαν εκείνα των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο και των Σελευκιδών στη Συρία και στη Μικρά Ασία. Υπήρχε και το βασίλειο της Μακεδονίας, η Πέργαμος των Ατταλιδών κ.ά. Ο πολιτισμός των επομένων αιώνων ονομάσθηκε Ελληνιστικός. Διεθνώς γίνεται αποδεκτός αυτός ο όρος για να χαρακτηρίσει μία πολιτιστική ακμή, η οποία χρησιμοποιεί τη γλώσσα, τη γραμματεία, την πολιτική οργάνωση (¨πόλις¨) και την τέχνη των Ελλήνων, σεβόμενη όμως τους τοπικούς πολιτισμούς.

Ορισμένοι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον πληθυντικό για να μιλήσουν για τους τρεις αιώνες μετά τον Αλέξανδρο: Οι Ελληνιστικοί Κόσμοι (βλέπε το βιβλίο των Ph. Clancier, O Coloru, G. Gorre: Οι Ελληνιστικοί Κόσμοι- Από τον Νείλο στον Ινδό Ποταμό, εκδόσεις Gutenberg). Ίσως έχουν δίκιο. Διότι διαφέρει σημαντικά ο ελληνιστικός πολιτισμός της Αντιόχειας επί Ορόντου της Συρίας από τον ελληνο-ινδικό πολιτισμό της Βακτριανής. Μην ξεχνούμε και την Ατροπατηνή Μηδία, το σημερινό Αζερμπαϊτζάν, τα ελληνικά ερείπια των Μακεδόνων στη νήσο Φαϊλάκα του Κουβέιτ κ.ά. Ο Αλέξανδρος κατά τον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη δημιούργησε έναν καινούργιο κόσμο, ελληνικό αλλά και οικουμενικό. Ας θυμηθούμε ορισμένους στίχους από το ποίημα «Στα 200 π.Χ.» του ποιητή που γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Κι απ’ την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία

την νικηφόρα, την περίλαμπρη,

την περιλάλητη, την δοξασμένη

ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,

την απαράμιλλη: βγήκαμ’ εμείς·

ελληνικός καινούριος κόσμος, μέγας.

Εμείς· οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,

οι Σελευκείς, κι οι πολυάριθμοι

επίλοιποι Έλληνες Αιγύπτου και Συρίας,

κι οι εν Μηδία, κι οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.

Με τες εκτεταμένες επικράτειες,

με την ποικίλη δράση των στοχαστικών προσαρμογών.

Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά

ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς…..

Η Κλεοπάτρα Ζ΄, η τελευταία βασίλισσα της Αιγύπτου, η οποία υπετάγη στους Ρωμαίους, ήταν Ελληνίδα με μακεδονική καταγωγή και όχι Αφρικανή γηγενής. Ήταν η τελευταία των Πτολεμαίων. Στη Ν.Α. Τουρκία σήμερα βλέπουμε πόλεις με αλεξανδρινή κληρονομιά. Αλεξανδρέττα (Ισκεντερούν), Αντιόχεια (Αντάκυα). Στην Ιορδανία επισκεπτόμαστε τα Γέρασα (Τζέρας), τα οποία ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος για να εγκαταστήσει τους απομάχους στρατιώτες του. Τα πάντα είναι ελληνικά εκεί. Και στην περίφημη Πέτρα της Ιορδανίας, το παλαιό βασίλειο των Ναβαταίων εμπόρων, βρίσκουμε επιγραφές για τον Μακεδόνα στρατηγό Λυσίμαχο. Άλλωστε στα χρόνια του Ιησού Χριστού υπάρχει  η Μακεδονική Δεκάπολις στην περιοχή, η οποία σήμερα καλύπτεται από τη Συρία, το Ισραήλ και την Ιορδανία. Πόλεις με ελληνικά ονόματα και με ελληνικούς πληθυσμούς που ήλθαν κυρίως από τη Μακεδονία.

Η σημερινή Ορθόδοξη Μητρόπολις του Χαλεπίου της Συρίας ονομάζεται επισήμως Ιερά Μητρόπολις Βεροίας και Αλεξανδρέττας. Και τα δύο ονόματα παραπέμπουν στον Μέγα Αλέξανδρο και στους διαδόχους του. Θυμίζουν Ελληνική Μακεδονία. Άλλωστε η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας της Εκκλησίας της Ελλάδος έχει αδελφοποιηθεί με τη Βέροια-Χαλέπι της Συρίας. Αρκετές Ορθόδοξες μοναχές από το Χαλέπι μονάζουν σήμερα κοντά στη Βέροια για να αποφύγουν τις ταλαιπωρίες των πολεμικών συγκρούσεων στην περιοχή τους.

