Kωνσταντίνος Χολέβας

Ποια πλευρά έχει δίκιο στην Ουκρανία; Ούτε ο απερχόμενος πρόεδρος Γιανουκόβιτς είχε μεγάλη σχέση με τη δημοκρατία ούτε οι διαδηλωτές που τον εκθρόνισαν είναι θαυμαστές του ευρωπαϊκού δημοκρατικού προτύπου. Η Ουκρανία δεν έμαθε ποτέ να κυβερνάται δημοκρατικά, διότι έζησε επί αιώνες υπό το τσαρικό καθεστώς και στη συνέχεια κυβερνήθηκε από τον απάνθρωπο κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό. Τα διαλυτικά φαινόμενα που παρουσιάζει σήμερα οφείλονται πρωτίστως στην πολυπολιτισμική δομή της.

Η ουκρανική εθνική συνείδηση είναι μεν υπαρκτή, αλλά δεν εκφράζει μεγάλο μέρος των πολιτών της σημερινής Ουκρανίας. Αλλοι νιώθουν Ρώσοι, άλλοι μόνο Ουκρανοί, άλλοι και τα δύο, άλλοι τίποτε από αυτά, άλλοι θυμούνται τις γερμανικές ή πολωνικές ρίζες τους και άλλοι ψάχνονται. Αλλοι είναι πιστοί Ορθόδοξοι και άλλοι Ουνίτες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ουκρανικής Ιστορίας είναι η ύπαρξη των Ουνιτών ή Ελληνοκαθολικών στις δυτικές επαρχίες της. Από το 1219 ο παπισμός πειραματίστηκε στη μέθοδο αυτή του προσηλυτισμού ορθοδόξων. Αφηνε τους ιερείς και τους πιστούς να τηρούν επιφανειακά τα ορθόδοξα έθιμα, αλλά τους υποχρέωνε να υπακούουν στον Πάπα. Η λανθασμένη αυτή μορφή ενώσεως των εκκλησιών ονομάζεται Ουνία (στα λατινικά σημαίνει ένωση) και απορρίπτεται κατηγορηματικά από την Ορθοδοξία.

Πολλοί Ουνίτες της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πολέμησαν στο πλευρό των Γερμανών ναζί και μετά τον πόλεμο τιμωρήθηκαν από τον Στάλιν ως συνεργάτες του κατακτητή. Συνεχιστές της φιλοναζιστικής ιδεολογίας είναι οι οπαδοί του κινήματος Σβόμποντα, το οποίο εμφανίζεται ως φιλοευρωπαϊκό και πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις. Η Ουκρανία κινδυνεύει να διασπαστεί λόγω της πολυπολιτισμικής συνθέσεώς της .

Τα πολυπολιτισμικά κράτη, στα οποία άνωθεν επεβλήθησαν τεχνητές εθνικές συνειδήσεις, εύκολα διαλύονται ή οδηγούνται σε εσωτερικές αιματηρές συγκρούσεις. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γάλλοι δημιούργησαν το κράτος του Λιβάνου κόβοντας μία λωρίδα από τη Συρία. Μοίρασαν τις εξουσίες αυθαίρετα σε Μαρωνίτες, Ορθοδόξους, Αρμενίους, Σουνίτες, Σιίτες και Δρούζους, και τελικά το οικοδόμημα κατέρρευσε. Από το 1975 μέχρι σήμερα οι θρησκευτικές κοινότητες του Λιβάνου συγκρούονται με κάθε τρόπο. Θυμίζω και την προσπάθεια του κομμουνιστή δικτάτορα Τίτο να επιβάλει τη γιουγκοσλαβική συνείδηση σε Σέρβους και Κροάτες. Μετά τον θάνατό του η Γιουγκοσλαβία διελύθη με οδυνηρό τρόπο.

Χρήσιμα διδάγματα για όσους θέλουν να μετατρέψουν την Ελλάδα σε πολυπολιτισμική κοινωνία.

