Άρθρα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η πρόσφατη απόπειρα αποδομήσεως της προσωπικότητος και του έργου του Ιωάννου Καποδίστρια με οδήγησε να ξαναδιαβάσω τις απόψεις που εξέφρασαν για τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδος διακεκριμένοι αντίπαλοι και επικριτές του. Εκεί, λοιπόν, βλέπουμε ότι όλοι παραδεχονται την αγνή αγάπη του για την Ελλάδα. Ομολογούν μάλιστα ότι χρησιμοποίησε τη θέση του ως υπουργού εξωτερικών της Ρωσίας κυρίως για να εξυπηρετήσει τον μοναδικό εθνικό στόχο του: Την απελευθέρωση των Ελλήνων από τον τουρκικό ζυγό.

Ο Χένρυ Κίσσιγκερ (Kissinger), πρώην υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ και αντιπαθής στον Ελληνισμό λόγω Κυπριακού, στη διδακτορική διατριβή του μελετά τη σύγκρουση του Αυστριακού Καγκελλαρίου Μέττερνιχ και του Καποδίστρια- τότε συμβούλου του Τσάρου Αλεξάνδρου- για θέματα που αφορούσαν την ευρωπαϊκή διπλωματία μετά την ήττα του Ναπολέοντος. Ο ίδιος ο Μέττερνιχ παραδέχεται ότι: «Ο Καποδίστριας θέλει με τη βοήθεια της Ρωσίας να τελειώσει το ελληνικό ζήτημα, αλλά όχι … σύμφωνα με τις επιδιώξεις της Ρωσίας». (Χ. Κίσσιγκερ, Ένας αποκατεστημένος κόσμος, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2003, σελ. 527).

Ο Σπυρίδων Τρικούπης, αν και άσκησε αυστηρή κριτική στο έργο του Καποδίστρια, έγραψε στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως: « Ουδενός Έλληνος η καρδία ήτο ελληνικωτέρα. – υπέρ της Ελλάδος μετήλθεν την ρωσικήν επιρροήν και ουχί υπέρ της Ρωσίας την ελληνική Αρχήν του» (Τόμος Δ, σελ. 276).

Ο Ντάγκλας Ντέικιν (Douglas Dakin), Βρετανός ιστορικός που ειδικεύθηκε στην Ελληνική Ιστορία, έγραψε το βιβλίο: Ο Αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία 1821-1833, το οποίο εξεδόθη στα ελληνικά από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) το 1983. Εκεί ο συγγραφεύς δείχνει αρνητική στάση προς το έργο του Καποδίστρια στην Ελλάδα (1828- 1831), αλλά και αυτός ομολογεί ότι: «Σε καμία στιγμή της σταδιοδρομίας του δεν θυσίασε εσκεμμένα τα ελληνικά συμφέροντα χάριν των ρωσικών ή για την προσωπική του άνεση και γαλήνη» (σελ. 377). Ο Ντέικιν καταγράφει ότι η προσήλωση του Καποδίστρια στο καθήκον και στην Εκκλησία τον έκανε δημοφιλή στις μάζες, αλλά ο ίδιος δημιούργησε εχθρούς ανάμεσα στις ηγετικές προσωπικότητες του τόπου.

Όταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος έπεισε το 1825 πολλούς Έλληνες αγωνιστές να υπογράψουν την «Πράξη υποταγής», δηλαδή μονομερούς υποτέλειας στην Αγγλία, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Νικηταράς και άλλοι έστειλαν στη Γενεύη, όπου διέμενε ο Καποδίστριας, ένα αντίστοιχο κείμενο που εξέφραζε την «Πράξη υποταγής» στη Ρωσία. Ο Ντέικιν γράφει ότι «ο Καποδίστριας κάθε άλλο παρά έδωσε τις ευλογίες του. Αν η «Πράξη υποταγής» στην Αγγλία τού είχε προξενήσει αποστροφή, η έκκληση στη Ρωσία δεν τού προκαλούσε καν περιφρόνηση» (σελ. 210).

Τον αγνό πατριώτη Ιωάννη Καποδίστρια αξίζει να προβάλουμε ως πρότυπο στους νέους.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 14.6.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Βλέπω ότι κάποιοι ενοχλούνται από τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο (1815-1891). Ο εθνικός μας ιστορικός κατηγορείται ότι αποκατέστησε το Βυζάντιο και «ενέπλεξε την Ιστορία στα γρανάζια της εθνικής ιδεολογίας». Κι όμως, όποιος διαβάσει τα κείμενα των ανθρώπων που προετοίμασαν το 1821 και αυτών που πρωταγωνίστησαν στην Ελληνική Επανάσταση, θα διαπιστώσει ότι το Βυζάντιο/Ρωμανία ήταν καταγεγραμμένο στην εθνική μνήμη όλων των Ελλήνων, λαϊκών και κληρικών, αγραμμάτων και λογίων, από το 1453 μέχρι και το 1821, αλλά και αργότερα.

