Άρθρα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο μαχόμενος σήμερα Ελληνισμός είναι ενιαίος: Ηπειρωτική Ελλάδα, νησιωτική Ελλάδα, Κύπρος. Η Τουρκία έτσι μας αντιμετωπίζει. Εμείς τείνουμε μερικές φορές να το ξεχνούμε. Οι πρόσφατες κινήσεις του νεο-οθωμανού Ερντογάν μάς επιβάλλουν να δούμε καθαρά την πραγματικότητα. Η Τουρκία διεκδικεί ό,τι μπορεί να κερδίσει ελπίζοντας σε δική μας υποχώρηση. Θέλει συν-διοίκηση στη Θράκη, αναγνώριση γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο, ακύρωση της ελληνικής ΑΟΖ, απαγόρευση της επεκτάσεως τω χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια. Και στην Κύπρο επιδιώκει πλέον δύο κράτη ξεχωριστά.

Ο Ελληνισμός πρέπει να οργανώσει την απάντησή του αξιοποιώντας όλα τα διπλωματικά και αμυντικά ερείσματα. Το μέτωπο τώρα θα είναι ενιαίο: Έβρος-Αιγαίο-Κύπρος. Καταθέτω 10 προτάσεις:

1. Να κρατούμε μικρό καλάθι για τις λεγόμενς διερευνητικές συνομιλίες. Καλό είναι να τις αποφύγουμε σε αυτή τη φάση για να μην νομιμοποιήσουμε τις αυθαιρεσίες του Ερντογάν στην Αμμόχωστο και στο Αιγαίο.

2. Να επεξεργασθούμε άλλη δέσμη ιδεών για το Κυπριακό. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι έχουν απορρίψει τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Να ξεφύγουμε από τη λογική των σχεδίων τύπου Ανάν και να επανέλθουμε στο αίτημα για ενιαίο κράτος.

3. Να κατανοήσουμε ότι στα Κατεχόμενα η μόνη δύναμη είναι η Τουρκία. Οι τοπικοί ψευδοπρόεδροι ακολουθούν τη γραμμή παρά τις δήθεν διαφοροποιήσεις. Τατάρ, Ακιντζί και άλλοι πολιτικοί έχουν τις ίδιες διαθέσεις απέναντί μας. Στη ΣΗΜΕΡΙΝΗ (Κύπρου) της 11.10.2020 ο Γιάννος Χαραλαμπίδης αποκάλυψε ότι ο Ακιντζί και ο Οζερσάι ήσαν ενήμεροι εδώ και αρκετά χρόνια για τα σχέδια του τουρκικού στρατού για την Αμμόχωστο και την Καρπασία.

4. Να ενεργοπιηθεί πλήρως ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος Ελλάδος-Κύπρου. Η πρόσφατη εμφάνιση ελληνικών πολεμικών αεροσκαφών στην Κύπρο είναι ένα καλό βήμα.

5. Να εδραιωθεί παραλλήλως ο Ενιαίος Εκπαιδευτικός και Πολιτιστικός Χώρος Ελλάδος-Κύπρου. Η καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης, με ιστορική γνώση και χωρίς φανατισμούς, είναι απαραίτητο στήριγμα της Εθνικής Άμυνας.

6. Να αυξηθεί τώρα η στρατιωτική θητεία στην Ελλάδα στους 12 μήνες (Στρατός Ξηράς).

7. Να ενισχύσει ο λαός μας και ο Απόδημος Ελληνισμός τον εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων. Έχει ήδη προταθεί η σύσταση ειδικού Ταμείου, όπου ο καθένας μπορεί να κατθέσει έστω και ένα Ευρώ.

8. Να ζητήσουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει επιτέλους αυστηρές κυρώσεις στην Τουρκία για τις προκλητικές ενέργειες στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Η ατιμωρησία αποθρασύνει τα σχέδια των νεο-οθωμανών. Να σταματήσουν οι πάσης φύσεως εκταμιεύσεις από τα ευρωπαϊκά ταμεία ή από Τράπεζες προς την Άγκυρα. Να μην δώσει η Γερμανία τα έξι υποβρύχια. Να διακοπούν οι συζητήσεις για την οποιαδήποτε προσέγγιση μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας έστω και με ειδική σχέση.

9. Να ενδυναμωθεί η αμυντική συνεργασία μας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

10. Εν όψει των εορτασμών για τα 200 χρόνια από τη Μεγάλη Ελληνικη Επανάσταση να αναδείξουμε τη συμμετοχή όλων των ελληνικών περιοχών που βρίσκονται σήμερα στο στόχαστρο. Να τιμήσουμε τη Θρακιώτισσα Δόμνα Βισβίζη, τον Δωδεκανήσιο Εμμανουήλ Ξάνθο- εκ των ιδρυτών της Φιλικης Εταιρείας- τη θυσία του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και όλων των Επισκόπων και προκρίτων της Κύπρου στις 9 Ιουλίου 1821.

Άρθρο στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 17.10.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 13 Οκτωβρίου 1904 έπεφτε νεκρός από τουρκικό βόλι ο Ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού Παύλος Μελάς στο χωριό Στάτιστα της τότε τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας. Πρόκειται για το σημερινό χωριό Μελάς του Νομού Καστοριάς. Ο θάνατός του αφύπνισε την κυβέρνηση των Αθηνών και τον απανταχού Ελληνισμό. Έτσι κορυφώθηκε η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα, δηλαδή της προσπάθειας του Ελληνισμού να αντιμετωπίσει την διεκδίκηση του Βουλγαρικού εθνικισμού επί της Μακεδονίας. Από αυτόν τον αγώνα και από όσα προηγήθηκαν αξίζει να εξαγάγουμε σήμερα ορισμένα επίκαιρα διδάγματα.

Η πατρίδα μας στις παραμονές αυτής της πανεθνικής προσπάθειας είχε περάσει μία μείζονα οικονομική κρίση με απαρχή την πτώχευση του 1893 επί Χαριλάου Τρικούπη. Το 1897 ακολούθησε ο ελληνοτουρκικός πόλεμος, ο οποίος υπήρξε ατυχής στο στρατιωτικό πεδίο. Το 1898 επιβλήθηκε στην Ελλάδα ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ, γνωστός και ως Διεθνής Οικονομική Επιτροπή). Οι εκπρόσωποι των ξένων δανειστών μας, Άγγλοι, Γερμανοί, Γάλλοι, Αυστριακοί, Ιταλοί και Ρώσοι, έπαιρναν κατευθείαν από την πηγή τα έσοδα των κρατικών μονοπωλίων (αλάτι, τσιγαρόχαρτο, παιγνιόχαρτα, σπίρτα κ.α) καθώς και τα έσοδα του Τελωνείου Πειραιώς. Παρά την οικονομική και ψυχολογική κρίση οι Έλληνες της εποχής εκείνης απέφυγαν την εθνική κατάθλιψη και γρήγορα ανόρθωσαν το ηθικό τους. Μέσα σε λίγα χρόνια μπόρεσαν να οργανώσουν με επιτυχία τον διμέτωπο Μακεδονικό Αγώνα κατά των Οθωμανών Τούρκων, που ήλεγχαν τη Μακεδονία, και κατά των Βουλγάρων, οι οποίοι απειλούσαν τον ελληνικό πληθυσμό. Οι Βούλγαροι εθνικιστές του ΒΜΡΟ πίεζαν με τη βία των όπλων τον Μακεδονικό Ελληνισμό για να ενταχθεί στη Βουλγαρική εκκλησιαστική Εξαρχία και να εγκαταλείψει το Πατριαρχείο.