Δεν συμφωνώ με την άποψη ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των πολιτικών προσώπων αποτελούν ιδιωτική τους υπόθεση. Ιδιαιτέρως για μια χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία απελευθερώθηκε και ιδρύθηκε από αγωνιστές που πρόβαλλαν και τιμούσαν την ορθόδοξη χριστιανική τους πίστη και παράδοση. Και για έναν λαό όπως ο ελληνικός, ο οποίος αναγνωρίζει με πολλούς τρόπους την Ορθοδοξία ως συστατικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητάς του.

Πρέπει ο ψηφοφόρος να γνωρίζει «σε τι Θεό πιστεύει» και αν πιστεύει ο α ή ο β πολιτικός ηγέτης, διότι αυτές οι πεποιθήσεις επηρεάζουν μία σειρά πολιτικών αποφάσεων. Νομοθετήματα σχετικά με την παιδεία, την οικογένεια, τη μισθοδοσία του κλήρου, την πολιτιστική συνέχειά μας και άλλα θέματα ψηφίζονται ή καταψηφίζονται με κριτήριο -συν τοις άλλοις- τη στάση των πολιτικών απέναντι στον Θεό και στην Εκκλησία.

Ανέκαθεν ο Ελληνισμός θεωρούσε βασικό κριτήριο επιλογής αρχόντων τον σεβασμό στην πατροπαράδοτη θρησκεία. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Αθηναίων Πολιτεία» (Κεφ. LV) γράφει ότι στην αθηναϊκή δημοκρατία, την οποία σήμερα όλοι θαυμάζουμε, η Βουλή και το δικαστήριο επέλεγαν τους εννέα άρχοντες (υπουργοί) με τις εξής ερωτήσεις: Αν οι γονείς τους κατάγονται από την Αθήνα, αν οι ίδιοι λατρεύουν τους πατρώους θεούς και σε ποιους ναούς, αν υπηρέτησαν την πατρίδα ως στρατιώτες, αν σέβονται τους γονείς τους και αν πληρώνουν τους φόρους. Μάλιστα οι υποψήφιοι καλούνταν να προσκομίσουν μάρτυρες ότι ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.

Στη δημοκρατική Γαλλία, παρά τον πλήρη χωρισμό θρησκευτικού και δημόσιου τομέα, οι υποψήφιοι για την προεδρία δηλώνουν συχνά τα θρησκευτικά πιστεύω τους και τις απόψεις τους για τη θρησκευτική αγωγή των νέων. Κατά τις προεδρικές εκλογές του 2007 ο δεξιός Σαρκοζί, ο κεντρώος Μπαϊρού, η σοσιαλίστρια Σεγκολέν Ρουαγιάλ και η κομμουνίστρια Μαρί Ζορζ Μπιφέ εξήγησαν στην εφημερίδα «Le Figaro» τις απόψεις τους. Με έκπληξη μάθαμε ότι όλοι τους είχαν αποφοιτήσει από ιδιωτικά σχολεία ρωμαιοκαθολικών αδελφοτήτων. Μάλιστα όλοι τόνισαν ότι τους έκανε καλό η διδασκαλία του χριστιανικού θρησκευτικού μαθήματος.

Αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενώσεως θυμούμαι τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ να δηλώνει ότι ασκεί κάθε Κυριακή τα καθήκοντά του ως πιστός καθολικός.

Σέβομαι τον άθεο, αλλά δεν τον ψηφίζω.

Οι περισσότεροι αναλυτές στην Ευρώπη και την Αμερική προβλέπουν ότι κατά τις επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα παρουσιάσουν εντυπωσιακή άνοδο τα εθνικιστικά, εξτρεμιστικά και αντιευρωπαϊκά κινήματα. Θεωρώ χρήσιμο να καταγράψουμε τις κυριότερες ομάδες που εντάσσονται σ’ αυτήν την κατηγορία και να ανιχνεύσουμε για ποιους λόγους προσελκύουν ψήφους.