Η παρουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Μακεδόνων του (αλλά και των άλλων Ελλήνων όπως ο Κρητικός ναύαρχος Νέαρχος) δημιούργησε το υπόβαθρο ώστε να ομιλούν όλοι οι κατακτημένοι λαοί μία γλώσσα ελληνική, την Αλεξανδρινή Κοινή.

Τα Ευαγγέλια και γενικώς τα κείμενα της Καινής Διαθήκης εγράφησαν στην Αλεξανδρινή Κοινή, δηλαδή στην απλοποιημένη εξελικτική μορφή της αρχαίας αττικής διαλέκτου (με στοιχεία και από άλλες διαλέκτους), η οποία διαμορφώθηκε στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Επιγόνων του. Στην ίδια γλωσσική μορφή μεταφράσθηκε από Ελληνιστές Εβραίους και η Παλαιά Διαθήκη. Αυτή η μετάφραση, γνωστή ως Μετάφραση των Ο  (Εβδομήκοντα), χρησιμοποιήθηκε διεθνώς περισσότερο και από το Εβραϊκό πρωτότυπο.

Ο Μέγας Αλέξανδρος σεβάσθηκε τα ήθη και τα έθιμα των λαών της Ανατολής. Μετέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό, αλλά δεν έδειξε προσβλητική συμπεριφορά προς τους λαούς, τους οποίους ενέταξε στην αυτοκρατορία του. Αν και προηγήθηκε, έδρασε όπως ακριβώς και οι Χριστιανοί Ιεραπόστολοι της Βυζαντινής περιόδου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν δύο Έλληνες Μακεδόνες, οι Θεσσαλονικείς αδελφοί Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Εστάλησαν τον 9ο αιώνα από τον Πατριάρχη Φώτιο για να μεταδώσουν την Ορθόδοξη Πίστη στη Μεγάλη Μοραβία (Τσεχία) και γενικότερα θεωρούνται οι Φωτιστές των Σλαβικών λαών. Τους βοήθησαν να αποκτήσουν γραπτό αλφάβητο, το γνωστό σήμερα ως Κυριλλικό, βασισμένο στην ελληνική μεγαλογράμματο γραφή των Βυζαντινών, αλλά δεν τους επέβαλαν καταπιεστικά τα ήθη και έθιμα της Κωνσταντινουπόλεως.

Η Ελληνιστική περίοδος τυπικά λήγει το 31 π.Χ. με την υποταγή της Κλεοπάτρας Ζ΄ στους Ρωμαίους. Αλλά στη συνείδηση των Ελλήνων, των Αράβων, των Περσών, των Ινδών, των Αφγανών και άλλων λαών της περιοχής «ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος». Η οικουμενική διάδοση της ελληνικής γλώσσας βοήθησε στη διάδοση του Ευαγγελίου.

Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιουλίου 2023

Μιλούσα προσφάτως με σοβαρό και μορφωμένο πολιτικό  της Αλβανίας που αντιπολιτεύεται τον Πρωθυπουργό Έντι Ράμα. Μου έλεγε ότι η δίωξη κατά του Δημάρχου Χειμάρρας Φρέντυ Μπελέρη έχει κυρίως οικονομικό υπόβαθρο και δευτερευόντως εθνικό. Ο συνομιλητής μού εξηγεί ότι ο Ράμα και ορισμένα στελέχη του Υπουργικού Συμβουλίου έχουν επιχειρηματικά ενδιαφέροντα στην τουριστική περιοχή της Χειμάρρας και φοβούνται ότι η παρουσία του ήδη εκλεγμένου Μπελέρη θα έβλαπτε τα συμφέροντά τους. Άλλοι γνώστες του προβλήματος προτάσσουν ως αιτία την ελληνική εθνική καταγωγή του Μπελέρη. Ούτως ή άλλως η κράτηση ενός μέλους της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας επί 60 σχεδόν ημέρες προσβάλλει βαρύτατα τον Ελληνισμό.

Τα Βαλκάνια παραμένουν ταραγμένα. Η Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας χρειάζονται τη συνεχή μέριμνα και στήριξή μας. Στις αρχές Σεπτεμβρίου οι Βορειοηπειρώτες θα αντιμετωπίσουν ακόμη μία απογραφή του πληθυσμού. Υπάρχουν φόβοι ότι δεν θα καταγραφεί αντικειμενικά ο αριθμός των Αλβανών υπηκόων που ανήκουν στην ελληνική εθνότητα. Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει τονίσει ότι η πρόοδος των σχέσεων Αλβανίας με την Ευρ. Ένωση εξαρτάται πλήρως από τον σεβασμό των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας. Καλό είναι από τώρα να εξασφαλίσουμε ευρωπαϊκό και διεθνή έλεγχο στην επικείμενη απογραφή.

