Άρθρα

Παρακολούθησα το Α΄ Επιστημονικό Συνέδριο Μνήμης Μικρασιατικού Ελληνισμού, ο οποίο διοργάνωσε με ευρεία χρήση του διαδικτύου η Εκκλησία της Ελλάδος στις 14 και 15 Οκτωβρίου. Τα ονόματα των ομιλητών και τα αναλυτικά συμπεράσματα  δεν θα τα αναφέρω εδώ λόγω χώρου. Άλλωστε θα εκδοθεί Τόμος με όλες τις ανακοινώσεις και τις σχετικές παραπομπές. Θα καταγράψω, όμως, ορισμένα από τα πορίσματα του Συνεδρίου, στο οποίο μίλησαν 26 επιστήμονες υπό τον γενικό τίτλο:

«Η κατάρρευση των Αυτοκρατοριών (1914-1923) και η Γενοκτονία των Χριστιανών από τους Οθωμανούς και τους Νεοτούρκους: Μικρά Ασία, Πόντος, Ανατολική Θράκη, Αρμένιοι, Ασσύριοι».

Η Γενοκτονία του Ελληνισμού άρχισε από το 1914, δηλαδή πέντε χρόνια πριν από την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη, και ήταν προσχεδιασμένη.

Η Μικρασιατική Εκστρατεία δεν ήταν ιμπεριαλιστικός πόλεμος, αλλά μία προσπάθεια να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί, οι οποίοι όντως κινδύνευαν.

Παρουσιάσθηκαν γεγονότα και στοιχεία, τα οποία δεν είναι ευρέως γνωστά, για τη γενοκτονία των Αρμενίων και των Ασσυρίων Χριστιανών.

Η Γενοκτονία των Χριστιανών της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σχεδιάσθηκε από τους Νεοτούρκους και ολοκληρώθηκε από τους εθνικιστές του Μουσταφά Κεμάλ.

Στην τραγωδία του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης (1914-1923) η Ορθόδοξη Εκκλησία στάθηκε στο ύψος που της αρμόζει και αναδείχθηκαν ηρωικές και μαρτυρικές μορφές Ορθοδόξων κληρικών, με κορυφαία αυτή του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.

Η σημερινή Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Χριστιανών σε αντίθεση π.χ. με τη Γερμανία, η οποία έχει αναγνωρίσει τα εγκλήματα των Ναζί και έχει αποκηρύξει το κακό παρελθόν της. Αυτό το γεγονός επιβαρύνει ακόμη τις σχέσεις Ελλάδος- Τουρκίας, αλλά και τις σχέσεις της γείτονος χώρας με άλλους λαούς π.χ. με το κράτος της Αρμενίας.

Είναι αναμφισβήτητη η πολιτιστική συνέχεια του Ελληνισμού, η οποία επί Τουρκοκρατίας βασίσθηκε στη Ορθόδοξη Εκκλησία και στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό.

Υπάρχουν σήμερα νέοι επιστήμονες, οι οποίοι μελετούν διπλωματικά και ιστορικά αρχεία σε χώρες του εξωτερικού και συνεισφέρουν χρήσιμα τεκμήρια για τη Γενοκτονία των Χριστιανικών λαών.

Με βάση το Διεθνές Δίκαιο και τον ορισμό του ΟΗΕ ήταν πράγματι Γενοκτονία ο διωγμός των Ελλήνων από όλες τις τουρκικές κυβερνήσεις της περιόδου 1914-1923.

Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1919-1922) διεξήχθη  μία εσωτερική εμφύλια διαμάχη μεταξύ Σουλτανικών και Κεμαλικών στρατευμάτων με αποτέλεσμα πολλοί στρατιώτες πιστοί στον Σουλτάνο να δίνουν πληροφορίες στον Ελληνικό Στρατό. Αυτή η πτυχή του Μικρασιατικού Πολέμου αξίζει να μελετηθεί περισσότερο.

Αυτά σε γενικές γραμμές ήσαν τα κυριώτερα σημεία, τα οποία συγκράτησα και καταθέτω ως τροφή για σκέψη. Αυτό που γίνεται προφανές από τέτοια σοβαρά συνέδρια είναι το ψυχολογικό βάρος, το οποίο φέρει σήμερα ο λαός της Τουρκίας, χωρίς να φταίει. Αν οι ηγετικές ομάδες της Άγκυρας αποφασίσουν κάποτε να αντικρύσουν με θάρρος και αυτοκριτική το  παρελθόν, το όφελος θα είναι μεγάλο. Μία ολόκληρη κοινωνία θα αισθανθεί απελευθερωμένη και πιθανόν να επιζητήσει ειρηνικές σχέσεις με τους γειτονικούς λαούς.

