Άρθρα

Επάνω στις στάχτες των Ορθοδόξων – και των Αρμενικών- ναών και επάνω σε αμέτρητες κατεστραμμένες ζωές και οικίες Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ιδρύθηκε η σύγχρονη Τουρκική Δημοκρατία. Με ηγετική φυσιογνωμία τον Μουσταφά Κεμάλ και συμβολική ημερομηνία ιδρύσεως την 29η Οκτωβρίου 1923. Από τότε το κράτος αυτό παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα σταθερότητα στόχων και μεθόδων. Η φιλοσοφία του κράτους δεν αλλάζει εύκολα. Οι θεσμοί και τα πρόσωπα υπάρχουν για να υπηρετούν το κράτος.

Διερωτώνται ορισμένοι γιατί ο Ερντογάν ήταν  μετριοπαθής απέναντι στην Ελλάδα όταν ήταν απλώς Πρωθυπουργός και έγινε επιθετικός από τη στιγμή που εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η απάντηση είναι ότι ως Πρωθυπουργός εξέφραζε το κόμμα του. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκφράζει το κράτος και τις σταθερές γραμμές που έχουν χαραχθεί επί δεκαετίες. Μία από αυτές τις σταθερές γραμμές είναι η προβολή διεκδικήσεων εις βάρος του Ελληνισμού: Στο Αιγαίο, στη Θράκη, στην Κύπρο.

Έχουν αλλάξει πολλές κυβερνήσεις στη γειτονική χώρα με διαφορετικές ιδεολογίες. Διαφωνούσαν μεταξύ τους σε πολλά. Συμφωνούσαν όμως στις διεκδικήσεις έναντι του Ελληνισμού. Η εκσυγχρονίστρια Τσιλέρ προκάλεσε το επεισόδιο των Ιμίων. Ο «αριστερός» Ετσεβίτ εισέβαλε το 1974 στην Κύπρο και το 1999 συγκυβέρνησε με τον ακραίο εθνικιστή Μπαχτσελί, τον ηγέτη των Γκρίζων Λύκων. Το casus belli επιβιώνει πολλών κυβερνήσεων. Δεν ήταν πρόσκαιρη απειλή. Αποτελεί κρατική πολιτική. Εμείς ορθώς επιμένουμε να αρθεί. Αλλά ας γνωρίζουμε τους εσωτερικούς μηχανισμούς των γειτόνων.

Αν φύγει ο Ερντογάν, όπως είναι πιθανόν βάσει  των δημοσκοπήσεων, λίγα πράγματα θα αλλάξουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Άλλωστε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής του μεγαλυτέρου κόμματος της Αντιπολιτεύσεως, το έχει καταστήσει σαφές: Θεωρεί ενδοτικό τον Ερντογάν και  προτείνει εισβολή στρατιωτική στα ελληνικά νησιά. Τα ίδια και χειρότερα πρεσβεύει η κυρία Ακσενέρ. Όλοι υπηρετούν το κράτος και τις σταθερές αξίες του.

Στο Κυπριακό η κρατική φιλοσοφία είναι καταγεγραμμένη στο σχέδιο του Νιχάτ Ερίμ. Ο Ερίμ υπήρξε διαπρεπής νομικός και διετέλεσε Πρωθυπουργός. Το 1980 δολοφονήθηκε και η δολοφονία του απετέλεσε μία από τις αφορμές του στρατιωτικού πραξικοπήματος  υπό τον Κενάν Εβρέν. Το 1956 ο Ερίμ κατέγραψε τα 6 στάδια που έπρεπε να ακολουθήσει η Άγκυρα για να μετατρέψει το Κυπριακό σε ζήτημα εθνικής προτεραιότητας. Ο Ερίμ δίδαξε τη μετατροπή της τουρκικής μειονότητας σε μοχλό για την εισβολή. Σε τελικό στάδιο προτείνει τον πλήρη έλεγχο της Μεγαλονήσου. Γι’ αυτό η θεωρία των δύο κρατών δεν αποσκοπεί σε απόσχιση των Τουρκοκυπρίων και σε ένωση με την Τουρκία. Αποβλέπει στον έλεγχο του νησιού μέσω μιας χαλαρής Συνομοσπονδίας.

Την κρατική φιλοσοφία διδάσκονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι στρατιωτικοί και οι διπλωμάτες σε  πανεπιστημιακό ίδρυμα μεταπτυχιακού επιπέδου, το οποίο λειτουργεί στην Άγκυρα. Είναι εντυπωσιακό πόσο οργανωμένη είναι η διάδοση των σταθερών αξιών του τουρκικού κράτους, παρά τα σοβαρά οικονομικά και μειονοτικά (π.χ. Κουρδικό) προβλήματα της γειτονικής χώρας.

Ο Ερντογάν, λοιπόν, υπηρετεί το κράτος. Φυσικά κάθε πολιτικός ηγέτης έχει την ιδεολογία του και βάζει τη δική του σφραγίδα. Δεν είναι, όμως, εύκολο να ξεφύγει από τις σταθερές γραμμές. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα αυτό παρατηρούμε.

