Άρθρα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 24 Αυγούστου 1779 στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Ξεκίνησε από το Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα σε κρυφά και φανερά σχολειά και κατέληξε στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε τα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία. Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του αναγνωρίσθηκε ως Άγιος από τον λαό μας και η αγιοκατάταξή του επισημοποιήθηκε το 1961 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε την παραμικρή επιρροή από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε αμφιβητούσε τον Χριστιανισμό. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία, αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος» . Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων, όπως θα ήθελαν σήμερα ορισμένοι. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρωπίνους χαρακτήρες.

Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας» , το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1994 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «… Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί… το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει ατ μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;…. Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

Οι επισημάνσεις αυτές μάς οδηγούν στον προβληματισμό ποια σχέση έχει η Παιδεία του Αγίου Κοσμά με το σύγχρονο σχολείο. Καλό θα ήταν να προβληματισθούμε αν τελικά σήμερα το σχολείο διαμορφώνει ήθος ή απλώς καλλιεργεί την αποστήθιση γνώσεων και αριθμών. Μήπως έχει παραμεληθεί η Ανθρωπιστική Παιδεία χάριν της Τεχνολογικής; Μήπως αυτό βλάπτει την ψυχοσύνθεση των παιδιών, τούς στερεί τα πρότυπα και τα οράματα; Στην εποχή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και της Ψηφιακής Τεχνολογίας οι νέοι μας χρειάζονται ακόμη περισσότερο τα διδάγματα των Αρχαίων Ελληνικών κειμένων, των Θρησκευτικών και της Ιστορίας. Για να μην απομονωθούν μπροστά στον υπολογιστή. Για να μην γίνουν απαθείς θεατές στην προσπάθεια των αποδομητών να αλλοιώσουν την Ιστορία μας και να αρνηθούν τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Για να αντισταθούν στην επικράτηση του υλιστικού συμφέροντος εις βάρος της ανθρωπιάς και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Για να αγωνισθούν ώστε κάθε λαός να διατηρήσει την εθνική του ταυτότητα και την πολιτιστική ιδιοπροσωπεία του, χωρίς να μεταμορφωθεί σε άμορφο χυλό.

Η Ελληνορθόδοξη Παιδεία, την οποία ευαγγελίσθηκε ο Άγιος Κοσμάς, δεν αντιτίθεται στις Θετικές Επιστήμες. Τον 19^ο αιώνα στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης, η οποία ιδρύθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο σχολάρχης ήταν Αγιορείτης μοναχός, ο Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός. Ο ίδιος δίδασκε στα παιδιά των Ελλήνων εμπόρων τα Θρησκευτικά, τα Αρχαία Ελληνικά, αλλά και τα Μαθηματικά και τη Φυσική, συγγράφοντας ή μεταφράζοντας μόνος του τα σχετικά εγχειρίδια. Η Ελληνορθόδοξη Παιδεία, για την οποία αγωνίσθηκε και θυσιάσθηκε ο Πατροκοσμάς, είναι πάντοτε επίκαιρη. Όχι μόνο για εμάς τους Έλληνες, αλλά και για την Ευρώπη που αναζητεί την ταυτότητά της. Μετά από τα 4,5 χρόνια αριστερών πειραματισμών στην Παιδεία, αξίζει να ξαναδιαβάσουμε τις διδαχές του Αγίου Κοσμά.

Περίληψη ομιλίας, η οποία παρουσιάσθηκε στο Θέρμο Αιτωλίας στις 21.8.2019

φωτο: EPA

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 2 Αυγούστου η Βουλγαρία και τα Σκόπια τίμησαν την εξέγερση των Βουλγάρων ενόπλων εναντίον των Τούρκων, η οποία κατέληξε στην πυρπόληση ελληνικών κωμοπόλεων της Μακεδονίας. Πρόκειται για την εξέγερση της 20ής Ιουλίου 1903, η οποία έμεινε γνωστή ως Ίλιντεν, που σημαίνει στα βουλγαρικά Ημέρα του Προφήτη Ηλία. Λόγω της διαφοράς δεκατριών ημερών μεταξύ Παλαιού και Νέου Ημερολογίου οι γείτονες τιμούν τους πρωταγωνιστές κάθε χρόνο στις 2 Αυγούστου.