Η Ιστορία είναι πολύτιμος οδηγός για το παρόν και το μέλλον. Θέλουμε φιλία και συνεργασία με όλους, αλλά δεν θα λησμονήσουμε τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 22.10.2022

Που πηγαίνει η Ευρώπη; Πως θα προχωρήσει ενωμένη, αλλά με σεβασμό στα εθνικά κράτη; Πως θα αποφύγει τη στροφή στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος;  Πιστεύω ότι μεγάλη βοήθεια θα λάβουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες αν μελετήσουν τις ιδέες του Καρόλου Ντε Γκωλ και την πρακτική εφαρμογή τους από τον δημοφιλή Γάλλο πολιτικό.

Ο Στρατηγός Ντε Γκωλ έγινε εθνικός ήρωας όταν ηγήθηκε του αγώνα των Γάλλων για την απελευθέρωση από τους Ναζί και σχημάτισε την εξόριστη Κυβέρνηση των Ελευθέρων Γάλλων. Έδινε θάρρος στους συμπατριώτες του κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής με τα ραδιοφωνικά μηνύματά του από το Λονδίνο. Κυβέρνησε τη Γαλλία από το 1944 έως το 1946 επικεφαλής της Προσωρινής Κυβερνήσεως μετά την απελευθέρωση. Επανήλθε στην πολιτική κατά την περίοδο 1958 – 1969 και διετέλεσε Πρόεδρος της χώρας και ιδρυτής της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας. Η ιδεολογία του ήταν η Χριστιανοδημοκρατία σε συνδυασμό με τον σεβασμό στην εθνική ταυτότητα και στην ιστορία της χώρας του.

Ο πατριωτισμός του δεν ήταν ακραίος εθνικισμός. Γι’ αυτό είχε την τόλμη να καταδικάσει την αποικιοκρατία και να αποσύρει τα γαλλικά στρατεύματα από την Αλγερία. Έδωσε το δικαίωμα στους Αλγερινούς να κυβερνηθούν ως ανεξάρτητο κράτος, αλλά συνάντησε την αντίδραση των Γάλλων στρατηγών που είχαν έδρα την Αλγερία κατά την περίοδο 1958- 1961. Κατέστειλε το στρατιωτικό πραξικόπημα του Απριλίου 1961 και αργότερα αντιμετώπισε απόπειρες κατά της ζωής του από την παραστρατιωτική οργάνωση ΟΑS λόγω της αντιαποικιοκρατικής πολιτικής του.

Είχε βαθειά πίστη στον Θεό και πήγαινε  στην Εκκλησία ως συνειδητός Ρωμαιοκαθολικός. Παρά τον νόμο του 1905, για τον πλήρη διαχωρισμό της δημόσιας από τη θρησκευτική σφαίρα στη Γαλλία, τόνιζε τον σεβασμό του στις Χριστιανικές ρίζες του γαλλικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μαζί με άλλους Χριστιανοδημοκράτες ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών οραματίσθηκε τη συμφιλίωση των Γάλλων, των Γερμανών και των υπολοίπων Ευρωπαίων – μετά τον καταστροφικό Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο- σε μία Ευρώπη, η οποία θα ακολουθεί τις Χριστιανικές αρχές.

Εργάσθηκε συστηματικά για τη συνεργασία των ευρωπαϊκών λαών, αλλά έδινε έμφαση στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας κάθε λαού. Στις 15.5.1962 υπογράμμισε ότι ήθελε μία Ευρώπη με Γάλλους που θα μιλούν γαλλικά, Γερμανούς που θα μιλούν γερμανικά και Ιταλούς που θα μιλούν ιταλικά και όχι μία Ευρώπη με απάτριδες που θα μιλούν εσπεράντο (μία κατασκευασμένη διεθνή γλώσσα).