Πρέπει να τηρήσει και η Ελλάς τις σταθερές γραμμές της στα εθνικά θέματα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.8.2022

Ήταν προπαραμονή της μεγάλης γιορτής της Παναγίας όταν έσπασε το μέτωπο. Στις 13 Αυγούστου του 1922, πριν από 100 χρόνια ακριβώς, τα στρατεύματα του Κεμάλ επιτέθηκαν σε δύο ελληνικές Μεραρχίες στον τομέα του Αφιόν Καραχισάρ και από τότε άρχισε η υποχώρηση. Έχοντας στραμμένη τη σκέψη μας στη Μικρά Ασία και στον Πόντο, λόγω και της εφετεινής επετείου, ας αφιερώσουμε ατό το κείμενο στον σεβασμό που είχαν και έχουν οι Μικρασιάτες και οι Πόντιοι Έλληνες προς την Παναγία.

Από τη Νίκαια της Μικρασιατικής Βιθυνίας προέρχεται, κατά την παράδοση, η εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας, η οποία φυλάσσεται στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους και δέχεται πολυάριθμους προσκυνητές.

Από το όρος Μελά του Πόντου, κοντά στην Τραπεζούντα, έφεραν οι Πόντιοι την εικόνα της Παναγίας και την εναπέθεσαν στις πλαγιές του Βερμίου, στη Μακεδονία. Από τη φράση «στου Μελά»  δημιουργήθηκε η ονομασία Σουμελά. Στην Παναγία Σουμελά της Κεντρικής Μακεδονίας, λοιπόν, προσκυνούν κάθε Δεκαπενταύγουστο οι απόγονοι των Ποντίων προσφύγων, ενώ επί τόπου, εκεί στα μέρη της Τραπεζούντας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τιμά την Παναγία, όταν τούτο είναι εφικτό.

Από τα Βουρλά της Μικρασιατικής παραλίας,  γενέτειρα του Γιώργου Σεφέρη, έφεραν μαζί τους κυνηγημένοι οι Έλληνες το 1922 την εικόνα της Παναγίας της Βουρλιώτισσας και σήμερα την φυλάσσει ο ομώνυμος ναός στη Νέα Φιλαδέλφεια.

Από τη Μικρά Ασία προέρχεται και η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης, την οποία προσκυνούν  κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί στις 23 Αυγούστου (στην Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) στη Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης.

Σε πολλούς ναούς της Ελλάδος έγιναν αυτές τις ημέρες Παρακλήσεις μπροστά σε Προσφυγοπούλες Παναγίες, δηλαδή σε εικόνες της Παναγίας που μεταφέρθηκαν με κόπο και κινδύνους από τους πρόσφυγες του 1922.

«Παναγία μου, Παναγία μου»  ήταν η τελευταία ικεσία του Εθνοϊερομάρτυρος Κρητικού Αρχιμανδρίτη Ιακώβου Αρχαντζικάκη, τον οποίο οι Τούρκοι πετάλωσαν και σταύρωσαν στο προάστιο Βουτζά της Σμύρνης τον Αύγουστο του 1922. Κρυμμένοι και έντρομοι οι Έλληνες της περιοχής τον άκουγαν να επικαλείται την Παναγία λίγο πριν ξεψυχήσει.

Και για να μην ξεχνούμε την Ανατολική Θράκη, η οποία εκκενώθηκε από τον ελληνικό πληθυσμό τον Οκτώβριο του 1922, χωρίς να γίνει κάποια μάχη, ας θυμηθούμε ότι ο Άγιος Νεκτάριος από τη Σηλυβρία έγραψε ένα θαυμάσιο ύμνο για την Παναγία: Αγνή Παρθένε Δέσποινα.

Άφηναν πίσω τα χρήματα, τα κοσμήματα και τα άλλα υλικά αγαθά και φρόντιζαν να πάρουν μαζί τους τις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας μαζί με τα λείψανα των Αγίων οι Έλληνες  από όλες τις περιοχές που γνώρισαν  τη Γενοκτονία, την προσφυγοποίηση.

Η Ορθόδοξη Πίστη κράτησε τους Μικρασιάτες και τους Ποντίους μέσα στον Ελληνισμό ακόμη και στις πιο δύσκολες περιόδους. Κάποιοι στην Καππαδοκία και στον Πόντο έχασαν τη γλώσσα την ελληνική και μίλησαν τουρκικά. Αλλά διαφύλαξαν την Ορθοδοξία ως πολύτιμο στοιχείο ταυτότητας και έτσι παρέμειναν Έλληνες/Ρωμηοί. Η Παιδεία τους ήταν Ελληνορθόδοξη στα φημισμένα σχολεία της Σμύρνης, των Κυδωνιών, της Τραπεζούντας και άλλων πόλεων.