Φέτος ο Βούλγαρος Πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ επισκέφθηκε το κράτος των Σκοπίων και μαζί με τον Πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ κατέθεσαν στεφάνια σε δύο ανδριάντες. Πρώτον τίμησαν τον Γκότσε Ντέλτσεφ, ηγετικό στέλεχος της Οργανώσεως Β.Μ.Ρ.Ο. (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση), η οποία οργάνωσε τον ένοπλο αγώνα εναντίων των ελληνικών αναταρτικών ομάδων με στόχο να φύγει η Μακεδονία από τον Οθωμανικό ζυγό και να γίνει βουλγαρική επαρχία. Το δεύτερο πρόσωπο, το οποίο τίμησαν οι δύο ηγέτες, ήταν ο Συντγαματάρχης του Βουλγαρικού Στρατού Κονσταντίν Καβαρνάλιεφ, ο οποίος φονεύθηκε κατά τη μάχη της Δοϊράνης στις 23.6.1913, πολεμώντας εναντίον του Ελληνικου Στρατού (Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος).

Δύο σημεία χρήζουν ιδιαιτέρας προσοχής από την ελληνική πλευρά.

Πρώτον ότι, μετά από ιστορικές διενέξεις και εθνολογικές διαφωνίες, η Βουλγαρία και τα Σκόπια προβαίνουν σε στενότερη συνεργασία και τιμούν δύο προσωπικότητες, οι οποίες ουσιαστικά έδρασαν κατά του Ελληνισμού. Θυμίζω ότι από την ίδρυση του κράτους των Σκοπίων, τον Σεπτέμβριο του 1991, η Βουλγαρία ουδέποτε ανεγνώρισε «Μακεδονικό Έθνος». Μάλιστα κάθε χρόνο στις 24 Μαΐου ο Πρέσβυς των Σκοπίων στη Ρώμη και ο Βούλγαρος ομόλογός του πραγματοποιούν ξεχωριστό τρισάγιο και προσκύνημα στον τάφο του Έλληνος Αγίου Κυρίλλου, ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Μεθόδιο επενόησε το πρώτο αλφάβητο των Σλάβων. Οι μεν τον θεωρούν «Μακεδόνα», οι δε Βούλγαρο! Τώρα βλέπουμε μία ξαφνική προσέγγιση των δύο χωρών, χωρίς να έχουν παύσει οι διαφορετικές ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων.

Δεύτερον. Αξίζει να αναρωτηθούμε γιατί ο Ζάεφ αποφάσισε την αναστήλωση του ανδριάντα του Βουλγάρου Συνταγματάρχη, που είχε κατεδαφισθεί από το κομμουνιστικό καθεστώς της Γιουγκοσλαβίας το 1966. Για τον Μπορίσοφ η ερμηνεία είναι απλή: Τίμησε έναν στρατιωτικό της πατρίδας του, ο οποίος Βούλγαρος δήλωνε και για τη Βουλγαρία εργάσθηκε. Ο Ζάεφ, όμως, με ποιο σκεπτικό κατέθεσε στεφάνι στον Καβαρνάλιεφ; Θυμίζω ότι η μάχη της Δοϊράνης ακολούθησε τη φονική μάχη Κιλκίς- Λαχανά (19-21 Ιουνίου 1913) και εντάσσεται στην προσπάθεια της Βουλγαρίας να στραφεί εναντίον των πρώην συμμάχων της Ελλήνων και Σέρβων και να διεκδικήσει τη Θεσσαλονίκη.

Πιστεύω ότι ο Πρωθυπουργός των Σκοπίων φοβάται την ισχυρή αλβανική μειονότητα και έχει αποφασίσει να αναζητήσει ασφάλεια κάτω από τη βουλγαρική ομπρέλλα.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 18.8.2019

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Οι γνωστοί αποδομητές της Ιστορίας μας εμφανίσθηκαν πάλι. Τώρα αμφισβητούν την αξία των εορτασμών των 200 ετών από την Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ζητούν να ακυρωθεί η προσπάθεια της κυβερνήσεως, η οποία αποκρυσταλλώνεται στο άρθρο 113 του νόμου για το Επιτελικό Κράτος. Τούς ενοχλεί κάθε συζήτηση για την εθνική μας ταυτότητα. Καλό είναι να τούς απαντήσει μία σπουδαία μορφή των γραμμάτων, που έζησε κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως: Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός.