Οι παράγοντες της νίκης στον Μακεδονικό Αγώνα συντονίσθηκαν και συνεργάσθηκαν πολύ καλά. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέλεξε και απέστειλε νέους και μαχητικούς Μητροπολίτες με πατριωτισμό και τόλμη. Οι διπλωμάτες μας, όπως ο Ίων Δραγούμης και ο Λάμπρος Κορομηλάς, κατέστρωσαν το ευφυές στρατηγικό σχέδιο. Οι εθελοντές αξιωματικοί ήλθαν από την ελεύθερη Ελλάδα και μετέδωσαν την εμπειρία τους στους ήδη εξεγερμένους Μακεδόνες. Άλλοι εθελοντές έσπευσαν με χαρά, κυρίως Κρητικοί και Μανιάτες. Τα σωματεία, τα Μακεδονικά Κομιτάτα και οι Φιλεκπαιδευτικές Εταιρείες από την Αθήνα, τη Λάρισα, την Κωνσταντινούπολη, έστελναν βιβλία ιστορικού και θρησκευτικού περιεχομένου. Δάσκαλοι και δασκάλες, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, έφευγαν από την ησυχία της Αθήνας και πήγαιναν να διδάξουν στα ελληνόπουλα της Μακεδονίας Χριστό και Ελλάδα. Πολλοί και πολλές βρήκαν φρικτό θάνατο. Οι απλοί παπάδες της Μακεδονίας αντιστάθηκαν κατά των Βουλγάρων Εξαρχικών και δεκάδες από αυτούς θυσιάσθηκαν.

Οι εντόπιοι Μακεδόνες αγωνίσθηκαν με κάθε τρόπο και όχι μόνον οι ελληνόφωνοι, αλλά και οι σλαβόφωνοι-δίγλωσσοι και οι βλαχόφωνοι. Το 1903 οι κάτοικοι του Μοναστηρίου –σήμερα Μπίτολα των Σκοπίων- απέστειλαν στον Γάλλο Υπουργό Εξωτερικών Ντελκασέ ψήφισμα με το οποίο δήλωναν ότι «ομιλούμεν σλαβιστί, βλαχιστί, αλβανιστί, αλλ’ ουχ ήττον είμεθα Έλληνες». Η ελληνική συνείδηση των σλαβοφώνων ας γίνει μάθημα για όσους σήμερα επιχειρούν να δημιουργήσουν τεχνητές μειονότητες με βάση το ελληνοσλαβικό ιδίωμα ολιγαρίθμων Ελλήνων Μακεδόνων.

Η σύγκρουση του 1903-1908 διεξήχθη μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων με διαιτητές και ενίοτε παρεμβαίνοντες τους Τούρκους. Σε καμμία Οθωμανική απογραφή δεν αναφέρεται «μακεδονικό έθνος». Στις αναφορές των Προξένων από τη Θεσσαλονίκη προς τις κυβερνήσεις τους για την εξέγερση του Ίλιντεν του 1903 πάλι δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε «μακεδονικό έθνος». Η δήθεν μακεδονική γλώσσα και η τεχνητή μακεδονική εθνότητα και ταυτότητα είναι κατασκευάσματα του Τίτο. Από το 1944 και μετά στην κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία ένα ολοκληρωτικό καθεστώς χρησιμοποίησε την καταπίεση, τις φυλακίσεις και τη διαστρέβλωση της Ιστορίας για να επιβάλει στον πολυεθνικό πληθυσμό της περιοχής Σκοπίων την ιδεολογία του Μακεδονισμού. Δυστυχώς η επιζήμια για τον Ελληνισμό Συμφωνία των Πρεσπών αναγνωρίζει τα κατασκευάσματα του δικτάτορα Τίτο.

Ας προστατεύσουμε την Ιστορία μας. Ας μην επιτρέπουμε στη Βουλγαρία και στα Σκόπια να διεκδικούν την καταγωγή των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, των Ελλήνων Θεσσαλονικέων ιεραποστόλων του 9^ου μ.Χ. αιώνος. Ας αναδείξουμε διεθνώς τις ιστορικές μαρτυρίες, οι οποίες τεκμηριώνουν τη διαχρονική ελληνικότητα της Μακεδονίας. Και ας διδάξουμε στα παιδιά μας τη θυσία του Παύλου Μελά, του Καπετάν Άγρα και των πολλών γνωστών και αγνώστων Μακεδονομάχων. Τα «Μυστικά του Βάλτου» της Πηνελόπης Δέλτα δεν πρέπει να λείπουν από καμμία παιδική και σχολική βιβλιοθήκη.

Άρθρο στην ιστοσελίδα thepresident 13.10.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Με σεμνότητα, σοβαρότητα και με τους περιορισμούς που επιβάλλει ο κορωνοϊός γιορτάσθηκαν προσφάτως τα 2500 χρόνια από την ιστορική ναυμαχία της Σαλαμίνας. Μία ναυμαχία, η οποία μας θυμίζει τη συμβολική χρονιά του 480 π.Χ. Τότε που έλαβε χώρα και η μάχη των Θερμοπυλών, αλλά και η ναυμαχία του Αρτεμησίου.

Η Ιστορία είναι χρήσιμη όταν δεν την κρατούμε απλώς για το Μουσείο – και αυτο έχει την αξία του- αλλά όταν την αξιοποιούμε για να παίρνουμε μηνύματα και διδάγματα για το παρόν και το μέλλον. Ας προσπαθήσουμε να εξαγάγουμε τα επίκαιρα μηνύματα που στέλνουν οι Σαλαμινομάχοι στους σύγχρονους Έλληνες και στην Ανθρωπότητα.

Μέγα το της θαλάσσης κράτος: Αυτή η διαπίστωση του Θουκυδίδη από τον Επιτάφιο του Περικλέους εκφράζει την ιδιαίτερη αξια του πολεμικού και του εμπορικού στόλου για τη χώρα μας. Η Ελλάδα πάντα ήταν και παραμένει ισχυρή στη θάλασσα και πρέπει με κάθε τρόπο να ενισχύσει αυτή τη θέση της. Το ελληνόκτητο εμπορικό ναυτικό είναι σήμερα πρώτο παγκοσμίως. Ένα από τα πλεονεκτήματα που βοήθησαν να γίνουμε δεκτοί στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, ήταν και η εμπορική ναυτιλία μας.

