Άρθρα

Από δημοσιεύματα του Τύπου  πληροφορηθήκαμε ότι  γονείς και θεολόγοι κατέθεσαν προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά του νέου Προγράμματος Σπουδών για το μάθημα των Θρησκευτικών. Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας θα κρίνει τελεσίδικα αν η νέα ύλη του μαθήματος με τον πολυθρησκειακό προσανατολισμό της, συνάδει προς το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας. Δεν θέλω να προδικάσω την απόφαση του σεβαστού Δικαστηρίου, αλλά θυμίζω ότι δύο παλαιότερες αποφάσεις του ΣτΕ (1995 και 1998) και μία του Διοικητικού Εφετείου Χανίων (2012) έκριναν ότι το μάθημα πρέπει να βασίζεται στην Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη και Παράδοση.

Προτείνω, λοιπόν, να ανασταλεί η επιμόρφωση των δασκάλων του Δημοτικού και των Θεολόγων της Μέσης Εκπαιδεύσεως επί των νέων Προγραμμάτων μέχρι να εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ. Αυτή τη στιγμή χιλιάδες δάσκαλοι και καθηγητές χάνουν πολύτιμες ανθρωποώρες και μετακινούνται σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδος για να ακούσουν οδηγίες από επιμορφωτές που αποστέλλει το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Οι μετακινήσεις κοστίζουν πολύ και μάλιστα σε εποχή οικονομικής κρίσης. Πιστεύω ότι θα ήταν συνετό και λογικό να περιμένουμε όλοι την απόφαση του ΣτΕ και μετά να κινηθούμε αναλόγως. Αν κριθεί το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών αντισυνταγματικό γιατί να έχουν σπαταληθεί τόσα χρήματα και τόσες ανθρωποώρες για επιμορφώσεις άνευ λόγου; Αν πάλι το Πρόγραμμα κριθεί συνταγματικό και σύννομο ας αρχίσουν τότε οι επιμορφώσεις.

Η κυβέρνηση ήδη υπέστη μία δυσάρεστη έκπληξη από την απόφαση του ΣτΕ για τις άδειες των τηλεοπτικών σταθμών. Ο Πρωθυπουργός μάς διαβεβαίωνε ότι το Δικαστήριο θα κρίνει συνταγματική τη διαδικασία αδειοδοτήσεως που ακολουθήθηκε, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε διαφορετικά. Έκρινε αντισυνταγματικά τα όσα διαδραματίσθηκαν. Τώρα η κυβέρνηση ψάχνει τα χρήματα για να τα επιστρέψει στους 4 υπερθεματιστές. Επειδή, λοιπόν, το πάθημα πρέπει να γίνεται μάθημα καλό θα ήταν να επιδείξει σύνεση η κυβερνητική παράταξη και να μην προδικάσει ως βεβαία τη δικαίωση των μεταλλαγμένων Θρησκευτικών από το ΣτΕ. Λίγη υπομονή δεν βλάπτει. Για ποιο λόγο να ταλαιπωρούνται χιλιάδες εκπαιδευτικοί σε επιμορφώσεις που πιθανόν να αποδειχθούν άσκοπες;

Πέραν των επιμορφωτικών σεμιναρίων πιστεύω ότι πρέπει να ανασταλεί και κάθε διαδικασία εκτυπώσεως βιβλίων βασισμένων στο Νέο Πρόγραμμα των Θρησκευτικών. Ας μην βιαστούν οι αρμόδιοι να προβούν σε μία  δαπανηρή διαδικασία πριν εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ. Τα χρήματα του ελληνικού λαού πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ και με περίσκεψη στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.

Άλλωστε ξεκινά και η προσπάθεια ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ εκπροσώπων της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Υπουργείου Παιδείας για τα Θρησκευτικά. Η αναστολή των επιμορφώσεων θα αποδείξει ότι το Υπουργείο όντως πιστεύει στον διάλογο.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 20 Νοεμβρίου 2016

Mont Pelerin σημαίνει στα γαλλικά το όρος του προσκυνητή. Σ’ αυτό το ελβετικό θέρερτρο διεξήχθησαν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ οι συνομιλίες Αναστασιάδη και Ακιντζί με στόχο την επίτευξη «λύσης» στο Κυπριακό. Προσωπικά είμαι πολύ επιφυλακτικός. Καταθέτω τα ερωτήματα και τους προβληματισμούς μου:

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κράτους μέλους του ΟΗΕ και της Ευρ. Ενώσεως, συνομιλεί ισοτίμως με τον ψευδοπρόεδρο του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους. Γιατί τέτοια εξομοίωση; Αν ο Ακιντζί πηγαίνει ως εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων ας πήγαινε και ένας εκπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας. Όχι ο Πρόεδρος του κράτους. Εκτός αν αυτό το κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία, έχει αποφασίσει να καταργηθεί.

Η πολυσυζητημένη «λύση» προβλέπει ένα κράτος υποτίθεται ομοσπονδιακό με δύο συνιστώσες πολιτείες. Μία ελληνική στον νότο και μία τουρκική στον βορρά. Δηλαδή η Κυπριακή Δημοκρατία θα αυτοκαταργηθεί για να δώσει τη θέση της σε ένα νέο κράτος στην ουσία συν-ομοσπονδιακό με τρεις κυβερνήσεις: Την Κεντρική, την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή. Είναι δυνατόν να λαμβάνει αποφάσεις μία τέτοια κρατική δομή; Ή μήπως οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν βέτο και θα εμποδίζουν κάθε κρίσιμη απόφαση;

Έχουν κατανοήσει οι Ευρωπαίοι εταίροι της Κύπρου ότι μέσω της προτεινόμενης λύσης η Τουρκία θα έχει αποφασιστικό λόγο σε αποφάσεις της Ε.Ε. χωρίς να είναι μέλος της Ενώσεως;  Είναι βέβαιο ότι η Άγκυρα θα ελέγχει τις αποφάσεις των Τουρκοκυπρίων,  εκείνοι θα έχουν βέτο στη νέα Κυπριακή συν-ομοσπονδία, άρα η Ευρ. Ένωση θα βλέπει σοβαρές αποφάσεις της να επηρεάζονται από την ψήφο ενός τουρκικού προτεκτοράτου, που θα αντικαταστήσει την  Κυπριακή Δημοκρατία.

Για να κάνει ο  Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης τέτοιες υποχωρήσεις στο θέμα της πολιτειακής συγκρότησης, ποια ανταλλάγματα έχει εξασφαλίσει; Έχουν υποσχεθεί οι Τούρκοι ότι θα παραχωρήσουν τη Μόρφου και την Αμμόχωστο; Και πόσο αξιόπιστη είναι η Άγκυρα όταν βλέπουμε τον Ερντογάν να εφαρμόζει δικτατορία στο εσωτερικό και να απειλεί με νεο-οθωμανικά οράματα στο εξωτερικό;

Πού και πότε επέτυχε μία τέτοια κρατική μορφή συν-ομοσπονδίας δύο κρατιδίων με διαφορετική εθνική και θρησκευτική ταυτότητα; Αν κρίνουμε από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το πείραμα απέτυχε. Οι Σέρβοι ζουν αυτόνομα στο κρατίδιό τους και οι Κροάτες με τους Μουσουλμάνους κινούνται σε διαφορετικούς ρυθμούς. Μόνο ο κοινός εκπρόσωπος στον ΟΗΕ θυμίζει ότι υπάρχει η ενιαία Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ το πρόσφατο δημοψήφισμα των Σερβοβοσνίων επιτείνει τις διασπαστικές τάσεις.

Ο Ακιντζί και η Άγκυρα επιμένουν στην παρουσία τουρκικού στρατού στο βόρειο κρατίδιο και στον ρόλο της Τουρκίας ως εγγυητρίας. Υπό τέτοιες συνθήκες ποιος αποκλείει ένα σκηνοθετημένο γεγονός για να παρέμβει η Τουρκία και στον ελληνοκυπριακό τομέα;

Στο όρος του προσκυνητή ας μην προσκυνήσουμε την τουρκική πλεονεξία.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 13 Νοεμβρίου 2016

Στη σύγχρονη ιστοριογραφία παρατηρείται η τάση ορισμένων επιστημόνων να αγνοούν ή να υποτιμούν την ελληνορθόδοξη ιδεολογία των λογίων και αγωνιστών της Τουρκοκρατίας και του 1821. Η ομάδα αυτή των ερευνητών προβάλλει ως μοναδική πηγή καλών για τον Ελληνισμό του 18^ου και 19^ου αιώνος τον Δυτικό Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Από την άλλη πλευρά βλέπουμε να αναπτύσσεται και μία άλλη σχολή σκέψης, η οποία δεν αρνείται τον Διαφωτισμό ως πνευματικό και πολιτικό κίνημα που επηρέασε σημαντικά την Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά επισημαίνει ταυτοχρόνως και τον εκπαιδευτικό, αγωνιστικό, πολιτιστικό και απελευθερωτικό ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είτε σε κεντρικό επίπεδο (Οικουμενικό Πατριαρχείο) είτε σε τοπικό επίπεδο (Επίσκοποι, ιερείς, μοναστήρια).

Α. ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

Η ιδεολογική διαφωνία είναι εμφανής και στα σχολικά βιβλία των τελευταίων ετών. Η τυπολογία που διαμορφώνεται είναι προφανής, αν διαβάσουμε τρία ενδεικτικά σχολικά εγχειρίδια. Θα παρουσιάσω, λοιπόν, την άποψη περί των πνευματικών ρευμάτων του υποδούλου Ελληνισμού, όπως αυτή  διδάσκεται: α) Στο σχολικό βιβλίο Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, β) στο σχολικό βιβλίο Ιστορίας της Γ΄ Γυμνασίου και γ) στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου. Τα σχολικά αυτά εγχειρίδια βρίσκονται σε χρήση κατά την  σχολική περίοδο 2015- 2016.