Στη χώρα μας επί δεκαετίες η άρνηση των θετικών στοιχείων της πρώην ΕΟΚ και νυν Ευρ. Ενωσης (Ε.Ε.) προερχόταν κυρίως από το ΚΚΕ. Αντιθέτως, στην υπόλοιπη Ευρώπη του 2014 η αμφισβήτηση προέρχεται από μία ετερόκλητη ομάδα κινημάτων και τάσεων, που μάλλον ανήκουν στο δεξιότερο φάσμα, αν και αυτές οι κατηγοριοποιήσεις (δεξιά – αριστερά) αρχίζουν να χάνουν την παλιά σημασία τους. Βλέπω τρεις διακριτές ομάδες:

Κινήματα που επηρεάζονται από αντικοινοβουλευτικές ιδεολογίες του Μεσοπολέμου, όπως η Χρυσή Αυγή και το ουγγρικό JOBIK. Κανείς στη Ευρώπη δεν επιθυμεί συνεργασία μαζί τους λόγω των ακραίων απόψεών τους.
Κινήματα όπως το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, που απέβαλαν την αντισημιτική και αντικοινοβουλευτική ρητορεία του παρελθόντος και επικεντρώνονται στην αντίθεσή τους προς το Ισλάμ και στην προβολή των αρνητικών συνεπειών της λαθρομετανάστευσης. Προσφάτως η κυρία Λεπέν δήλωσε ότι εύχεται τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μετά τις ευρωεκλογές θα επιχειρήσει να σχηματίσει ισχυρή ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο μαζί με το αντίστοιχο κόμμα της Ολλανδίας και άλλους εταίρους.

Οι αντιευρωπαίοι του Νάιτζελ Φάρατζ στη Βρετανία. Διαφέρουν από την προηγούμενη ομάδα, διότι είναι περισσότερο νεοφιλελεύθεροι και οπαδοί των ιδιωτικοποιήσεων, ενώ η Λεπέν και οι Ευρωπαίοι εταίροι της κλίνουν μάλλον προς τη μεγαλύτερη συμμετοχή του κράτους στην οικονομία. Ο Φάρατζ προβλέπεται να έχει πολύ υψηλά ποσοστά, δεδομένης και της παραδοσιακής αντιπάθειας των Βρετανών προς την ομοσπονδιακή ιδέα της Ευρώπης. Με απλά λόγια, οι Βρετανοί θέλουν μόνο μία οικονομική ένωση και αρνούνται να υποτάξουν την εθνική κυριαρχία τους σε ένα υπερκράτος των Βρυξελλών.

Υπάρχουν, φυσικά, και Ευρωπαίοι ψηφοφόροι που θα ψηφίσουν άλλες πολιτικές ομάδες, αλλά στις δημοσκοπήσεις δηλώνουν απογοητευμένοι από το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Συντελούσης της οικονομικής κρίσης, που ανέδειξε και τον σκληρό ρυθμιστικό και άκομψα παρεμβατικό ρόλο της Γερμανίας, πιστεύω ότι η Ευρώπη έχασε τον προσανατολισμό της σε τρεις τομείς:

Α) Η ιδέα της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας φοβίζει και ενοχλεί. Κατά καιρούς ακούστηκαν υπερβολές για κατάργηση των εθνικών ύμνων και σημαιών στο όνομα μίας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας. Με την ισχύουσα σήμερα Συνθήκη της Λισαβόνας άρχισε να επιστρέφει ο σεβασμός προς την εθνική ταυτότητα και την κυριαρχία των κρατών. Ναι, βεβαίως, η συμμετοχή μας στην Ενωση προϋποθέτει την εκούσια παραχώρηση ενός μέρους της κυριαρχίας μας. Ομως η λεγόμενη εμβάθυνση της Ενωσης δεν πρέπει να απειλήσει περισσότερο τα εθνικά κράτη. Μεταξύ υπερκράτους που τρομάζει και διαλύσεως της Ε.Ε., που θα είναι βλαπτική για τα εθνικά μας συμφέροντα, προτείνω τη λύση που πρότεινε και ο Ζακ Ντελόρ. Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζήτησε μία χαλαρή ομοσπονδία εθνικών κρατών. Αν δεν ξεκαθαριστεί αυτό, ο ακραίος ευρωσκεπτικισμός θα αυξάνεται.