Οι γιαγιάδες και οι μανάδες που εμψύχωναν τα ελληνόπουλα στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας με τον θρύλο του Μαρμαρωμένου Βασιλιά είχαν επηρεασθεί από τον Κ. Παπαρρηγόπουλο; Χρονικώς αδύνατον! Απλώς εξέφραζαν τους μύχιους πόθους ενός λαού.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, όταν είπε στον Άγγλο Πλοίαρχο Χάμιλτον ότι δεν δέχεται να συνθηκολογήσει με τους Τούρκους, διότι «ο βασιλέας μας συνθήκη δεν έκαμε», μιλούσε ως συνεχιστής των αγώνων του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Είχε διαβάσει Παπαρρηγόπουλο; Όχι βέβαια. Αλλά έλεγε αυτό που υπήρχε μέσα στην καρδιά των αγωνιζομένων. Πίστευαν στη Μεγάλη Ιδέα, πίστευαν ότι είναι συνεχιστές του Βυζαντίου.

Όταν ο Δυτικομακεδών πολεμιστής και συγγραφεύς Νικόλαος Κασομούλης έγραψε στην Εισαγωγή των Στρατιωτικών Ενθυμημάτων του ότι «μετά την πτώσιν του Βασιλείου μας» η Εκκλησία διαφύλαξε τη γλώσσα και την εθνική ταυτότητα, χαρακτήριζε το Βυζάντιο ως βασίλειό μας, ημών των Ελλήνων. Το αισθανόταν δικό του, όπως και οι υπόλοιποι Έλληνες. Δεν χρειάσθηκε να τους το επιβάλει κάποιος ούτε ενεπλάκησαν σε … μυστηριώδη γρανάζια. Την εθνική ιδεολογία την έμαθαν από την οικογένεια, την Εκκλησία, το φανερό ή κρυφό σχολειό. Ήταν ο σκοπός της ζωής τους.

Αλλά και ο Γεώργιος Γαζής, γραμματικός του Γ. Καραϊσκάκη, γράφει για την ιδέα που ξεσήκωνε τους Έλληνες: «Στις ψυχές των απλών Χριστιανών που ήταν υποτελείς στο κράτος της Τουρκίας ….διαφυλασσόταν η ιδέα και η ελπίδα της απελευθέρωσης και ανάκτησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με το όνομα «Ρωμαίικον». Το Βυζάντιο ήταν γραμμένο, λοιπόν, στις ψυχές των Χριστιανών και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος κατέγραψε αυτό το γεγονός ως συνειδητός ιστορικός.

Και στις ψυχές των Ελλήνων του 20ού αιώνος ήταν εδραιωμένο το Βυζάντιο/Ρωμανία. Ο Γιώργος Σεφέρης διηγείται ότι στις 6 Απριλίου 1941, όταν ο στρατός του Χίτλερ επετέθη στην Ελλάδα, το πλήθος στην οδό Σταδίου αυθόρμητα έψαλε τον βυζαντινό ύμνο: Τη Υπερμάχω! Κι ας μην είχαν διαβάσει Παπαρρηγόπουλο.

Σοφή η διαπίστωση του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου: «Το Ελληνικόν Έθνος δεν διεσώθη … ειμή (παρά μόνον) διά της μετά του Χριστιανισμού συμμαχίας». Δηλαδή η Ορθόδοξη Εκκλησία διέσωσε τον Ελληνισμό στα δύσκολα χρόνια. Ο Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους απέδειξε ότι η Ορθοδοξία είναι θεμελιώδες στοιχείο της ταυτότητάς μας.

Άρθρο στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Σάββατο – Κυριακή 6-7.6.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ως απάντηση στους ανιστόρητους που ασεβούν στη μνήμη του ήρωος Γεωργίου Καραϊσκάκη παραθέτω ένα απόσπασμα από σχετική ομιλία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην Παλαιά Βουλή στις 25.4.2007.