Στον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» δίνει απαντήσεις για τον χαρακτήρα του Αγώνα. Ήταν αγώνας για Ελευθερία βγαλμένη από τα κόκκαλα των Ελλήνων. Ήταν αγώνας εθνικός και όχι ταξικός. Ήταν αγώνας Χριστιανών Ορθοδόξων που καταπιέσθηκαν επί αιώνες. Ήταν αγώνας με δημοκρατικά και οικουμενικά μηνύματα. Ας θυμηθούμε τους στίχους του Σολωμού:

Σούλθε εμπρός λαμποκοπώντας

Η Θρησκεία μ’ ένα σταυρό

Και το δάχτυλο κινώντας

Που ανεί τον ουρανό. (στροφή 89)

Ο ποιητής υπογραμμίζει και εδώ και σε άλλα σημεία τη δύναμη της Χριστιανικής Πίστης των αγωνιστών. Δεν νοείται εορτασμός του 1821 χωρίς αναφορά στην Ορθόδοξη Πίστη των πρωταγωνιστών.

Ω τρακόσιοι! σηκωθήτε

Και ξανάλθετε σ’ εμάς.

Τα παιδιά σας θέλ’ ιδήτε

Πόσο μοιάζουνε με σας. (στροφή 78)

Η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού ουδέποτε αμφισβητήθηκε από τους προγόνους μας του 1821. Είχαν επίγνωση ότι συνεχίζουν τις μάχες των Τριακοσίων του Λεωνίδα και γενικότερα τωνΑρχαίων και των Βυζαντινών.

Όλοι κλαύστε, αποθαμένος

Ο αρχηγός της Εκκλησιάς

Κλαύστε, κλαύστε, κρεμασμένος

Ωσάν νάτανε φονιάς. (στροφή 135)

Η θυσία του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄ συγκλόνισε τον Ελληνισμό. Πολυάριθμοι κληρικοί και μοναχοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του Αγώνος. Το 2021 είναι μία ευκαιρία να τιμηθεί η μνήμη τους.

Η Διχόνοια που βαστάει

Ένα σκήπτρο η δολερή

Καθενός χαμογελάει

Πάρτο, λέγοντας, και συ. (στροφή 144)

Ο Σολωμός θυμίζει το μεγάλο ελάττωμα των Ελλήνων και μάς συμβουλεύει να το αποφύγουμε στο μέλλον. Η διχονοια παρ’ ολίγον να καταστρέψει την Επανάσταση του 1821. Και αυτό αξίζει να το τονίσουμε ιδιαιτέρως στις νέες γενιές.

Γκαρδιακά χαροποιήθη

Και του Βάσιγκτον η γη,

Και τα σίδερα ενθυμήθη

Που την έδεναν και αυτή. (στροφή 22)

Η Ελληνική Επανάστση είχε χαρακτήρα οικουμενικό. Έδωσε χαρά στους Αμερικανούς, στη χώρα του Τζωρτζ Ουάσιγκτων, η οποία είχε αγωνισθεί το 1776 κατά των Βρετανών για την ανεξαρτησία της. Αλλά και άλλοι λαοί, πχ στη Λατινική Αμερική, επηρεάσθηκαν δημιουργικά από τον ξεσηκωμό των Ελλήνων.

Και του Ρήγα σου απεκρίθη

Πολεμόκραχτη η φωνή. (στροφή 18)

Τα δημοκρατικά κηρύγματα του Ρήγα Βελεστινλή αφύπνισαν τους Έλληνες.

Το 2021 ας ξαναδιαβάσουμε τις 158 στροφές του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν».

