Kωνσταντίνος Χολέβας

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία αναζωπύρωσαν τις συζητήσεις για τις σχέσεις μας με τη Ρωσία. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι άλλο πράγμα είναι ο ρωσικός λαός, ο οποίος διακατέχεται από σεβασμό προς την αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο και την Ορθοδοξία, και άλλο πράγμα είναι τα κρατικά συμφέροντα της Ρωσίας, που συνδέονται με ιστορικές, στρατηγικές και ενεργειακές παραμέτρους. Οι σχέσεις των δύο λαών είναι και πρέπει να παραμείνουν φιλικές και η κοινή ορθόδοξη πίστη αποτελεί αναμφιβόλως σημαντικό παράγοντα προσεγγίσεως και αλληλοκατανοήσεως. Πέραν τούτου, όμως, υπάρχουν και άλλα στοιχεία τα οποία πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν για να διαμορφώσει η ελληνική εξωτερική πολιτική μια ισορροπημένη στάση χωρίς να συγκρουστεί με τους δυτικούς εταίρους της και ταυτοχρόνως χωρίς να υπονομεύσει τις καλές ελληνορωσικές σχέσεις.

Προσωπικά διαφωνώ με τους φανατικά ρωσόφιλους, οι οποίοι πανηγυρίζουν κάθε φορά που εμφανίζεται στο Αιγαίο ένα ρωσικό πολεμικό πλοίο, σαν να πρόκειται να λυθούν αυτομάτως όλα τα εθνικά ζητήματά μας. Θυμίζω ότι οι Ρώσοι μάς πίκραναν κατά καιρούς σε κρίσιμα θέματα. Στο δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα μάς χρησιμοποίησαν κατά της Τουρκίας και τελικά μας άφησαν να σφαζόμαστε από τους Τουρκαλβανούς. Ηταν τα περίφημα Ορλωφικά, όταν η αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη με τους αδελφούς Ορλώφ ετοίμαζαν την προέλαση της Ρωσίας προς τα οθωμανικά εδάφη. Ο ρωσικός εθνικισμός ήθελε από τότε την Κωνσταντινούπολη (Τσάριγκραντ στα ρωσικά). Η Πόλη των ονείρων του Ελληνισμού πάντα βρισκόταν στο επίκεντρο των πανσλαβιστικών επιδιώξεων. Αλλωστε, και ο σπουδαίος Ντοστογιέφσκι ονειρευόταν την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης για να λειτουργήσουν Ρώσοι ιερείς στην Αγία Σοφία.

Το μακεδονικό ζήτημα στα τέλη του 19ου αιώνα προκλήθηκε από τον Πανσλαβισμό, τον οποίο υποκινούσε η Ρωσία μέσω του κόμητος Ιγνάτιεφ, πρέσβεως στην Κωνσταντινούπολη. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες εξυπηρετούσαν, μεταξύ άλλων, και τον ρωσικό στόχο της καθόδου στις θερμές θάλασσες.
Αλλά και στον εκκλησιαστικό τομέα η ορθόδοξη αλληλεγγύη δεν είναι πάντοτε δεδομένη. Τον 19ο αιώνα ο ρωσικός εθνικισμός κινήθηκε στην Παλαιστίνη κατά του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ενώ και σήμερα βλέπουμε το Πατριαρχείο της Μόσχας να αμφισβητεί τον ρόλο και τα δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Οσον αφορά δε τις προφητείες για το ξανθό γένος επί Τουρκοκρατίας, αυτές δεν ελέχθησαν από αγίους της Ορθοδοξίας, αλλά από τον λόγιο Θεόκλητο Πολυειδή, με στόχο τη διατήρηση της ελπίδας.