Τιμούμε την Παναγία, τιμούμε και τη Χριστιανική πίστη των προσφύγων που ήλθαν από την  Ανατολή. Ας μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον Ελληνορθόδοξο Πολιτισμό των Αλησμόνητων Πατρίδων!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 12.8.2022

Η ένταση στο Κόσσοβο πήρε παράταση ενός μηνός, αλλά τα προβλήματα στην περιοχή εγκυμονούν κινδύνους. Οι Αλβανοί που κυβερνούν αυτήν την περιοχή βρίσκονται σε διαμάχη με τη σερβική μειονότητα, η οποία κατοικεί στα βόρεια με επίκεντρο την πόλη Μητρόβιτσα (πόλη του Αγίου Δημητρίου). Η Σερβική κυβέρνηση από την πλευρά της δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσσόβου/Κοσσυφοπεδίου και θεωρεί ότι η απόσχιση από τη Σερβία έγινε με τη βία και  με τη βοήθεια των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ το 1999.

Η Ελλάς δεν έχει αναγνωρίσει  de jure το Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος. Συχνά τίθεται το ερώτημα μήπως πρέπει να αλλάξουμε την επίσημη θέση μας. Καταγράφω τα επιχειρήματα των υποστηρικτών δύο διαφορετικών απόψεων.

Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ήλθε η ώρα να αναγνωρίσουμε το Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος τονίζουν ότι:

Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στις 22.7.2010 έκρινε ότι η απόφαση του Κοσσόβου το 2008 να ανακηρύξει την ανεξαρτησία του δεν είναι αντίθετη προς το Διεθνές Δίκαιο.

Οι μεγαλύτερες χώρες του Δυτικού κόσμου, στον οποίο ανήκουμε, έχουν αναγνωρίσει το Κόσσοβο (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία κ.ά).

Η Ελλάς de facto αναγνωρίζει το Κόσσοβο ως κράτος π.χ. η Εθνική Ελλάδος παίζει ποδόσφαιρο με το Κόσσοβο σε επίσημους αγώνες.

Η άποψη ότι δεν πρέπει να αναγνωρίσουμε την ανεξαρτησία του Κοσσόβου βασίζεται κυρίως στα ακόλουθα επιχειρήματα:

Η απόσχιση εδάφους με τη βία νομιμοποιεί τον αναθεωρητισμό. Π.χ. ο Πούτιν, για να στηρίξει αποσχιστικά κινήματα στη Γεωργία, χρησιμοποίησε ως δικαιολογία την υποστήριξη των ΗΠΑ στο Κόσσοβο.

Τυχόν αναγνώριση του Κοσσόβου θα ενθαρρύνει τα σχέδια για Μεγάλη Αλβανία. Τα Τίρανα και η Πρίστινα ήδη μιλούν ανοιχτά για ένωση Κοσσόβου και Αλβανίας.

Εάν η Ελλάς αναγνωρίσει τους Αλβανούς του Κοσσόβου ως κράτος θα δώσει το μήνυμα ότι επιβραβεύει την πολιτική της Αλβανίας και ότι λησμονεί την καταπίεση της ελληνικής εθνικής μειονότητας και την προπαγάνδα περί Τσάμηδων.

Η Ελλάς δεν είναι η μόνη χώρα της Ευρ. Ενώσεως που δεν αναγνωρίζει το Κόσσοβο. Μαζί της συμφωνούν η Ισπανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Κύπρος. Προφανώς φοβούνται ότι τυχόν αναγνώριση θα ενθαρρύνει αποσχιστικά κινήματα και ψευδοκράτη. Η Ελλάς δεν μπορεί να δράσει μόνη της χωρίς να διαβουλευθεί με τους άλλους 4 εταίρους της και κυρίως με την Κύπρο για το ζήτημα αυτό.

Κάποιοι υπογραμμίζουν ότι τυχόν αναγνώριση θα επιβραβεύσει την κακή συμπεριφορά που επέδειξαν οι Αλβανοί Κοσσοβάροι απέναντι στα Ορθόδοξα Χριστιανικά μνημεία του Κοσσυφοπεδίου. Δεν πρόκειται απλώς για την πολιτιστική κληρονομιά των Σέρβων. Ορισμένα από τα μοναστήρια  αγιογραφήθηκαν τον 14^ο αιώνα από Έλληνες αγιογράφους της Σχολής της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα τεράστιο μουσείο βυζαντινού πολιτισμού και μας ενδιαφέρει η διάσωσή του όπως μάς ενδιαφέρει και η Αγία Σοφία της Κωνσταντινουπόλεως.