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 11.8.2019

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Το εκκλησιαστικό εορτολόγιο των ημερών και η μελέτη της Ιστορίας με οδηγούν να τιμήσω μία αγιασμένη μορφή της Ορθοδοξίας Στις 7 Αυγούστου η Ορθόδοξη Εκκλησία μας και ιδιαιτέρως η Δυτική Μακεδονία εορτάζει την μνήμη του Οσίου Νικάνορος του Θεσσαλονικέως. Γεννήθηκε στην πόλη του Αγίου Δημητρίου το 1491 και βαπτίσθηκε Νικόλαος. Είχε θαυμαστή μόρφωση και διακόνησε αρχικά ως γραμματεύς του τότε Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης. Νωρίς αποφάσισε να ακολουθήσει τον μοναχισμό και μοίρασε στους φτωχούς την μεγάλη πατρική περιουσία του. Η παράδοση αναφέρει ότι είχε γνωρισθεί με τον Όσιο Διονύσιο, τον ιδρυτή της ιστορικής Μονής κοντά στο Λιτόχωρο.

Ο Νικόλαος, που έλαβε το αρχαίο μακεδονικό και συγχρόνως χριστιανικό όνομα Νικάνωρ, δίδαξε σε πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας και βοήθησε πολλούς Έλληνες να μην εξισλαμισθούν. Στον τομέα αυτό θεωρείται πρόδρομος του Αγίου Κοσμά. Ασκήτευσε επί αρκετά έτη σε μία σπηλιά στο όρος Καλλίστρατο δίπλα στον ποταμό Αλιάκμονα και απέναντι από το σημερινό χωριό Χρώμιο Κοζάνης. Ο Όσιος Νικάνωρ ίδρυσε την περίφημη Ιερά Μονή της Ζάβορδας, η οποία συνδέθηκε με το όνομά του και η οποία πανηγυρίζει την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Εκοιμήθη το 1549 αφού έγινε ονομαστός για τα θαύματά του σε όλη την τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Η θαυματουργός κάρα του σώζεται και προσκυνείται σήμερα στη Μονή του.

Η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Οσίου Νικάνορος Ζάβορδας υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών και αποτελεί προσκύνημα πανελλήνιο. Διατηρεί σπουδαία βιβλιοθήκη με ιστορικά κειμήλια. Ο Όσιος Νικάνωρ θεωρείται προστάτης όλης της Δυτικής Μακεδονίας και βρίσκουμε Ναούς του στην Κοζάνη, στην Καστοριά, στην Εράτυρα, σε χωριά της Κόνιτσας κ.α. Με τα θαύματά του έσωσε πολλούς Χριστιανούς από ασθένειες και επιδημίες.

Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα οι μοναχοί της Ζάβορδας βοηθούσαν τους Έλληνες αγωνιστές να εισέρχονται στη Μακεδονία και τους περνούσαν με το σχοινί πάνω από τα φουσκωμένα νερά του Αλιάκμονα. Εκεί οι Μακεδονομάχοι εύρισκαν καταφύγιο και τροφή σε δύσκολες στιγμές. Με την βοήθεια της Μονής πέρασαν τον Αλιάκμονα την 11η Οκτωβρίου 1912 τα τμήματα της 5ης Μεραρχίας για να λάβουν μέρος στον ένδοξο Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Λόγω της εθνικής και θρησκευτικής της δράσεως η Μονή έγινε στόχος εκδικητικών διαθέσεων από διάφορες πλευρές κυρίως δε από τους εξισλαμισμένους «Βαλαάδες» της περιοχής Βεντζίων. Ο σημερινός επισκέπτης θαυμάζει το εντυπωσιακό τοπίο καθώς η Μονή είναι κτισμένη σαν φρούριο σε ύψωμα, το οποίο κατά τα τρία τέταρτα περιβάλλεται από τον ρου του Αλιάκμονα.

Με τον καταστροφικό σεισμό του 1996 επλήγη η Μονή μαζί με ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Γρεβενών Σέργιος κατέβαλε κάθε προσπάθεια, ακόμη και με προσωπική χειρωνακτική εργασία, για την αποκατάσταση των ζημιών στα τείχη και στα κελλιά. Από τα παλαιά κτίσματα σώθηκε το Καθολικό, δηλ. ο κεντρικός Ναός της Μονής. Διασώζει επιγραφή, η οποία αναφέρει ότι τον Ναό αγιογράφησαν καλλιτέχνες από την Σέλιτσα, σημερινή Εράτυρα, του Νομού Κοζάνης.