“Τί λαός εἴμαστε; Πῶς δικαιολογοῦνται οἱ ἐξάρσεις μας καί μαζί καί οἱ χαμέρπειές μας; Πῶς ἑνωμένοι κάνουμε θαύματα καί διῃρημένοι ἀλληλοφαγωνόμαστε; Τελικά εἴμαστε ἕνας λαός μεγάλων ἀντιθέσεων πού μᾶς ὁδηγοῦν ἀπό τό μεγαλεῖο στήν εὐτέλεια. Κι αὐτό ἀπό τῶν ἀρχαίων χρόνων μέχρι καί σήμερα. Δέν ἀντέχουμε εὔκολα τούς ἄξιους, δέν ἀναγνωρίζουμε ὅσο ζοῦν τούς χαρισματικούς, δέν παραδεχόμαστε τήν ὑστέρησή μας. Ἀντί νά παραδειγματιζόμαστε ἀπό τούς καλύτερούς μας, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια νά τούς κατεβάσουμε στό ἐπίπεδό μας. Διψᾶμε γιά δικαιοσύνη πρός χάριν μας, ἀλλά μετερχόμαστε τήν ἀδικία σέ βάρος τῶν ἄλλων. Μιλᾶμε γιά τήν ἐλευθερία μας, ἀλλά τήν ἀρνούμεθα στούς ἄλλους, πού τούς θέλουμε ὑποταγμένους σέ μᾶς. Πλέκουμε ὕμνους στήν ἀρετή γενικά, ἀλλά ἐμεῖς ἐφαρμόζουμε στή ζωή μας τίς προστακτικές τῆς κακίας.

Πόσες φορές δέν στήσαμε οἱ Ἕλληνες τόν χορό τῆς Ἀνάστασής μας; Πόσες φορές δέν νοιώσαμε τό ρῖγος ἀπό τίς θυσίες πού χρειάσθηκε νά καταβληθοῦν γιά νἄλθει τῆς λευτεριᾶς τό ἀγέρι νά δροσίσει τίς ψυχές μας; Ἀλλά καί πόσες φορές δέν αἰσθανθήκαμε τή φαγωμάρα νά κατατρώγει τά κλέη μας; Καί νά φέρνει πάνω στήν εὐτυχία μας τή δυστυχία τῆς διχόνοιας καί τῆς καταστροφῆς; Τό σκηνικό αὐτό τό ζοῦμε καί σήμερα, τηρουμένων τῶν βέβαια τῶν ἀναλογιῶν. Εἶναι ὅμως ντροπή νά ἀκυρώνουμε τά θεσπέσιά μας μέ τά ἀνόσιά μας. Εἶναι κρῖμα νά γκρεμίζουμε ὅ,τι μέ κόπο ὑψώσαμε. Τό χρέος μας εἶναι κοινό. Ὅλοι μαζί νά κρατήσουμε ἀναμμένη τή δάδα τῆς ἀξιοκρατίας, τῆς δικαιοσύνης, τῆς φιλοπατρίας, τῆς ἀδαμάντινης ἀρετῆς.

Ἡ σημερινή ἐκδήλωση τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γίνεται γιά ν᾿ ἀνάψουμε ἕνα κερί εὐγνωμοσύνης στή μνήμη τοῦ παλληκαριοῦ πού γεννήθηκε τό 1782 στό Μαυρομάτι τῆς Καρδίτσας, γυιός τοῦ Καπετάν Δημήτρη Καραΐσκου, πού ὠνομάσθηκε χαϊδευτικά Καραϊσκάκης ἐπειδή ἦταν μικρόσωμος καί μικροκαμωμένος. Ὅσο ὅμως μπόϊ τοῦ ἔλειπε τόσο λεοντόκαρδος ἦταν. Καί τόσο ἐλεύθερος γι᾿ αὐτό δέν ἔσκυβε τό κεφάλι στούς ἐκλαμπρότατους, οὔτε βέβαια στόν Φαναριώτη Μαυροκορδᾶτο πού τό σκωπτικό στόμα τοῦ Καραϊσκάκη τόν ἀποκαλοῦσε ἄλλοτε «τεσσαρομάτη» ἐπειδή φοροῦσε γυαλιά, καί ἄλλοτε «καλαμαρά» ἤ καί «τζογλάνι τοῦ Ρείτζ ἀφέντη».

Καί ταυτόχρονα γιά νά κάνουμε ὁ καθένας τήν αὐτοκριτική μας. Καί νά δοῦμε πόσο ἀπέχουμε ἀπό τήν Ἰθάκη τῶν ἀναστεναγμῶν καί τῶν ὁραματισμῶν μας. Γιά μιά κοινωνία δίκαιη. Γιά μιά Πατρίδα ἐλεύθερη. Γιά ἕνα κόσμο εἰρηνικό. Κάτω ἀπό τό βλέμμα τοῦ Θεοῦ τοῦ πολυεύσπλαχνου, πού ἡ ἀγνόησή Του μόνον κακά θά φέρει στήν ἀνθρωπότητα”.

Ο νικητής της μάχης της Αράχωβας, γεννημένος σε χωριό της Καρδίτσας, με καταγωγή από χωριό της Άρτας, σκοτώθηκε κατά την πολιορκία των Αθηνών. Το βόλι τον βρήκε στο Νέο Φάληρο την ημέρα της ονομαστικής εορτής του, στις 23 Απριλίου 1827.