Προτείνω να μην βιαστούμε να αλλάξουμε την επίσημη θέση μας. Ας αφήσουμε για αργότερα τη σχετική συζήτηση. Η Ελλάς είναι παράγων σταθερότητος και οι βαλκανικοί εθνικισμοί βρίσκονται ακόμη σε έξαρση. Θυμίζω τη διαμάχη Βουλγαρίας- Σκοπίων, την αποσχιστική τάση των Σέρβων της Βοσνίας κ.ά. Τώρα που η Αλβανία αρχίζει διάλογο για ένταξη στην Ε.Ε. ας πιέσουμε υπέρ των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 6.8.2022

Ένα λαχείο του ψευδοκράτους των Τουρκοκυπρίων αναστάτωσε τα Κατεχόμενα και ανέδειξε τον φόβο που προκαλεί ακόμη στους Τούρκους η ΕΟΚΑ του 1955-59. Η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών ιδρύθηκε από τον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή με τις ευλογίες του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και η  έδρασε επιτυχώς κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Είχε ως κύριο στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά λόγω των πιέσεων της διεθνούς διπλωματίας ο αγώνας κατέληξε στην Ανεξαρτησία και στην ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ΕΟΚΑ διαλύθηκε το 1959, αλλά φαίνεται ότι πολλοί Τούρκοι  την φοβούνται ακόμη.

Θυμίζω τα γεγονότα: Η ψευδοκυβέρνηση των Κατεχομένων εξέδωσε λαχείο για να τιμήσει τη αντίσταση των Τουρκοκυπρίων κατά της νόμιμης Κυπριακής Δημοκρατίας το καλοκαίρι του 1964. Αντί να βάλουν μία φωτογραφία Τουρκοκυπρίων έβαλαν κατά λάθος μία φωτογραφία Ελληνοκυπρίων μαχητών, οι οποίοι τον Απρίλιο του 1964 κατέλαβαν το ύψωμα του Προφήτη Ηλία στο όρος Πενταδάκτυλος και εξεδίωξαν τις στασιαστικές δυνάμεις των Τουρκοκυπρίων. Το λάθος προκάλεσε την έντονη αντίδραση των Τουρκοκυπριακών ΜΜΕ. Ορισμένα εξ αυτών ελέγχονται από την πολυάριθμη τουρκική στρατιωτική δύναμη, η οποία εδρεύει εκεί μετά την εισβολή του 1974. Τα ΜΜΕ στα Κατεχόμενα έγραψαν ότι στη φωτογραφία φαίνονται άνδρες της ΕΟΚΑ και όχι Τουρκοκύπριοι και το θεώρησαν μεγάλη προσβολή.

Το ερώτημά μου είναι γιατί Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι ζουν ακόμη με το φάντασμα της ΕΟΚΑ του 1955-59, η οποία το 1964 είχε διαλυθεί. Όπως αποκαλύπτει ο Κυπριακός Τύπος και όπως καταγράφει η ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά τα ματωμένα Χριστούγεννα του 1963 και την έναρξη των συγκρούσεων μεταξύ των δύο εθνικών κοινοτήτων της Κύπρου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κάλεσε από την Αθήνα τον Γεώργιο Γρίβα  και του ανέθεσε την δημιουργία της Εθνικής Φρουράς, ως του επισήμου ενόπλου σώματος του νομίμου κράτους. Ώσπου να στρατολογηθούν και να εκπαιδευθούν οι πρώτοι Εθνοφουροί η Κυπριακή Κυβέρνηση κάλεσε να υπηρετήσουν το κράτος οι Κοκκινοσκούφηδες του γιατρού Βάσου Λυσσαρίδη. Ο γιατρός έδρασε ως αγωνιστής της ΕΟΚΑ το 1955-59 και στη συνέχεια ίδρυσε το κεντροαριστερό κόμμα ΕΔΕΚ.

Στη φωτογραφία, λοιπόν, δεν εμφανίζεται η ΕΟΚΑ, αλλά ένοπλα σώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεπικουρούντα την Εθνική Φρουρά. Η έμφαση του Τουρκοκυπριακού Τύπου στην ΕΟΚΑ προφανώς γίνεται για να δημιουργηθούν  λανθασμένες εντυπώσεις. Ότι οι Ελληνοκύπριοι διατηρούσαν και μετά το 1959 μία ένοπλη ανταρτική ομάδα και ότι η καημένη η Τουρκοκυπριακή κοινότητα διαρκώς κινδύνευε.

Τα γεγονότα του 1964 έδωσαν τη δυνατότητα στην Τουρκία να εφαρμόσει ένα από τα βήματα του σχεδίου που κατέγραψε το 1956 ο Τούρκος συνταγματολόγος και πολιτικός Νιχάτ Ερίμ. Δηλαδή την απόσυρση των Τουρκοκυπρίων σε ξεχωριστά εδάφη και τη δημιουργία θυλάκων- ελεγχομένων ζωνών, ώστε να είναι πιο εύκολη η τουρκική εισβολή. Δεν ξεχνούμε ότι το καλοκαίρι του 1964 η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες Ναπάλμ ελληνοκυπριακά χωριά και σκότωσε αμάχους. Επίσης είναι χρήσιμο να τονίζουμε ότι την Τουρκοκυπριακή ανταρσία του 1964 την αντιμετώπισε η Εθνική Φρουρά και η νόμιμη Κυπριακή Κυβέρνηση και όχι η ΕΟΚΑ.