Ο νυν Μητροπολίτης Γρεβενών Σεβασμιώτατος κ. Δαβίδ εγκατέστησε στη ιστορική Μονή νέα ανδρική αδελφότητα. Η πανήγυρις της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως Ζάβορδας διαρκεί επί τριήμερον, δηλαδή από τις 5 Αυγούστου, παραμονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, μέχρι και τις 7 Αυγούστου, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας τιμά τον Άγιο κτήτορα της Μονής.

Αν κάποιος θαρραλέος και φιλότιμος δάσκαλος έλεγε στους μαθητές του λίγα λόγια για τον Όσιο Νικάνορα και το μοναστήρι του, οι νέοι μας και οι νέες μας θα μάθαιναν ότι πολλοί κληρικοί και μοναχοί επί Τουρκοκρατίας κράτησαν όρθια την εθνική συνείδηση αποτρέποντας τους εξισλαμισμούς. Όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία εκείνη την εποχή χανόταν και για τον Ελληνισμό. Τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας. Παράδειγμα οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας, που μάς απασχολούν ακόμη και σήμερα μέσω της αλβανικής προπαγάνδας. Ήταν Χριστιανοί που εξισλαμίσθηκαν τον 17ο αιώνα, άλλοι εκουσίως, άλλοι βιαίως. Η αλλαγή του θρησκεύματος τούς οδήγησε γρήγορα και σε αλλαγή της εθνικής συνειδήσεως. Ενώ αντιθέτως πολλοί Καππαδόκες και Πόντιοι που αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά κράτησαν την ελληνικότητά τους μέσω της Ορθοδοξίας.

Στα μαύρα χρόνια της δουλείας η Ορθοδοξία ήταν η δύναμη που διετήρησε τον Ελληνισμό, γράφει ο αείμνηστος Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν. Αυτό βίωναν καθημερινά με το έργο τους Ορθόδοξοι μοναχοί όπως ο Όσιος Νικάνωρ, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Νεκτάριος Τέρπος και άλλοι γνωστοί ή άγνωστοι. Και μοναστήρια σαν αυτό της Ζάβορδας βοήθησαν όλους τους εθνικούς αγώνες για την Ελευθερία και την απομάκρυνση διαφόρων κατακτητών. Θα έπρεπε από κάποιο σχολικό βιβλίο να μαθαίνουν τα ελληνόπουλα την προσφορά της Μονής Ζάβορδας στην παιδεία και στους αγώνες του Έθνους.

Για τους ενδιαφερομένους αναφέρω ότι ο ιστορικός και θεολόγος Ζήσης Μπέλλος στη μεταπτυχιακή του εργασία για το Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ ασχολήθηκε με τα παλαιά και πολύτιμα βιβλία χειρόγραφα της Μονής Ζάβορδας. Σε μία σημείωση στο περιθώριο λειτουργικού βιβλίου του 18^ου αιώνος γίνεται αναφορά στην επίσκεψη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στη Μονή.

Ας προσευχηθούμε στον Όσιο Νικάνορα να μεσιτεύει υπέρ της εθνικής ελευθερίας και της πνευματικής καρποφορίας μας.

Άρθρο στην ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 7.8.2019

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 2 Αυγούστου οι Βούλγαροι και οι Σκοπιανοί γείτονές μας γιόρτασαν την εξέγερση του Ίλιντεν. Ας θυμηθούμε τα γεγονότα:

Στις 20 Ιουλίου 1903, ενώ η Μακεδονία βρισκόταν υπό οθωμανικό ζυγό, η Βουλγαρική εθνικιστική οργάνωση ΒΜΡΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) και η Βουλγαρική Σχισματική Εξαρχία υποκίνησαν μία ένοπλη εξέγερση Χριστιανικών πληθυσμών. Το φανερό σύνθημα ήταν «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες», αλλά το υποκρυπτόμενο αίτημα ήταν «Η Μακεδονία στους Βουλγάρους». Οι Βούλγαροι ένοπλοι έσπασαν τηλεγραφικούς στύλους, ξήλωσαν σιδηροδρομικές γραμμές και επιτέθηκαν στη τουρκική φρουρά του Κρουσόβου. Οι Τούρκοι στρατιώτες επέβαλαν σκληρά αντίποινα σε τρεις ελληνοβλαχικές κωμοπόλεις: Το Κρούσοβο, την Κλεισούρα και το Νυμφαίο, τις οποίες έκαψαν.