Αυτές οι επιφυλάξεις ας είναι πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Δεν πρέπει, όμως, να φτάνουμε σε επίπεδα ρωσοφοβίας, τα οποία εμφανίζονται σε ορισμένες κυβερνήσεις ή ΜΜΕ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Η Ελλάς πρέπει πρωτίστως να διασφαλίσει τα δικά της εθνικά συμφέροντα και εν όψει νέων σχεδίων στο Κυπριακό ή άλλων πιέσεων στα εθνικά θέματα οφείλει να υπολογίζει τον ρόλο της Ρωσίας ως μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Δικαιούται επίσης η χώρα μας να αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις με τη Ρωσία στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού, του πολιτισμού και να αξιοποιήσει την κοινή ορθόδοξη βυζαντινή κληρονομιά. Σήμερα η χώρα μας οφείλει να λάβει υπ’ όψιν την ευαισθησία και τα συμφέροντα της Μόσχας στην Ουκρανία, της οποίας η πρωτεύουσα υπήρξε το λίκνο της ρωσικής Ορθοδοξίας. Οι Βυζαντινοί συγγραφείς, όταν μιλούν για τον λαό των Ρως, όπως ελέγοντο, αναφέρονται κυρίως στο Κίεβο. Οταν η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό, δεν γινόταν λόγος για Ουκρανία, αλλά για Μικρά Ρωσία.

Ας μην επηρεαζόμαστε από τη ρωσοφοβία ορισμένων κυβερνήσεων, όπως π.χ. η Πολωνία, η οποία όμως κατείχε επί αιώνες ουκρανικά εδάφη. Απαιτούνται λεπτές ισορροπίες. Τα σύνορα πρέπει να παραμείνουν αμετάβλητα χωρίς αποσχίσεις εδαφών, με ταυτόχρονη διασφάλιση των ρωσικών συμφερόντων και πληθυσμών στην Κριμαία.

Ο δυτικός κόσμος, κυρίως οι ΗΠΑ και η δυτική Ευρώπη, πληρώνει τη στάση του στο Κοσσυφοπέδιο – Κόσοβο και το Κυπριακό. Οι Δυτικοί ενθάρρυναν τους Αλβανούς εθνικιστές να αποσχισθούν από τη Σερβία και να δημιουργήσουν το ανεξάρτητο Κόσοβο, εκδιώκοντας τους Σέρβους από το λίκνο της εθνικής και της θρησκευτικής Ιστορίας τους. Παράλληλα, η Δύση ανέχεται την παρουσία των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων στην Κύπρο και προσπαθεί να νομιμοποιήσει τα τετελεσμένα του 1974 με διάφορα σχέδια τύπου Ανάν (2004) και Μπαν Κι Μουν (2014). Αυτά εκμεταλλεύεται ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν λέγοντας ότι με την ίδια λογική της ανεξαρτησίας του Κοσόβου δικαιούνται να αποσχισθούν από την Ουκρανία οι κατά πλειοψηφία Ρώσοι κάτοικοι της Κριμαίας.

Η Ουκρανία, όπως έχω ξαναγράψει, παρουσιάζει διαλυτικά φαινόμενα λόγω της πολυεθνικής, πολυθρησκευτικής και πολυπολιτισμικής συνθέσεως του πληθυσμού της σε συνδυασμό με τις γεωστρατηγικές και ενεργειακές επιδιώξεις της Δύσης και της Ρωσίας. Φαίνεται ότι η κρίση θα μεταφερθεί και στη γειτονική Μολδαβία, πρώην Σοβιετική Δημοκρατία της Μόλντοβα. Στη χώρα αυτή άλλοι αισθάνονται Ρουμάνοι, άλλοι Μολδαβοί αλλά μιλούν ρουμανικά, άλλοι Ρώσοι, άλλοι Γκαγκαούζοι και άλλοι είναι απόγονοι γερμανικών φύλων. Η Ρουμανία θεωρεί τους Μολδαβούς τμήμα του ρουμανικού έθνους, το οποίο απέκοψε βιαίως ο Στάλιν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Ρώσοι εξάλλου ενδιαφέρονται να ελέγχουν μονίμως τη μολδαβική περιοχή της Υπερδνειστερίας όπου οι κάτοικοι έχουν ρωσική συνείδηση.