Οι Τούρκοι φοβούνται την ΕΟΚΑ του 1955-59, διότι τους θυμίζει τι μπορούν να επιτύχουν οι Έλληνες όταν είναι ενωμένοι.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 30.7.2022

Μετά τους όρους που έθεσε η Βουλγαρία για την άρση του βέτο και μετά την απόφαση της Βουλής των Σκοπίων της 16.7.2022 για αποδοχή αυτών των όρων –με μικρές τροποποιήσεις από τη Γαλλία- το κράτος των Σκοπίων άρχισε την προενταξιακή διαδικασία με μακρινό στόχο την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το επιτύχει αυτό το γειτονικό μας κράτος ήδη  παραδέχθηκε με γραπτή δήλωση ότι η γλώσσα του διαμορφώθηκε   το 1945 (καθεστώς Τίτο). Επίσης δεσμεύθηκε να εντάξει στο κανονιστικό μέρος του Συντάγματος τη βουλγαρική μειονότητα ως συνιστώσα και ιδρυτική εθνότητα του κράτους. Αυτό, όμως, απαιτεί την πλειοψηφία των 2/3 στο Κοινοβούλιο, πράγμα πολύ δύσκολο, διότι η δεξιά αντιπολίτευση του VMRO-DPMNE αντιδρά και διαδηλώνει στους δρόμους.

Τα διδάγματα και τα συμπεράσματα από τη σκληρή διαπραγμάτευση της Βουλγαρίας και από τη γενικότερη διαμάχη Σόφιας – Σκοπίων είναι τα εξής:

1. Η κυβέρνηση των Σκοπίων εμμέσως παραδέχθηκε ότι οι μέχρι τώρα απογραφές πληθυσμού και εθνοτήτων ήσαν ανακριβείς. Στην απογραφή του 2021 οι Βούλγαροι βρέθηκαν να είναι 3500. Η Βουλγαρία τους υπολογίζει σε 100.000 τουλάχιστον σε ένα πληθυσμό δύο εκατομμυρίων. Αφού τα Σκόπια αποδέχθηκαν ότι οι Βούλγαροι είναι συστατική εθνότητα, ομολογούν ότι δεν μπορεί να είναι σωστός ο αριθμός των 3500. Δηλαδή μέχρι τώρα έκρυβαν και από τις απογραφές και από το Σύνταγμά τους μία εθνική ομάδα. Και εγώ διερωτώμαι: Τι απέγιναν οι 100.000 Έλληνες, τους οποίους παραδέχθηκε ως μειονότητα το 1994 ο τότε Πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ;  Μήπως και αυτοί είναι μία ακόμη «κρυμμένη»  εθνική ομάδα;
2. Τα ζητήματα ταυτότητας, γλώσσας και ιστορίας παραμένουν ζωτικά στις διεθνείς σχέσεις. Οι οπαδοί των πάσης φύσεως διεθνισμών ζουν με την αυταπάτη ότι η παγκοσμιοποίηση καταργεί ή μειώνει τον ρόλο της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Διαψεύδονται καθημερινά. Τα Σκόπια κινδυνεύουν να μην ενταχθούν στην Ε.Ε. λόγω διαφορών με γειτονικά κράτη για θέματα ταυτότητας. Η Ουκρανία αγωνίζεται  για να αποδείξει ότι έχει ταυτότητα που την διαφοροποιεί από τους Ρώσους. Η Σκωτία ανακοινώνει νέο δημοψήφισμα για το 2023 με θέμα την ανεξαρτησία, η οποία επίσης βασίζεται στην προβολή μιας ξεχωριστής εθνικής ταυτότητας.
3. Η Βουλγαρία βγήκε κερδισμένη, διότι διαπραγματεύθηκε αυτά που θεωρεί ως θέματα εθνικής και ιστορικής ευαισθησίας. Στη σημερινή εποχή όσοι δίνουν με επιμονή τις διπλωματικές μάχες τελικά κάτι κερδίζουν. Παράδειγμα προς αποφυγήν είναι η Συμφωνία των Πρεσπών, κατά την οποία η τότε Κυβέρνηση έκανε κακίστη διαπραγμάτευση. Παραχώρησε γλώσσα, εθνικότητα, ταυτότητα και ιστορία και κατήργησε τις κόκκινες γραμμές που είχε ο Ελληνισμός επί 150 χρόνια.
4. Ευτυχώς υπάρχουν θεσμοί με παράδοση αιώνων και με γνώση της ιστορίας και της διπλωματίας που δεν ακολουθούν τα λανθασμένα βήματα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αναφέρομαι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο αναγνώρισε -βάσει των εκκλησιαστικών κανόνων- την μέχρι πρότινος Σχισματική εκκλησιαστική οντότητα των Σκοπίων, αλλά με το όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος». Το Φανάρι απαγορεύει στην Εκκλησία αυτή να χρησιμοποιήσει όνομα προερχόμενο από τη λέξη: Μακεδονία. Επίσης ορίζει ως όρια δικαιοδοσίας μόνο τα όρια του σημερινού κράτους.
5. Θα αγωνισθούμε για την ειρήνη στα Βαλκάνια, αλλά θα προστατεύσουμε και την Ιστορία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.7.2022