Το 1821 είδαμε πώς τα εμπορικά πλοία μετετράπησαν σε πολεμικά. Η ναυτοσύνη των Ελλήνων έδωσε νίκες το 1821, το 1912-13, το 1940. Πριν από την έκρηξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου το 1912, η συμμαχία Σέρβων και Βουλγάρων μας ήθελε ως συμμάχους κυρίως για τον πολεμικό στόλο μας. Και στην πρόσφατη κρίση με την Τουρκία το Πολεμικό Ναυτικό σήκωσε μεγάλο βάρος με επιτυχία και συνετέλεσε στην αποτροπή των νεο-οθωμανικών σχεδίων.

Αξίζει να θυμηθούμε για ποια ιδανικά αγωνίσθηκαν και νίκησαν οι Σαλαμινομάχοι. Έλληνες διαφόρων πόλεων, κυρίως Αθηναίοι και Σπαρτιάτες, εναντίον πολυαρίθμων Περσών και συμμάχων έδωσαν τη μάχη για τις αξίες που καταγράφει ο Αισχύλος στον περίφημο παιάνα, στην τραγωδία «Πέρσες». Οι παίδες Ελλήνων έδωσαν τον υπέρ πάντων αγώνα για πατρίδα, γυναίκες, παιδιά, ναούς, τάφους προγόνων. Καθώς πλησιάζει το 2021 καλό είναι να αναλογισθούμε ότι παρόμοια ήταν και τα κίνητρα της Ελληνικής Επαναστάσεως. Το «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» και τα ελληνορθόδοξα ιδανικά του 1821 είναι η φυσική συνέχεια του παιάνα των Σαλαμινομάχων.

Η ναυμαχία της Σαλαμίνας στέλνει μηνύματα και στον αλαζόνα Ερντογάν. Ο Ξέρξης νόμισε ότι στις Θερμοπύλες ξεμπέρδεψε με τους Έλληνες, αλλά στη Σαλαμίνα ταπεινώθηκε δια παντός. Η αίσθηση υπεροχής και τα αυτοκρατορικά όνειρα βυθίστηκαν στο στενό της Σαλαμίνας Αν χαλυβδώσουμε την Άμυνά μας και αν διατηρήσουμε υψηλό το ηθικό του λαού μας, στο Αιγαίο θα βουλιάξουν τα επεκτατικά οράματα της σημερινής και της μελλοντικής τουρκικής ηγεσίας. Όλοι οι αλάζόνες ηγέτες του κόσμου ας ξαναδιαβάσουν το μήνυμα που φέρνει ο μαντατοφόρος στην οικογένεια του Ξέρξη, όπως το αποτυπώνει ο Αισχύλος.

Στις 8 Οκτωβριου 1820, ακριβώς πριν από 200 χρόνια, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, έστειλε επιστολές από το Ισμαήλι της Βεσσαραβίας για να προετοιμάσει τη σχεδιαζόμενη Επανάσταση. Στην επιστολή προς τους Επισκόπους και τους προκρίτους των νησιών του Αρχιπελάγους προβάλλει ως πρότυπο τη γενναιότητα των Σαλαμινομάχων. Η πίστη στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού υπήρξε ένα από τα θεμέλια του αγώνα του 1821.

Άρθρο στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 10.10.2020

Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ προκλήθηκε διαμάχη για τη φράση της κ. Τζάκρη, η οποία χαρακτήρισε τον Πρωθυπουργό «άπατρι και διεθνιστή». Η επίσημη γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ – και άλλων ομάδων της Αριστεράς- είναι η υπεράσπιση του διεθνισμού. Προσωπικά θεωρώ λανθασμένη και εκτός πραγματικότητος τη συζήτηση περί διεθνισμού.

Χαίρομαι που δεν είμαι διεθνιστής. Και εξηγώ γιατί:

1. Πιστεύω στην αξία και στον ιστορικό ρόλο του έθνους. Ως Έλληνας θεωρώ ότι το ελληνικό έθνος έχει διαχρονική συνέχεια και ικανότητα επιβίωσης μέσα από πολλές δυσκολίες. Διαφωνώ με τους εθνο-αποδομητές, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι δεν υπήρχε ελληνικό έθνος πριν από το 1821. Οι ιστορικές μαρτυρίες είναι πολλές. Ας διαβάσουν τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο, τον Ιωάννη Βατάτζη, τον Κύριλλο Λούκαρι, τον Ηλία Μηνιάτη, τον Καποδίστρια κ.α. Το έθνος δημιούργησε το κράτος και όχι το αντίστροφο. Ο Διονύσιος Σολωμός καλεί τους Τριακόσιους του Λεωνίδα να θαυμάσουν τον αγώνα των παιδιών τους, το 1821.
2. Σέβομαι το Σύνταγμα της Ελλάδος, το οποίο κάνει συχνές αναφορές στο έθνος. Χαρακτηριστικά θυμίζω το άρθρο 1, παρ 3: Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους. Ας θυμηθούμε και το άρθρο 16, παρ. 2. Εκεί ορίζεται ως ένας εκ των σκοπών της Παιδείας η ανάπτυξη εθνικής και θρησκευτικής συνειδήσεως.
3. Ο διεθνισμός χρησιμοποιήθηκε από ολοκληρωτικά καθεστώτα για να δικαιολογήσει ένοπλες εισβολές. Το καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης επέδειξε τη «διεθνιστική αλληλεγγύη» του στέλνοντας τα σοβιετικά τανκς να εισβάλουν στην Ουγγαρία, στην Τσεχοσλοβακία, στο Αφγανιστάν. Ο διεθνισμός ήταν μία υποκρισία των κομμουνιστικών καθεστώτων. Στην πραγματικότητα κάθε κράτος υπεράσπιζε τα εθνικά συμφέροντά του.
4. Ο μαρξιστικού τύπου διεθνισμός οδήγησε ένα τμήμα της ελληνικής Αριστεράς σε απαράδεκτες θέσεις στο Μακεδονικό και σε άλλα εθνικά ζητήματα. Ιστορική συνέχεια αυτών των λαθών είναι η Συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αναγνώρισε την ανύπαρκτη «μακεδονική γλώσσα»  και το κατασκευασμένο από τον Τίτο «μακεδονικό έθνος». Επί πλέον έδωσε  στα Σκόπια το δικαίωμα να διεκδικούν προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας, όπως είναι οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος.
5. Μία άλλη μορφή διεθνισμού είναι η ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση. Και αυτή βρίσκεται σε υποχώρηση. Πρώην υποστηρικτές της, όπως ο Αμερικανός Πολιτικός Επιστήμων Φράνσις Φουκουγιάμα, παραδέχονται ότι έκαναν λάθος στις προβλέψεις τους και δέχονται ότι τα εθνικά κράτη και οι εθνικές ταυτότητες θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις διεθνείς σχέσεις. Μάλιστα ο Φουκουγιάμα στο βιβλίο του με τίτλο «Ταυτότητα» εκφράζει την άποψη ότι η δημοκρατία λειτουργεί καλύτερα μέσα στα εθνικά κράτη.
6. Η αντίθεση προς τον διεθνισμό δεν πρέπει να μας οδηγεί στον ακραίο εθνικισμό και στη μισαλλοδοξία. Πιστεύω ότι η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση είναι ο καλύτερος οδηγός για να συνδυάσουμε την οικουμενικότητα και τη διάθεση συνεργασίας με τον πατριωτισμό. Ο Άγιος Νεκτάριος, τον οποίο τιμούμε φέτος για τα 100 χρόνια από την κοίμησή του, είναι Οικουμενικός και τιμάται από όλους τους Ορθοδόξους λαούς. Ταυτοχρόνως επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την ιστορία, την πολιτιστική κληρονομιά και για το μέλλον του έθνους μας.
7. Αν οι Σαλαμινομάχοι ήταν διεθνιστές, σήμερα δεν θα υπήρχε ούτε η Ελλάδα ούτε η Ευρώπη!