Οι Γκαγκαούζοι έχουν αναγνωρισμένη δική τους αυτόνομη περιοχή με τοπικό Κοινοβούλιο και θα έπρεπε να μας ενδιαφέρουν για εθνικούς λόγους. Είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, πιθανότατα μικρασιατικής ελληνικής καταγωγής. Σήμερα μιλούν τουρκικά και η Τουρκία τούς προσεγγίζει για να δημιουργήσει τουρκορθόδοξη Εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη στα πρότυπα του μακαρίτη παπα-Ευτύμ που προξένησε προβλήματα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σε πρόσφατο δημοψήφισμα οι Γκαγκαούζοι κατά συντριπτική πλειοψηφία απέρριψαν την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση, προτιμώντας την Ευρασιατική Κοινή Αγορά, την οποία προωθούν η Ρωσία και η Λευκορωσία. Δεν το εύχομαι, αλλά προβλέπω ότι η μισή Μολδαβία θα ενωθεί με τη Ρουμανία και η άλλη μισή (Γκαγκαουζία και Υπερδνειστερία) θα ενταχθεί στη ρωσική ζώνη πολιτικοοικονομικής επιρροής.

Η Ελλάς θα έπρεπε να ενδιαφερθεί περισσότερο για τους Γκαγκαούζους, για να μην καταστούν υποχείρια της Τουρκίας.

Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι οι λεγόμενοι φιλοευρωπαίοι και αντικυβερνητικοί διαδηλωτές στην Ουκρανία προέβησαν σε ανατροπή του νομίμως εκλεγέντος προέδρου και ανέβασαν στην εξουσία πρόσωπα με ακραίες και επικίνδυνες αντιλήψεις. Τα νεοναζιστικά κόμματα ελέγχουν το Κίεβο, οι Ελληνες και άλλες μειονότητες στην Ουκρανία νιώθουν άμεσο κίνδυνο και τα ελληνικά απαγορεύονται ως γλώσσα στη δημόσια διοίκηση. Η μεγαλύτερη έκπληξη είναι ότι αυτή η ακροδεξιά πραξικοπηματική κυβέρνηση έχει τις ευλογίες των ΗΠΑ και ορισμένων χωρών της Ευ. Ενώσεως. Στο όνομα του αντιρωσισμού και με δικαιολογία την αυταρχική πολιτική του προηγούμενου προέδρου ο δυτικός κόσμος ανέχεται τους εχθρούς της δημοκρατίας. Τα γεωπολιτικά συμφέροντα και η χάραξη των ενεργειακών δρόμων υπερτερούν των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των πραγματικά φιλελεύθερων δημοκρατικών αξιών.

Και σε άλλες περιπτώσεις οι δημοκρατικές χώρες του δυτικού κόσμου μάς εξέπληξαν με τα λάθη τους στην επιλογή συμμάχων. Θυμίζω την αμερικανική απόφαση να ενισχύσουν τους Αφγανούς ισλαμιστές αντάρτες Ταλιμπάν εναντίον του σοβιετικού στρατού στη δεκαετία του 1980-1990. Με τα χρήματα και τα όπλα των ΗΠΑ οι Ταλιμπάν ανδρώθηκαν, αποθρασύνθηκαν και κατέληξαν σε μάστιγα για την περιοχή. Οι ΗΠΑ εξέθρεψαν ένα φίδι στον κόρφο τους, το οποίο τώρα τις δαγκώνει και αγωνίζονται να το εξολοθρεύσουν. Για τη συνεργασία ΗΠΑ και Ταλιμπάν είδαμε προ ολίγων ετών και μια ενδιαφέρουσα ταινία με τον Τομ Χανκς και τον προσφάτως αποβιώσαντα Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν.

Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εσωτερική διαμάχη στη Συρία. Με πρόσχημα την ανάγκη ανατροπής του Ασαντ οι δυτικές δημοκρατίες στηρίζουν την ένοπλη αντιπολίτευση, στην οποία κυριαρχούν ακραίοι ισλαμιστές. Χριστιανοί φονεύονται μαζικά από τους ισλαμιστές και οι δημοκράτες της Δύσης σιωπούν. Οταν στην Ελλάδα διαμαρτυρηθεί για ψύλλου πήδημα ένας αντιρρησίας συνειδήσεως, τότε βλέπουμε διάφορες εκθέσεις διεθνών οργανισμών ή δυτικών κυβερνήσεων να καταγγέλλουν την Ελλάδα για δήθεν καταπίεση της θρησκευτικής ελευθερίας. Για την εξόντωση των χριστιανών -κυρίως ορθοδόξων- στη Συρία από τους αντικυβερνητικούς αντάρτες οι εν λόγω οργανισμοί τηρούν αιδήμονα σιωπή. Οι ΗΠΑ κυνηγούν ακόμη τους υπευθύνους της 11/9/2001, αλλά ανέχονται τη δράση των ακραίων ισλαμιστών στη Συρία.

Ενδιαφέρουσα είναι και η περίπτωση των Αλβανών εθνικιστών του ΟΥΤΣΕΚΑ. Οι δυτικές δυνάμεις τούς στήριξαν εναντίον των Σέρβων και τους ενθάρρυναν να ιδρύσουν το ανεξάρτητο Κόσοβο – Κοσσυφοπέδιο. Τώρα όμως μετανιώνουν, διότι εξέθρεψαν ένα θηρίο που βγήκε από το κλουβί του και δεν ελέγχεται. Παρακλάδια του ΟΥΤΣΕΚΑ είναι έτοιμα να πάρουν και πάλι τα όπλα στα Σκόπια διχοτομώντας στα δύο το ψευδομακεδονικό κρατίδιο, ενώ κινούνται επικινδύνως και στη νότια Σερβία.

Η Ελλάς ως χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρ. Ενώσεως οφείλει αφενός μεν να κατανοεί τα συμφέροντα των συμμάχων και εταίρων της και να τα μελετά σε ειδικά ινστιτούτα και πανεπιστημιακά κέντρα διεθνών σχέσεων, αλλά παραλλήλως οφείλει και δικαιούται να προβάλλει τις ενστάσεις της και τις τυχόν διαφωνίες της για το καλό του δυτικού κόσμου και για το δικό της συμφέρον. Η χώρα μας διαθέτει μακρόχρονη διπλωματική εμπειρία, κομβική γεωπολιτική θέση και ένα σπουδαίο ιστορικό και πολιτιστικό παρελθόν, στοιχεία ικανά να οδηγήσουν την ελληνική πολιτική σκέψη σε προτάσεις διπλά ωφέλιμες· και για την αποφυγή λαθών εκ μέρους των εταίρων μας και για την προώθηση των εθνικών μας συμφερόντων χωρίς να συγκρούονται με εκείνα της Δύσης.

Οι λεγόμενοι ισχυροί της γης δεν έχουν πάντα δίκιο ούτε τα ξέρουν όλα, πολύ δε περισσότερο δεν μπορούν να τα προβλέψουν όλα σωστά. Ας τους βοηθήσουμε να κάνουν καλύτερες επιλογές συμμάχων και ας έχουμε το θάρρος να επισημαίνουμε τα σφάλματά τους. Αυτή θα είναι μια ουσιαστική βοήθεια.

Ποια πλευρά έχει δίκιο στην Ουκρανία; Ούτε ο απερχόμενος πρόεδρος Γιανουκόβιτς είχε μεγάλη σχέση με τη δημοκρατία ούτε οι διαδηλωτές που τον εκθρόνισαν είναι θαυμαστές του ευρωπαϊκού δημοκρατικού προτύπου. Η Ουκρανία δεν έμαθε ποτέ να κυβερνάται δημοκρατικά, διότι έζησε επί αιώνες υπό το τσαρικό καθεστώς και στη συνέχεια κυβερνήθηκε από τον απάνθρωπο κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό. Τα διαλυτικά φαινόμενα που παρουσιάζει σήμερα οφείλονται πρωτίστως στην πολυπολιτισμική δομή της.