Τι σημαίνει Ίλιντεν; Στα βουλγαρικά σημαίνει «ημέρα του Ηλία», δηλαδή εορτή του Προφήτη Ηλία. Όντως η 20ή Ιουλίου για όλους τους Ορθοδόξους είναι η ημέρα τιμής προς τον Προφήτη Ηλία.

Τι αποτελέσματα είχε; Η Αθήνα αφυπνίσθηκε βλέποντας την καταστροφή βλαχοφώνων ελληνικών κωμοπόλεων και την επικίνδυνη δράση της βουλγαρικής ΒΜΡΟ. Άρχισε η συστηματική αποστολή αξιωματικών, δασκάλων και άλλων ενισχύσεων προς τον αγωνιζόμενο Ελληνισμό της υπόδουλης Μακεδονίας. Ο κίνδυνος ήταν η Μακεδονία να φύγει μεν από τον ζυγό των Οθωμανών, αλλά να καταστεί επαρχία της Μεγάλης Βουλγαρίας.

Μετείχαν και ελληνικής συνειδήσεως πληθυσμοί; Ναι, άλλοι από πίεση και φόβο, άλλοι πιστεύοντας ότι ήταν μία αντιτουρκική εξέγερση. Το ότι καθοδηγήθηκαν από τους Βουλγάρους δεν αλλοιώνει τη συνείδηση αυτών των πληθυσμών. Ο Άγγλος Πρόξενος στο Μοναστήρι, πρωτεύουσα τότε μιας Οθωμανικής Περιφέρειας και νυν Μπίτολα των Σκοπίων, ο Τζέημς Μακ Γκρέγκορ, καταγράφει σε εκθέσεις του ότι οι Έλληνες που συμμετείχαν είτε ελληνόφωνοι, είτε σλαβόφωνοι, είτε βλαχόφωνοι, διατήρησαν αλώβητη την ελληνική συνείδησή τους. (Κων. Βακαλόπουλος, Το Μακεδονικό Ζήτημα, έκδοση εφημερίδος ΤΑ ΝΕΑ, σελ 196).

Υπήρχε τότε «μακεδονικό έθνος»; Σαφώς όχι. Όλες οι αναφορές των δυτικών Προξένων από τη Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι, που περιγράφουν στις κυβερνήσεις τους το Ίλιντεν, μιλούν για Έλληνες, Βουλγάρους και Τούρκους, αλλά πουθενά για Μακεδόνες ως ξεχωριστό έθνος. Όπως είναι γνωστό το τεχνητό αυτό έθνος κατασκευάσθηκε το 1944 από τον κομμουνιστή δικτάτορα Τίτο της Γιουγκοσλαβίας.

Ποιο θεωρείται από τους Σκοπιανούς ως το δεύτερο Ίλιντεν; Η προαναφερθείσα τεχνητή εθνογένεση πανηγυρίσθηκε και ανακοινώθηκε από τον Τίτο στις 2 Αυγούστου το 1944 στη Μονή του Αγίου Προχόρου Πιτσίνσκι. Η ημερομηνία αντιστοιχεί με την 20ή Ιουλίου με το παλαιό ημερολόγιο. Τότε δόθηκε και το σύνθημα ότι η «Μακεδονία» του Βαρδάρη, με έδρα τα Σκόπια, πρέπει να ελευθερώσει τη «Μακεδονία του Αιγαίου» από την Ελλάδα και τη «Μακεδονία του Πιρίν» από τη Βουλγαρία.

Σήμερα οι Βούλγαροι θεωρούν την εξέγερση βουλγαρική και οι Σκοπιανοί «μακεδονική».