Άρθρο στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 3.10.2020

Συμπληρώνονται φέτος 800 χρόνια από την κοίμηση του Αγίου Νεοφύτου του «Εγκλείστου», όπως είναι γνωστός. Ο Κύπριος Άγιος έζησε από το 1134 μέχρι το 1220 και ίδρυσε την ομώνυμη Μονή κοντά στην Πάφο. Έζησε επί πολλά χρόνια πραγματικά Έγκλειστος σε έναν λαξευμένο βράχο, την Εγκλείστρα του. Εκεί βλέπουμε σήμερα το κρεββάτι του, το γραφείο του και τον τάφο του. Η μνήμη του τιμάται δύο φορές τον χρόνο, στις 28 Σεπτεμβρίου και στις 24 Ιανουαρίου.

Αν και ήταν αγράμματος μέχρι την ηλικία των 18 ετών, ο Άγιος έγραψε πολλά και θαυμαστά συγγράμματα. Όλα έχουν προ 15 ετών εκδοθεί από τη Μονή Αγίου Νεοφύτου με επιστημονική επιμέλεια από καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα περισσότερα συγγράμματα έχουν θεολογικό περιεχόμενο, αλλά υπάρχει και ένα σύντομο ιστορικό κείμενο υπό τον τίτλο: «Περί των κατά χώραν Κύπρον σκαιών», δηλαδή καταγραφή των δεινών που ενέσκηψαν στον Ελληνικό και Ορθόδοξο πληθυσμό της Κύπρου κατά την περίοδο που έζησε ο Άγιος Νεόφυτος.

Το κείμενο αυτό περιγράφει με σκληρά λόγια την κατακτητική μανία των Σαρακηνών και των Δυτικών Σταυροφόρων, οι οποίοι συγκρούσθηκαν στους Αγίους Τόπους. Ο Άγιος καταγράφει τις ταλαιπωρίες της Κύπρου, η οποία ήταν τότε τμήμα της Ρωμανίας, δηλαδή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο Άγγλος Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος την κατέκτησε και την πούλησε πρώτα στους Ιππότες του Ναού και μετά στη γαλλική δυναστεία των Λουζινιάν. Στο κείμενο εκφράζεται ο πατριωτισμός του Αγίου και η αγωνία του για το μέλλον των Ορθοδόξων Ελλήνων (Ρωμαίων) κατοίκων της Κύπρου. Η πατριωτική ευαισθησία του ως Βυζαντινού φαίνεται και σε άλλα κείμενά του, όπως πχ. στον Εγκωμιαστικό Λόγο προς τον Άγιο Δημήτριο τον Θεσσαλονικέα.

Από το ιστορικό σύγγραμμα του Αγίου για τα δεινά της Κύπρου εμπνεύσθηκε ο Νομπελίστας ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης και έγραψε το ακόλουθο ποίημα, όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Κύπρο. Ήταν Νοέμβριος του 1953, δύο χρόνια πριν από την έναρξη του Απελευθερωτικού Αγώνος του 1955-59, και ο Σεφέρης (Σεφεριάδης) υπηρετούσε τότε ως Πρέσβυς της Ελλάδος στην Βηρυτό.

ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ ΜΙΛΑ-

Ὑπέρογκες ἀρχιτεκτονικές. Λαρίων Φαμαγκούστα Μπουφαβέντο. Σχεδόν σκηνικά.

Ἤμασταν συνηθισμένοι νά τό στοχαζόμαστε ἀλλιῶς τό «Ἰησοῦς Χριστός Νικᾶ».

Πού εἴδαμε κάποτε στά τείχη τῆς Βασιλεύουσας, τά φαγωμένα ἀπό γυφτοτσάντιρα καί στεγνά χορτάρια,

Μέ τούς μεγάλους πύργους κατάχαμα σάν ἑνός δυνατοῦ πού ἔχασε, τά ριγμένα ζάρια.

Γιά μᾶς ἦταν ἄλλο πράγμα ὁ πόλεμος γιά τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ!

Καί γιά τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καθισμένη στά γόνατα τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ,

Πού εἶχε στά μάτια ψηφιδωτό τόν καημό τῆς Ρωμιοσύνης,

ἐκείνου τοῦ πελάγου τόν καημό σάν ἧβρε τό ζύγιασμα τῆς καλοσύνης.

Ἄς παίζουν τώρα μελοδράματα στά σκηνικά τῶν σταυροφόρων Λουζινιά

Κι ἄς φλομώνουνε μέ τόν καπνό πού μᾶς κουβάλησαν ἀπό τόν βοριά.

Ἄσ’τους νά τρώγονται καί ν’ ανεμοδέρνονται ὡσάν τό κάτεργο πού δένει μοῦδες.

Καλῶς μᾶς ἤρθατε στήν Κύπρο, ἀρχόντοι. Τράγοι καί μαϊμοῦδες!

(Εγκλείστρα, 21 Νοέμ. ΄53)

Το ποίημα του Σεφέρη κινείται σε δύο επίπεδα. Το ένα παρουσιάζει την πολιτιστική διαφορά μεταξύ της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης του Βυζαντίου και της κατακτητικής ιδεολογίας των Σταυροφόρων. Στο άλλο επίπεδο ο ποιητής εκφράζει εμμέσως την πικρία του για τη στάση της φίλης και συμμάχου Βρετανίας, η οποία διοικεί την Κύπρο ως αποικία και δεν δέχεται το αίτημα των Κυπρίων για Αυτοδιάθεση- Ένωση με την Ελλάδα, Το αίτημα τότε ήταν πολύ έντονο και είχε εκφρασθεί με Δημοψήφισμα το 1950.