Στις 4.11.1965 επανήλθε με μία σημαντική δήλωση για την τότε ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα): Δεν θέλω στο μέλλον η ΕΟΚ να διοικείται από έναν Άρειο Πάγο απάτριδων και ανεύθυνων τεχνοκρατών. Με τον όρο «ανεύθυνων» προφητικά μιλούσε για το λεγόμενο «δημοκρατικό έλλειμμα», το οποίο σήμερα απασχολεί τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Κατά τον ταραχώδη Παρισινό Μάιο του 1968 (εξέγερση φοιτητών και εργατών) αμφισβητήθηκε η παρουσία του στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Όμως οι οπαδοί του απάντησαν με τη μεγαλειώδη διαδήλωσή τους στα Ηλύσια Πεδία στις 30 Μαΐου. Παραιτήθηκε μετά από ένα χρόνο, διότι οι Γάλλοι μετά από δημοψήφισμα δεν ενέκριναν ορισμένες προτάσεις του. Στις 9 Νοεμβρίου 1970 έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών. Ακόμη και σήμερα γράφονται βιβλία και μελέτες για την προσωπικότητά του.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 15.10.2022

Πηγή φωτογραφίας: Gamma-Keystone/Getty Images

Ήταν 13 Οκτωβρίου 1904. Το παλληκάρι είχε αφήσει τα σαλόνια των Αθηνών και ήλθε για τρίτη φορά στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Ήλθε να στηρίξει τους εντοπίους Έλληνες αγωνιστές κατά της προπαγάνδας της Βουλγαρικής Εξαρχίας και κατά της ένοπλης βίας των κομιτατζήδων. Και εκείνη τη νύχτα, στη Στάτιστα της Καστοριάς (μην την συγχέουμε με τη Σιάτιστα του Νομού Κοζάνης) ο Παύλος Μελάς έπεσε νεκρός. Το τουρκικό απόσπασμα είχε πάρει πληροφορίες από τους κομιτατζήδες. Και ο Παύλος, ο ανθυπολοχαγός του Ελληνικού Πυροβολικού, άφησε την τελευταία του πνοή στην αγαπημένη του Μακεδονία, όπου είχε έλθει ως εθελοντής μαζί με άλλα παλληκάρια από την ελεύθερη Ελλάδα.

Ο Ίων Δραγούμης ξεσήκωσε τον Παύλο. Και ο θάνατος του Παύλου Μελά αφύπνισε την ελληνική κυβέρνηση και τον απανταχού Ελληνισμό. Όλοι έμαθαν ότι στη Μακεδονία η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού είναι ελληνική, αλλά οι Βούλγαροι εθνικιστές σχεδίαζαν να διαδεχθούν τους Οθωμανούς Τούρκους. Η ψευδοεπανάσταση του Ίλιντεν, στις 20.7.1903, είχε δείξει ξεκάθαρα τους στόχους της βουλγαρικής ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση). Με τα ίδια ακριβώς αρχικά, ΒΜΡΟ  στις σλαβικές γλώσσες, ονομάζεται σήμερα το κόμμα που  αποτελεί τη μείζονα αντιπολίτευση στα Σκόπια.

Ο Μακεδονικός Αγώνας παραμένει επίκαιρος και μας δίνει χρήσιμα μηνύματα.