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 4.8.2019

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Μία από τις ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της Βουλής πρέπει να σχολιασθεί και να επαινεθεί ξεχωριστά. Πρόκειται για την αναφορά του στο 2021 και στην προετοιμασία της Ελληνικής Πολιτείας για τον εορτασμό των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Πιστεύω ότι η επέτειος αυτή είναι μία μεγάλη ευκαιρία για να μελετήσουμε σωστά την Ιστορία, να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος και να θυμηθούμε πώς επιβίωσε ο Ελληνισμός και πώς κατόρθωσε να ελευθερωθεί μετά από μακροχρόνια δουλεία.

«Με λογισμό και μ’ όνειρο», όπως έγραφε και ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός. Να αναλογισθούμε, να μάθουμε, να προβληματισθούμε, αλλά και συγχρόνως να θέσουμε ένα νέο όραμα, ένα νέο μεγάλο εθνικό στόχο. Από το 1453 μέχρι τη Μικρασιατική Τραγωδία του 1922, ο Ελληνισμός τρεφόταν πνευματικά και εξορμούσε προς τις πολεμικές και διπλωματικές μάχες με όραμα τη Μεγάλη Ιδέα. Ο στόχος ήταν να ελευθερωθούν όλα τα εδάφη, στα οποία οι Έλληνες αποτελούσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού. Το όραμα αυτό ωφέλησε το Έθνος μας, διότι αποτέλεσε δύναμη ελπίδας μέσα στην καταχνιά της Τουρκοκρατίας. Η Μεγάλη Ιδέα οδήγησε στο 1821 και στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους. Πρέπει να αναζητήσουμε ένα νέο εθνικό όραμα.

Εκτός από τη Μεγάλη Ιδέα το Έθνος στηρίχθηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στη θυσία των Νεομαρτύρων, στην αλληλεγγύη που καλλιέργησε ο θεσμός των κοινοτήτων, στην αγάπη του Έλληνα για τα γράμματα, στο αντιστασιακό πνεύμα των Κλεφτών και στον συνδυασμό πατριωτισμού και ιδιωτικής πρωτοβουλίας, που επέδειξαν οι έμποροι και οι ναυτικοί.

Η επέτειος των 200 χρόνων θα είναι μία ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε ότι το 1821 υπήρξε το αποτέλεσμα των δημιουργικών συνθέσεων, οι οποίες είναι αναγκαίες και σήμερα. Η προετοιμασία του Αγώνος στηρίχθηκε στις παραδόσεις της Ορθοδοξίας, στην πεποίθηση για τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού και στην επιλεκτική αξιοποίηση ορισμένων στοιχείων του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Κάνει λάθος όποιος αγνοεί τις επιδράσεις του Διαφωτισμού στα κείμενα του Ρήγα Βελεστινλή και στα πρώτα Συντάγματα της Ελληνικής Επαναστάσεως. Λάθος, όμως, κάνει και όποιος προσπαθεί να μάς πείσει ότι ο Κολοκοτρώνης, ο Μακρυγιάννης, ο Κανάρης, ο Καρατάσος και οι άλλοι αγωνιστές είχαν κάτω από το προσκέφαλό τους τα βιβλία του Βολταίρου και του Ντιντερό.

Ο εορτασμός, λοιπόν, των 200 ετών από την Εθνεγερσία θα έχει ουσιαστικά αποτελέσματα αν βοηθήσει τους νέους και τις νέες μας να κατανοήσουν την αξία των συνθέσεων ώστε να προχωρήσουν σήμερα σε ανάλογα εγχειρήματα, με επίγνωση των συγχρόνων αναγκών.

Ο πρώτος Κυβερνήτης, ο Ιωάννης Καποδίστριας, συνομιλούσε επιτυχώς με τις ξένες κυβερνήσεις και ταυτοχρόνως είχε πάντα δίπλα του την εικόνα της Παναγίας!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 28.7.2019

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

9 Ιουλίου 1821. Η σφαγή του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και εκατοντάδων κληρικών και λαϊκών από τους Οθωμανούς στη Λευκωσία. 15 Ιουλίου 1974. Το εγκληματικό πραξικόπημα στην Κύπρο. 20 Ιουλίου 1974. Η εισβολή του Τουρκικού Αττίλα. Ήταν Σάββατο τότε όπως και φέτος. Την ώρα που το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου υπενθύμιζε την εορτή του Προφήτη Ηλία έπεφταν οι πρώτοι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές.