Οι ονομασίες Λαρίων, Φαμαγκούστα, Βουφαβέντο που χρησιμοποιεί ο ποιητής αποτελούν τη φραγκο-γαλλική απόδοση των τοπωνυμίων: Άγιος Ιλαρίων, Αμμόχωστος, Κουτσοβέντης (μοναστήρι στον κατεχόμενο Πενταδάκτυλο). Η χαρακτηριστική φράση για τον «καημό της Ρωμιοσύνης», ο οποίος ζωγραφίζεται μέσα στα μάτια της Παναγίας, της Υπερμάχου Στρατηγού, νομίζω ότι αποδίδει ωραιότατα την αγωνία και τους αγώνες του Ελληνισμού για να διατηρήσει την εθνική και θρησκευτική ταυτότητά του. Στηνν περίπτωση της Κύπρου ο καημός της Ρωμιοσύνης εκφράζει τις περιπέτειες, τα δεινά και τις πολυάριθμες κατακτήσεις, μέσα από τις οποίες οι Ορθόδοξοι Έλληνες του νησιού κατόρθωσαν να διατηρήσουν Πίστη, γλώσσα και ιστορικη συνείδηση.

Εύστοχα σχολιάζει το ποίημα ο Δρ. Νίκος Ορφανίδης, Φιλόλογος- Λογοτέχνης: «Έτσι, δια στόματος ενός συγχρόνου Νεοέλληνος ποιητή, εκφέρεται ο διαχρονικός καημός του αγίου χρονογράφου του τέλους του Βυζαντίου στην Κύπρο. Είναι ο διαχρονικός πληθυσμός των Ελλήνων που εκστρατεύει για την πίστη του Χριστού ή για την ψυχή του ανθρώπου καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού ή αμύνεται στα τείχη της Βασιλεύουσας.Στον αντίποδα είναι ο πληθυσμός των ξένων. Είναι οι σταυροφόροι Λουζινιά, ένας αλλότριος πληθυσμός, ξένος προς το σώμα του τόπου». (Εκκλησιαστική Παρέμβαση, Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, τεύχος Σεπτεμβρίου- Δεκεμβρίου 2020, σελ. 453).

Είμαι βέβαιος ότι, αν ζούσε σήμερα για να δει τη μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας, ο Γιώργος Σεφέρης θα έγραφε και άλλα ποιήματα για τον καημό της Ρωμιοσύνης. Και ο Άγιος Νεόφυτος θα ξανακλεινόταν στην Εγκλείστρα του για να προσευχηθεί και να γράψει: «Διό και πολύς ο ολολυγμός και αφόρητος ο καπνός» !

Άρθρο στην Huffington Post (huffingtonpost.gr), 28.9.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος Κυβερνήτης της ελεύθερης Ελλάδας. Η επέτειος του δραματικού αυτού γεγονότος μάς δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε το σπουδαίο έργο και τα ιδανικά του Καποδίστρια.

Από τον Ιανουάριο του 1828 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1831, δηλαδή μέσα σε τριάμισυ χρόνια, ο Κερκυραίος διπλωμάτης κατόρθωσε να ανα-γεννήσει κυριολεκτικά την Ελλάδα. Ίδρυσε κράτος εκ του μηδενός, δημιούργησε στρατό, οριστικοποίησε τα σύνορα, ίδρυσε σχολεία και δικαστήρια.

Την πολιτική και τις αξίες που ακολούθησε μπορούμε κάλλιστα να χαρακτηρίσουμε ως τη «Γεωπολιτική της Νίκης».

Ο Καποδίστριας ήταν οπαδός της πολυδιάστατης διπλωματίας και απέρριπτε τη μονοδιάστατη σύνδεση του κράτους με μία μόνο Δύναμη. Αν και διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, απέρριψε την πρόταση κάποιων αγωνιστών να υπογράψει η Ελλάς την Πράξη Υποταγής στη Ρωσία. Αντιθέτως ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος το 1825 ζήτησε από εξέχοντες πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες της Επαναστάσεως να υπογράψουν την Πράξη μονομερούς υποταγής στην Αγγλία. Με την πολυδιάστατη διπλωματία του ο Καποδίστριας επέτυχε να διευρύνει τα σύνορα του μικρού κράτους. Ενώ οι Τρεις Δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, καθόρισαν αρχικά τα σύνορα στον Αχελώο και στον Σπερχειό, ο Κυβερνήτης τους έπεισε να δεχθούν τη γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού.

Ο Καποδίστριας πίστευε στην αμυντική προετοιμασία ως υπομόχλιο της εξωτερικής πολιτικής. Παρά τις δυσκολίες οργάνωσε στρατιωτική δύναμη υπό τον Κίτσο Τζαβέλα και τον Τσάμη Καρατάσο και την έστειλε στη Στερεά Ελλάδα όπου ήταν ακόμη παρών ο Κιουταχής με οθωμανικό στρατό. Αν δεν δείξεις στους ξένους ότι είσαι πρόθυμος να αγωνισθείς για τα εθνικά συμφέροντά σου κανείς δεν σε υπολογίζει. Ο Κυβερνήτης αξιοποίησε το διεθνές κύρος του και κάλεσε τον Γάλλο στρατηγό Μαιζόν να εκδιώξει τον Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας πίστευε στη συμφιλίωση και στην εδραίωση ενωτικού κλίματος στο εσωτερικό. Στο Πανελλήνιον, συμβουλευτικό σώμα με 27 μέλη, διόρισε πρόσωπα από όλες τις πολιτικές ομάδες, ακόμη και αντιπάλους του. Επανέφερε σε σημαντικές θέσεις παραγκωνισμένα στελέχη της Φιλικής Εταιρείας, όπως τον Δημήτριο Υψηλάντη που κέρδισε τη μάχη της Πέτρας Βοιωτίας το 1829. Παρά τις καλές προθέσεις του αντιμετώπισε έντονη αντιπολίτευση.

Ο Κυβερνήτης καλλιέργησε τον σεβασμό προς την Ιστορία και τη διαχρονική πορεία του Ελληνισμού. Πίστευε ότι το Έθνος έχει συνέχεια και απέδειξε με ιστορικές μελέτες του – όταν ήταν στη Γενεύη από το 1822 έως το 1827- ότι η εθνική ταυτότητα των Ελλήνων έχει τρία θεμέλια: Τη συνείδηση κοινής καταγωγής, τη γλώσσα των πατέρων μας και την Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο Καποδίστριας ήξερε ότι το έθνος δημιούργησε το κράτος, διότι το έθνος προϋπήρχε. Ο Ελληνισμός επιβίωσε επί Τουρκοκρατίας με τρόπο θαυμαστό. Κι όμως σήμερα υπάρχουν ανιστόρητοι διανοούμενοι, οι οποίοι διδάσκουν ότι πριν από την Ελληνική Επανάσταση δεν υπήρχαν Έλληνες!

Ο Καποδίστριας πίστευε στην αναγεννητική δύναμη της Παιδείας. Θεωρούσε ως βασικά μαθήματα τα Ορθόδοξα Θρησκευτικά και τα κείμενα των Αρχαίων Ελλήνων. Γνώριζε ότι μία Παιδεία που καλλιεργεί την εθνική αυτογνωσία είναι απαραίτητο στήριγμα της διπλωματίας και της άμυνας.