Το πρώτο βιβλίο, λοιπόν, που έχουμε στα χέρια μας είναι η « Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου»  της Στ΄ Δημοτικού. Συγγραφείς είναι οι Ιωάννης Κολιόπουλος, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Αθανάσιος Καλλιανιώτης και Χαράλαμπος Μηνάογλου.  Οι συγγραφείς προσπαθούν να δώσουν στα παιδιά των 11-12 ετών με απλά λόγια, χρήσιμα παραθέματα και πλούσια εικονογράφηση την έννοια της συνθέσεως. Δηλαδή παρουσιάζουν τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό ως ένα πολύ αξιόλογο ρεύμα στην επιστήμη, τη διανόηση και στην πολιτική, αλλά παραλλήλως τονίζουν τον ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ελληνορθόδοξης Μεγάλης Ιδέας για την αφύπνιση του Γένους.

Στη σελίδα 17 του βιβλίου δίδεται ο ορισμός του Διαφωτισμού: «Οι αλλαγές που συντελέστηκαν στην Ευρώπη, εκφράστηκαν κατά τον 18^ο αιώνα με το πνευματικό κίνημα του Διαφωτισμού. Ο Διαφωτισμός ξεκίνησε από την Αγγλία, καλλιεργήθηκε όμως κυρίως στη Γαλλία. Οι εκφραστές του, αμφισβητώντας τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες, έδωσαν έμφαση στο φωτισμό του ανθρώπου μέσω τη παιδείας, προκειμένου να κατανοήσει τα δικαιώματά του. Ο Βολταίρος μίλησε για την ανεξιθρησκία, ο Ρουσσώ για την ελευθερία και την ισότητα, ο Λοκ και ο Μοντεσκιέ για την αξία των νόμων. Οι Διαφωτιστές εναντιώθηκαν στη θανατική ποινή και τα βασανιστήρια, στη δουλεία και τον πόλεμο» .

Στη σελίδα 59 παρουσιάζονται δύο μορφές του Ελληνισμού που επηρεάστηκαν από τις ιδέες του Διαφωτισμού. Ο Ρήγας Φεραίος και ο Αδαμάντιος Κοραής. Για τον πρώτο αναφέρεται ότι στο Βουκουρέστι «επηρεάστηκε από τις ευρωπαϊκές ριζοσπαστικές ιδέες, κάνοντας κύριο στόχο την απελευθέρωση της πατρίδας του». Για τον δεύτερο υπογραμμίζεται ότι στη Γαλλία «γνώρισε από κοντά τη Γαλλική Επανάσταση και τις φιλελεύθερες ιδέες της».

Για να παρουσιάσει την ταυτόχρονη επίδραση ελληνορθοδόξων και διαφωτιστικών ιδεών το βιβλίο αφιερώνει αρκετές σελίδες στην αφυπνιστική δράση εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων. Στις σελίδες 52-53 γίνεται εκτενής αναφορά στους δασκάλους του Γένους και στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό με εκπρόσωπό του, μεταξύ άλλων και τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Αναφέρεται ορθώς ότι: « Ξεχωριστή προσωπικότητα αποτελεί ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο οποίος συνδύασε το πνεύμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και της παιδείας με τη θρησκευτική πίστη και την εθνική συνείδηση. Ήταν λόγιος μοναχός του Αγίου Όρους, ιεροκήρυκας και μάρτυρας» .

Οι συγγραφείς θέλοντας να προβάλουν τον μορφωτικό ρόλο των Ορθοδόξων κληρικών και να τονίσουν ότι ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός αποδεχόταν την Χριστιανική Πίστη – σε αντιδιαστολή προφανώς με τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό-  παρουσιάζουν στις σελίδες 56-57 εικόνες και βιβλία Ορθοδόξων κληρικών και μοναχών, οι οποίοι εργάστηκαν για την εθνική και εκπαιδευτική ανόρθωση των υποδούλων. Εξ άλλου στις σελίδες 54-55 υπάρχει ένα παράθεμα εκτός υποχρεωτικής ύλης, αλλά χρήσιμο και με εικονογράφηση, το οποίο αναφέρεται  στο Κρυφό Σχολειό ως αποτύπωση στη συλλογική μνήμη των δυσκολιών της πρώτης περιόδου μετά την Άλωση. Το σημείο αυτό θα μπορούσε να συμπληρωθεί με βάση τη νεώτερη βιβλιογραφία περί Κρυφού Σχολειού και τις μαρτυρίες ξένων περιηγητών, όπως ο Γάλλος Ρενέ Πυώ, ο οποίος μιλά για κρυφή ελληνική παιδεία στο τουρκοκρατούμενο Αργυρόκαστρου των αρχών του 20ού αιώνος(1).

Στη σύνδεση Ορθόδοξης Πίστης και Ελευθερίας αναφέρεται και το παράθεμα της σελίδας 38 από κείμενο του Γεωργίου Γαζή, γραμματικού του Γ. Καραϊσκάκη για το «Ρωμαίικο». Σε νεοελληνική απόδοση το κείμενο του Γαζή αναφέρει: «Ρωμαίικον. Στις ψυχές όλων των απλών Χριστιανών, που ήταν υποτελείς στο κράτος της Τουρκίας εδώ και τέσσερις αιώνες… διαφυλασσόταν η ιδέα και η ελπίδα της απελευθέρωσης και ανάκτησης της βυζαντινής αυτοκρατορίας με το όνομα «ρωμαίικον». Έλαβε την ονομασία αυτή από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες της Κωνσταντινούπολης, από τους οποίους ονομάστηκε και ολόκληρη η βυζαντινή Αυτοκρατορία Ρωμαϊκό Κράτος ή και απλώς Ρωμαίικον, το οποίο ισοδυναμεί με τη λέξη «ελευθερία»  για τους Χριστιανούς υπόδουλους της Τουρκίας. Αυτή, λοιπόν, η ιδέα, ρωμαίικον, έμεινε ριζωμένη στις καρδιές των χριστιανών Ελλήνων και ομοθρήσκων». (Γεωργίου Γαζή, Λεξικόν της Επαναστάσεως και άλλα έργα, επιμέλεια Λ. Βρανούση, Ιωάννινα 1971, σελ. 132)».

Σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση κινείται το δεύτερο βιβλίο, το οποίο θα παρουσιάσουμε. Πρόκειται για τη «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία»  της Γ΄ Γυμνασίου με συγγραφείς την Ευαγγελία Λούβη και τον Δημήτρη Ξιφαρά. Οι συγγραφείς επιχειρούν να διογκώσουν τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού στην Ελλάδα και να μειώσουν- μέχρι και να εξαφανίσουν- την επίδραση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και της ελληνορθόδοξης παράδοσης στην εθνική αφύπνιση του υποδούλου Γένους. Αρκεί να αναφερθεί ότι από το βιβλίο απουσιάζει και η παραμικρή αναφορά στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, ενώ υπάρχει κεφάλαιο με τίτλο « Ο Ελληνισμός από τα μέσα του 18^ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 19^ου αιώνα», δηλαδή για την εποχή κατά την οποία έζησε, διδαξε και μαρτύρησε ο Πατροκοσμάς.

Οι σελίδες 10-13 του βιβλίου είναι αφιερωμένες στην εποχή του Διαφωτισμού. Δίδεται μάλιστα ο ακόλουθος ορισμός (σελ. 11): «Η απόρριψη κάθε αυθεντίας, η κριτική κάθε υφιστάμενης γνώσης, η αποδοχή της λογικής ως του μόνου ασφαλούς τρόπου ερμηνείας του κόσμου και η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει διαρκώς ήταν θέσεις που συμμερίζονταν πολλοί Ευρωπαίοι διανοούμενοι. ‘Ετσι διαμορφώθηκε βαθμιαία ένα κίνημα που ονομάστηκε Διαφωτισμός. Πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία του τέλους του 17^ου αιώνα, κορυφώθηκε στη Γαλλία του 18^ου αιώνα και εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και έξω από αυτήν. Οι εκπρόσωποί του ονομάστηκαν φιλόσοφοι ή διαφωτιστές. Κορυφαίοι ανάμεσά τους υπήρξαν οι Ρουσό, Βολτέρος, Ντιντερό, Μοντεσκιέ και ντ΄ Αλαμπέρ».

Το «Κεφάλαιο Δεύτερο» του βιβλίου έχει ως γενικό τίτλο «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 μέσα στο πλαίσιο της ανάδυσης των εθνικών ιδεών και του φιλελευθερισμού στην Ευρώπη» (σελ. 23- 40). Είναι προφανής η προσπάθεια των συγγραφέων να αποδώσουν την εθνική αφύπνιση του Ελληνισμού αποκλειστικά και μόνον στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και στο πνευματικό του τέκνο, τη Γαλλική Επανάσταση. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι εκπρόσωποί της ή απουσιάζουν ή παρουσιάζονται αρνητικά. Είναι χαρακτηριστική η παράγραφος της σελίδας 23, η οποία είναι ιδεολογικά φορτισμένη: «Η ορθόδοξη εκκλησία που αναγνωριζόταν από την οθωμανική διοίκηση ως η ηγεσία όλων των υποδούλων χριστιανών, εναντιώθηκε στη διάδοση των διαφωτιστικών ιδεών επειδή θεωρούσε ότι μία επανάσταση θα έθετε σε κίνδυνο την ίδια αλλά και τον ελληνισμό».  Η ανακρίβεια έγκειται στο γεγονός ότι η Εκκλησία δεν αντιτάχθηκε στα επαναστατικά απελευθερωτικά κινήματα. Άλλωστε και πριν από την εμφάνιση του Διαφωτισμού ο Ελληνισμός εξεγέρθηκε πολλές φορές κατά των Οθωμανών με ηγέτες κατά κανόνα Επισκόπους, απλούς κληρικούς και μοναχούς(2) Η αλήθεια είναι ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία και το Πατριαρχείο αντιτάχθηκαν στις αντιχριστιανικές και αντιεκκλησιαστικές ιδέες του Διαφωτισμού. Άλλωστε το εν λόγῳ εγχειρίδιο παραδέχεται στη σελίδα 12 ότι: «Οι περισσότεροι διαφωτιστές υιοθετούσαν τον ντεϊσμό. Κάποιοι άλλοι ήταν άθεοι». Και στη σελίδα 187 το Γλωσσάρι εξηγεί: «Ντεϊσμός. Θρησκευτική και φιλοσοφική θεωρία που γνώρισε μεγάλη διάδοση μεταξύ των μορφωμένων την εποχή του Διαφωτισμού. Κατά τον ντεϊσμό, ο θεός είναι ο δημιουργός του κόσμου, αλλά δεν ρυθμίζει την τύχη του και δεν παρεμβαίνει στις ανθρώπινες υποθέσεις».