Η ουκρανική εθνική συνείδηση είναι μεν υπαρκτή, αλλά δεν εκφράζει μεγάλο μέρος των πολιτών της σημερινής Ουκρανίας. Αλλοι νιώθουν Ρώσοι, άλλοι μόνο Ουκρανοί, άλλοι και τα δύο, άλλοι τίποτε από αυτά, άλλοι θυμούνται τις γερμανικές ή πολωνικές ρίζες τους και άλλοι ψάχνονται. Αλλοι είναι πιστοί Ορθόδοξοι και άλλοι Ουνίτες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ουκρανικής Ιστορίας είναι η ύπαρξη των Ουνιτών ή Ελληνοκαθολικών στις δυτικές επαρχίες της. Από το 1219 ο παπισμός πειραματίστηκε στη μέθοδο αυτή του προσηλυτισμού ορθοδόξων. Αφηνε τους ιερείς και τους πιστούς να τηρούν επιφανειακά τα ορθόδοξα έθιμα, αλλά τους υποχρέωνε να υπακούουν στον Πάπα. Η λανθασμένη αυτή μορφή ενώσεως των εκκλησιών ονομάζεται Ουνία (στα λατινικά σημαίνει ένωση) και απορρίπτεται κατηγορηματικά από την Ορθοδοξία.

Πολλοί Ουνίτες της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πολέμησαν στο πλευρό των Γερμανών ναζί και μετά τον πόλεμο τιμωρήθηκαν από τον Στάλιν ως συνεργάτες του κατακτητή. Συνεχιστές της φιλοναζιστικής ιδεολογίας είναι οι οπαδοί του κινήματος Σβόμποντα, το οποίο εμφανίζεται ως φιλοευρωπαϊκό και πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις. Η Ουκρανία κινδυνεύει να διασπαστεί λόγω της πολυπολιτισμικής συνθέσεώς της .

Τα πολυπολιτισμικά κράτη, στα οποία άνωθεν επεβλήθησαν τεχνητές εθνικές συνειδήσεις, εύκολα διαλύονται ή οδηγούνται σε εσωτερικές αιματηρές συγκρούσεις. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γάλλοι δημιούργησαν το κράτος του Λιβάνου κόβοντας μία λωρίδα από τη Συρία. Μοίρασαν τις εξουσίες αυθαίρετα σε Μαρωνίτες, Ορθοδόξους, Αρμενίους, Σουνίτες, Σιίτες και Δρούζους, και τελικά το οικοδόμημα κατέρρευσε. Από το 1975 μέχρι σήμερα οι θρησκευτικές κοινότητες του Λιβάνου συγκρούονται με κάθε τρόπο. Θυμίζω και την προσπάθεια του κομμουνιστή δικτάτορα Τίτο να επιβάλει τη γιουγκοσλαβική συνείδηση σε Σέρβους και Κροάτες. Μετά τον θάνατό του η Γιουγκοσλαβία διελύθη με οδυνηρό τρόπο.

Χρήσιμα διδάγματα για όσους θέλουν να μετατρέψουν την Ελλάδα σε πολυπολιτισμική κοινωνία.

Δεν συμφωνώ με την άποψη ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των πολιτικών προσώπων αποτελούν ιδιωτική τους υπόθεση. Ιδιαιτέρως για μια χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία απελευθερώθηκε και ιδρύθηκε από αγωνιστές που πρόβαλλαν και τιμούσαν την ορθόδοξη χριστιανική τους πίστη και παράδοση. Και για έναν λαό όπως ο ελληνικός, ο οποίος αναγνωρίζει με πολλούς τρόπους την Ορθοδοξία ως συστατικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητάς του.

