104 Τούρκοι απόστρατοι Ναύαρχοι καταγγέλλουν τον Ερντογάν ότι με την κατασκευή του Καναλιού της Κωνσταντινούπολης μήκους 45 χιλομέτρων, σκοπεύει να αποδεσμευθεί από τη Συνθήκη του Μοντραί του 1936. Ο Τούρκος Πρόεδρος τους κατηγορεί για απόπειρα πραξικοπήματος και συλλαμβάνει αρκετούς, ενώ δηλώνει ότι παραμένει πιστός στη Σύμβαση του Μοντραί. Τι σημαίνουν για την Ελλάδα όλα αυτά;
Πρώτον. Η Σύμβαση του Μοντραί κατήργησε τα άρθρα της Σύμβασης της Λωζάννης περί αποστρατιωτικοποιημένων νησιών. Η Τουρκία με το Μοντραί απέκτησε δικαίωμα εξοπλισμού της Ίμβρου, της Τενέδου και των Λαγουσών νήσων. Επίσης η Ελλάδα απέκτησε το δικαίωμα να έχει στρατό στη Λήμνο και στη Σαμοθράκη. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών αποδέχθηκε τη στρατιωτικοποίηση των δύο νησιών μας, όταν μιλούσε στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση για την κύρωση της Σύμβασης. Σήμερα η Τουρκία λησμονεί αυτές τις δηλώσεις και θεωρεί παράνομη την αμυντική ενίσχυση της Λήμνου και της Σαμοθράκης. Αν αρχίσει η συζήτηση για απομάκρυνση της Τουρκίας από τις προβλέψεις του Μοντραί, τότε θα ενταθεί η τουρκική πίεση προς τη χώρα μας ώστε να απομακρυνθεί ο στρατός από τα δύο νησιά.
Δεύτερον. Όπως εξηγεί ο Καθηγητής (και νυν υφυπουργός) Άγγελος Συρίγος στο βιβλίο του: Ελληνοτουρκικές Σχέσεις, με τη Σύμβαση του Μοντραί η Τουρκία ελέγχει τη διάβαση ξένων πλοίων από τα στενά του Βοσπόρου, αλλά η Σύμβαση θεσπίζει ευνοϊκή μεταχείριση των Παρευξείνιων χωρών. Αν τώρα υποθέσουμε ότι η Τουρκία κατασκευάσει το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης και αναγγείλει την προσωρινή παύση λειτουργίας του Βοσπόρου π.χ. για περιβαλλοντικούς λόγους (ή ό,τι άλλο τέχνασμα σκεφθεί) τότε ακυρώνονται τα προνόμια των χωρών που έχουν παράλια στον Εύξεινο. Όλοι θα ζητούν την τουρκική άδεια και θα καταβάλλουν το σχετικό αντίτιμο για να περνούν από το νέο Κανάλι.
Τρίτον. Ο Συρίγος θυμίζει ότι τα πολεμικά πλοία μπορούν να περνούν ελεύθερα από τον Βόσπορο μόνον αν είναι μικρά ή ελαφρώς εξοπλισμένα. Για τα βαρειά πολεμικά της πρώην ΕΣΣΔ και τώρα της Ρωσίας η Τουρκία κάνει εξυπηρετήσεις κατά καιρούς αναλόγως των συμφερόντων της. Πχ το καλοκαίρι του 1976 με την όξυνση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις η Τουρκία επέτρεψε τη διέλευση του σοβιετικού αεροπλανοφόρου «Κίεβ» κατά παράβαση της Συμβάσεως του Μοντραί ως προς το εκτόπισμα. Αν κλείσει ο Βόσπορος (βλέπε ατύχημα τύπου Evergiven στο Σουέζ) τότε όλα τα πλοία θα εξαρτώνται από την τουρκική άδεια για να περάσουν από το κανάλι της Κωνσταντινούπολης. Και η γείτων χώρα θα είναι σε θέση να παίζει με τις Υπερδυνάμεις. Θα μπορούσε π.χ. να πουλήσει εκδούλευση στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ ότι θα είναι αυστηρή με τα ρωσικά πολεμικά και έτσι να αναβαθμίσει τη γεωπολιτική θέση της. Ακόμη θα μπορούσε να παίξει και το αντίθετο παιχνίδι για να εκβιάσει τις ΗΠΑ.
Τέταρτον. Η Ελλάδα προσπαθεί να καταστήσει ενεργειακό κόμβο την Αλεξανδρούπολη ώστε να θωρακίσει τη Θράκη. Αν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης γίνει απαραίτητο για τη τροφοδοσία ΗΠΑ και Ευρώπης σε φυσικό αέριο, δύσκολα θα επιτεθεί ο οποιοσδήποτε. Δεν αποκλείεται μία από τις στοχεύσεις του Ερντογάν, μέσω του υπερφιλόδοξου καναλιού της Κωνσταντινούπολης, να είναι η προβολή της Τουρκίας ως σημαντικότερου ενεργειακού κόμβου.
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 10.4.2021
Πηγή φωτογραφίας: Murat Tueremis /laif.