Η ιστορική πραγματικότητα πάντως οδηγεί τους συγγραφείς του βιβλίου να πέφτουν σε αντιφάσεις και να προκαλούν σύγχυση στους μαθητές. Στη σελίδα 27 παραθέτουν σε έγχρωμο πλαίσιο μία άποψη του E.J. Hobsbawm, ότι δηλαδή η Γαλλική Επανάσταση υπήρξε μητέρα όλων των επαναστάσεων του 19^ου αιώνα, άρα – εξυπακούεται- και της Ελληνικής. Όμως στη σελίδα 29 αναγκάζονται να παραθέσουν, πάλι σε έγχρωμο πλαίσιο, την Προκήρυξη της 24ης Φεβρουαρίου 1821 του Αλεξάνδρου Υψηλάντη. Το πρωτότυπο κείμενο αρχίζει με την επικεφαλίδα: ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Πώς μπορεί μία επανάσταση, η οποία οργανώθηκε από Έλληνες Ορθοδόξους υπέρ της Εκκλησίας, για την Εκκλησία και μαζί με τους εκπροσώπους της Εκκλησίας, να παρουσιάζεται ως γνήσιο τέκνο της Γαλλικής Επαναστάσεως του 1789, η οποία υποκινήθηκε από αθέους και ντεϊστές και η οποία κατέληξε στην κατάργηση του Χριστιανικού Ημερολογίου και στη Λατρεία του Ορθού Λόγου ως θεότητος αντί του Ιησού Χριστού(3);

Τη μέση οδό ακολουθεί το τρίτο σχολικό βιβλίο, το οποίο έχουμε μπροστά μας. Το εγχειρίδιο της Α΄ Λυκείου με τίτλο «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» – Α΄ Τόμος, παραθέτει έννοιες, ορισμούς και κείμενα από όλα τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής της Τουρκοκρατίας και αφήνει τον μαθητή να κρίνει και να κατανοήσει. Δεν παραβλέπει την επίδραση του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού σε ορισμένους Έλληνες διανοητές, ούτε όμως αποσιωπά τον σπουδαίο ρόλο της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης. Παρουσιάζει με ενδεικτικά κείμενα της εποχής τη διδακτική, αφυπνιστική και γενικότερα εθνική δράση του Ορθοδόξου κλήρου και κάνει λόγο για μία ενδιαφέρουσα τάση, την οποία ονομάζει «θρησκευτικό ουμανισμό».

Οι συγγραφείς του βιβλίου, δηλαδή αυτοί που επέλεξαν τα ανθολογούμενα κείμενα και έγραψαν τα σχετικά εισαγωγικά- ενημερωτικά σημειώματα, είναι οι: Ν. Γρηγοριάδης, Δ. Καρβέλης, Χ. Μηλιώνης, Κ. Μπαλάσκας, Χ. Παγανός, Γ. Παπακώστας. Στη σελίδα 5 και πριν από τη Γενική Εισαγωγή παρουσιάζεται ο γνωστός πίνακας του Νικολάου Γύζη «Το Κρυφό Σχολειό».  Στη σελίδα 79 και υπό τον τίτλο «Τουρκοκρατούμενος Ελληνισμός»  οι συγγραφείς σημειώνουν μεταξύ άλλων ότι: «Το δεύτερο όμως μισό του 16^ου αιώνα ο υπόδουλος ελληνισμός αρχίζει να δραστηριοποιείται πνευματικά. Αποφασιστικό ρόλο σ΄αυτήν την αλλαγή έπαιξε η εκκλησία που αντικατέστησε την ανύπαρκτη πολιτική εξουσία και ενίσχυσε τη θρησκευτική πίστη και το εθνικό φρόνημα των σκλαβωμένων Ελλήνων. … Η φωτισμένη αυτή δραστηριότητα ης εκκλησίας ονομάστηκε θρησκευτικός ουμανισμός….». Βεβαίως το κείμενο αναφέρεται στην περίοδο προ της εμφανίσεως του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, αλλά είναι άξιο λόγου το γεγονός ότι οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να ακούσουν τα ονόματα μεγάλων μορφών του Γένους, όπως ο Μελέτιος Πηγάς, ο Κύριλλος Λούκαρις, ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός κ.ά.

Στις σελίδες 117- 118 οι συγγραφείς δίνουν τους ορισμούς του Ευρωπαϊκού και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Για τον πρώτο αναφέρονται ως θεμελιώδεις αξίες η «πίστη στη δύναμη του ορθού λόγου, στην εξελιξιμότητα του ανθρώπου, στην πρόοδο και στη δυνατότητα της ευτυχίας» . Για τον δεύτερο αναφέρεται ότι υπήρξε το αποτέλεσμα της επίδρασης του δυτικού διαφωτισμού στην ελληνική σκέψη.

Στη σελίδα 120 οι συγγραφείς δίνουν τον ορισμό και χαρακτηριστικά παραδείγματα της εκκλησιαστικής ρητορικής της περιόδου της δουλείας. Αναφέρονται μεταξύ άλλων τα ονόματα του Ηλία Μηνιάτη, του Ευγενίου Βουλγάρεως, του Νικηφόρου Θεοτόκη, του Κοσμά του Αιτωλού (αναφέρεται ως εθνομάρτυς) κ.α.. Στις σελίδες 138- 139 υπό τον τίτλο «Κοσμάς Αιτωλός- Από τις Διδαχές» παρατίθεται απόσπασμα  μιας διδαχής καθώς και μέρος της επιστολής του Αγίου Κοσμά προς τους κατοίκους της Πάργας, στην οποία μεταξύ άλλων υπάρχει και η ακόλουθη προτροπή: «Τέκνα μου αγαπητά εν Χριστώ, διατηρήσατε γενναίως και ατρομήτως την ιεράν ημών θρησκείαν και την γλώσσαν των πατέρων, διότι αμφότερα ταύτα χαρακτηρίζουσι την φιλτάτην ημών πατρίδα και άνευ τούτων το έθνος ημών καταστρέφεται» . Η σύντομη βιογραφία του Πατροκοσμά στη σελίδα 140 αναφέρει ορθώς ότι ανεκηρύχθη άγιος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1961.

Το συμπέρασμα είναι ότι το εν λόγω σχολικό βιβλίο παρουσιάζει μεν τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό ως συνέχεια και συνέπεια του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού, όμως δίνει την ευκαιρία στους μαθητές, να έλθουν σε επαφή με αξιόλογα κείμενα της Ορθόδοξης Χριστιανικής γραμματείας και με εκκλησιαστικές μορφές, οι οποίες εργάσθηκαν για την εθνική αφύπνιση.

Β. ΣΧΟΛΙΑ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Το κλασσικό κείμενο, το οποίο δίνει σαφή απάντηση ως προς την επίδραση του Δυτικού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως στον Ελληνισμό, είναι η ακόλουθη συνομιλία  του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη με το Άγγλο Ναύαρχο Χάμιλτον. Το κείμενο αυτό απουσιάζει από όλα τα σχολικά εγχειρίδια, που ασχολούνται με την προετοιμασία και τη διεξαγωγή του Αγώνος των Ελλήνων για την Ελευθερία τους. Θυμίζω το κείμενο:

« Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ’ όσαις γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον της διοικήσεώς των είναι εμφύλιοςπ όλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτον με ένα λαόν όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθή ως τοιούτος, ούτε να ορκισθή παρά μόνον ό,τι έκαμνεν η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε να θεωρήσει τον Ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ΄ ως σκλάβους. Μίαν φοράν όταν επήραμεν το Ναύπλιον ήλθε ο Άμιλτον να με ιδή. Μου είπε ότι πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμόν, και η Αγγλία να μεσιτεύση. Εγώ τού αποκρίθηκα, ότι αυτό δεν γίνεται ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Εμείς Καπετάν Άμιλτον ποτέ συμβιβασμόν δεν εκάμαμεν με τους Τούρκους. Άλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς εμείς, εζούσαμεν ελεύθεροι από γεννεά εις γεννεά. Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτεινό πόλεμον με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα. – Με είπε, ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια.- Η φρουρά του Βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά. Έτζι δεν με ωμίλησε πλέον»(4).

Ο Θ. Κολοκοτρώνης, λοιπόν, ένας εκ των πρωτεργατών της Ελληνικής Επαναστάσεως, αποσαφηνίζει ότι το 1821 δεν έχει ιδεολογική σχέση με τη Γαλλική Επανάσταση. Οι Έλληνες, δηλώνει ο Γέρος του Μοριά, αγωνίσθηκαν κατά αλλοεθνούς εχθρού, ενώ οι Γάλλοι εξεγέρθηκαν κατά της γαλλικής εξουσίας για κοινωνικούς λόγους. Επί πλέον τα λόγια του Κολοκοτρώνη υπογραμμίζουν και τη σπουδαιότητα της Μεγάλης Ιδέας ως του πνευματικού και πολιτικού προσανατολισμού των Ελλήνων. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος θεωρείται ακόμη (370 χρόνια μετά τη θυσία του) ως ο βασιλεύς των Ελλήνων, οι κλέφτες και οι αρματολοί συνεχίζουν την απροσκύνητη στάση του. Το Έθνος έχει συνείδηση συνέχειας, η απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως και των εδαφών της Ρωμανίας/ Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είναι το ιδανικό που ξεσηκώνει τους Έλληνες. Οι επισημάνσεις αυτές του Κολοκοτρώνη αν διδαχθούν στους σημερινούς μαθητές θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν ότι ναι, μεν, κάποιοι Έλληνες λόγιοι επηρεάσθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, όμως η κυριώτερη κινητήριος δύναμη του 1821 και των προηγηθεισών εξεγέρσεων ήταν η Ελληνορθόδοξη Μεγάλη Ιδέα: «να ξαναφτιάξουμε το Ρωμαίικο».

