Στις 4 Νοεμβρίου η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του Αγίου Ιωάννη Βατάτζη, Αυτοκράτορος της Ρωμανίας (Βυζαντινής Αυτοκρατορίας) με έδρα τη Νίκαια από το 1222 μέχρι το 1255. Ιδιαίτερες εκδηλώσεις, τα «Βατάτζεια», πραγματοποιούνται εφέτος για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά στη γενέτειρά του το Διδυμότειχο, όπου λειτουργεί και ενοριακός Ναός προς τιμήν του Αγίου. Ο Σεβ. Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνός με μεγάλη αγάπη και ειλικρινή φροντίδα έχει καθιερώσει τα Βατάτζεια ως θεσμό με τη συνεργασία των τοπικών στρατιωτικών και πολιτικών αρχών της βυζαντινής Καστροπολιτείας του Διδυμοτείχου.
Στο πρόγραμμα των Ε΄ Βατατζείων περιλαμβάνονται: Την 1.11.2015 η απονομή επαίνων σε μαθητές που πρώτευσαν στον διαγωνισμό συγγραφής δοκιμίου για τον Άγιο Αυτοκράτορα Ιωάννη Βατάτζη και σχετική ομιλία του Στρατιωτικού και συγγραφέως Ιωάννου Σαρσάκη. Στις 3 Νοεμβρίου πανηγυρικός Εσπερινός και υποδοχή του ιερού λειψάνου της Αγίας Θεοδώρας της Άρτης. Στις 4 Νοεμβρίου, ανήμερα της εορτής, πανηγυρική Θεία Λειτουργία με κήρυγμα του Σεβσμιωτάτου κ. Δαμασκηνού και επιστημονική Ημερίδα το απόγευμα στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιερού Ναού Παναγίας Ελευθερωτρίας Διδυμοτείχου. Ομιλίες θα παρουσιάσουν ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ι. Μητροπόλεως Άρτης, Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Πλακιάς, με θέμα : «Η Αγία Θεοδώρα, Βασίλισσα της Άρτας», ο Καθηγητής της Βυζαντινής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Φώτιος Δημητρακόπουλος με θέμα: «Προς την αγιοποίηση του Αγίου Ιωάννου Βατάτζη και μία ανέκδοτη Βυζαντινή Ακολουθία» και ο υπογράφων αυτές τις γραμμές Κωνσταντίνος Χολέβας με θέμα : «Η Ρωμανία κι αν πέρασεν: Πόσο κοντά στους σύγχρονους Έλληνες είναι το Βυζάντιο».
Μέχρι την καταστροφή του 1922 οι Έλληνες της Μαγνησίας, στα παράλια της Ιωνίας, τιμούσαν τον Άγιο Αυτοκράτορα, ο οποίος είχε ταφεί εκεί κοντά, στη Μονή των Σωσάνδρων. Το λείψανό του χάθηκε μετά την Γενοκτονία των Μικρασιατών από τους Τούρκους. Σήμερα συγκαταλέγεται στο επίσημο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας και τον βίο του μπορούμε να διαβάσουμε στον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου. Όμως εκτός από την Εκκλησία καλό θα ήταν να τιμούν τον σπουδαίο αυτό Ορθόδοξο Έλληνα και η Πολιτεία και ο Στρατός και οι θεράποντες των φιλολογικών και πολιτικών επιστημών. Θα εξηγήσω τους λόγους:
Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης διαδέχθηκε στον θρόνο τον πεθερό του Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρι. Ήταν η περίοδος κατά την οποία οι Δυτικοί Σταυροφόροι είχαν καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και είχαν διαμοιράσει μεταξύ τους τα ιμάτια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας. Ο νόμιμος διάδοχος του Αυτοκράτορα και ο κανονικός Πατριάρχης μεταφέρθηκαν στη Νίκαια της Μικράς Ασίας. Η Νίκαια, μαζί με την Τραπεζούντα και την Ήπειρο αποτέλεσαν τα ελληνικά κράτη, τα οποία διατήρησαν το ελληνορθόδοξο φρόνημα. Μάλιστα η Αυτοκρατορία της Νικαίας είχε το προνόμιο να απελευθερώσει την Κωνσταντινούπολη το 1261 με τον Μιχαήλ Παλαιολόγο.