Η ένταξη του κράτους των Σκοπίων στην Ευρ. Ένωση περνά από την άρση του βουλγαρικού βέτο. Στις 24 Ιουνίου η Βουλή της Βουλγαρίας αποφάσισε να άρει το βέτο θέτοντας αυστηρούς όρους σε θέματα ιστορίας, γλώσσας και ταυτότητας. Στις 16 Ιουλίου η Βουλή των Σκοπίων ενέκρινε αρχικά την αποδοχή των βουλγαρικών όρων. Οι Σοσιαλδημοκράτες του Πρωθυπουργού Ντίμιταρ Κοβάτσεφσκι και τα αλβανικά κόμματα τάχθηκαν  υπέρ της αποδοχής των όρων με βάση μία γαλλική πρόταση, η οποία εμφανίζει πιο μετριοπαθή τα βουλγαρικά αιτήματα. Η δεξιά αντιπολίτευση, δηλαδή το κόμμα ΒΜΡΟ του Χρίστιαν Μίτσκοσκι,  αντιτάχθηκε και οργάνωσε συνεχείς διαδηλώσεις στους δρόμους. Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Στα Σκόπια πρέπει να συγκεντρώσουν πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή για να εντάξουν στο κείμενο του Συντάγματος τη βουλγαρική μειονότητα ως συστατική και ιδρυτική εθνότητα του κράτους. Αυτό φαίνεται αδύνατο, διότι απαιτεί τη σύμπραξη της αντιπολίτευσης.

Η εξέγερση του Ίλιντεν της 20ής Ιουλίου 1903 είναι μία επέτειος που μπορεί να εξηγήσει τις ρίζες της διαμάχης Σόφιας και Σκοπίων.

1. Τι εννοούμε ως εξέγερση του Ίλιντεν; Στις 20 Ιουλίου 1903, ενώ η Μακεδονία βρισκόταν υπό οθωμανικό  ζυγό, η Βουλγαρική εθνικιστική οργάνωση ΒΜΡΟ (στα ελληνικά ΕΜΕΟ= Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) και η Βουλγαρική Σχισματική εκκλησιαστική Εξαρχία υποκίνησαν μία ένοπλη εξέγερση Χριστιανικών πληθυσμών. Το φανερό σύνθημα ήταν «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες», αλλά το υποκρυπτόμενο αίτημα ήταν «Η Μακεδονία στους Βουλγάρους». Οι Κομιταζήδες, δηλαδή ένοπλες ομάδες της ΒΜΡΟ, έσπασαν τηλεγραφικούς στύλους, ξήλωσαν σιδηροδρομικές γραμμές και επιτέθηκαν στη τουρκική φρουρά του Κρουσόβου. Για λίγες ημέρες η κωμόπολη του Κρουσόβου, με πληθυσμό τότε 10.000 Ελλήνων Βλαχοφώνων και 400 Βουλγάρων, διοικήθηκε από μία αυτοσχέδια κυβέρνηση. Οι Τούρκοι στρατιώτες, τακτικοί και άτακτοι, επέβαλαν σκληρά αντίποινα σε τρεις κωμοπόλεις με ελληνικό  πληθυσμό, Το Κρούσοβο, την Κλεισούρα και το Νυμφαίο Φλωρίνης, τις οποίες έκαψαν.

2. Τι σημαίνει Ίλιντεν; Στα βουλγαρικά σημαίνει «ημέρα του Ηλία», δηλαδή εορτή του Προφήτη Ηλία. Όντως η 20ή Ιουλίου για όλους τους Ορθοδόξους είναι η ημέρα εορτασμού του Προφήτη Ηλία.

3. Τι αποτελέσματα είχε; Η Αθήνα αφυπνίσθηκε βλέποντας την καταστροφή βλαχοφώνων ελληνικών κωμοπόλεων και την επικίνδυνη δράση της βουλγαρικής Εξαρχίας και της ΒΜΡΟ. Άρχισε η συστηματική αποστολή αξιωματικών, δασκάλων και άλλων ενισχύσεων προς τον αγωνιζόμενο Ελληνισμό της υπόδουλης Μακεδονίας. Ο κίνδυνος ήταν η Μακεδονία να φύγει μεν από τον ζυγό των Οθωμανών, αλλά να καταστεί επαρχία της «Μεγάλης Βουλγαρίας».

4. Μετείχαν και ελληνικής συνειδήσεως πληθυσμοί; Ναι, άλλοι από πίεση και φόβο, άλλοι πιστεύοντας αγνά ότι ήταν μία αντιτουρκική εξέγερση. Ο Άγγλος Πρόξενος στο Μοναστήρι, πρωτεύουσα τότε μιας Οθωμανικής Περιφέρειας και νυν Μπίτολα των Σκοπίων, ο Τζέημς Μακ Γκρέγκορ, καταγράφει σε εκθέσεις του ότι οι Έλληνες που συμμετείχαν, είτε μιλούσαν μόνον ελληνικά είτε μιλούσαν και άλλες διαλέκτους, διατήρησαν αλώβητη την ελληνική συνείδησή τους (Κων. Βακαλόπουλος, Το Μακεδονικό Ζήτημα, έκδοση εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, Αθήνα 2018, σελ 196).