Έγραψε προς τον Ιγνάτιο Ουγγροβλαχίας: «Οι Έλληνες μανθάνοντες να σέβωνται αυτοί εαυτούς, θέλουσιν επιτύχει και το σέβας των άλλων»!

Άρθρο στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 26.9.2020

(Ἀπό τόν Ἅγιο Πολύκαρπο στον Ἅγιο Χρυσόστομο Σμύρνης)

Οἱ Χριστιανικές καταβολές τῆς Μικρασιατικῆς γῆς ἀποδεικνύονται ἀπό τά ὀνόματα τῶν 7 Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἰωάννου (Ἔφεσος, Σμύρνη, Πέργαμος, Λαοδικεία, Σάρδεις, Φιλαδέλφεια, Θυάτειρα) καί ἀπό τήν ἵδρυση χριστιανικῶν κοινοτήτων ἀπό τόν ἴδιο τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Μεγάλες Οἰκουμενικές Σύνοδοι ἔλαβαν χώρα στήν Μικρασιατική γῆ καί συγκεκριμένα τό 325 μ.Χ. στή Νίκαια, τό 451 μ.Χ. στήν Χαλκηδόνα.

Τήν γῆ αὐτή ἁγίασαν μέ τό αἷμα τους ἤ μέ τόν ὁσιακό βίο τους καί τήν διδασκαλία τους μεγάλες μορφές τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Ἤδη ἀπό τόν 2ο μ.Χ. αἰῶνα ἡ ἑλληνοκατοικημένη Μικρά Ἀσία γίνεται τόπος μαρτυρίου γιά πολλούς Χριστιανούς, πού κατεδιώκοντο ἀπό τήν εἰδωλολατρική Ρωμαϊκή ἐξουσία. Κορυφαῖος μεταξύ αὐτῶν ὁ Ἅγιος Πολύκαρπος, Ἐπίσκοπος Σμύρνης, τοῦ ὁποίου τό μαρτύριο τοποθετεῖται μεταξύ τοῦ 156 μ.Χ. καί τοῦ 168 μ.Χ. Ἀπό τόν 3ο Τόμο τῆς Βιβλιοθήκης Ἑλλήνων Πατέρων καί Ἐκκλησιαστικῶν Συγγραφέων (ΒΕΠΕΣ) καταγράφουμε τίς τελευταῖες στιγμές του: Ὄχλος ἀντιχρίστων ὠρύεται τήν ὥρα, πού δικάζει τόν Ἅγιο ὁ Ἀνθύπατος Στάτιος Κοδρᾶτος. Ζητοῦν τήν θανάτωση τοῦ Πολυκάρπου.

Τήν στιγμή ἐκείνη φωνή Κυρίου ἀκούεται ἀπό τόν οὐρανό καί ἐνθαρρύνει τόν ὑπερήλικα Ἐπίσκοπο. «Ἴσχυε, Πολυκαρπε καί ἀνδρί ζου». Ὁ Ἀνθύπατος τοῦ ζητεῖ νά ἀπαρνηθεῖ τόν Χριστό, γιά νά σώσει τήν ζωή του. Καί ὁ «πάνυ γηραλέος» Ἐπίσκοπος τοῦ ἀπαντᾶ: «Ὀγδοήκοντα καί ἕξ ἔτη δουλεύω αὐτῷ καί οὐδέν μέ ἠδίκησεν, καί πῶς δύναμαι βλασφημῆσαι τόν Βασιλέα μου, τόν σώσαντά με». Ὁ Ἀνθύπατος τόν φοβερίζει ὅτι θά τόν ρίξει στήν φωτιά. Ἤρεμος ὁ Ἅγιος ἀπαντᾶ:

«Μέ φοβερίζεις μέ τή φωτιά, πού ἀνάβει γιά μιά στιγμή καί σβήνει. Δέν ξέρεις τήν φωτιά τῆς μέλλουσας κρίσης καί τῆς αἰωνίου κολάσεως, πού περιμένει τούς ἀσεβεῖς. Κάνε αὐτό πού θέλεις! Μή ἀργεῖς!». Ὁ Ἀνθύπατος ἐξοργισμένος ἀπό τήν θαρραλέα ἀπάντηση τοῦ Πολυκάρπου προστάζει τόν κήρυκα καί ἐκεῖνος ἐρεθίζει τά πλήθη, πού ξεχύνονται, μαζεύουν ξύλα, ἀνάβουν φωτιά. Δένουν τά χέρια τοῦ σεβασμίου γέροντος καί τόν ρίχνουν στή πυρά. Τότε γίνεται τό θαῦμα! Οἱ φλόγες τῆς φωτιᾶς κάνουν καμπύλες, παρακάμπτουν τό σῶμα τοῦ Πολυκάρπου. Ὁ Ἀνθύπατος ἀπορεῖ, φοβᾶται. Καταλαβαίνει τήν μεγάλη προσβολή, πού τόν περιμένει καί διατάσσει τούς στρατιῶτες νά τρυπήσουν μέ τά ξίφη τους τό σῶμα τοῦ Ἁγίου. Ἀπό τό αἷμα του σβήνει ἡ φωτιά. Ἀλλά ἡ ψυχή τοῦ Ἁγίου ἤδη ἔχει ἀνέβει στόν οὐρανό. Καί τό νεκρό σῶμα , ὅμως, τό φοβοῦνται οἱ εἰδωλολάτρες. Γι᾽ αὐτό ὁ Ἀνθύπατος προ στάζει νά τό κάψουν. Κάποιοι θαρραλέοι Χριστιανοί ἔτρεξαν καί πρό λαβαν νά συλλέξουν μερικά ἀπό τά λείψανα τοῦ Ἁγίου, τά ὁποῖα δια σώζονται μέχρι σήμερα καί θαυματουργοῦν. Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τήν μνήμη του στίς 23 Φεβρουαρίου.

Μικρά Ἀσία εἶναι καί ὁ Πόντος. Γι᾽ αὐτό ἀξίζει νά στρέψουμε τό νοῦ μας στήν ἱερά μνήμη τοῦ Ἁγίου Εὐγενίου τοῦ Τραπεζουντίου, ὁ ὁποῖος ἐμαρτύρησε στίς 21 Ἰανουαρίου 292 μέ διαταγή τοῦ τοπικοῦ ἄρχοντος Λυσία. Ἡ τιμή του καθιερώθηκε ἐπί τῶν Αὐτοκρατόρων Μεγάλων Κομνηνῶν καί ἐτιμᾶτο στήν Τραπεζοῦντα, ὅπως ἐτιμᾶτο καί ὁ Ἅγιος Δημήτριος στήν Θεσσαλονίκη. Ὁ Ἱ. Ναός του στόν ὁμώνυμο λόφο ἔξω ἀπό τά τείχη περιεῖχε τό σπήλαιο, ὅπου συνελήφθη ἀπό τούς δημίους του. Τό σπήλαιο ἀνεκαλύφθη στούς νεωτέρους χρόνους (1898) ἀπό τόν λόγιο ἐκπαιδευτικό Ματθαῖο Παρανίκα μέσα σέ καπνοχώραφα. Τά χαριτόβρυτα ἰαματικά Λείψανά του προσεκυνοῦντο ἀπό τόν λαό, ἀλλά καί ἀπό εὐσεβεῖς αὐτοκράτορες, ὅπως ὁ Βασίλειος Β´. Τό μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Εὐγενίου ἔγραψε τόν ΙΑ´ αἰῶνα ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννης ὁ Ξιφιλῖνος μαζί μέ τό μαρτύριο τῶν Ἁγίων Κανιδίου, Οὐαλεριανοῦ καί Ἀκύλα, οἱ ὁποῖοι ἀποκεφαλίσθηκαν τήν ἴδια ἡμέρα μέ τόν Εὐγένιο.

