Καλά Χριστούγεννα! Τις Άγιες αυτές ημέρες όλοι θυμόμαστε τις παραδόσεις του λαού μας. Όλες, όμως, οι τοπικές παραδόσεις εντάσσονται στη μεγάλη, την πανελλήνια παράδοση. Την κληρονομιά που βιώνουμε έστω και αν δεν το συνειδητοποιούμε. Κάποιοι την μελέτησαν και την ερμήνευσαν με λόγο ποιητικό αυτή τη μεγάλη Ελληνική παράδοση. Ένας εκ των κορυφαίων εκφραστών της ήταν και ο Νομπελίστας ποιητής, δοκιμιογράφος και διπλωμάτης Γιώργος Σεφέρης (1900-1971).
Στις 10 Δεκεμβρίου συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από την τελετή απονομής του Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Σεφέρη από τη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών. Αξίζει να θυμηθούμε μία ιστορική φράση του από την ομιλία που εκφώνησε στις 10.12.1963 στο Δημαρχείο της Στοκχόλμης:
“Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που την χαρακτηρίζει είναι ότι διαδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται κάθε τι ζωντανό, μα δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα….”.
Παράδοση για τον Σεφέρη είναι η γλώσσα. Είναι και η γεωγραφική εξάπλωση και η οικουμενική διάσταση του Ελληνισμού. Γνωρίζει καλά τη Μικρά Ασία ως πρόσφυγας Μικρασιάτης και ο ίδιος. Γνώρισε τη Βόρειο Ήπειρο ως Πρόξενος στην Κορυτσά. Αγάπησε τον Ελληνισμό της Κύπρου και του αφιέρωσε ολόκληρη συλλογή ποιημάτων (Κύπρον οὗ μέ ἐθέσπισεν).
Καταγράφει ο Σεφέρης στο έργο του τη μακρά διαχρονία του Ελληνικού Έθνους. Παράδοση είναι η Αρχαία Ελλάδα με τους ποιητές και τους φιλοσόφους της. Τους διαβάζει, τους κατανοεί, τους αναφέρει συχνά.
Σέβεται την Ορθοδοξία, μελετά τα κείμενα, την Αγιογραφία και την Υμνογραφία. Το βλέπουμε χαρακτηριστικά στο ποίημά του για τον Άγιο Νεόφυτο της Κύπρου (Νεόφυτος ο Έγκλειστος Μιλά).
Εκτιμά την αξία του Βυζαντινού Πολιτισμού και περιγράφει με συγκίνηση τις υπόσκαφες Εκκλησίες της Καππαδοκίας και την τεχνοτροπία των εικόνων.
Διαβάζει με συγκίνηση τα Απομνημονεύματα των ηρώων του 1821 και θεωρεί δάσκαλό του τον Στρατηγό Μακρυγιάννη. Ο Σεφέρης βρίσκει γοητευτική και διδακτική την γραφή του αγωνιστή από τη Φωκίδα. Τον αναφέρει πολύ συχνά. Ουσιαστικά ο Γιώργος Σεφέρης ανέδειξε την ελληνορθόδοξη παράδοση του λαού μας, την οποία εκπροσωπεί ο Μακρυγιάννης με το ιδιόρρυθμο και ενίοτε παραπονεμένο ύφος του.
Ο Σεφέρης διαβάζει τον Διονύσιο Σολωμό, θαυμάζει τον Κωστή Παλαμά. Διαπιστώνει ότι η αξία των μεγάλων λογοτεχνών μας είναι η βαθιά γνώση τους για τη συνέχεια του Ελληνισμού. Η επίδραση που δέχονται και από τους Αρχαίους και από τους Βυζαντινούς και από τους Νεομάρτυρες της Τουρκοκρατίας και από τους Αγωνιστές των Νεωτέρων χρόνων.
Όποιοι ενδιαφέρονται για την παιδεία ας διαβάσουν την ομιλία που εκφώνησε ο Σεφέρης στις 11.12.1963 στους Σουηδούς συγγραφείς. Τονίζει την ενότητα του ελληνικού πνεύματος από τον Όμηρο μέχρι τους νεώτερους δημιουργούς.
Ορθοδοξία, γλώσσα, ελευθερία, διαχρονικός Ελληνισμός: Είναι η παράδοσή μας, η οποία και σήμερα μπορεί να εμπνεύσει τους σύγχρονους Έλληνες. Αυτή η παράδοση ενέπνευσε τον Σεφέρη. Μία παράδοση, η οποία σέβεται το παρελθόν, αλλά δίνει απαντήσεις και στα σύγχρονα προβλήματα.
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.12.2023