Θεωρώ υπερβολική και αντεπιστημονική την εξιδανίκευση του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως, όπως γίνεται επί παραδείγματι στην προαναφερθείσα Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου. Ίσως θα έπρεπε να εξηγηθεί στους μαθητές ότι ακόμη και οι συμπαθούντες προς τον Δυτικό Διαφωτισμό, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, απογοητεύθηκαν από τη βία, τα εγκλήματα και τις αθεϊστικές τάσεις των Γάλλων επαναστατών. Ο Χιώτης διδάσκαλος του Γένους έγραφε χαρακτηριστικά στον Ολλανδό φίλο του Κεύνο: «Για να σχηματίσετε μια ιδέα περί της καταστάσεώς μου εδώ και τρία χρόνια, σκεφθείτε έναν άνθρωπο ευαίσθητο και λάτρη της ελευθερίας του, μεταφερόμενο ξαφνικά σ’ έναν βάρβαρο κόσμο, στο κέντρο των Καννιβάλων, αγανακτισμένο με το να βλέπει, ότι το έγκλημα και η αμάθεια σηκώνουν αδιάντροπα το κεφάλι τους κάτω από τη σημαία της αθεϊας, ότι η αρετή και τα τάλαντα ξεψυχούν κάτω από το μαχαίρι των δολοφόνων»(5).

Θα ήταν ιστορικά ορθότερη η εκπαίδευση των ελληνοπαίδων αν γνώριζαν από τα σχολικά τους βιβλία ότι ο υπόδουλος  Ελληνισμός δεν περίμενε τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό για να ασχοληθεί με τη Φυσική, τα Μαθηματικά, την Αστρονομία και τις άλλες θετικές επιστήμες. Είναι ενδεικτικό ότι, έναν αιώνα πριν από την διάδοση και ακμή του Διαφωτισμού, στα απόκρημνα βουνά της Ευρυτανίας Ορθόδοξοι κληρικοί και άλλοι λόγιοι δίδασκαν προχωρημένες για την εποχή εκείνη γνώσεις Θετικών Επιστημών. Ο καθηγητής Μαθηματικών του Ε.Μ.Π. Ηλίας Ντζιώρας έχει αποδείξει με μελέτες του ότι από τα μέσα του 17^ου αιώνος στις σχολές των Αγράφων (Βραγγιανά, Φουρνά, Βράχα κ.α) διδάχθηκαν η Φυσική και τα Μαθηματικά με επίκεντρο της Παιδείας τα μοναστήρια(6).

Ούτε είναι ιστορικά ορθό να διδάσκουμε στα παιδιά μας ότι οι πρόγονοί μας περίμεναν τη Γαλλική Επανάσταση για να μάθουν τί σημαίνει ξεσηκωμός. Δεκάδες κινήματα Ελλήνων κατά των Οθωμανών δυναστών καταγράφει ο Κωνσταντίνος Σάθας, τα οποία αγνοούνται από τα σχολικά βιβλία(7). Δεν ήταν μόνο η εξέγερση του Διονυσίου Φιλοσόφου- Σκυλοσόφου το 1601- 1611 και τα Ορλωφικά το 1770, όπως αναφέρεται σε πολλά σχολικά βιβλία παλαιότερα και σύγχρονα. Οι Έλληνες άρχισαν τις επαναστάσεις τους για την ελευθερία αμέσως μετά την Άλωση της Πόλης. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι πνευματικό τέκνο των Νεομαρτύρων και των ελληνορθοδόξων εξεγέρσεων των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας (και Ενετοκρατίας για ορισμένα μέρη του Ελληνισμού). Είναι προσβλητικό για τους φονευθέντες στις επαναστάσεις προ του 1821 να δίδεται η λανθασμένη εντύπωση ότι περιμέναμε τη Γαλλική Επανάσταση και τον Δυτικό Διαφωτισμό για να εξεγερθούμε.

Γράφουν οι οπαδοί της μονομερούς θεωρήσεως της Ιστορίας ότι στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό οφείλουμε την έννοια του εθνικού κράτους και ότι πριν από τον Διαφωτισμό γνωρίζαμε μόνον τα πολυεθνικά κράτη, όπως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η Οθωμανική κ.ά. Λάθος. Ήδη από το 1204 μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλως από τους Φράγκους της Δ΄ Σταυροφορίας, ο Ελληνισμός οργανώνεται σε εθνικά κράτη, όπως είναι η Αυτοκρατορία της Νικαίας και η αντίστοιχη της Τραπεζούντας. Ειδικά η Νίκαια πρέπει να μελετηθεί περισσότερο, διότι εκεί κατέφυγε ο νόμιμος Αυτοκράτωρ και ο κανονικός Πατριάρχης. Μέχρι το 1261 οπότε ο Μιχαήλ Παλαιολόγος ξεκίνησε από τη Νίκαια και απελευθέρωσε τη Βασιλεύουσα από τους Σταυροφόρους, στη Νίκαια της Μικρασιατικής Βιθυνίας διαμορφώνεται η συνείδηση ότι ο Ελληνισμός πρέπει να οργανωθεί σε εθνικό κράτος. Ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης δηλώνει το 1234 στον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ οτι οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες είναι απόγονοι του σοφού γένους των Αρχαίων Ελλήνων(8) και ο υιός του Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις ονομάζει το κράτος του «Ελληνικόν» και προτείνει το ελληνικόν γένος να έχει στρατό γηγενών και όχι μισθοφόρων (9).

Καλό θα ήταν να γνωρίζουν οι μαθητές και οι μαθήτριές μας ότι κατά τη σύνταξη των Συνταγμάτων του Αγώνος στις Εθνοσυνελεύσεις της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνος, οι πολιτικοί και στρατιωτικοί εκπρόσωποι του Έθνους δεν ζήτησαν να εφαρμόζονται στη ελεύθερη Ελλάδα οι νόμοι των Γάλλων Διαφωτιστών Ρουσσώ, Μοντεσκιέ, Βολταίρου κ.λπ, αλλά οι νόμοι των « Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων», δηλαδή των Βυζαντινών. Το αγωνιζόμενο Έθνος μπορεί να επηρεάσθηκε σε κάποια σημεία από τα πολιτικά κείμενα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και από το Γαλλικό Σύνταγμα του 1791, διακηρύσσει, όμως, δια των νομίμων παραστατών του ότι θέλει να διοικηθεί βάσει του Βυζαντινορρωμαϊκού Δικαίου, δηλαδή του εκχριστιανισθέντος και εξανθρωπισθέντος Ρωμαϊκού Δικαίου. Την πληρέστερη κωδικοποίηση του Βυζαντινορρωμαϊκού Δικαίου συνέταξε τον 14^ο αιώνα ο Νομοφύλαξ Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος και αυτή η νομοθεσία ίσχυσε μέχρι το 1946 ως το Αστικό Δίκαιο των Ελλήνων. Το Ελληνορθόδοξο Βυζάντιο επηρέασε το νομικό και κοινωνικό μας σύστημα εξ ίσου ή και περισσότερο από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό.

Πιστεύω, τέλος, ότι πρέπει να δώσουμε νέο νόημα στον όρο Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Να μην τον θεωρούμε ως μία απλή αντιγραφή η προσαρμογή του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Αλλά να παραδεχθούμε και να διδάξουμε στους νέους ότι υπό την επιρροή της Ορθόδοξης Εκκλησίας διαμορφώθηκε στο υπόδουλο Γένος ένα πνευματικό ρεύμα αφυπνιστικό, μορφωτικό, εκπαιδευτικό και συνθετικό. Επιμένω στον όρο «σύνθεση». Η επιτυχία του Ελληνισμού στις δύσκολες περιόδους είναι η ικανότητά του να αφομοιώνει οτιδήποτε καλό μπορεί να πάρει από άλλους λαούς και πολιτισμούς και να το ελληνοποιήσει, να το αναβαπτίσει σε αρχές και αξίες που μάς εκφράζουν. Αυτό έκαναν οι λόγιοι του 18^ου κυρίως αιώνος, οι οποίοι διάβαζαν όσα εξεδίδοντο στη Δύση.  Όμως κρατούσαν επιλεκτικά μόνον όσα δεν ευρίσκοντο σε σύγκρουση με τον Ελληνορθόδοξο τρόπο ζωής και σκέψης. Αυτόν τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό ή απλώς Φωτισμό αξίζει να διδάξουμε στα παιδιά μας, όπως ακριβώς τον περιγράφει ο Γλωσσολόγος και πρώην Πρύτανις Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Είπε σχετικά κατά τη βράβευσή του από την Εκκλησία της Ελλάδος στις 7.6.2006:

«Λέω ότι οφείλουμε οι πνευματικοί άνθρωποι να σταθούμε κοντά στην Εκκλησία και να πάρουμε θέση. Να πάρουμε θέση σ’ αυτούς που λιθοβολούν την Εκκλησία και τα πρόσωπα ως δήθεν συντηρητικούς. Και βγαίνω και διδάσκω: Πού είναι αυτός ο συντηρητισμός; Είναι στη γλώσσα; Μα ο Τριανταφυλλίδης είναι που διδάσκει για γλωσσικό δημοτικισμό και εγώ μιλάω για εκκλησιαστικό δημοτικισμό. Οι ιερωμένοι ήταν αυτοί που μπήκαν μπροστά στον φωτισμό του Γένους, στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό. Μπορεί να είναι ο Κοραής από τη μιά, αλλά την κύρια δουλειά, τα κείμενα, τον φωτισμό τον έκαναν  ιερωμένοι από Επίσκοποι μέχρι απλοί μοναχοί. Άνθιμος Γαζής, Νεόφυτος Δούκας, Ευγένιος Βούλγαρις, Κωνσταντίνος Οικονόμος εξ Οικονόμων. Ό,τι πάρετε από τα βιβλία αυτά και τις εκδόσεις και τη διδασκαλία προέρχεται από τον χώρο του κλήρου. … Διδάσκω δημόσια ότι αυτό που λέμε Ελληνορθόδοξη Παράδοση ιστορικά ξεκινάει με τους Πατέρες της Εκκλησίας… και προχώρησε και έφτασε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μ’  αυτούς τους μεγάλους, τα μεγάλα μυαλά, τα οποία έδειξαν ότι τα Κλασσικά Γράμματα, η Ελληνική Παιδεία, δεν είναι αντίθετα προς τη Χριστιανική διδασκαλία και μέσα από τα Κλασσικά Γράμματα ξεσήκωσαν το Γένος». (10)