Ο Ιωάννης Βατάτζης διακρίθηκε ως ευσεβής και δίκαιος κυβερνήτης, ως στρατιωτικός που πολέμησε Τούρκους και Σταυροφόρους, ως λόγιος, ως διπλωμάτης και ως γνήσιος Έλληνας με εθνική αξιοπρέπεια. Αποκλήθηκε Ελεήμων, διότι φρόντιζε με έργα και με νόμους να ελαφρύνει τα βάρη των φτωχών και να υπηρετεί πάντα τα δίκια του απλού λαού. Μερίμνησε για τη συγκέντρωση πολλών διδασκάλων του Γένους στη Νίκαια με επικεφαλής τον Νικηφόρο Βλεμμύδη. Τούς ζήτησε να περισυλλέξουν και να κωδικοποιήσουν όλα τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τα οποία είχαν διασωθεί και έτσι βοήθησε στην προβολή της συνέχειας του Ελληνισμού. Απαγόρευσε τις εισαγωγές αγαθών από το εξωτερικό, πράγμα το οποίο σήμερα δεν είναι εφικτό λόγω της διεθνοποιήσεως του εμπορίου και της οικονομίας, τότε όμως ήταν μια συνετή πράξη προστασίας της ελληνικής παραγωγής. Ενοχλείτο από τις πλούσιες ενδυμασίες και επέπληττε όσους τις φορούσαν. Μεταξύ αυτών που δέχθηκαν τις επιπλήξεις του ήταν και ο γιός του Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις.
Όταν ο Πάπας Γρηγόριος Θ΄ τού έστειλε μία θρασεία επιστολή και τού ζητούσε να ξεχάσει το όνειρο της απελευθερώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, ο Βατάτζης απάντησε με απαράμιλλη αξιοπρέπεια συνδυασμένη με ελαφρά ειρωνεία. Ο ηγέτης του τότε ηττημένου από τους Δυτικούς Ελληνισμού έγραψε στον πλανητάρχη της εποχής εκείνης ως ίσος προς ίσον. Ο Έλληνας Αυτοκράτορας τόνισε στον Πάπα ότι οι Βυζαντινοί μπορεί να αποκαλούνται Ρωμαίοι, αλλά είναι απόγονοι του αρχαίου γένους των Ελλήνων, από τον οποίο άνθισε και μεταδόθηκε η σοφία σε όλον τον κόσμο. Του υπογράμμισε ότι και άλλοι αυτοκράτορες πριν από αυτόν είχαν ελληνική καταγωγή και ότι στο γένος των Ελλήνων δώρισε ο Μέγας Κωνσταντίνος την Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη. Και κατέληγε με φράσεις που επαναλάμβαναν τον παιάνα των Σαλαμινομάχων και τις αιώνιες παρακαταθήκες των αγωνιζομένων Ελλήνων. Δεν θα παύσουμε ποτέ να πολεμούμε υπέρ των ιερών και των οσίων, δεν θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε εναντίον εκείνων που κατέχουν την Κωνσταντινούπολη, εννοώντας τον παράνομο αυτοκράτορα που έστεψαν οι Φράγκοι Σταυροφόροι.
Στις δύσκολες στιγμές που ζούμε, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε και να διδάσκουμε στους νέους μας τέτοια πρότυπα ηγετών, οι οποίοι σεβάσθηκαν τον Θεό και την πατρίδα, εφάρμοσαν την κοινωνική δικαιοσύνη, ελευθέρωσαν ελληνικά εδάφη, κατείχαν καλά την ελληνική παιδεία και στάθηκαν με αγέρωχο ύφος απέναντι σε αυθάδεις ξένους. Τιμώντας τον Ιωάννη Βατάτζη διακηρύσσουμε τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού.
Άρθρο μου στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2015