• Ο Ελληνισμός κατά τη δεύτερη ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα (η πρώτη διεξήχθη το 1878) απέδειξε ότι μπορεί να οργανωθεί και να επιτύχει τον στόχο του. Και τούτο παρά την πτώχευση του 1893, τον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου το 1898. Το ψυχολογικό κλίμα βελτιώθηκε διότι υπήρχε η Μεγάλη Ιδέα.Υπήρχε το όραμα και η επιθυμία για την απελευθέρωση όλων των υποδούλων ελληνικών πληθυσμών. Σήμερα λείπει μία νέα Μεγάλη Ιδέα. Προφανώς με περιεχόμενο πνευματικό και πολιτιστικό, όχι εδαφικό.
• Όταν υπάρχει εθνική ενότητα και ομόνοια μπορούμε να δράσουμε συντονισμένα. Τότε όλοι συντονίσθηκαν σωστά και επέτυχαν να ενθαρρύνουν τους εντοπίους Μακεδόνες και να αποτρέψουν τη βουλγαρική κατάκτηση της Μακεδονίας. Το Πατριαρχείο, οι Επίσκοποι, οι απλοί κληρικοί, οι γηγενείς Έλληνες (έστω και αν κάποιοι από αυτούς μιλούσαν τα ελληνικά ανάμεικτα με σλαβικές λέξεις), οι εθελοντές αξιωματικοί και απλοί πολίτες από τη Νότιο Ελλάδα, οι δάσκαλοι και οι δασκάλες, τα Μακεδονικά Κομιτάτα και οι Φιλεκπαιδευτικές Αδελφότητες στην Αθήνα, στη Λάρισα, στην Κωνσταντινούπολη. Όλοι αγωνίσθηκαν με ομοψυχία και θάρρος. Οι κυριώτεροι, όμως, πρωταγωνιστές ήσαν οι απλοί άνθρωποι της Μακεδονίας, άνδρες, γυναίκες, παιδιά. Στήριξαν τον Αγώνα και έδωσαν στις Μεγάλες Δυνάμεις το μήνυμα ότι οι κάτοικοι της Μακεδονίας εμπνέονται από την Ορθοδοξία και την Ελληνική Ιστορία.
• Σε όλη τη διάρκεια του Αγώνα η διαμάχη ήταν μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων με παρεμβαίνοντες κατά καιρούς τους Τούρκους στρατιώτες. Σε κανένα επίσημο ή ανεπίσημο έγγραφο, ελληνικό, οθωμανικό ή ξένων διπλωματών, δεν υπάρχει αναφορά σε «μακεδονικό έθνος».
• Η δεύτερη φάση του Μακεδονικού Αγώνα άρχισε το 1903 και έληξε το 1908. Τον Ιούλιο του 1908 οι Νεότουρκοι αξιωματικοί έδωσαν φρούδες ελπίδες ότι θα επιβάλουν στον Σουλτάνο τη δημοκρατία και την ισοπολιτεία. Οι Χριστιανικές εθνότητες, που ήσαν υπόδουλες στους Οθωμανούς (Έλληνες, Αρμένιοι κ.α), πίστεψαν ότι αρχίζει μία περίοδος φιλελευθέρων μεταρρυθμίσεων, Οι ελπίδες γρήγορα έδωσαν τη θέση τους στον τρόμο, όταν αποκαλύφθηκαν τα πραγματικά σχέδια των Νεοτούρκων του Κομιτάτου “Ένωση και Πρόοδος”. Η Γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και άλλων Χριστιανικών εθνοτήτων σχεδιάσθηκε και εκτελέσθηκε συστηματικά. Στην Ανατολική Θράκη, στη Μικρά Ασία, στον Πόντο. Αποκορύφωμα υπήρξε η σφαγή του 1922 και η πυρπόληση της Σμύρνης.

Η Μακεδονία απελευθερώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13, αλλά η άνοδος των Νεοτούρκων στη εξουσία οδήγησε στην εξόντωση του Ελληνισμού της Ανατολής.

Άρθρο για το huffingtonpost.gr, 13.10.2022

Τα επίσημα εγκαίνια του IGB, του αγωγού φυσικού αερίου που συνδέει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία, ανέδειξαν τις καλές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, μελών της Ευρ. Ένωσης. Πριν από έναν αιώνα οι σχέσεις ήσαν ταραγμένες και συγκρουσιακές. Δεν λησμονούμε την Ιστορία μας, αλλά σήμερα επιδιώκουμε τη φιλική σχέση  με στόχο τα αμοιβαία οφέλη.

Στο πλαίσιο αυτό μάς ενδιαφέρουν τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών της 2.10.2022 στη γειτονική μας Βουλγαρία. Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει σχηματισθεί κυβέρνηση, αλλά τα ποσοστά των κομμάτων είναι γνωστά και μάς βοηθούν να εξαγάγουμε συμπεράσματα.

Πρώτο κόμμα ήλθε το Κεντροδεξιό GERB του πρώην Πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ, ο οποίος στην προηγούμενη Βουλή ήταν στην Αντιπολίτευση. Συνεργάσθηκε με το μικρό ιστορικό κόμμα της Ένωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων, το οποίο ιδρύθηκε το 1989 με σκοπό τη μετάβαση από το κομμουνιστικό καθεστώς σε μία  πολυκομματική κοινωνία. Η συμμαχία αυτή συγκέντρωσε το 25,33%. Πρώτο σχόλιο: Παρά τις καταγγελίες εναντίον της διακυβέρνησής του ο Μπορίσοφ δημιούργησε την έκπληξη.

Στη δεύτερη θέση με 20,20% βρίσκεται το κεντρώο κόμμα “Συνεχίζουμε την αλλαγή” των Πέτκοφ και Βασίλιεφ, το οποίο ήταν το κυβερνών κόμμα μέχρι χθες. Οι δύο ηγέτες εμφανίσθηκαν ως τεχνοκράτες με σπουδές στο εξωτερικό και ως διώκτες της διαφθοράς. Φαίνεται ότι δεν έπεισαν. Δεύτερο σχόλιο: Δεν αρκεί να είσαι καλός τεχνοκράτης. Πρέπει να αποκτήσεις ισχυρά λαϊκά ερείσματα.