Αιωνία η μνήμη του!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 31.5.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο μήνας Μάϊος είναι γεμάτος από μνήμες Βυζαντίου και Κωνσταντινουπόλεως. Στις 11 του μηνός γιορτάζουμε την ίδρυση της Κωνσταντίνου Πόλεως το 330 από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Στις 21 του ιδίου μηνός γιορτάζει ο ιδρυτής Άγιος και η μητέρα του, η Αγία Ελένη. Στις 29 τιμούμε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τους πεσόντες κατά την Άλωση της Πόλης, της Βασιλεύουσας, το 1453.

Τι σημαίνει για εμάς σήμερα το Βυζάντιο; Μερικοί το θεωρούν σαν κάτι μακρινό, κι όμως είναι πολύ κοντά μας. Είναι μέσα στη ζωή μας, στον πολιτισμό μας, στην ταυτότητά μας, στις συνήθειές μας. Ας θυμηθούμε ορισμένες ενδιαφέρουσες πτυχές.

1. Η Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρεί τη βυζαντινή παράδοση, η οποία «μένουσα εν εαυτή τα πάντα καινίζει». Η Θεία Λειτουργία, η υμνογραφία, η βυζαντινή μουσική, η βυζαντινή αγιογραφία, ο βυζαντινός ρυθμός των ναών, αυτά και πολλά άλλα καθιστούν το Βυζάντιο κομμάτι της ζωής μας.

2. Ολόκληρες πόλεις και μοναστικές κοινότητες αποτελούν σήμερα βυζαντινά μουσεία που θυμίζουν την τέχνη, την παράδοση, τις πεποιθήσεις και τον συνδυασμό Χριστιανικής πίστης και ελληνικού πολιτισμού που επέτυχε η 1100 ετών Αυτοκρατορία. Ο Άθως, το Σινά, η Θεσσαλονίκη, η Καστοριά, το Διδυμότειχο, η Άρτα αποδεικνύουν του λόγου το ασφαλές. Πηγαίνεις στο Άγιον Όρος και ακούς να μνημονεύονται καθημερινά ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Αλέξιος Κομνηνός και άλλοι κτίτορες των μονών.

3. Η αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης-Κωνσταντινουπόλεως είχε το κρατικό όνομα Ρωμανία. Ο όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία καθιερώθηκε τον 16^ο αιώνα από τον Γερμανό ιστορικό Ιερώνυμο Βολφ. Εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης οι Αυτοκράτορες έδιναν τίτλους και επαίνους «δια τους κόπους ους εμόχθησας υπέρ Ρωμανίας». Ρωμαίοι ήσαν οι υπήκοοι, αλλά δεν έπαυαν να έχουν και επί μέρους εθνικές ταυτότητες (Έλληνες, Αρμένιοι, Σέρβοι, κ.ά). Από τη Ρωμανία και τους Ρωμαίους υπηκόους της προέρχεται ο όρος Ρωμηός (ή Ρωμιός) που χαρακτηρίζει από το 1453 μέχρι και σήμερα τη σύνθεση Ορθοδοξίας και Ελληνισμού. Γι’αυτό και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Μέσης Ανατολής αποκαλούνται Ρουμ Ορτοντόξ και αναζητούν τις ρίζες τους στο Βυζάντιο.

4. Μέχρι το 1946 το βυζαντινό Δίκαιο ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των Ελλήνων. Οι Εθνικές Συνελεύσεις της Ελληνικής Επαναστάσεως αποφάσισαν να επαναφέρουν ως Αστικό Δίκαιο τους «Νόμους των Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων», δηλαδή των Βυζαντινών και συγκεκριμένα την κωδικοποίηση που έκανε τον 14^ο αιώνα ο Θεσσαλονικεύς Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος. Εφαρμόσθηκε στη νεώτερη Ελλάδα μέχρι το 1946, όταν εισήχθη ο Αστικός Κώδικας.

5. Στο βιβλίο της «Πόσο ελληνικό είναι το Βυζάντιο- Πόσο Βυζαντινοί είναι οι Νεοέλληνες» η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ αναφέρεται στην επίδραση του Βυζαντίου στη λογοτεχνία και την τέχνη των Νεοελλήνων. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης ζητά από τον Π. Ζωγράφο να απεικονίσει, μαζί με τις μάχες του 1821, και την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Ο Σεφέρης, ο Καραγάτσης, ο Μαρκοράς, ο Ίων Δραγούμης, αλλά και ο Γάλλος διανοούμενος Αντρέ Μαλρώ αντλούν έμπνευση από τη βυζαντινή ιστορία. Προσθέτω και εγώ τον Δωδεκάλογο του Γύφτου και τη Φλογέρα του Βασιλιά, τα δύο επικά ποιήματα του Κωστή Παλαμά, καθώς και τα παιδικά βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα για τον «Καιρό του Βουλγαροκτόνου». Επίσης το μεταφρασμένο στα ελληνικά μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο για τον Μπαουντολίνο, τον Ιταλό Σταυροφόρο του 1204, ο οποίος γοητεύθηκε από την κλασική ελληνική παιδεία του Βυζαντινού Νικήτα Χωνιάτη κ.ά.