Πέρασε πολλά δεινά η Κύπρος στην πολυτάραχη ιστορία της, αλλά κράτησε την ελληνική ψυχή της. Από τότε που οι Αχαιοί κατέφθασαν στα χαμογελαστά ακρογιάλια της μέχρι σήμερα ένα δραστήριο και μαχητικό κομμάτι του Ελληνισμού ζει και προοδεύει στη Μεγαλόνησο της Ανατολικής Μεσογείου. Και από τότε που οι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας έφεραν στο νησί τη διδασκαλία του Ευαγγελίου η Ορθοδοξία αναζωγόνησε πνευματικά τους Κυπρίους και συνδέθηκε άρρηκτα με την ταυτότητά τους.

Θαυμάζω τον Ελληνισμό της Κύπρου, διότι στάθηκε όρθιος απέναντι σε δυνατούς ανέμους και καταιγίδες. Θαυμάζω τους Έλληνες Κυπρίους, διότι παρά τις πολλαπλές εισβολές και κατακτήσεις διαφύλαξαν την Ορθόδοξη Πίστη και την ελληνική γλώσσα. Τους θαυμάζω, διότι λίγα χρόνια μετά την εισβολή του 1974 επούλωσαν τις περισσότερες πληγές και παρουσίασαν ένα οικονομικό θαύμα. Μάς εντυπωσίασαν και πολύ προσφάτως όταν ξεπέρασαν μέσα σε λίγα χρόνια την οικονομική κρίση.

Η ελληνική και ορθόδοξη παρουσία στην Κύπρο αποτελεί πηγή εμπνεύσεως για τους ποιητές. Ο Κύπριος Βασίλης Μιχαηλίδης, που έζησε στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20ού αιώνος, κατέγραψε στην τοπική διάλεκτο, την τόσο κοντινή στα Αρχαία Ελληνικά, τον διάλογο του Εθνομάρτυρος Αρχιεπισκόπου Κυπριανού με τον Κιουτσούκ Μεχμέτ:

«Η Ρωμηοσύνη εν φυλή συνόκαιρη του κόσμου

Κανένας δεν εβρέθηκε για να την ιξηλείψη

Κανένας γιατί σκέπει την που τάψη ο Θεός μου.

Η Ρωμηοσύνη εν να χαθεί όντας ο κόσμος λείψη»!

Δηλαδή: Ο Ορθόδοξος Ελληνισμός δεν πρόκειται να εξαφανισθεί υπό την πίεση των κατακτητών, αλλά θα επιβιώνει μέχρι τη συντέλεια του κόσμου, διότι τον προστατεύει από ψηλά ο Θεός! Μήνυμα αντιστάσεως και ελπίδας.

Ο Γεώργιος Σεφέρης, διπλωμάτης και Νομπελίστας ποιητής μας, επισκέφθηκε το 1953 την Κύπρο, δύο χρόνια πριν ξεσπάσει ο Αγώνας του Κυπριακού Ελληνισμού για την Αυτοδιάθεση. Τα Κυπριακά ποιήματά του δείχνουν πόσο εντυπωσιάσθηκε από τις αρχαίες ελληνικές ρίζες και από την Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση των Κυπρίων. Τον εμπνέει ο Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος που έγραψε σπουδαία θεολογικά και ιστορικά κείμενα στο τέλος του 12^ου και στις αρχές του 13^ου αιώνος. Γράφει ότι από την Κύπρο η Ελλάδα φαίνεται πιο πλατειά. Υπογραμμίζει ότι πρέπει να γνωρίσουμε καλύτερα και να στηρίξουμε τον εκτός Ελλάδος Ελληνισμό:

«Φωνή Κυρίου ἐπί τῶν ὑδάτων. Νῆσός τις ἔστι»! (Σαλαμίνα της Κύπρος).

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 22.7.2019