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Γεώργιος Κεκαυμένος, Το Κρυφό Σχολειό- Το Χρονικό μιας ιστορίας. Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2012, σελ. 179
2. Βλέπε τη σχετική μελέτη του Κώστα Καραστάθη υπό τον τίτλο «Τετρακόσια χρόνια Επανάσταση», εκδόσεις Τήνος, Αθήνα 2004
3. Βασιλείου Καραγεώργου, Η Πατριαρχική Εγκύκλιος του Γρηγορίου Ε΄ προς τους Επτανησίους- Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Γαλλική Επανάσταση, Αθήνα 2000 (ανάτυπο από τον Χαριστήριο Τόμο προς τιμήν του Πατριάρχου Βαρθολομαίου Α΄), σελ. 31- 32
4. Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1836. Αθήνησιν 1846, σελ. 190
5. Βασιλείου Καραγεώργου, όπως ανωτέρω, σελ. 53
6. Ηλία Ντζιώρα, Οι εκ Φουρνά Διδάσκαλοι του Γένους οι διδάξαντες Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες στις σχολές των Αγράφων και εκτός αυτών, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, Α΄ Τόμος Παρκτικών Συνεδρίου υπό τον τίτλο «Ιστορία και Πολιτισμός Δημοτικής Ενότητας Φουρνά Ευρυτανίας», έκδοση Πανευρυτανικής Ενώσεως, Αθήνα 2013, σελ. 49- 80
7. Κωνσταντίνου Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς, Α΄ έκδοση, Αθήναι 1869, Γ΄ ανατύπωση από εκδόσεις Νότη Καραβία, Αθήνα 1995
8. Για το πρωτότυπο κείμενο της επιστολής του Βατάτζη βλέπε: Αποστόλου Βακαλοπούλου, Πηγές Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, Α΄ Τόμος, Θεσσαλονίκη 1965, σελ. 50- 53
9. Χρίστου Κρικώνη, Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως. περί Χριστιανικής Θεολογίας Λόγοι, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1988, σελ 34 και 63.
10. Γεωργίου Μπαμπινιώτη, Ευχαριστήριος Αντιφώνησις, περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιουνίου 2006, σελ 146-150

(Ανακοίνωση Κων. Χολέβα στο Δ΄ Επιστημονικό Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος για την Τουρκοκρατία και το 1821, Ιερά Μονή Πεντέλης, 23 Οκτωβρίου 2015).

Ο Ελληνισμός είναι ενιαίος στον χώρο και στον χρόνο. Η συμπλήρωση 150 ετών από την Κρητική Επανάσταση του 1866 και την ανατίναξη των πολιορκημένων στο Αρκάδι μάς δίδουν μία θαυμάσια ευκαιρία να θυμηθούμε τις μάχες που έδωσαν οι Έλληνες με συνείδηση ενότητος, με την Εκκλησία επικεφαλής, μακριά από τοπικισμούς και ανιστόρητες ερμηνείες.

Όταν ξεσηκώθηκε η Κρήτη το 1866 για να διώξει τους Τούρκους και να ενωθεί με την Ελλάδα, έσπευσαν στο νησί εθελοντές Μανιάτες υπό τον Πετροπουλάκη. Βοήθησαν επίσης εθελοντικά δύο αξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού ο Κορωναίος και ο Δημακόπουλος. Ο ηγούμενος Γαβριήλ της Μονής Αρκαδίου, μαζί με τους μοναχούς φιλοξένησαν περισσότερες από 900 ψυχές και αγωνίσθηκαν ηρωικά υπέρ Πίστεως και Πατρίδος. Ο ορθόδοξος μοναχισμός αγωνίζεται όχι μόνο για τη σωτηρία της ψυχής, αλλά και για τη σωτηρία της πατρίδος. Το απέδειξαν οι μοναχοί επί Τουρκοκρατίας και στον αγώνα του 1821, όπως είδαμε και στη νικηφόρο  μάχη του Μεγάλου Σπηλαίου κατά του Ιμπραήμ.

Εκκλησία, εθελοντές και εντόπιοι πολεμιστές έδωσαν τη μάχη της Κρήτης το 1866-1869. Η θυσία του Γαβριήλ, του Δημακόπουλου και των συμμαχητών τους και η ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης από τον λεβέντη Γιαμπουδάκη έχουν γραφεί με ανεξίτηλα γράμματα στη μνήμη του Έθνους και τιμώνται εφέτος πανηγυρικά. Στην επέτειο των 150 χρόνων από τη μάχη και το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου (8-9 Νοεμβρίου 1866) ας προσευχηθούμε για την ανάπαυση των ψυχών όλων εκείνων, πολεμιστών και αμάχων, που θυσιάσθηκαν για την Ελευθερία.

Ενώ οι λεβέντες Κρητικοί αγωνίσθηκαν για την Ένωση με την Ελλάδα, οι  εξισλαμισμένοι του νησιού, οι Τουρκοκρητικοί, πήραν το μέρος των κατακτητών και έσφαζαν τους Έλληνες στο Αρκάδι. Αν και είχαν ελληνική καταγωγή, η αλλαγή θρησκείας επέφερε και την αλλαγή εθνικής συνειδήσεως. Δεν εξισλαμίσθηκαν απλώς, αλλά τούρκεψαν. Έγιναν φανατικοί διώκτες της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Η ελληνορθόδοξη κληρονομιά μας εδιώχθη και διώκεται όχι μόνον από εξωτερικούς εισβολείς, αλλά και από τους πάσης φύσεως αλλαξοπιστήσαντες. Οι Τουρκοκρητικοί μιλούσαν ελληνικά, όμως το 1866 πήραν ξεκάθαρα το μέρος των σφαγέων Τούρκων.

Στις ημέρες μας ο ενιαίος Ελληνισμός δοκιμάζεται στη Χειμάρρα της Βορείου Ηπείρου. Οι αλβανικές αρχές συνεχίζουν με ύπουλο τρόπο την προσπάθεια αφελληνισμού που εφήρμοσε το κομμουνιστικό καθεστώς των Χότζα και Αλία. Κατεδαφίζουν τα σπίτια των Ελλήνων στην ιστορική αυτή περιοχή, την οποία ο Κωστής Παλαμάς ύμνησε ως «Χειμάρρα ολόρθη». Παραλλήλως οι Αλβανοί ανακινούν το Τσάμικο ζήτημα διεκδικώντας ελληνικά εδάφη.

Ο Ελληνισμός της Βορείου Ηπείρου κινδυνεύει να ξεριζωθεί από τις πανάρχαιες εστίες του. Να απαντήσουμε αυστηρά θέτοντας συν τοις άλλοις και το αίτημα για Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου εντός αλβανικών συνόρων.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 6 Νοεμβρίου 2016

Ο Ήρωας Μάρκος Μπότσαρης

Ὁ Ἀλβανός Πρωθυπουργός Ἔντι Ράμα κατασκευάζει τη δική του Ἱστορία προωθῶντας τίς ἐπιδιώξεις τοῦ Ἀλβανικοῦ ἐθνικισμοῦ. Δήλωσε προσφάτως ὅτι ἐπί Τουρκοκρατίας στή μικρή –τότε- Ἀθήνα κατοικοῦσαν Ἀλβανοί. Γίνεται σύγχυση μέ τούς Ἀρβανίτες, τούς ἀρβανιτόφωνους Ἕλληνες. Ἄλλοι, ὅμως, ἦσαν οἱ Ἀλβανοί καί ἄλλοι οἱ Ἀρβανίτες. Ὑπάρχει μεγάλη διαφορά. Καί ἐξηγούμεθα:

Ὁ Μᾶρκος Μπότσαρης, στήν μνήμη τοῦ ὁποίου ἀσεβοῦν πολλοί, ἦταν Ἕλλην ἀρβανιτόφωνος, ὅπως ὅλοι οἱ Σουλιῶτες. Ἡ ἑλληνική του συνείδηση φαίνεται καί ἀπό τήν περίφημη φράση πού εἶπε ὅταν πρωτοπάτησε στά Ἑπτάνησα: «Ὁ Ἕλλην δέν μπορεῖ νά αἰσθάνεται ἐλεύθερος ἐκεῖ ὅπου κυματίζει ἡ Βρεταννική σημαία». Τό δέ Λεξικό πού ἔγραψε ἦταν «τῆς ἀρβανίτικης -ὄχι ἀλβανικῆς – καί ρωμαίικης ἁπλῆς» (νεοελληνικῆς). Ἄλλωστε δέν θά μποροῦσε νά ἔχει ἀλβανική ἐθνική συνείδηση, διότι τέτοια συνείδηση ἐμφανίζεται μόλις τό 1878 μέ τήν Λίγκα τῆς Πριζρένης –Κοσσυφοπεδίου καί μάλιστα ὡς τεχνητό κατασκεύασμα ξένων δυνάμεων καί θρησκευτικῶν προπαγανδῶν. Κατά τήν Τουρκοκρατία δέν ὑπῆρχε ἔθνος Ἀλβανῶν. Οἱ κάτοικοι τῆς σημερινῆς Ἀλβανίας διεκρίνοντο μέ κριτήριο τήν θρησκεία τους. Οἱ Ὀρθόδοξοι ἦσαν Ρωμηοί, ἐντεταγμένοι στό ἴδιο Γένος μέ τούς ὑπόλοιπους Ἕλληνες. Οἱ Μουσουλμάνοι ἔνοιωθαν Τοῦρκοι, ἐξ οὗ καί ὁ ὅρος Τουρκαλβανοί. Ἐάν μιλοῦμε γιά ἀλβανική συμμετοχή στήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση δέν πρέπει νά ἀναφερόμαστε στούς Μποτσαραίους, τήν Μπουμπουλίνα καί τούς Κουντουριώτηδες, ἀλλά στούς Τουρκαλβανούς πού χρησιμοποιήθηκαν ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ὡς σφαγεῖς τῶν Ἑλλήνων.