Στην τρίτη θέση βρίσκεται με 13,76 % η “Ένωση για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες”, δηλαδή το κόμμα που εκπροσωπεί τη μουσουλμανική μειονότητα. Ορισμένοι την αναφέρουν ως τουρκική, αλλά ο όρος αυτός δεν λαμβάνει υπ’ όψιν το μεγάλο ποσοστό Πομάκων, οι οποίοι δεν έχουν τουρκική συνείδηση. Το κόμμα των Μουσουλμάνων για μία ακόμη φορά προβάλλεται ως ο πιθανός κυβερνητικός συνεταίρος για να σχηματίσει κυβέρνηση ο Μπορίσοφ. Οι Μουσουλμάνοι στη Βουλγαρία έχουν κατορθώσει να εμφανίζονται ως ρυθμιστική δύναμη σε Προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Σχόλιο τρίτο: Αν η Ελληνική Εθνική Μειονότητα στην Αλβανία είχε διατηρήσει την ενιαία και αυτόνομη κομματική εκπροσώπησή της και δεν είχε ενταχθεί στα δύο μεγάλα αλβανικά κόμματα, θα μπορούσε πιθανότατα να διαδραματίσει ρόλο ρυθμιστού στη Βουλή των Τιράνων. Ποτέ δεν είναι αργά. Ο πυρήνας του “Κόμματος  Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων”  υπάρχει.

Στην τέταρτη θέση καταγράφεται με 10,7% το υπερεθνικιστικό κόμμα “Αναγέννηση”. Η ενίσχυσή του, σε συνδυασμό με παλαιότερες θέσεις που είχε εκφράσει το GERB του Μπορίσοφ, θα δυσκολέψει τις σχέσεις με τα Σκόπια. Σχόλιο τέταρτο: Παρά την υποχώρηση  στις προϋποθέσεις που έθεσε η Σόφια η ενταξιακή πορεία των Σκοπίων προς την Ευρ. Ένωση θα συναντήσει πολλά εμπόδια.

Σχόλιο πέμπτο: Το χαμηλό ποσοστό του Σοσιαλιστικού Κόμματος (9,3%) δείχνει ότι σε μία χώρα, που έζησε επί δεκαετίες υπό κομμουνιστικό καθεστώς, μία παράταξη που δημιουργήθηκε από πρώην κομμουνιστές δεν έχει μέλλον.

Στην Ελλάδα συμφέρει να υπάρχει πολιτική σταθερότητα στη Βουλγαρία δεδομένης της ρευστότητας που επικρατεί  στη βαλκανική γειτονιά μας. Πρέπει να ενισχύσουμε τις διμερείς σχέσεις έχοντας, όμως, κατά νου ότι στην ερμηνεία ορισμένων ιστορικών ζητημάτων οι θέσεις μας δεν συμπίπτουν με τις αντίστοιχες βουλγαρικές.

Εν αναμονή, λοιπόν, του σχηματισμού κυβέρνησης στη Σόφια.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 8.10.2022

πηγή φωτογραφίας: Reuters

Πού το πάει ο Ερντογάν, διερωτώμαστε όλοι. Θα κάνει πόλεμο ή απλώς μας επιτίθεται φραστικά για να μάς αναγκάσει σε διπλωματικές υποχωρήσεις; Η δική μου άποψη είναι ότι ο Τούρκος Πρόεδρος νομίζει ότι έχει απέναντί του την Ελλάδα μιας σχετικά πρόσφατης περιόδου, όταν μία ομάδα πολιτικών, αναλυτών και πανεπιστημιακών μάς προετοίμαζαν για εθνικές υποχωρήσεις.

Ευτυχώς αυτή η περίοδος έχει περάσει και το κλίμα στην κοινωνία έχει αλλάξει. Για ιστορικούς λόγους ας θυμηθούμε ποια ήσαν αυτά τα γεγονότα και  οι ιδεολογικές αγκυλώσεις που αποθράσυναν την Τουρκία και έδωσαν στον Ερντογάν την λανθασμένη εντύπωση ότι και τώρα θα γκριζάρουμε κάποια νέα Ίμια.

Ήταν, λοιπόν, μία Ελλάδα στην οποία όποιος έγραφε για τον τουρκικό επεκτατισμό κατηγορείτο ότι είναι εθνικιστής.