Πρέπει ο ψηφοφόρος να γνωρίζει «σε τι Θεό πιστεύει» και αν πιστεύει ο α ή ο β πολιτικός ηγέτης, διότι αυτές οι πεποιθήσεις επηρεάζουν μία σειρά πολιτικών αποφάσεων. Νομοθετήματα σχετικά με την παιδεία, την οικογένεια, τη μισθοδοσία του κλήρου, την πολιτιστική συνέχειά μας και άλλα θέματα ψηφίζονται ή καταψηφίζονται με κριτήριο -συν τοις άλλοις- τη στάση των πολιτικών απέναντι στον Θεό και στην Εκκλησία.

Ανέκαθεν ο Ελληνισμός θεωρούσε βασικό κριτήριο επιλογής αρχόντων τον σεβασμό στην πατροπαράδοτη θρησκεία. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Αθηναίων Πολιτεία» (Κεφ. LV) γράφει ότι στην αθηναϊκή δημοκρατία, την οποία σήμερα όλοι θαυμάζουμε, η Βουλή και το δικαστήριο επέλεγαν τους εννέα άρχοντες (υπουργοί) με τις εξής ερωτήσεις: Αν οι γονείς τους κατάγονται από την Αθήνα, αν οι ίδιοι λατρεύουν τους πατρώους θεούς και σε ποιους ναούς, αν υπηρέτησαν την πατρίδα ως στρατιώτες, αν σέβονται τους γονείς τους και αν πληρώνουν τους φόρους. Μάλιστα οι υποψήφιοι καλούνταν να προσκομίσουν μάρτυρες ότι ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.

Στη δημοκρατική Γαλλία, παρά τον πλήρη χωρισμό θρησκευτικού και δημόσιου τομέα, οι υποψήφιοι για την προεδρία δηλώνουν συχνά τα θρησκευτικά πιστεύω τους και τις απόψεις τους για τη θρησκευτική αγωγή των νέων. Κατά τις προεδρικές εκλογές του 2007 ο δεξιός Σαρκοζί, ο κεντρώος Μπαϊρού, η σοσιαλίστρια Σεγκολέν Ρουαγιάλ και η κομμουνίστρια Μαρί Ζορζ Μπιφέ εξήγησαν στην εφημερίδα «Le Figaro» τις απόψεις τους. Με έκπληξη μάθαμε ότι όλοι τους είχαν αποφοιτήσει από ιδιωτικά σχολεία ρωμαιοκαθολικών αδελφοτήτων. Μάλιστα όλοι τόνισαν ότι τους έκανε καλό η διδασκαλία του χριστιανικού θρησκευτικού μαθήματος.

Αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενώσεως θυμούμαι τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ να δηλώνει ότι ασκεί κάθε Κυριακή τα καθήκοντά του ως πιστός καθολικός.

Σέβομαι τον άθεο, αλλά δεν τον ψηφίζω.

Οι περισσότεροι αναλυτές στην Ευρώπη και την Αμερική προβλέπουν ότι κατά τις επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα παρουσιάσουν εντυπωσιακή άνοδο τα εθνικιστικά, εξτρεμιστικά και αντιευρωπαϊκά κινήματα. Θεωρώ χρήσιμο να καταγράψουμε τις κυριότερες ομάδες που εντάσσονται σ’ αυτήν την κατηγορία και να ανιχνεύσουμε για ποιους λόγους προσελκύουν ψήφους.

Στη χώρα μας επί δεκαετίες η άρνηση των θετικών στοιχείων της πρώην ΕΟΚ και νυν Ευρ. Ενωσης (Ε.Ε.) προερχόταν κυρίως από το ΚΚΕ. Αντιθέτως, στην υπόλοιπη Ευρώπη του 2014 η αμφισβήτηση προέρχεται από μία ετερόκλητη ομάδα κινημάτων και τάσεων, που μάλλον ανήκουν στο δεξιότερο φάσμα, αν και αυτές οι κατηγοριοποιήσεις (δεξιά – αριστερά) αρχίζουν να χάνουν την παλιά σημασία τους. Βλέπω τρεις διακριτές ομάδες:

Κινήματα που επηρεάζονται από αντικοινοβουλευτικές ιδεολογίες του Μεσοπολέμου, όπως η Χρυσή Αυγή και το ουγγρικό JOBIK. Κανείς στη Ευρώπη δεν επιθυμεί συνεργασία μαζί τους λόγω των ακραίων απόψεών τους.
Κινήματα όπως το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, που απέβαλαν την αντισημιτική και αντικοινοβουλευτική ρητορεία του παρελθόντος και επικεντρώνονται στην αντίθεσή τους προς το Ισλάμ και στην προβολή των αρνητικών συνεπειών της λαθρομετανάστευσης. Προσφάτως η κυρία Λεπέν δήλωσε ότι εύχεται τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μετά τις ευρωεκλογές θα επιχειρήσει να σχηματίσει ισχυρή ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο μαζί με το αντίστοιχο κόμμα της Ολλανδίας και άλλους εταίρους.

Οι αντιευρωπαίοι του Νάιτζελ Φάρατζ στη Βρετανία. Διαφέρουν από την προηγούμενη ομάδα, διότι είναι περισσότερο νεοφιλελεύθεροι και οπαδοί των ιδιωτικοποιήσεων, ενώ η Λεπέν και οι Ευρωπαίοι εταίροι της κλίνουν μάλλον προς τη μεγαλύτερη συμμετοχή του κράτους στην οικονομία. Ο Φάρατζ προβλέπεται να έχει πολύ υψηλά ποσοστά, δεδομένης και της παραδοσιακής αντιπάθειας των Βρετανών προς την ομοσπονδιακή ιδέα της Ευρώπης. Με απλά λόγια, οι Βρετανοί θέλουν μόνο μία οικονομική ένωση και αρνούνται να υποτάξουν την εθνική κυριαρχία τους σε ένα υπερκράτος των Βρυξελλών.

Υπάρχουν, φυσικά, και Ευρωπαίοι ψηφοφόροι που θα ψηφίσουν άλλες πολιτικές ομάδες, αλλά στις δημοσκοπήσεις δηλώνουν απογοητευμένοι από το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Συντελούσης της οικονομικής κρίσης, που ανέδειξε και τον σκληρό ρυθμιστικό και άκομψα παρεμβατικό ρόλο της Γερμανίας, πιστεύω ότι η Ευρώπη έχασε τον προσανατολισμό της σε τρεις τομείς:

Α) Η ιδέα της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας φοβίζει και ενοχλεί. Κατά καιρούς ακούστηκαν υπερβολές για κατάργηση των εθνικών ύμνων και σημαιών στο όνομα μίας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας. Με την ισχύουσα σήμερα Συνθήκη της Λισαβόνας άρχισε να επιστρέφει ο σεβασμός προς την εθνική ταυτότητα και την κυριαρχία των κρατών. Ναι, βεβαίως, η συμμετοχή μας στην Ενωση προϋποθέτει την εκούσια παραχώρηση ενός μέρους της κυριαρχίας μας. Ομως η λεγόμενη εμβάθυνση της Ενωσης δεν πρέπει να απειλήσει περισσότερο τα εθνικά κράτη. Μεταξύ υπερκράτους που τρομάζει και διαλύσεως της Ε.Ε., που θα είναι βλαπτική για τα εθνικά μας συμφέροντα, προτείνω τη λύση που πρότεινε και ο Ζακ Ντελόρ. Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζήτησε μία χαλαρή ομοσπονδία εθνικών κρατών. Αν δεν ξεκαθαριστεί αυτό, ο ακραίος ευρωσκεπτικισμός θα αυξάνεται.