Οἱ Βυζαντινοί πρόγονοί μας δέν ἀνέφεραν Ἀλβανούς στήν Βαλκανική. Ὁ Κωνσταντῖνος Πορφυρογέννητος ὀνομάζει Ἀλβανούς μία φυλή τοῦ ….. Καυκάσου. Ὁ Γεώργιος Καστριώτης –Σκεντέρμπεης, πού θεωρεῖται ἐθνικός ἥρως τῶν σημερινῶν Ἀλβανῶν, ὀνόμαζε ἑαυτόν Ὀρθόδοξον Ἠπειρώτη (15^ος αἰών). Σέ ἔγγραφα τῆς Γαληνοτάτης Δημοκρατίας τῆς Βενετίας στά τέλη τοῦ 15^ου αἰῶνος ἡ λέξη Ἀλβανός ἑρμηνεύεται «Ἕλληνες ἀπό τήν Ἤπειρο καί τήν Πελοπόννησο» χωρίς νά ἀμφισβητεῖται ἡ ἑλληνική συνείδησή τους.

Ἡ ἀλβανική ἐθνική συνείδηση εἶναι ἀναμφισβήτητα ξενόφερτο κατασκεύασμα ὅπως ἀποδεικνύουν καί μαρτυρίες τῶν ἰδίων τῶν ἐνδιαφερομένων, τίς ὁποῖες κατέγραψε ὁ σύγχρονός μας διαπρεπής βαλκανιολόγος Ἀχιλλεύς Λαζάρου. Ὅταν ἡ Ἰταλία καί ἡ Αὐστρουγγαρία- γιά δικούς τους λόγους- προσπαθοῦσαν νά κατασκευάσουν ἀλβανικό κράτος ὥστε νά ἐλέγχουν τήν εἴσοδο τῆς Ἀδριατικῆς, οἱ Τουρκαλβανοί ὕψωναν στό Δυρράχιο τήν Ὀθωμανική σημαία! Προτιμοῦσαν τήν τουρκική παρά τήν ἄγνωστη σ’ αὐτούς ἀλβανική ἐθνική συνείδηση. Ἄλλωστε καί στούς Βαλκανικούς πολέμους οἱ Μουσουλμάνοι τῆς Ἀλβανίας πολέμησαν καί μάλιστα δυναμικά στίς τάξεις τοῦ Ὀθωμανικοῦ στρατοῦ. Μετά τό 1908 πολλά ἀπό τά μέλη τοῦ Νεοτουρκικοῦ κομιτάτου, τό ὁποῖο σχεδίασε καί ξεκίνησε τόν διωγμό τῶν Ἑλλήνων, ἦσαν Τουρκαλβανοί.

Ἡ λέξη Ἀλβανία σημαίνει Λευκή Χώρα ἀπό τό λατινικό ΑΛΜΠΑ =λευκή. Εἶναι ὅρος μέ γεωγραφική καί ὄχι ἐθνολογική σημασία. Ὁ ὅρος Ἀρβανίτης πού ἀφορᾶ τούς Σουλιῶτες, τούς Ὑδραίους, τούς Σπετσιῶτες καί πολλούς κατοίκους τῆς Ἀττικῆς, προέρχεται ἀπό τελείως διαφορετική ρίζα. Συγκεκριμένα ἀπό τήν λέξη Ἄρβανον, τοπωνύμιο τῆς Βορείου Ἠπείρου, πού τό βρίσκουμε ἤδη ἀπό τόν 11^ο αἰῶνα στά κείμενα τῆς Ἄννας Κομνηνῆς. Ἀπό τό Ἄρβανον, δηλαδή ἀπό ἑλληνοκατοικημένη βόρεια περιοχή τῆς Ἠπείρου, κατέβηκαν σέ πόλεις καί νησιά τῆς Νοτίου Ἑλλάδος ἑλληνικοί πληθυσμοί πού μιλοῦσαν τά ἀρβανίτικα. Δηλαδή μία διάλεκτο ἀνάμικτη μέ ἀρχαῖα ἑλληνικά, λατινικά, τουρκικά καί ἐντόπια βαλκανικά γλωσσικά στοιχεῖα. (Βλέπε σχετικά τό βιβλίο τοῦ Κώστα Καραστάθη: Ἕλληνες ἀπό τό Ἄρβανον, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2014).

Οἱ ἀρβανιτόφωνοι Ἕλληνες οὐδέποτε εἶχαν διαφορετική συνείδηση ἀπό τούς ὑπόλοιπους Ἕλληνες. Παρεμφερές παράδειγμα μᾶς δίδουν οἱ σλαβόφωνοι Μακεδονομάχοι Κώττας, Κύρου, Νταλίπης κ.ἄ., οἱ ὁποῖοι πολέμησαν ὑπέρ τῆς Ἑλλάδος κατά τῶν Βουλγάρων κομιτατζήδων. Καθώς καί οἱ τουρκόφωνοι Ὀρθόδοξοι τῆς Καππαδοκίας πού κράτησαν μέσω τῆς Ἐκκλησίας τήν ἑλληνικότητά τους ἄν καί ἔχασαν τήν ἑλληνική γλῶσσα. Οἱ δίγλωσσοι Ἕλληνες, ἀρβανιτόφωνοι, βλαχόφωνοι, σλαβόφωνοι κ.λ.π. μᾶς προσφέρουν χαρακτηριστικές ἀποδείξεις ὅτι στά Βαλκάνια κατά τούς τελευταίους πέντε τοὐλάχιστον αἰῶνες ἡ Ὀρθόδοξη πίστη –καί γενικότερα ἡ θρησκεία- διαμορφώνει τήν ἐθνική συνείδηση πολύ περισσότερο καί ἀπό τό γλωσσικό ἰδίωμα.

Ἡ σύγχυση μεταξύ τῶν λέξεων Ἀλβανός καί Ἀρβανίτης δημιουργεῖται μόνον στήν ἑλληνική γλῶσσα, διότι φαίνονται νά μοιάζουν οἱ δύο ὅροι ἠχητικά. Ἡ ὁμοιότης εἶναι μόνον ἐπιφανειακή. Στήν οὐσία διαφέρουν κατά πολύ. Ἄλλωστε οἱ ἴδιοι οἱ Ἀλβανοί ἀποκαλοῦν ἑαυτούς Σκιπετάρ καί τήν χώρα τους Σκιπερία =χώρα τῶν Ἀετῶν. Τί κοινό μποροῦν νά ἔχουν ἕνας Σκιπετάρ καί ἕνας Ἕλλην ἀρβανιτόφωνος; Ἴσως ὁ ἕνας νά μπορεῖ νά καταλαβαίνει κάποιες λέξεις ἀπό τόν ἄλλο. Ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι εἶχαν ἤ ἔχουν τήν ἴδια ἐθνική συνείδηση. Μήν ξεχνοῦμε ὅτι Σέρβοι, Κροάτες καί Βοσνιομουσουλμάνοι μιλοῦν ἀκριβῶς τήν ἴδια γλῶσσα, παρά ταῦτα συγκρούσθηκαν πρό 20 ἐτῶν μεταξύ τους μέ ὀδυνηρές συνέπειες.

Ἀρβανιτόφωνοι Ἕλληνες, λοιπόν, καί ὄχι Ἀλβανοί κατοικοῦσαν στήν Ἀθήνα καί γενικότερα στήν Ἀττική ἐπί Τουρκοκρατίας. Ἀντί νά διαστρεβλώνει τήν Ἱστορία ὁ Ἀλβανός Πρωθυπουργός ἄς δεῖ κατάματα τήν ἀλήθεια. Ὅτι, δηλαδή, συνέβαινε τό ἀντίθετο. Δέν ὑπῆρχαν Ἀλβανοί στήν Ἑλλάδα, ἀλλά Ἕλληνες μέ ἑλληνικά σχολεῖα στά ἐδάφη τοῦ σημερινοῦ ἀλβανικοῦ κράτους. Ἄς μάθει γιά τή Μοσχόπολη τοῦ 18^ου αἰῶνος, ἡ ὁποία ἦταν ἡ πολιτιστική πρωτεύουσα τῆς Ἠπείρου μέ Ἀκαδημίες ἑλληνικῶν σπουδῶν καί ἑλληνικά τυπογραφεῖα. Ἄς μάθει ὅτι τήν κατέστρεψαν οἱ Τουρκαλβανοί καί κατήντησε σήμερα νά εἶναι ἕνα μικρό χωριό βλαχοφώνων Ἑλλήνων κοντά στήν Κορυτσᾶ, μέ τό ὄνομα Βοσκοπόγιε.

Εἶναι καθῆκον τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους καί τῶν Ἑλλήνων ἐπιστημόνων νά προβάλλουν τήν Ἑλληνορθόδοξη κληρονομιά τῆς Βορείου Ἠπείρου. Στίς ἀνιστόρητες προπαγάνδες ἀπαντοῦμε μέ ἱστορικά τεκμήρια.

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο Ελληνισμός κατεγράφη στην Ιστορία ως το έθνος των μεγάλων ΟΧΙ. Το ΟΧΙ του 1940 ήταν συνέχεια του «Μολών Λαβέ» του Λεωνίδα, του «πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών» του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, της αρνήσεως των Νεομαρτύρων να εξισλαμισθούν επί Τουρκοκρατίας, του ΟΧΙ που απήντησε ο Κολοκοτρώνης στις προτάσεις του Άγγλου Χάμιλτον για συμβιβασμό με τους Τούρκους, του ΟΧΙ των Μακεδονομάχων στους Τούρκους κατακτητές και στους Βουλγάρους διεκδικητές των βορείων ελληνικών εδαφών.

Αυτά τα ΟΧΙ πρέπει να συνεχισθούν. Σήμερα οφείλουμε να πούμε ΟΧΙ στον νέο Οθωμανισμό του Ερντογάν που απειλεί την εδαφική μας ακεραιότητα και διεκδικεί μέχρι και τη Θεσσαλονίκη.

Να φωνάξουμε ένα βροντερό  ΟΧΙ στην εφαρμογή ενός νέου σχεδίου Ανάν, με το οποίο η Ελληνική Κύπρος κινδυνεύει να μετατραπεί σε τουρκικό προτεκτοράτο.