6. Θρύλοι, παροιμίες και συνηθισμένες εκφράσεις έχουν ενταχθεί στη συλλογική μνήμη και στο λεξιλόγιό μας χωρίς ίσως να συνειδητοποιούμε τη βυζαντινή προέλευσή τους. Οι γιαγιάδες μιλούν στα εγγόνια για τον μαρμαρωμένο Βασιλιά, ο Έλληνας θεωρεί αποφράδα ημέρα την Τρίτη και αποφεύγει να ξεκινά εργασίες ή να υπογράφει συμβόλαια, διότι Τρίτη ήταν η ημέρα της Αλώσεως. Οι φράσεις «έφαγε τον περίδρομο», «έμεινε στα κρύα του λουτρού» και πολλές άλλες έρχονται κατ’ ευθείαν από τους Βυζαντινούς προγόνους μας. Το φλουρί Κωνσταντινάτο, είτε το φοράμε στο λαιμό είτε το χρησιμοποιούμε ως έκφραση, αναφέρεται στο βυζαντινό νόμισμα με την παράσταση του Αγίου Κωνσταντίνου.

7. Ο αείμνηστος Βασίλειος Τατάκης παρατήρησε ότι το Βυζάντιο είναι επίκαιρο, διότι είναι το πρώτο πραγματικά ευρωπαϊκό κράτος. Με βάση τους ορισμούς του Πωλ Βαλερύ, του Τόμας Έλιοτ και πολλών άλλων, τα τρία θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι: Η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, το Ρωμαϊκό (ή βυζαντινορωμαϊκό) Δίκαιο και η Χριστιανική Διδασκαλία. Για πρώτη φορά τα τρία αυτά στοιχεία μαζί απαντώνται στο Βυζάντιο/ Ρωμανία, όπου το θεμέλιο της παιδείας ήσαν τα Ομηρικά έπη και όπου το Ρωμαϊκό Δίκαιο εκχριστιανίσθηκε και κωδικοποιήθηκε.

8. Η κληρονομιά των Θεσσαλονικέων Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, Φωτιστών των Σλάβων, είναι εμφανής στο αλφάβητο εκατοντάδων εκατομμυρίων Ρώσων, Ουκρανών, Σέρβων, Βουλγάρων και άλλων. Ο Κωνσταντίνος-Κύριλλος, φιλόσοφος και ιεραπόστολος του 9^ου αιώνος μ.Χ., έδωσε το όνομά του στο βυζαντινό αλφάβητο που χρησιμοποιούν σήμερα – με κάποιες τροποποιήσεις και προσθήκες – οι λαοί της Ανατολικής Ευρώπης.

9. Ο δικέφαλος αετός ήταν το έμβλημα των βυζαντινών αυτοκρατόρων μετά την ανάκτηση της Βασιλεύουσας το 1261 και τη νίκη των Ελλήνων της Νίκαιας επί των Σταυροφόρων. Σήμερα τον βλέπουμε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά και στους Ορθοδόξους Ναούς της Ελλάδος και της Κύπρου, είτε ως σημαία είτε ως διακοσμητικό σύμβολο. Τον βρίσκουμε επίσης στις σημαίες και στα εθνικά σύμβολα των Σέρβων, των Μαυροβουνίων, των Αλβανών και άλλων λαών που επηρεάσθηκαν από τον βυζαντινό πολιτισμό. Πρόκειται για τον αετό, ο οποίος κοιτά και προς την Ανατολή και προς τη Δύση.

10. Τώρα που ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε τα 200 έτη από την Ελληνική Επνάσταση του 1821, είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι οι αγωνιστές είχαν την Κωνσταντινούπολη και τη βυζαντινή ιδέα στην καρδιά τους. Η Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή η ελπίδα για απελευθέρωση της Πόλης, κράτησε όρθιο το Γένος επί 400 χρόνια. Ο Θ. Κολοκοτρώνης μιλώντας στον Άγγλο Ναύαρχο Χάμιλτον δηλώνει ότι συνεχίζει τους αγώνες του Αυτοκράτορα που δεν συνθηκολόγησε (δηλ. του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου). Και οι Επτανήσιοι όταν συντάσσουν το Σύνταγμα της Πολιτείας των Ιονίων Νήσων, το ονομάζουν «Βυζαντινόν».