Β) Η Ευρώπη δεν μπόρεσε να εξελιχθεί σε έναν ισχυρό πόλο τεχνολογικής, δημογραφικής και στρατιωτικής ισχύος, που θα σταθεί με αξιώσεις απέναντι στις παλιές και νέες υπερδυνάμεις. Δημογραφικά γηράσκει, πολιτιστικά αποχριστιανοποιείται, αμυντικά αναζητεί τον ρόλο της ή βομβαρδίζει τη Μεγάλη Παρασκευή τους Σέρβους, τεχνολογικά μένει πίσω συγκριτικά με τις ανερχόμενες δυνάμεις

Γ) Η Ευρώπη υπήρξε ο χώρος της καλλιέργειας πνευματικών αναζητήσεων και της δημιουργικής συνάντησης ελληνικού πνεύματος και χριστιανικής διδασκαλίας. Σήμερα τα περισσότερα κόμματα συζητούν μόνο για οικονομικά ζητήματα και δεν προβάλλουν ιδέες και αξίες. Αυτή θα μπορούσε να είναι η συμβολή του Ελληνισμού στην Ευρώπη!

Στην εποχή της πολλαπλής οικονομικής και πνευματικής κρίσης άλλοι Έλληνες αναζητούν τις ρίζες και τις αξίες που μας κράτησαν όρθιους επί αιώνες και άλλοι τις χλευάζουν. Όμως το δέντρο αυτό αντέχει επί χιλιετίες. Γιατί οι ρίζες είναι γερές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα των ελληνικών αντιφάσεων είναι ο τρόπος που διάλεξαν δύο άνθρωποι με σημαίνοντα ρόλο για να εορτάσουν τα Θεοφάνεια. Ο πρώτος, ο Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκος πήγε στα ηρωικά, αλλά σχεδόν εγκαταλελειμμένα, Ψαρά και τέλεσε εκεί με τους λίγους κατοίκους τον Αγιασμό των Υδάτων. Αψήφησε τις καιρικές συνθήκες και βρέθηκε στο νησί των μπουρλοτιέρηδων, των πυρπολητών του 1821. Για να ρίξει τον Σταυρό, να παρακαλέσει τον Θεό και τον Άγιο Νικόλαο υπέρ όλων των Ελλήνων ναυτικών που ταξιδεύουν και για να θυμίσει σε όλους μας την ευσέβεια των παλαιών πυρπολητών.
«Κωνσταντή, ετοιμάσου να πεθάνεις», είπε στον εαυτό του ο Κανάρης όταν ξεκινούσε για να ανατινάξει την ναυαρχίδα του καρά Αλή στη Χίο. Στο εκκλησάκι των Ψαρών γονάτισε μπροστά στην Παναγία και προσευχήθηκε. Η Μεγαλόχαρη έκανε πολλές φορές το θαύμα της στην πολυτάραχη ζωή του Κανάρη. Τον βοήθησε να διαφύγει με το μικροσκοπικό βαρκάκι του μετά την επιτυχία στη Χίο, τον ανέδειξε στα γεράματα Οικουμενικό Πρωθυπουργό της Ελλάδος. Τέτοιοι άνθρωποι μάς ελευθέρωσαν. Με ευλάβεια, με ελληνορθόδοξες ρίζες, με τον πατριωτισμό που είχαν διδαχθεί από τη μάνα τους και από τον καλόγερο στα κρυφά ή φανερά σχολειά.

Τη μνήμη όλων αυτών των αγωνιστών, που πυρπολούσαν τις ψυχές των Ελλήνων και όχι μόνο τον τουρκικό στόλο, αμαύρωσε και προσέβαλε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ που επιχείρησε να διακωμωδήσει τη Θεία Κοινωνία. Πρωτίστως, βέβαια, προσέβαλε την Πίστη της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ορθοδόξων και κακοποίησε τα παραδοσιακά μας έθιμα. Αντί να κυβερνώμεθα από ανθρώπους με την ευσέβεια των Ψαριανών μπουρλοτιέρηδων θα φθάσουμε να κυβερνηθούμε από κόμματα που περιλαμβάνουν τέτοιους ανθρώπους;
Κάποιος θα πρέπει να θυμίσει στον εν λόγω βουλευτή ότι τα έθιμα αυτά προέρχονται από τους Αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι εσέβοντο υπερβολικά τη Θεία Δύναμη, όπως διαβάζουμε στα έπη του Ομήρου και στον όρκο των Αθηναίων Εφήβων. Η θρησκευτικότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνέχεια του Ελληνισμού.