Κάθε Μάρτιο μέσα σέ τέσσερις ἡμέρες τιμοῦμε τή μνήμη πολλῶν Μικρασιατῶν μαρτύρων. Στίς 9 Μαρτίου τιμοῦμε τούς 40 μάρτυρες τῆς Σεβαστείας, πού θανατώθηκαν μέσα στά παγωμένα νερά τῆς λίμνης ἐπί αὐτοκράτορος Λικινίου. Ὅμως στίς 6 Μαρτίου τιμοῦμε τούς 42 μάρτυρες τούς ἐν Ἀμορίῳ. Θά μείνουμε λίγο περισ σότερο στήν ἱστορία τους, διότι ἀπο τελεῖ τό προοίμιο τῶν νεομαρτύρων τῆς Τουρκοκρατίας. Δέν θανατώθηκαν ἀπό Ρωμαίους εἰδωλο λάτρες, ἀλλά ἀπό Ἄραβες Μουσουλμάνους τό 845 μ.Χ. Ἦσαν ἀξιωματικοί τοῦ Βυζαντινοῦ στρατοῦ στήν πόλη Ἀμόριο, ἡ ὁποία ὑπῆρξε καί γενέτειρα Βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων. Τό 838 οἱ Σαρακηνοί Ἄραβες κατέλαβαν τήν πόλη κι ἔσφαξαν 4.000 Χριστιανούς. Οἱ 42 ἀξιωματικοί κρατή θηκαν ἐπί 7 χρόνια στή φυλακή καί ἐπιέζοντο συνεχῶς νά ἀλλαξοπιστήσουν.

Ὅπως μᾶς διηγεῖται τό κείμενο τοῦ μοναχοῦ Εὐωδίου οἱ 42 φυλακισμένοι ἔψαλλαν συνεχῶς τόν Ψαλμό τοῦ Δαυίδ «οὐ μή ἀποστῶμεν ἀπό σοῦ, ἀλλ᾽ ἕνεκέν σου θανατούμεθα ὅ λην τήν ἡμέραν». Οἱ φύλακες τούς ἐχλεύαζαν λέγοντας ὅτι τήν ἐποχή ἐκείνη μία γυναίκα κυβερνοῦσε τό Βυζάντιο: «Γυνή γάρ τῆς Ρωμανίας σήμερον βασιλεύει».

Παρά τίς πιέσεις οἱ στρατιωτικοί αὐτοί ἔμειναν πιστοί καί στήν Πίστη καί στήν Πατρίδα καί τελικῶς θανατώθηκαν ἀπό τούς ἀλλόθρησκους κατακτη τές τῆς πόλεως. Ὁ προαναφερθείς Εὐώδιος τούς ὀνομάζει «τρισαριστεῖς», δηλαδή ἀριστεύσαντες τρεῖς φορές. Πρῶτον διότι δέν προσεχώρησαν στήν εἰκονομαχία, δεύτερον διότι ἔμειναν πιστοί στόν Χριστό καί τρίτον διότι δέν πρόδωσαν τήν Πατρίδα τους.

Βλέπουμε ἤδη τήν ἐποχή ἐκείνη νά διαμορφώνεται ἡ σταθερή ἑλληνορθόδοξη ἀντίληψη ὅτι ὅποιος ἐγκαταλείπει τήν Ὀρθοδοξία –ἑκουσίως ἤ διά τῆς βίας— χάνεται καί γιά τόν Ἑλληνισμό. Μία ἀντίληψη, πού ἔγινε πλέον βίωμα καί συνείδηση στούς Ρωμηούς ἐπί Τουρκοκρατίας σέ ὅλα τά ὑπόδουλα ἑλληνικά ἐδάφη καί περισσότερο στήν Μικρά Ἀσία.

Κεντρική θέση, κυριολεκτικά καί μεταφορικά, στήν Μικρασιατική γεωγραφία καί ἱστορία κατέχει ἡ Καππαδοκία. Ἐκεῖ γεννήθηκαν ἤ ἔδρασαν σπουδαῖες μορφές τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ὅπως ἡ Ἁγία Νίνα, πού ἐκχριστιάνισε τήν Γεωργία τοῦ Καυκάσου, ὁ Ἅγιος Θεοδόσιος ὁ Κοινοβιάρχης, ὁ Ἅγιος Γεώργιος ὁ Τροπαιοφόρος, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε στήν Καππαδοκία καί μαρτύρησε στά τέλη τοῦ 3ου αἰῶνος μ.Χ. στήν Παλαιστίνη, ἡ Ἁγία Εἰρήνη Χρυσοβαλάντου, ὁ Ἅγιος Ἀμφιλόχιος Ἰκονίου, ὁ Ἅγιος Βλάσιος, ὁ Ἅγιος Ζήνων καί πολλοί ἄλλοι. Ἀπό τόν 7ο αἰῶνα μ.Χ. ἡ Καππαδοκία καθίσταται μεγάλο κέντρο μοναχισμοῦ καί ἀσκήσεως. Στήν κοιλάδα τῶν Κοράμων —σημερινό Γκιόρεμε— βλέ πει ὁ σύγχρονος ἐπισκέπτης τίς τρύπες καί τίς σπηλιές, πού προσ έφερε ἡ ἰδιόμορφη γεωλογική δια μόρφωση γιά τήν ἀσφαλῆ ἐγκαταβίωση τῶν Ὀρθοδόξων ἀσκη τῶν. Γιά τό ἑλληνορθόδοξο Βυζαντινό Κράτος, τήν Ρωμανία, ὅπως τό ἀναφέρουν τά κείμενα τῆς ἐποχῆς, ἡ Καππαδοκία ἦταν ἀκριτική, μεθοριακή, περιοχή καί ἐπί αἰῶνες δεχό ταν τά πρῶτα κύματα τῶν Ἀραβικῶν ἐπιθέσεων.