5. Υπήρχε κοινωνικό περιεχόμενο στα αιτήματα των Χριστιανών (κυρίως αγροτών) που συμμετείχαν; Μάλλον όχι, δεν υπάρχει κάποια σχετική μαρτυρία.  Η υποκίνηση έγινε από τον βουλγαρικό εθνικισμό για να ελέγξει  τους Έλληνες και άλλες ομάδες. Ο Ίων Δραγούμης, Πρόξενος της Ελλάδος στο Μοναστήρι, καταγράφει την ξεκάθαρη υποκίνηση του Ίλιντεν από το βουλγαρικό κομιτάτο: «Του Προφήτη Ηλία ήταν η μέρα που είχε ορίσει το κομιτάτο για τον σηκωμό. Οι Βουλγάρες δασκάλισσες του Περλεπέ έρραψαν μία σημαία και κέντησαν επάνω με χρυσά γράμματα τα ονόματα ένδεκα πολιτειών της Μακεδονίας που σκόπευαν να τις πάρουν οι Βούλγαροι… Σε χωριά μπήκαν άλλοι και ανάγκασαν τους χωριανούς να τους ακολουθήσουν με τα γυναικόπαιδα…» (Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα, έκδοση Βιβλιοπωλείου της Εστίας, Αθήνα 2006, σελ. 108-109).

6. Υπήρχε τότε «μακεδονικό έθνος»; Σαφώς όχι. Όλες οι αναφορές των Ευρωπαίων Προξένων από τη Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι, που περιγράφουν στις κυβερνήσεις τους το Ίλιντεν, μιλούν για Έλληνες, Βουλγάρους και Τούρκους, αλλά πουθενά για Μακεδόνες ως ξεχωριστό έθνος. Οι εκθέσεις έχουν εκδοθεί από το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνος στη Θεσσαλονίκη. Όπως είναι γνωστό το έθνος αυτό κατασκευάσθηκε το 1944 από τον Τίτο στην  μεταπολεμική κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία.

7. Τι ρόλο παίζει το Ίλιντεν στη σημερινή διαμάχη Σόφιας-Σκοπίων; Από τον Αύγουστο του 2017 οι δύο χώρες συμφώνησαν να εορτάζουν από κοινού την εξέγερση στις 2 Αυγούστου (είναι η 20ή Ιουλίου με τη διαφορά παλαιού και νέου Ημερολογίου), αλλά κάθε πλευρά δίνει τη δική της διαφορετική εθνική ερμηνεία.  Στο πρώτο διάγγελμα  (12.6.2018) προς τον λαό του κράτους του ο πανηγυρίζων για την επικείμενη Συμφωνία των Πρεσπών  Ζόραν Ζάεφ (τότε Πρωθυπουργός στα Σκόπια) αναφέρθηκε στους ήρωες του «μακεδονικού έθνους» και μεταξύ αυτών και στον Γκότσε Ντέλτσεφ, ο οποίος σκοτώθηκε από τους Τούρκους ενώ προετοίμαζε την εξέγερση του Ίλιντεν. Όμως οι Βούλγαροι τον τιμούν ως Βούλγαρο. Μάλιστα έδωσαν το όνομά του στην πόλη του Άνω Νευροκοπίου. Ένας από τους όρους που θέτουν οι Βούλγαροι για να άρουν οριστικά το βέτο είναι η αυστηρή τήρηση της Συμφωνίας Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας της 1.8.2017 που υπέγραψαν οι δύο χώρες. Η Συμφωνία προβλέπει τη σύσταση μιας διακρατικής Επιτροπής Επιστημόνων για θέματα Ιστορίας και Εκπαίδευσης. Οι διαφωνίες ήδη είναι πολλές, διότι τα ίδια πρόσωπα η μία πλευρά τα θεωρεί «Μακεδόνες»  και η άλλη τα θεωρεί Βουλγάρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι την εξέγερση του 1903 οργάνωσε η βουλγαρική οργάνωση ΒΜΡΟ και σήμερα αυτό ακριβώς το όνομα έχει το κόμμα της αντιπολίτευσης στα Σκόπια.

Η Ελλάδα δεν πρέπει να πάρει θέση υπέρ της μιάς ή της άλλης ιστορικής ερμηνείας. Καθήκον, αλλά και δικαίωμα, της Πολιτείας και της επιστημονικής κοινότητας είναι η παρακολούθηση της διαμάχης ώστε να μην διαστρεβλώνονται ιστορικά γεγονότα, τα οποία έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την ιστορία και την ταυτότητα του Ελληνισμού.