Ουκρανία στις σλαβικές γλώσσες σημαίνει χώρα των συνόρων. Συγγενική είναι και η ονομασία της περιοχής Κράϊνα της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Όταν κυβερνούσαν οι Τσάροι πασών των Ρωσιών η σημερινή Ουκρανία λεγόταν Μικρή Ρωσία. Σήμερα βρίσκεται στο προσκήνιο λόγω του εσωτερικού διχασμού και των συνεχών διαδηλώσεων. Φαίνεται ότι οι μισοί περίπου Ουκρανοί μαζί με την αντιπολίτευση επιθυμούν την ένταξη της χώρας τους στην Ευρ. Ένωση και οι άλλοι μισοί, υποστηρικτές της Κυβερνήσεως, είναι αντίθετοι λόγω φιλορωσικών αισθημάτων.

Χώρα των συνόρων, λοιπόν. Μεταξύ Ορθοδόξου σλαβικού κόσμου και του πολιτισμού της Ρωμαιοκαθολικής και Προτεσταντικής Δύσης. Εκεί για πρώτη φορά δοκιμάσθηκε από την Ρώμη η Ουνία ως μέθοδος προσελκύσεως Ορθοδόξων πληθυσμών στον Παπισμό. Ως χώρα των ανυπότακτων Κοζάκων τιμωρήθηκε σκληρά από τον Κομμουνιστή δικτάτορα Λένιν και εκατομμύρια Ουκρανοί αγρότες πέθαναν από την πείνα εξ αιτίας της Νέας Οικονομικής Πολιτικής (γνωστής με τα αρχικά ΝΕΠ) των Μπολσεβίκων. Διχάσθηκε οδυνηρά κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν αρκετοί από τους φιλοπαπικούς Ουνίτες πολέμησαν στο πλευρό των Γερμανών εισβολέων. Σύνορο και σήμερα, στο οποίο τέμνονται, συναντώνται και συγκρούονται η αμερικανική, η γερμανική και η ρωσική ζώνη επιρροής.

Οι ιστορικές και θρησκευτικές καταβολές επηρεάζουν και τα πολιτικά ρεύματα. Δεν είναι τυχαίο ότι το φιλοευρωπαϊκό ρεύμα ευδοκιμεί κυρίως στους πληθυσμούς της δυτικής Ουκρανίας, σε περιοχές που βρέθηκαν κατά καιρούς υπό την επιρροή του δυτικού πολιτισμού. Ενώ οι ανατολικοί Ουκρανοί στρέφονται περισσότερο προς τη Ρωσία με την οποία οι θρησκευτικοί και γλωσσικοί δεσμοί είναι ισχυροί. Αποτελεί μήλον της έριδος λόγω του ορυκτού πλούτου, της διελεύσεως αγωγών και των λιμανιών στον Εύξεινο Πόντο. Ο σκληροπυρηνικός Αμερικανός διεθνολόγος Έντουαρντ Λούτβακ λίγο μετά την πτώση του Κομμουνισμού διεκήρυττε σε συνέδρια Στρατηγικών Ινστιτούτων ότι η Δύση πρέπει οπωσδήποτε να αποσπάσει την Ουκρανία από τη ρωσική σφαίρα επιρροής.

Οι φιλοευρωπαϊστές διαδηλωτές γκρέμισαν, όπως είδαμε, το άγαλμα του Λένιν. Πήραν εκδίκηση για τον θάνατο από πείνα των αγροτών προγόνων τους; Ή ήθελαν να δείξουν ότι ο Κομμουνισμός και τα σύμβολά του πέθαναν και δεν πρόκειται να αναστηθούν; Όποιο κι αν είναι το μήνυμα καλό είναι να το αποκρυπτογραφήσουν τα στελέχη του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ, που θαυμάζουν ακόμη τον Λένιν!