Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων (1955-1959). Για την άντληση διδαγμάτων διοργανώθηκε στη Λευκωσία, στις 31 Οκτωβρίου – 2 Νοεμβρίου, ένα τριήμερο Επιστημονικό Συνέδριο με τίτλο: «70 χρόνια από τον Αγώνα της ΕΟΚΑ: Απόηχοι, Αναλύσεις, Επανεκτιμήσεις». Την ευθύνη της διοργάνωσης ανέλαβαν η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, το Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59, οι Σύνδεσμοι Αγωνιστών ΕΟΚΑ, τέσσερα Πανεπιστημιακά Τμήματα από την Ελλάδα και την Κύπρο και άλλοι φορείς.
Είχα την τιμή να περιληφθώ μεταξύ των 110 ομιλητών (μίλησα εξ αποστάσεως μέσω διαδικτύου) και καταθέτω τα κυριώτερα σημεία της ομιλίας μου:
Ο αγώνας κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας ήταν σκληρός και κατέληξε στην Ανεξαρτησία της Κύπρου. Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε με τις Συνθήκες Ζυρίχης- Λονδίνου του 1959. Οι μάχες των Ελλήνων ήσαν πολύμορφες. Άλλοτε με όπλα (παρά την εμφανή απειρία), άλλοτε με διαδηλώσεις, άλλοτε με την παλλαϊκή στήριξη στο αίτημα της Ένωσης, με πράξεις θυσίας, με ήρωες, με εννέα απαγχονισθέντες.
Διερωτώνται ορισμένοι: Άξιζε άραγε να γίνει αυτός ο αγώνας; Η απάντησή μου είναι ότι: ΝΑΙ, για τους εξής λόγους:
- Έστω και αν δεν επετεύχθη η Ένωση τουλάχιστον ιδρύθηκε ένα ανεξάρτητο Κυπριακό κράτος, δηλαδή μία δεύτερη μικρή Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ένα κράτος, στο οποίο σήμερα ζουν Έλληνες, με ελληνική παιδεία, με Ορθόδοξη Εκκλησία, με τον ελληνικό Εθνικό Ύμνο, με την ελληνική σημαία. Αν δεν γινόταν ο Αγώνας υπήρχε κίνδυνος αφελληνισμού του λαού από το οργανωμένο σχέδιο της Βρετανικής Αποικιακής Διοικήσεως. Μετά την εξέγερση των Ελλήνων Κυπρίων τον Οκτώβριο του 1931, με αίτημα την Ένωση με την Ελλάδα, οι Βρετανοί επέβαλαν μέτρα απαγορευτικά εις βάρος παντός του ελληνικού. Απαγορεύθηκε η ελληνική Ιστορία, η ελληνική σημαία και ο ελληνικός Εθνικός Ύμνος στα σχολεία. Καλλιεργήθηκε η ψευδής ιστορική άποψη ότι οι Κύπριοι είναι απόγονοι Φοινίκων και Ασσυροβαβυλωνίων.
- Ο Αγώνας άξιζε να γίνει, διότι έδωσε ένα παράδειγμα της πνευματικής εμβέλειας των ελληνορθοδόξων ιδανικών του Γένους μας. Τα παλληκάρια που απαγχονίσθηκαν έψαλλαν μπροστά στην αγχόνη τα τροπάρια της Εκκλησίας μας και τον Εθνικό Ύμνο. Οι επιστολές των φυλακισμένων προς τους συγγενείς τους μιλούν για Χριστό και Ελλάδα. Οι 4 ήρωες του Αχυρώνα του Λιοπετρίου, που πυροβολήθηκαν, ενώ έκαναν έξοδο σαν τους Μεσολογγίτες, είχαν στις τσάντες τους την Καινή Διαθήκη. Τα Ορθόδοξα Χριστιανικά Σωματεία διέπλασαν το φρόνημα αγοριών και κοριτσιών. Τα ψευδώνυμα των αγωνιστών αποδεικνύουν την πίστη στη συνέχεια του Ελληνισμού. Διγενής ο αρχηγός Γεώργιος Γρίβας, με όνομα Βυζαντινού Ακρίτα. Ζήδρος ο υπαρχηγός Γρηγόρης Αυξεντίου, με όνομα Δυτικομακεδόνα αρματολού της Τουρκοκρατίας.
- Ο Κυπριακός Αγώνας ένωσε την κοινωνία της Ελλάδος, η οποία είχε αγρίως διχασθεί στον Εμφύλιο και σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας 1940- 1949. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια διοργανώθηκαν συλλαλητήρια με τη συμμετοχή νεολαιών από τα τρία μεγάλα πολιτικά ρεύματα. Δεξιά, Κέντρο και Αριστερά. Στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών και σε κάθε ελληνική πόλη εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων πολιτών κράυγαζαν «Ελλάς- Κύπρος- Ένωσις» ενωμένοι ανεξαρτήτως ιδεολογικών διαφορών. Ο απαγχονισμός των πρώτων καταδικασθέντων, του Μιχαλάκη Καραολή και του Ανδρέα Δημητρίου, οδήγησε πολλούς δημάρχους της Ελλάδος να δώσουν τα ονόματα των Κυπρίων Εθνομαρτύρων σε δρόμους και πλατείες.
Δεν ξεχνώ τους ήρωες!
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 8.11.2025