Να απαντήσουμε ΟΧΙ στον αλβανικό εθνικισμό  που καταπατά τα δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών, διεκδικεί την ελληνική Ήπειρο και προβάλλει τις θρασύτατες αξιώσεις των Τσάμηδων, απογόνων των εγκληματιών πολέμου του 1941-44.

Να θυμίσουμε το ΟΧΙ του λαού μας προς τους σκοπιανούς διαστρεβλωτές της Ιστορίας, όπως αυτό εκφράσθηκε με τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια της περιόδου 1992-1994.

Να απαντήσουμε ΟΧΙ σε όσους επιδιώκουν την αποχριστιανοποίηση της κοινωνίας με  περιτύλιγμα το θολό αίτημα για «χωρισμό» Εκκλησίας και Πολιτείας.

Να αρνηθούμε με ένα ξεκάθαρο ΟΧΙ την αποκοπή των παιδιών μας από την Ορθόδοξη Παράδοση, όπως αυτή επιχειρείται με την εισαγωγή του πολυθρησκειακού  συγκρητιστικού συνονθυλεύματος που ονομάζεται Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά.

Να εναντιωθούμε με ένα πανεθνικό ΟΧΙ στον αφελληνισμό της Παιδείας μας και στην απάλειψη σημαντικών κεφαλαίων της Αρχαίας, της Βυζαντινής και της Νεώτερης Ιστορίας μας.

Να πούμε ΟΧΙ στους εθνομηδενιστές, οι οποίοι προσπαθούν να μάς πείσουν ότι το έθνος, η εθνική ταυτότητα και το εθνικό κράτος είναι ξεπερασμένες αξίες.

Να εμποδίσουμε με το ΟΧΙ μας και με κάθε δημοκρατικό τρόπο την πολτοποίηση της ελληνορθόδοξης ιδιοπροσωπίας μας, την οποία επιδιώκουν οι οπαδοί του μαρξιστικού διεθνισμού και της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποιήσεως.

Να σταματήσουμε με το ΟΧΙ μας την κακοποίηση της διαχρονικής ελληνικής γλώσσας και την επίθεση κατά των Αρχαίων Ελληνικών.

Να αποδείξουμε με το ΟΧΙ μας και με ιστορικώς τεκμηριωμένα επιχειρήματα ότι δεν θα περάσει η προπαγάνδα, η οποία αμφισβητεί τη συνέχεια του Ελληνισμού.

Να πούμε ΟΧΙ στον δημογραφικό κατήφορο της πατρίδας μας. Να στηρίξουμε τον ιερό θεσμό του χριστιανικού γάμου και της οικογενείας και να  απαιτήσουμε να ληφθούν μέτρα για την ενθάρρυνση της πολυτεκνίας.

Να είναι το ΟΧΙ η απάντησή μας στον ωχαδελφισμό και στην εθνική κατάθλιψη. Θα αντλούμε ελπίδα από την Υπέρμαχο Στρατηγό και από τη μελέτη της Ιστορίας μας.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 29-30 Οκτωβρίου 2016

Κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ὅποιος χανόταν γιά τήν Ὀρθοδοξία, χανόταν καί γιά τόν Ἑλληνισμό. Ὅποιος ἐξισλαμιζόταν εἴτε ἀκουσίως εἴτε ἑκουσίως, τούρκευε. Τήν ἀλλαγή τοῦ θρησκεύματος ἀκολουθοῦσε καί ἡ άλλοίωση τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως. Χαρακτηριστική περίπτωση εἶναι οἱ Μουσουλμάνοι Τσάμηδες τῆς Θεσπρωτίας, οἱ ὁποῖοι διακρίθηκαν γιά τήν ἀνθελληνική δράση τους κατά τήν περίοδο τῆς Κατοχῆς (1941-44).

Μετά τήν διπλή ἀτυχῆ ἐξέγερση τοῦ Μητροπολίτου Τρίκκης Διονυσίου τοῦ Φιλοσόφου (ἤ Σκυλοσόφου) καί τόν μαρτυρικό του θάνατο τό 1611, πολλοί Χριστιανοί τῆς Ἠπείρου ἀναγκάσθηκαν νά ἐξισλαμισθοῦν γιά νά αποφύγουν τήν θανάτωση. Ἐπίσης ἄλλες ὁμάδες Ὀρθοδόξων τῆς περιοχῆς προσεχώρησαν ἐκουσίως στό Ἰσλάμ, τή θρησκεία τοῦ κατακτητῆ Ὀθωμανοῦ, γιά νά ἀποκτήσουν προνόμια διοικητικά καί φορολογικά. Ἔτσι δημιουργήθηκε μέ ἐπίκεντρο τή Θεσπρωτία ἡ πληθυσμιακή ὁμάδα τῶν Μουσουλμάνων Τσάμηδων. Τό ὄνομα Τσάμης τό ἔλαβαν ἀπό παραφθορά τοῦ ὀνόματος Θὐαμις, πού εἶναι ἡ παλαιότερη ὀνομασία τοῦ ποταμοῦ Καλαμᾶ. Μέσα σε λίγα χρόνια ὁ ἐξισλαμισμός τούς μετέβαλε κυριολεκτικά σέ Τούρκους ἤ μᾶλλον Τουρκαλβανούς, δεδομένου ὅτι ὁμιλοῦσαν διαλέκτους τῆς ἀλβανικῆς γλώσσας. Ἐντάχθηκαν στόν Ὀθωμανικό στρατό καί κατά τούς Βαλκανικούς Πολέμους τοῦ 1912-23 πολέμησαν γιά νά ἐμποδισθεῖ ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Ἠπείρου ἀπό τόν Ἑλληνικό Στρατό.

Μέ τήν ἀνταλλαγή τῶν πληθυσμῶν τοῦ 1923 ὅλοι οἱ Μουσουλμάνοι ἔπρεπε νά φύγουν ἀπό τήν Ἑλλάδα. Οἱ Τσάμηδες δέν εἶχαν προσανατολισμό πρός τήν Τουρκία, ἀλλά πρός τό νεοϊδρυθέν κράτος τῆς Ἀλβανίας καί ζήτησαν νά παραμείνουν στή Θεσπρωτία. Ἡ δικτατορική κυβέρνηση τοῦ Στρατηγοῦ Θ. Παγκάλου τούς κράτησε στήν Ἐλλάδα ὡς μία ἔνδειξη φιλίας πρός τήν γειτονική Ἀλβανία. Ἡ χειρονομία αὐτή δέν ἐκτιμήθηκε ἀπό τίς Ἀλβανικές κυβερνήσεις. Κατεπάτησαν τήν Αὑτονομία τῆς Βορείου Ἠπείρου, γιά τήν ὁποία εἶχαν δεσμευθεῖ μέ τό Πρωτόκολλο τῆς Κερκύρας τοῦ 1914, καί προέβησαν σέ σκληρή καταπίεση τῶν Ἑλλήνων Βορειοηπειρωτῶν ἤδη ἀπό τή δεκαετία τοῦ 1930.

Κατά τή διάρκεια τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ἡ πατρίδα μας μοιράσθηκε σέ τρεῖς ζῶνες κατοχῆς. Τήν Ἰταλική, τή Γερμανική (Ἀττική , Θεσσαλονίκη καί περιοχές πού συνόρευαν μέ τήν Τουρκία) καί τή Βουλγαρική (Ἀνατολική Μακεδονία καί Θράκη). Εἰδικά στήν περίπτωση τῆς Ἠπείρου πρέπει νά παραδεχθοῦμε ὅτι ὑπῆρξε διπλῆ κατοχή: Ἰταλική καί Ἀλβανική. διότι οἱ Τσάμηδες μέ ἐντολή καί καθοδήγηση τῆς φασιστικῆς κυβερνήσεως τῆς Ἀλβανίας -συμμάχου τοῦ Μουσσολίνι, ἐξοπλίστηκαν ἀπό τόν Ἰταλικό Στρατό κάι ἔδρασαν κατά τῶν Ἑλλήνων συμπολιτῶν τους. Μετά τή συνθηκολόγηση τῆς Ἰταλίας οἱ Τσάμηδες συνεργάσθηκαν προθύμως καί μέ τόν Γερμανικό Ναζιστικό Στρατό κατοχῆς.

Ὁ Ἀπόστολος Παπαθεοδώρου στό βιβλίο του «Οἱ Μουσουλμάνοι Τσάμηδες» (1) παρατηρεῖ ὅτι οἱ Τσάμηδες: «Προέβησαν ἂπό τόν Ἰούλιο 1942 καί σέ Ὀργάνωση, ἐν εἴδει κυβερνήσεώς τους, τρομοκρατικήν οὐσιαστικά, τήν καλουμένην KSILIA, ἤτοι Ἑλληνιστί «Ἀλβανικό Σύστημα Πολιτικῆς Διοικήσεως». Προχώρησαν ἔτσι αὐθαίρετα καί μέ τήν ἀνοχή ἤ καί μέ τή συνεργασία τῶν Κατακτητῶν στήν ἀνάλογη ὀργάνωση τῆς τοπικῆς Αὒτοδιοκήσεως (διοικητική, ἀστυνομική -Ντζενταρμερί-, μέ ἔνοπλα τμήματα κ.τ.τ.) μέ στόχο τήν ἐξόντωση τοῦ Χριστιανικοῦ στοιχείου καί τόν πλήρη ἐξαλβανισμό τῆς Θεσπρωτίας. Ἀπό τά ἡγετικά στελέχη τῆς διαβόητης ἐκ Παραμυθιᾶς Οἰκογένειας ΝΤΙΝΟ (Μαζάρ καί Νουρή), ὁ Νουρή Ντίνο σέ ὁμιλία του στούς Φιλιάτες φέρεται διακηρύξας-πάντως ὁ ἴδιος καί τό ἐφήρμοζε: «Γενναῖοι! Θάνατος στούς Ἕλληνες, ὅπου τούς βρίσκετε, νά τούς σκοτώνετε. Ἡ Τσαμουριά μέχρι Πρεβέζης πρέπει νά μείνει καθαρά Ἀλβανική. Ἐκδικούμεθα τούς ἐχθρούς μας, ἐπεκτείνουμε τά σύνορα τῆς Ἀλβανικῆς μας πατρίδας. Ἡ κραταιά Ἰταλία εἶναι στό πλευρό μας».