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σπουδαίος ιστορικός του Νέου Ελληνισμού Απόστολος Βακαλόπουλος εντοπίζει τα πρώτα στοιχεία της Μεγάλης Ιδέας στην επιστολή του Αγίου της Εκκλησίας μας και Αυτοκράτορος Ιωάννου Γ΄ Δούκα Βατάτζη προς τον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ (1237). Στο κείμενο αυτό ο εκ Διδυμοτείχου Αυτοκράτωρ της Νικαίας δηλώνει ότι είναι απόγονος των Αρχαίων Ελλήνων και ότι οι Έλληνες δεν θα παύσουν να πολεμούν μέχρι να απελευθερώσουν την Κωνσταντινούπολη που τότε κατείχαν οι Φράγκοι της Δ΄ Σταυροφορίας.

Ας μην περιφρονούμε το Βυζάντιο. Ας ξαναμελετήσουμε τον «ένδοξο βυζαντινισμό μας», όπως θα έλεγε και ο Καβάφης.

Άρθρο στο huffingtonpost.gr – 29.5.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η προσπάθεια να αποδομηθεί η προσωπικότητα και το έργο του πρώτου Κυβερνήτη (1828-1831) Ιωάννη Καποδίστρια δεν έληξε. Θα συνεχισθεί εν όψει των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Ποιοι έχουν λόγους να ενοχλούνται από την πανεθνική – μέχρι σήμερα- αποδοχή του μεγάλου διπλωμάτη και πολιτικού;

Πρώτον. Ο Καποδίστριας ήταν ευλαβής και συνειδητός Χριστιανός Ορθόδοξος. Αποστομώνει με τα κείμενά του τους οπαδούς του ουδετερόθρησκου κράτους. Αποδεχόταν ότι θεμέλιο της ταυτότητας του Νέου Ελληνισμού είναι η Ορθοδοξία. Τα κείμενά του διαψεύδουν εκείνους που υποστηρίζουν ότι η Ελληνική Επανάσταση ήταν γνήσιο αντίγραφο της Γαλλικής Επαναστάσεως του 1789. Οι Γάλλοι επαναστάτες- για δικούς τους λόγους- εστράφησαν κατά του Ρωμαιοκαθολικού Κλήρου και κατήργησαν επί 10 χρόνια το Χριστιανικό Ημερολόγιο. Ο Καποδίστριας με την προσωπικότητά του, το έργο του, ακόμη και με την ώρα της δολοφονίας του (το πρωί καθώς πήγαινε στην εκκλησία) αποδεικνύει ότι το 1821 ήταν αποτέλεσμα της Ορθόδοξης Πίστης των Ελλήνων και της θυσίας των Νεομαρτύρων.

Έγραφε χαρακτηριστικά ο Καποδίστριας σε επιστολή του: «…Επομένως οι Έλληνες, οι οποίοι ουδέποτε εγκατέλειψαν την γενέτειράν των και τα όπλα των και είνε εκείνοι που διετήρησαν εις όλην των τη αγνότητα τα αρχαία έθιμα και προ πάντων την αγνήν, την χριστιανικήν των πίστιν, αποτελούν την μάζαν ενός λαού τόσο δυστυχούς, όσον και θαυμασίου, ο οποίος περιεφρόνησε ωσαύτως τους κινδύνους εκ της πολιτικής των ξένων, και της ανά πάσαν στιγμήν κολοσσιαίας ισχύος των Τούρκων.

,,,Εις την Εκκλησίαν των και δια της Εκκλησίας δεν έπαυσαν να αποτελούν ξεχωριστήν εθνότητα, από της εποχής της υπερισχύσεως των Τούρκων. Δια της Εκκλησίας των, λοιπόν, και πάλιν θα σωθούν και θα το επιτύχουν ικετεύοντες εκ βάθους καρδίας τον μόνον ηγεμόνα του κόσμου, ο οποίος είναι προστάτης των.

Γενεύη, 1/13 Δεκεμβρίου 1825»

Δεύτερον. Ο Καποδίστριας ήταν οπαδος της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και όχι της μονομερούς υποτέλειας σε μία Δύναμη. Ήταν το αντίπαλον δέος του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου, ο οποίος πρότεινε στο επαναστατημένο Έθνος να γίνει με τη θέλησή του προτεκτοράτο της Αγγλίας. Ο Καποδίστριας υπήρξε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, αλλά ουδέποτε πρότεινε μονομερή υποτέλεια στα ρωσικά συμφέροντα.