Β) Η Ευρώπη δεν μπόρεσε να εξελιχθεί σε έναν ισχυρό πόλο τεχνολογικής, δημογραφικής και στρατιωτικής ισχύος, που θα σταθεί με αξιώσεις απέναντι στις παλιές και νέες υπερδυνάμεις. Δημογραφικά γηράσκει, πολιτιστικά αποχριστιανοποιείται, αμυντικά αναζητεί τον ρόλο της ή βομβαρδίζει τη Μεγάλη Παρασκευή τους Σέρβους, τεχνολογικά μένει πίσω συγκριτικά με τις ανερχόμενες δυνάμεις

Γ) Η Ευρώπη υπήρξε ο χώρος της καλλιέργειας πνευματικών αναζητήσεων και της δημιουργικής συνάντησης ελληνικού πνεύματος και χριστιανικής διδασκαλίας. Σήμερα τα περισσότερα κόμματα συζητούν μόνο για οικονομικά ζητήματα και δεν προβάλλουν ιδέες και αξίες. Αυτή θα μπορούσε να είναι η συμβολή του Ελληνισμού στην Ευρώπη!

Στην εποχή της πολλαπλής οικονομικής και πνευματικής κρίσης άλλοι Έλληνες αναζητούν τις ρίζες και τις αξίες που μας κράτησαν όρθιους επί αιώνες και άλλοι τις χλευάζουν. Όμως το δέντρο αυτό αντέχει επί χιλιετίες. Γιατί οι ρίζες είναι γερές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα των ελληνικών αντιφάσεων είναι ο τρόπος που διάλεξαν δύο άνθρωποι με σημαίνοντα ρόλο για να εορτάσουν τα Θεοφάνεια. Ο πρώτος, ο Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκος πήγε στα ηρωικά, αλλά σχεδόν εγκαταλελειμμένα, Ψαρά και τέλεσε εκεί με τους λίγους κατοίκους τον Αγιασμό των Υδάτων. Αψήφησε τις καιρικές συνθήκες και βρέθηκε στο νησί των μπουρλοτιέρηδων, των πυρπολητών του 1821. Για να ρίξει τον Σταυρό, να παρακαλέσει τον Θεό και τον Άγιο Νικόλαο υπέρ όλων των Ελλήνων ναυτικών που ταξιδεύουν και για να θυμίσει σε όλους μας την ευσέβεια των παλαιών πυρπολητών.
«Κωνσταντή, ετοιμάσου να πεθάνεις», είπε στον εαυτό του ο Κανάρης όταν ξεκινούσε για να ανατινάξει την ναυαρχίδα του καρά Αλή στη Χίο. Στο εκκλησάκι των Ψαρών γονάτισε μπροστά στην Παναγία και προσευχήθηκε. Η Μεγαλόχαρη έκανε πολλές φορές το θαύμα της στην πολυτάραχη ζωή του Κανάρη. Τον βοήθησε να διαφύγει με το μικροσκοπικό βαρκάκι του μετά την επιτυχία στη Χίο, τον ανέδειξε στα γεράματα Οικουμενικό Πρωθυπουργό της Ελλάδος. Τέτοιοι άνθρωποι μάς ελευθέρωσαν. Με ευλάβεια, με ελληνορθόδοξες ρίζες, με τον πατριωτισμό που είχαν διδαχθεί από τη μάνα τους και από τον καλόγερο στα κρυφά ή φανερά σχολειά.

Τη μνήμη όλων αυτών των αγωνιστών, που πυρπολούσαν τις ψυχές των Ελλήνων και όχι μόνο τον τουρκικό στόλο, αμαύρωσε και προσέβαλε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ που επιχείρησε να διακωμωδήσει τη Θεία Κοινωνία. Πρωτίστως, βέβαια, προσέβαλε την Πίστη της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ορθοδόξων και κακοποίησε τα παραδοσιακά μας έθιμα. Αντί να κυβερνώμεθα από ανθρώπους με την ευσέβεια των Ψαριανών μπουρλοτιέρηδων θα φθάσουμε να κυβερνηθούμε από κόμματα που περιλαμβάνουν τέτοιους ανθρώπους;
Κάποιος θα πρέπει να θυμίσει στον εν λόγω βουλευτή ότι τα έθιμα αυτά προέρχονται από τους Αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι εσέβοντο υπερβολικά τη Θεία Δύναμη, όπως διαβάζουμε στα έπη του Ομήρου και στον όρκο των Αθηναίων Εφήβων. Η θρησκευτικότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνέχεια του Ελληνισμού.