Ἐκεῖ γεννήθηκε ὁ θρύλος τοῦ Διγενῆ Ἀκρίτα καί ὁ κύκλος τῆς ἀκριτικῆς ἐπικῆς ποιήσεως. Ἡ κορυφαία πάντως στιγμή τῆς Καππαδοκίας ἦταν ὁ Δ´ αἰώνας, ὅταν γεννήθηκαν καί ἀνδρώθηκαν ἐκεῖ τρεῖς διακεκριμένοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ Μέγας Βασίλειος, Ἐπίσκοπος Καισαρείας, ὁ ἀδελφός του Γρηγόριος, Ἐπίσκοπος Νύσσης, καί ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἀπό τήν Ναζιανζό, πού ἀνεδείχθη Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Σήμερα οἱ μελετητές τοῦ συγγραφικοῦ ἔργου τους τούς θεωροῦν, μαζί μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, πού γεννήθηκε στήν Ἀντιόχεια τῆς τότε ἑλληνιστικῆς Συρίας, ὡς τούς Χριστιανούς Πατέρες, οἱ ὁποῖοι τόνισαν τήν ἀξία τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καί βοήθησαν στήν δημιουργική συν άντηση Χριστιανισμοῦ καί Ἑλληνισμοῦ. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ προτροπή τοῦ Βασιλείου στούς νέους νά μελετοῦν τά ἀρχαῖα κείμενα, ὅπως ἀναλύεται στήν ἐπιστολή του «Πρός τούς νέους, ὅπως ἄν ἐξ Ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων».

Στή Μικρασιατική γῆ ἔδρασε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης ὁ Ἐλεήμων, ο ἐκ Διδυμοτείχου. Διαδέχθηκε στόν θρόνο τοῦ Βυζαντινοῦ Αὐτοκράτορος τόν πεθερό του Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρι, ὅταν ὁ κανονικός Πατριάρχης καί ὁ νόμιμος Αὐτοκράτωρ εἶχαν μεταφερθεῖ στή Νίκαια τῆς Μικρασιατικῆς Βιθυνίας. Ἦταν ἡ ἐποχή τῶν Σταυροφοριῶν καί ἡ Κωνσταντινούπολη εἶχε καταληφθεῖ (1204-1261) ἀπό τούς στρατιῶτες τῆς Δ΄ Σταυροφορίας. Ὁ Βατάτζης κυβέρνησε μέ σύνεση, πατριωτισμό και φιλανθρωπία ἀπό τό 1222 ἕως τό 1254. Ἐτάφη στή Μονή Σωσάνδρων κοντά στό Νύμφαιο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ κάτοικοι τῆς μικρασιατικῆς Μαγνησίας τόν τιμοῦσαν ὡς Ἅγιο μέχρι και τήν καταστροφή τοῦ 1922.

Αὐτή τήν παράδοση τῆς Ἑλληνορθόδοξης παιδείας διετήρησε ἡ Μικρά Ἀσία καί μέχρι τήν καταστροφή τοῦ 1922. Εἶναι χαρακτηριστική ἡ σύσταση τοῦ τότε Μητροπολίτου Σμύρνης και μετέπειτα Ἁγίου καί Ἐθνομάρτυρος Πατριάρχου Κων/πόλεως Γρηγορίου Ε´, ὁ ὁποῖος ἔγραφε τό 1819 πρός τά σχολεῖα τῆς Σμύρνης: «Οἱ διδάσκαλοι νά ἀναδεικνύωσιν τούς μαθητιῶντας Χριστιανούς ἑλληνίζοντας τάς φράσεις καί Ἕλληνας χριστιανίζοντας τά δόγματα, τά ἤθη καί τούς τρόπους». Μέ αὐτό τό ἐκπαιδευτικό ἰδεῶδες, Ἑλληνική γλῶσσα καί γραμματεία, Χριστιανική Πίστη καί ἠθική, ἐπιβιώσαμε ἐπί αἰῶνες κάτω ἀπό ποικίλες δουλεῖες. Μήπως σήμερα πού εἴμαστε ἐθνικῶς ἐλεύθεροι κινδυνεύουμε νά χάσουμε τήν ταυτότητά μας ἀπεμπολῶντας τήν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση στό ὄνομα ἀμφιβόλων καί ξενόφερτων δῆθεν «προοδευτισμῶν»;

Ὁ Μικρασιατικός Ἑλληνισμός διετήρησε τήν ταυτότητά του μέσῳ τῆς Ἐκκλησίας του. Στήν Καππαδοκία ἐπί Τουρκοκρατίας 18 ἑλληνικά χωριά γύρω ἀπό τά Φάρασα ἀναγκάσθηκαν νά τουρκοφωνήσουν, ἀλλά ἀποφάσισαν νά κρατήσουν τήν Ὀρθόδοξη Πίστη. Μιλοῦσαν τουρκικά, ξέχασαν τά ἑλληνικά, καί ἡ μόνη τους ἐπαφή μέ τήν γλῶσσα τῶν πατέρων τους ἦταν ἐπί αἰῶνες ἡ Θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία ἐτελεῖτο στά ἑλληνικά. Οἱ Ὀρθόδοξοι τουρκόφωνοι Καππαδόκες, γνωστοί καί ὡς καραμανλῆδες, διέσωσαν τήν ἐθνική τους συνείδηση χάρις στήν Ὀρθοδοξία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος ἐκ Φαράσων, ὁ Χατζηεφέντης ὅπως τόν ἔλεγαν, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη τό 1924, σαράντα ἡμέρες μετά τήν ἀναγκαστική μετακίνησή του στήν Ἑλλάδα.

Τήν χορεία τῶν Ἁγίων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας συμπληρώνουν οἱ Ἐθνοϊερομάρτυρες Ἐπίσκοποι, πού μαρτύρησαν τό 1922 ἀρνούμενοι νά ἐγκαταλείψουν τό ποίμνιό τους. Δηλαδή ὁ Σμύρνης Χρυσόστομος, ὁ Κυδωνιῶν Γρηγόριος, ὁ Μοσχονησίων Ἀμβρόσιος, ὁ Ἰκονίου Προκόπιος καί ὁ Ζήλων Εὐθύμιος, ὁ ἥρωας τοῦ Ποντιακοῦ ἀγῶνος.

Ἐμεῖς σήμερα πρέπει μέ κάθε εὐκαιρία νά τιμοῦμε τούς Ἁγίους καί τήν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τοῦ Πόντου. Δηλώνουμε δέ πρός κάθε κατεύθυνση ὅτι ἐπιθυμοῦμε τήν εἰρήνη μέ τούς γείτονες, ὄχι ὅμως εἰς βάρος τῆς ἱστορικῆς ἀληθείας. Ζητοῦμε τήν πλήρη ἀναγνώριση τῆς Μικρασιατικῆς καί Ποντιακῆς Γενοκτονίας καί τραγουδοῦμε τόν ποντιακό θρῆνο τῆς Ἁλώσεως, πού μᾶς διδάσκει ὅτι: «Ἡ Ρωμανία κι ἄν πέρασε, ἀνθεῖ καί φέρει κι ἄλλο».

Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Σεπτεμβρίου 2020