Τρίτον. Ο Ιωάννης Καποδίστριας τόνιζε πάντα στους ξένους διπλωμάτες ότι τα αρχικά σύνορα της Ελλάδος (Αμβρακικός- Παγασητικός) δεν ήσαν δίκαια. Η Ελλάς, έγραφε, έπρεπε να περιλάβει όλες τις περιοχές που εξεγέρθηκαν και έχυσαν το αίμα τους, άρα και τις Κυδωνίες Μικράς Ασίας, την Κύπρο, τη Χίο, την Κρήτη κ.α. Ειδικά για την Κύπρο είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της καταγωγής της μητέρας του.

Ο Καποδίστριας ενοχλεί κάποιους, διότι θυμίζει τα ελληνορθόδοξα ιδανικά του Αγώνα και τα εθνολογικά όρια του Ελληνισμού.

Άρθρο στην  ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 24.5.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η επέτειος των 200 ετών από τη Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση πρέπει να αποτελέσει μία μεγάλη ευκαιρία για εθνική ενότητα. Δεν πρόκειται να προκύψει κανένα όφελος αν διχασθούμε μεταξύ μας με βάση αμφιλεγόμενες ερμηνείες των γεγονότων και με την προσπάθεια ορισμένων να αμαυρώσουν τους ήρωες και τους πρωταγωνιστές. Εάν συνεχισθεί αυτή η ατυχής απόπειρα αποδομήσεως της προσωπικότητος του Καποδίστρια, του Μακρυγιάννη, του Κολοκοτρώνη κ.ά ποιος θα βγεί κερδισμένος; Πάντως όχι η Ελλάς. Και ο μεγάλος χαμένος θα είναι η νεολαία μας, η οποία διψά για πρότυπα και για μηνύματα εθνικής αυτοπεποίθησης.

Είναι γνωστό ότι τις Επαναστάσεις δεν τις κάνουν άγιοι και αναμάρτητοι. Όλοι οι πρωτεργάτες του Αγώνος, κληρικοί, λαϊκοί, οπλαρχηγοί, πρόκριτοι, ναυτικοί, διανοούμενοι, είχαν ελαττώματα. Οι εγωισμοί και οι τοπικισμοί οδήγησαν σε δύο εμφυλίους πολέμους στη διάρκεια της Επαναστάσεως. Καλό είναι να θυμόμαστε την ποιητική προτροπή του Διονυσίου Σολωμού να αποφεύγουμε τη διχόνοια «που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή». Να μαθαίνουμε από τα λάθη των προγόνων μας για να μην τα επαναλάβουμε.

Εκείνο που αξίζει περισσότερο είναι να δούμε αυτά που τούς ένωναν, όχι αυτά που τούς χώριζαν. Ναι, παρά τις επί μέρους διαφωνίες τους όλοι αυτοί οι άνθρωποι με τις διαφορετικές μορφωτικές και κοινωνικές καταβολές συνέπιπταν σε δύο σημεία. Πρώτον, ότι οι Έλληνες του 1821 συνέχιζαν τους αγώνες του διαχρονικού Ελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι τα νεώτερα χρόνια. Και δεύτερον, ότι αγωνίζονταν για μία Ελλάδα Ορθόδοξη Χριστιανική και ελεύθερη, υπό την ευλογία των ιερωμένων.

Τα δύο αυτά στοιχεία, Ελληνική Διάρκεια και Ορθόδοξη Πίστη και Παράδοση, συνένωναν και συγκλόνιζαν τους Έλληνες του 1821. Για αυτά τα ιδανικά μπόρεσαν – όσο μπόρεσαν – να ξεπεράσουν αδυναμίες, ελαττώματα και διαφωνίες και να επιτύχουν σημαντικές πολεμικές νίκες, οι οποίες εντυπωσίασαν τις Μεγάλες Δυνάμεις. Το Ναυαρίνο του 1827 δεν είναι απόρροια της καλοσύνης των Άγγλων, Γάλλων και Ρώσων, Είναι συνέπεια των επιτυχιών των Ελλήνων κατά τα δύο πρώτα έτη της Επαναστάσεως.

Αυτά τα δύο στοιχεία της κοινής ιδεολογίας όλων των επαναστατών αξίζει να μεταδώσουμε στα παιδιά μας. Από αυτά να ξεκινήσουμε για να δούμε με αισιοδοξία το μέλλον της Ελλάδος. Να θυμηθούμε ότι ο Μακρυγιάννης έβλεπε σπασμένους αρχαίους κίονες και έλεγε: «Γι’ αυτά πολεμήσαμε»! Ότι ο Κωνσταντίνος Σάθας βρήκε σε εφημερίδα της Τεργέστης την προκήρυξη του Σαλώνων Ησαία και του Αθανασίου Διάκου, οι οποίοι τόνιζαν ότι πολεμούν για τον Χριστό και για τον αρχαίο Λεωνίδα!