Ἀπό τά ἐγκλήματα τῶν ἐνόπλων Τσάμηδων ξεχωρίζει ἡ ὁμαδική ἐκτέλεση τῶν 49 Προκρίτων τῆς Παραμυθιᾶς στίς 29.8.1943. Ἡ Ἰταλία τοῦ Μουσσολίνι εἶχε ἀνακηρύξει τήν Ἀλβανία σέ ἰταλικό ποτεκτορᾶτο καί εὐνοοῦσε τά σχέδια τῆς Μεγάλης Ἀλβανίας. Θυμίζω ὅτι κατά τήν ἴδια περίοδο τό Κοσσυφοπέδιο καί ἕνα τμῆμα τῆς Βάρνταρσκα (σημερινό κράτος τῶν Σκοπίων) εἶχαν κατακτηθεῖ ἀπό τόν ἰταλικό καί γερμανικό στρατό καί εἶχαν παραχωρηθεῖ στήν Ἀλβανία.

Ἐκμεταλλευόμενοι τή σύμπραξη μέ τόν ἰταλικό καί μέ τόν γερμανικό στρατό κατοχῆς οἱ Μουσουλμάνοι Τσάμηδες κατά τά ἔτη 1941-1944 ἔδρασαν ἐγκληματικά καί ἀνθελληνικά ὡς ἑξῆς: Ἐφόνευσαν 632 Ἕλληνες, ἀπήγαγαν ὡς ὁμήρους καί ἐξαφάνισαν 428, βίασαν 209 γυναῖκες, πυρπόλησαν 2.332 οἰκίες, λεηλάτησαν ὁλοσχερῶς 53 χωριά. Ὅλα τά θύματα ἦσαν Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι τῆς Θεσπρωτίας καί ἄλλων περιοχῶν τῆς Ἠπείρου. Οἱ Τσάμηδες λησμόνησαν ὅτι ἦσαν ἀπόγονοι Χριστιανῶν. Ὁ ἐξισλαμισμός τούς μετέτρεψε σέ φανατικούς γενίτσαρους κάι ἀπηνεῖς διῶκτες τοῦ Ἑλληξνορθοδόξου Γένους.

Σχετικά μέ τή συνεργασία τῶν Τσάμηδων μέ τόν Γερμανικό στρατό κατοχῆς ὁ καθηγητής Ἀθανάσιος Γκότοβος ἐπισημαίνει τά ἑξῆς στό τεῦχος 99 τοῦ περιοδικοῦ ΑΡΔΗΝ:

«… Τό τάγμα Νουρί Ντίνο παρουσιάζει στίς 18.3.1944 τήν ἑξῆς εἰκόνα σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τή σύνθεση, τόν ρουχισμό καί τόν ὁπλισμό: Δύναμη τοῦ Τάγματος πρός τό παρόν 691 ἄνδρες ἀπό τήν περιοχή Ἡγουμενίτσα-Φιλιάτες-Παραμυθιά καί 391 ἄνδρες ἀπό τήν περιοχή Ἀργυροκάστρου. Τό τάγμα ὑπάγεται ἀπό ἐπιχειρησιακῆς πλευρᾶς στή Μεραρχία STEYER καί οἰκονομικῶς στό Ι/724. … Ὁ ἐφοδιασμός μέ ρουχισμό, ὁπλισμό καί πυρομαχικά ρυθμίζεται κεντρικά ἀπό τό 22 ὀρεινό Σῶμα Στρατοῦ στά Ἰωάννινα. ……..Ἀπό πληριοφοριοδότης καί ὀργανωτής τῆς πολιτικο-στρατιωτικῆς δρταστηριότητας τῶν Τσάμηδων στή Θεσπρωτία, ὁ Νουρί Ντίνο γίνεται διοικητής τοῦ ὁμώνυμου τάγματος στό Ἀργυρόκαστρο γιά νά ἐμπλακεῖ σέ ὑποθέσεις μαύρης ἀγορᾶς, ὅπως τόν κατηγορεῖ ὁ ὁμοϊδεάτης ἀνταγωνιστής του νομάρχης Ἀργυροκάστρου. Παρ΄ ὅλα αὐτά οἱ σχέσεις του μέ τή γερμανική στρατιωτική διοίκηση τῆς Ἠπείρου θά παραμείνουν μέχρι τό τέλος στενές».

Οἱ ἐθνικές ἀντιστασιακές δυνάμεις τοῦ ΕΔΕΣ ὑπό τόν Ναπολέοντα Ζέρβα ἀνέλαβαν τόν Αὕγουστο τοῦ 1944 τήν ἐκδίωξη τῶν ἐνόπλων Τσάμηδων. Ὁ Νούρι Ντίνο ὁδήγησε 20.000 Μουσουλμάνους Τσάμηδες στήν Ἀλβανία γιά νά ἀποφευχθεῖ ἡ σύλληψη τῶν ἐνόπλων ἀνθελλήνων ἐγκληματιῶν. Ἡ ἡγεσία τῶν Τσάμηδων παρέσυρε σέ μία ὀλέθρια πορεία ὅλη τήν κοινότητα τῶν ὁμοεθνῶν καί ὁμοθρήσκων τους. Ἡ ἀλήθεια πάντως εἶναι ὅτι καί μεταξύ τῶν ἀμάχων Τσάμηδων ἐλάχιστοι διαφώνησαν μέ τίς ἐπιλογές τῆς ἡγεσίας. Πλήν όλιγαρίθμων ἐξ αῦτῶν πού έντάχθηκαν στήν πατριωτική ἀντιστασιακή ὀργάνωση ΕΔΕΣ, τό σύνολο σχεδόν τῶν ἐξισλαμισμένων ἀλβανοφώνων Τσάμηδων τῆς ἑλληνικῆς Ἠπείρου πίστεψε στό ὅραμα τῆς Μεγάλης Ἀλβανίας καί ζήτησε στήριξη ἀπό τόν Ἰταλικό Φασισμό.

Τό 1945 τό Δικαστήριο Δωσιλόγων Ἰωαννίνων, πού ἀσχολήθηκε μέ τούς συνεργάτες τῶν καττακτητῶν καί μέ τά ἐγκλήματα πολέμου, καταδίκασε ἐρήμην 1.900 Τσάμηδες Μουσουλμάνους. Ἡ περιουσία τους δημεύθηκε ὑπέρ τῶν θυμάτων τοῦ πολέμου. Ὅλοι οἱ καταδικασθέντες βρίσκονταν ἤδη στήν Ἀλβανία. Ἡ ἀλλαγή τοῦ καθεστῶτος στά Τϊρανα, ὅπου οἱ Κομμουνιστές τοῦ Ἐμβέρ Χότζα κατέλαβαν τήν ἐξουσία, δέν ἄλλαξε τήν ἀνθελληνική στάση τῶν Τσάμηδων. Σήμερα, 26 χρόνια μετά τήν πτώση τοῦ Κομμουνισμοῦ, οἱ ὀργανώσεις τους συνεργάζονται μέ τήν Κυβέρνηση τοῦ Ἔντι Ράμα καί διεκδικοῦν τίς περιουσίες τους ἀπό τήν Ἑλλάδα. Μάλιστα τόν Φεβρουάριο τοῦ 2016 προσέφυγαν στό Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο τῆς Χάγης κατηγορῶντας τή χώρα μας γιά ἐθνοκάθαρση καί ἁρπαγή τῶν περιουσιῶν τους. Ἡ ἐπίσημη ἑλληνική ἀπάντηση κατά τίς τελευταῖες τρεῖς δεκαετίες εἶναι ὅτι δέν συζητοῦμε τό ζήτημα. Ἐλπίζω αὐτή ἠ ἐπίσημη ἄποψη νά μήν ἀλλάξει ὑπό τήν ἐπιρροή διεθνιστικῶν καί ἀνιστόρητων ἀντιλήψεων.

Πίσω ἀπό τά δῆθεν ἀνθρωπιστικά αἰτήματα τῶν Τσάμηδων, ἀπογόνων τῶν ἐγκληματιῶν πολέμου τοῦ 1941-44, κρύβεται ἡ μόνιμη διεκδίκηση τοῦ ἀλβανικοῦ ἐθνικισμοιῦ εἰς βάρος ἑλληνικῶν ἐδαφῶν. Ὅταν κάποια ἔντυπα ἤ κόμματα τῆς σημερινῆς Ἀλβανίας μιλοῦν γιά Τσαμουριά ἐννοοῦν τό σύνολο τῆς ἑλληνικῆς Ἠπείρου, τήν ὁποία θεωροῦν … πανάρχαιο ἀλβανικό ἔδαφος. Στήν προσπάθειά τους αὐτή ἔχουν καί τή «φιλική» συμπαράσταση τῆς Τουρκίας.

Ἡ Ἑλλάς εἶναι χώρα φιλειρηνική καί δημοκρατική, ἀλλά αὐτό δέν σημάινει ὅτι λησμονεῖ τήν Ἱστορία της ἤ ὅτι ἀποδέχεται ἰταμές ἀπαιτήσεις γειτόνων. Πρέπει νά διδάξουμε στά παιδιά μας τήν ἱστορία τῆς Κατοχῆς μέ τά ἐγκλήματα ὅλων τῶν στρατευμάτων ἄρα καί τῶν Τσάμηδων συνεργατῶν τους, πάντα μέ ψυχραιμία καί χωρίς ἐκδικητική διάθεση. Ἐπίσης ἔχουμε δικαίωμα καί ὑποχρέωση νά προβάλλουμε μέ κάθε τρόπο τά πολιτικά, θρησκευτικά, ἐκπαιδευτικά, ἰδιοκτησιακά καί λοιπά δικαιώματα τῶν Ἑλλήνων τῆς Βορείου Ἠπείρου. Ἡ καλή γειτονία ἀπαιτεῖ νά δοῦμε τήν ἀλήθεια κατάματα.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ

1. Ἐκδόσεις Πελασγός, Γ΄ Ἔκδοση, Ἀθήνα 2007, σελ. 34-35.

Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ὀκτωβρίου 2016