Ταυτοχρόνως μας απασχολεί η τουρκική παρουσία στη γείτονα χώρα και οι στενές σχέσεις του Ράμα με τον Ερντογάν. Ο επανεκλεγείς Τούρκος Πρόεδρος αντιμετωπίζει την Αλβανία και όλη τη Βαλκανική με νεο-οθωμανική αντίληψη. Όπου υπάρχουν Μουσουλμάνοι τους αντιμετωπίζει ως δυνητικούς υπηκόους μιας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με νέα μορφή. Άλλωστε μία από τις πρώτες επισκέψεις του, όταν ανέλαβε την Πρωθυπουργία, ήταν στο Σεράγεβο της Βοσνίας. Εκεί έδωσε σκοπίμως μία δική του   ετυμολογική ερμηνεία στο όνομα λέγοντας ότι σημαίνει Saray Bosna: το Σαράι (οθωμανικό ανάκτορο) της Βοσνίας.

Με το κράτος των Σκοπίων η προσοχή μας πρέπει να είναι τεταμένη για να καταγράφουμε τις συνεχείς παραβιάσεις της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ο νέος Υπουργός Εξωτερικών κ Γ. Γεραπετρίτης τόνισε στις προγραμματικές δηλώσεις ότι εξ αρχής η Νέα Δημοκρατία είχε επισημάνει τα προβλήματα και τις ατέλειες της Συμφωνίας. Εξήγησε ότι σήμερα η Ελλάς δεσμεύεται από την κύρωση της Συμφωνίας τον Ιανουάριο του 2019 από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Πάντως προσέθεσε ότι θα παρεμβαίνουμε με εθνικά ανακλαστικά όταν χρειάζεται. Προτείνω, λοιπόν, να δημιουργηθεί στο Υπουργείο Εξωτερικών ένα Παρατηρητήριο που θα καταγράφει τις συνεχείς παραβιάσεις εκ μέρους των βορείων γειτόνων και αυτό να ανακοινωθεί δημοσίως. Όλοι οι γείτονές μας πρέπει να γνωρίζουν ότι η Ελλάς καταγράφει την καλόπιστη ή κακόπιστη συμπεριφορά τους.

Στις 2 Αυγούστου τα Σκόπια και η Βουλγαρία θα εορτάσουν ξεχωριστά την εξέγερση του Ίλιντεν, η οποία με το Παλαιό Ημερολόγιο εκδηλώθηκε στις 20 Ιουλίου 1903. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες έκαναν μία τυχοδιωκτική εξέγερση κατά των Οθωμανών στη Μακεδονία, αλλά γρήγορα κρύφτηκαν και άφησαν τους Τούρκους στρατιώτες να τιμωρήσουν τρία κέντρα του Βλαχοφώνου Ελληνισμού. Την Κλεισούρα Καστοριάς, το Νυμφαίο Φλωρίνης και του Κρούσοβο (σήμερα ανήκει στο κράτος των Σκοπίων). Την ώρα που Σκόπια και Βουλγαρία θα διαφωνούν αν οι αρχηγοί της εξεγέρσεως ήταν “Μακεδόνες” ή Βούλγαροι, εμείς μπορούμε να κάνουμε κάτι τεκμηριωμένο ιστορικά. Να αναζητήσουμε επισήμως τι απέμεινε από τον Βλαχόφωνο Ελληνισμό του Μοναστηρίου, του Κρουσόβου, της Αχρίδος και άλλων πόλεων και χωριών που ανήκουν σήμερα στο κράτος των Σκοπίων.

Η Βουλγαρία από την πλευρά της ασχολείται εντόνως με την ανάδειξη και συνταγματική κατοχύρωση της δικής της μειονότητας στα Σκόπια. Η αναφορά στο κείμενο του Συντάγματος ότι και οι Βούλγαροι αποτελούν ιδρυτική εθνότητα του πολυεθνικού κράτος με πρωτεύουσα τα Σκόπια αποτελεί βασική προϋπόθεση για να εγκρίνει η Σόφια την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων. Στα Βαλκάνια για να είσαι ισχυρός παίκτης πρέπει να υποστηρίζεις με κάθε νόμιμο μέσο τους ομοεθνείς σου στις γειτονικές χώρες.

Υπάρχει και το Κόσσοβο. Οι πρόσφατοι χειρισμοί του Αλβανο-κοσσοβάρου πρωθυπουργού Άλμπιν Κούρτι εις βάρος των Σέρβων προκάλεσαν την σαφή καταδίκη εκ  μέρους της Ευρ. Ένωσης. Η ελληνική διπλωματία, με κριτήριο τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, πρέπει να εμμείνει στη θέση της ότι δεν αναγνωρίζουμε την ανεξαρτησία του Κοσσόβου, όπως άλλωστε κάνουν και άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε., όπως η Κύπρος, η Ισπανία, η Ρουμανία και η Σλοβακία.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 15.7.2023