Άρθρο στο huffingtonpost.gr 20.7.2022

Όλοι εντυπωσιαστήκαμε από το επίτευγμα του  Κουρός Νουρμοχαμαντί από το Ιράν, ο οποίος έμαθε ελληνικά μέσα σε τρία χρόνια και αρίστευσε στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Του αξίζουν συγχαρητήρια και του ευχόμαστε να αξιοποιήσει το  ταλέντο του σε συνδυασμό με τις γνώσεις που θα του προσφέρουν οι Έλληνες καθηγητές. Και επειδή το όνομά του στα ελληνικά θυμίζει τον Πέρση Κύρο, σύμμαχο του  Αθηναίου Ξενοφώντος, φαίνεται ότι πέτυχε την…. Κύρου Ανάβαση στη βαθμολογία.

Είναι αξιέπαινοι  οι εκπαιδευτικοί του Προτύπου Λυκείου Μυτιλήνης που τον βοήθησαν. Προφανώς ο Κουρός είναι διάνοια, είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση με πολλά χαρίσματα. Με συγκίνηση διάβασα ότι υπήρξαν εκπαιδευτικοί που του έκαναν μαθήματα και εκτός του ωραρίου τους.

Είναι αξιέπαινοι και οι γονείς του και το ευρύτερο περιβάλλον του. Εκείνοι τού δίδαξαν να είναι εργατικός και μελετηρός. Τού έμαθαν να σέβεται αρχές και αξίες. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Κουρός σηκωνόταν όρθιος όταν έμπαιναν οι καθηγητές του Λυκείου μέσα στη αίθουσα. Δεν είμαι βέβαιος ότι οι σημερινοί μαθητές στα ελληνικά σχολεία δείχνουν τον ίδιο σεβασμό. Δεν ευθύνονται τα παιδιά, αλλά τα ψευδοπροοδευτικά  πρότυπα που τείνουν να επικρατήσουν στην ελληνική κοινωνία. Πρέπει κάποτε να ισορροπήσει το εκκρεμές. Από το πηλήκιο και το αυστηρό κούρεμα της δεκαετίας του 1950 φτάσαμε σε μία υπερβολική έμφαση στις ελευθερίες και στα δικαιώματα των παιδιών χωρίς να τονίζουμε και τις υποχρεώσεις τους.

Ο Κουρός έμενε  στην τάξη ακόμη και όταν γινόταν μάθημα Θρησκευτικών. Θα μπορούσε να απαλλαγεί βάσει της ισχυούσης ελληνικής νομοθεσίας και των σχετικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεδομένου ότι προέρχεται από μία διαφορετική θρησκευτική παράδοση. Όμως προτιμούσε να παρακολουθεί ένα μάθημα που θα τον βοηθήσει να ενσωματωθεί μελετώντας τη χριστιανική κληρονομιά, την ιστορία και τα έθιμα του ελληνικού λαού.  Ο Κουρός δίνει μία αποστομωτική απάντηση στους διάφορους δήθεν προοδευτικούς, οι οποίοι ζητούν να αλλάξει  το περιεχόμενο του μαθήματος των Θρησκευτικών και να γίνει θρησκειολογικό, με το επιχείρημα ότι μόνον τότε θα θέλουν να το παρακολουθούν  οι αλλοδαποί μαθητές. Τελικά το δικαίωμα της απαλλαγής το χρησιμοποιούν περισσότερο ορισμένοι Έλληνες γονείς για να δείξουν ότι είναι άθεοι ή “μοντέρνοι”, παρά οι αλλόθρησκοι!

Φυσικά η περίπτωση του Κουρός είναι ξεχωριστή και δεν σημαίνει ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι να εισέλθουν νομίμως ή παρανόμως στη χώρα μας είναι επιστημονικές διάνοιες. Η κυβέρνηση ορθώς πράττει και συνεχίζει την προσεκτική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Ο Ερντογάν τον Φεβρουάριο – Μάρτιο του 2020 δεν ήθελε να μας στείλει επιστήμονες, αλλά χιλιάδες εργαλειοποιημένους ταλαίπωρους, οι οποίοι θα προκαλούσαν μεγάλη αναταραχή με εθνικές και κοινωνικές συνέπειες στην πατρίδα μας.

Σε αντίθεση με τον Κουρός οι Έλληνες μαθητές  έδωσαν κάποια  μηνύματα που προβληματίζουν. Το 48% των υποψηφίων Ανθρωπιστικών Επιστημών έγραψε κάτω από τη βάση στην Ιστορία. Το 26,5% των υποψηφίων για τις Οικονομικές Επιστήμες  έγραψε κάτω από τη βάση στα Νέα Ελληνικά. Πρέπει να δοθεί  έμφαση στην καλή γνώση της Ιστορίας μας  και στη βελτίωση της εκφραστικής ικανότητας. Είναι ορθή η προσπάθεια που  αρχίζει φέτος με τη στενότερη σύνδεση Αρχαίων και Νέων Ελληνικών. Ευκαιρία να διδαχθεί και η «Κύρου Ανάβασις» που έγραψε ο Ξενοφών !

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 16.7.2022