Να διδάξουμε στους νέους ότι όλα τα Συντάγματα των Συνελεύσεων του Αγώνος αρχίζουν με την επίκληση της Αγίας Τριάδος. Ας αντλήσουμε δύναμη και ομοψυχία από το ελληνορθόδοξο 1821!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 17.5.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 11 Ιανουαρίου 1828 έφτανε στην Αίγινα για να εγκαταστήσει προσωρινά την Κυβέρνησή του ο Ιωάννης Καποδίστριας. Ευλαβής Ορθόδοξος, μορφωμένος και με διπλωματική εμπειρία ως πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας και θεμελιωτής της Ελβετικής Συνομοσπονδίας των καντονίων. Ο Δυτικομακεδών αγωνιστής και ιστορικός Νικόλαος Κασομούλης έγραψε για την υποδοχή του Κυβερνήτη: «Ευφροσύνη του λαού, μελαγχολία μερικών προκρίτων αριστοκρατών».

Ο καθηγητής Αριστείδης Χατζής, με πρόσφατη ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χαρακτήρισε τον Καποδίστρια «δικτάτορα», επειδή ανέστειλε το Σύνταγμα της Γ’ Εθνοσυνελεύσεως της Τροιζήνος. Είναι άδικο να γκρεμίζει κάποιος -ή και να αγνοεί – το τεράστιο έργο και τη σεμνότητα του χαρακτήρος του θεμελιωτή της Νεωτέρας Ελλάδος. Ο Καποδίστριας βρήκε ένα κράτος ανύπαρκτο, με τον Ιμπραήμ να κατέχει σημαντικά σημεία της Πελοποννήσου και τον Κιουταχή να ελέγχει ακόμη το μεγαλύτερο μέρος της Στερεάς Ελλάδος. Διοίκηση δεν υπήρχε, τα ταμεία ήσαν άδεια, η διχόνοια απειλούσε να καταστρέψει την Επανάσταση. Στην Αίγινα τον περίμεναν ρακένδυτοι αγωνιστές, τραυματίες πολέμου και πεινασμένα γυναικόπαιδα. Επρόκειτο για κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, η οποία και στα σύγχρονα Συντάγματα προβλέπει την επιβολή ορισμένων περιορισμών.

Άλλωστε και ο ιδρυτής του Κόμματος των Φιλελευθέρων, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά την περίοδο 1917-1920 ανέστειλε σημαντικά άρθρα του Συντάγματος, διότι η Ελλάς βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση.

Ο Καποδίστριας δημιούργησε ένα Συμβουλευτικό Σώμα, το Πανελλήνιον, με 27 μέλη και εκεί είχε την εντιμότητα να διορίσει στελέχη και των τριών σχηματισθέντων «κομμάτων»: Του ρωσικού, του γαλλικού και του αγγλικού. Έδωσε διοικητικές θέσεις στους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας, Δημήτριο Υψηλάντη, Αθ. Τσακάλωφ και Π. Αναγνωστόπουλο, τους οποίους είχε παραγκωνίσει ο Αλ. Μαυροκορδάτος. Οργάνωσε εκ του μηδενός τον Στρατό, τη Δικαιοσύνη, τη γεωργία, το εμπόριο, την παιδεία.

Στον Καποδίστρια οφείλουμε τη διεύρυνση των συνόρων της Ελλάδος. Οι Μεγάλες Δυνάμεις ήθελαν μια Ελλάδα χωρίς την Ακαρνανία και τη μισή Φθιώτιδα. Ο Καποδίστριας αξιοποίησε το διεθνές κύρος του και έφτασε τα σύνορα στη γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού. Για να πιέσει τους Τούρκους έστειλε τον Τσάμη Καρατάσο και τον Κiτσο Τζαβέλα να συνεχίζουν τον ένοπλο αγώνα. Κατά τη διάρκεια της διακυβερνήσεώς του (1828-1831) η Ελλάς αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητο κράτος με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3.2.1830.

Στην εποχή του ενόχλησε συμφέροντα και τοπικισμούς. Σήμερα ενοχλεί, διότι θυμίζει ότι οι πρωτεργάτες της εθνικής μας ελευθερίας ήσαν πιστοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Ο Ιωάννης Καποδίστριας πίστευε στη Θεία Πρόνοια και ζήτησε να ταφεί στη Μονή της Παναγίας Πλατυτέρας στην Κέρκυρα. Εκεί ετάφη προσφάτως και ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, ο οποίος έγραψε για το 1821: «Η Ορθοδοξία γέννησε και γεννά φιλελεύθερο πνεύμα. Διότι, όπως μας είπε ο Απόστολος Παύλος: Επ’ ελευθερία εκλήθητε».

Οφείλουμε πολλά στον Ιωάννη Καποδίστρια. Ας σεβασθούμε τη μνήμη του και ας αναδείξουμε το έργο του!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 10.5.2020