Ήταν μία Ελλάδα, η οποία είχε αναγάγει σε δόγμα τον κατευνασμό του «θηρίου»,  δηλαδή να προωθούμε την τουρκική ένταξη στην Ευρ. Ένωση για να καλοπιάσουμε την Άγκυρα. Μόνο που ο … κατευνασμός αποθράσυνε τους γείτονες, αλλά ενόχλησε και πολλούς Ευρωπαίους εταίρους μας που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την Τουρκία ως υποψήφιο μέλος της Ε.Ε.

Ήταν μία Ελλάδα, στην οποία κυβερνούσαν διάφοροι δήθεν εκσυγχρονιστές, οι οποίοι πρόβαλλαν ως μοναδική αξία την άνοδο του Χρηματιστηρίου και υποτιμούσαν την εθνική ευαισθησία του λαού μας.

Ήταν μία Ελλάδα, η οποία υποχώρησε μπροστά στο στημένο επεισόδιο των Ιμίων με Πρωθυπουργό την κυρία Τσιλέρ. Ήταν η εποχή κατά την οποία οι εδώ αναλυτές έλεγαν: Υποχωρούμε για να κρατήσουμε στην εξουσία την Τσιλέρ ώστε να μην έλθουν οι Ισλαμιστές.

Ήταν μία Ελλάδα στην οποία ευδοκιμούσαν οι καθησυχαστικές αφηγήσεις και οι αναλύσεις του τύπου: «Μην δίνετε σημασία στις κραυγές του α η ου β Τούρκου επισήμου. Είναι μεμονωμένες. Λέγονται για προεκλογικούς λόγους». Τελικά πέρασαν και μία και δύο και τρεις εκλογικές μάχες στην Τουρκία και άλλαξαν κυβερνήσεις,  αλλά οι απειλές κατά της Ελλάδος και της Κύπρου συνεχίζονταν και μάλιστα πιο ενισχυμένες.

Ήταν μία Ελλάδα, της οποίας ο Υπουργός Εξωτερικών χόρευε ζεϊμπέκικα με τον Τούρκο ομόλογό του ξεχνώντας ότι τότε στην Τουρκία συγκυβερνούσαν οι Γκρίζοι Λύκοι. Ο Μπαχτσελί και τότε ήταν Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, αλλά δεν ενοχλούσε τους εκσυγχρονιστές. Όλοι τον ανακάλυψαν τώρα που το Κόμμα του (Εθνικιστικής Δράσης) συγκυβερνά με το Κόμμα του Ερντογάν.

Ήταν μία Ελλάδα, η οποία άλλαξε τα σχολικά βιβλία της για να μην ενοχλείται η Τουρκία. Η σφαγή των Ελλήνων στη Σμύρνη μετονομάσθηκε σε «συνωστισμό», το Παιδομάζωμα επί Τουρκοκρατίας χαρακτηρίσθηκε ως μία φυσιολογική στρατολογία νέων και η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρουσιάσθηκε σαν μία χώρα που σεβόταν τους υπηκόους της.

Μάλλον αυτή την Ελλάδα έχει στο μυαλό του ο Ερντογάν και πιστεύει ότι θα υποχωρήσουμε με την πρώτη ντουφεκιά. Ή ακόμη καλύτερα γι’ αυτόν ότι θα κάνουμε σοβαρές παραχωρήσεις στον διπλωματικό τομέα  για να αποφύγουμε τη στρατιωτική εμπλοκή.

Ευτυχώς δεν ζούμε σε εκείνη την εποχή. Αν το καταλάβει ο γείτων νεο-οθωμανός καλώς. Αν δεν το καταλάβει κακό για εκείνον. Έχουμε αμυντική ισχύ, έχουμε συμμαχίες, έχουμε πατριωτικό φρόνημα και ξέρουμε ότι στη Μικρά Ασία δεν έγινε «συνωστισμός», αλλά Γενοκτονία του Ελληνισμού.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 1.10.2022

Η ρητορική του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν κατά της Ελλάδος εμπλουτίσθηκε φέτος, εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, με το επιχείρημα ότι οι Έλληνες και όχι οι Τούρκοι διέπραξαν Γενοκτονία κατά τη δραματική εκείνη περίοδο. Αλλά και στην Ελλάδα ορισμένοι διερωτώνται: Οι δικοί μας δεν διέπραξαν βιαιότητες; Είναι χρήσιμο, λοιπόν, να θυμίσουμε ορισμένα στοιχεία.

Η Γενοκτονία των Χριστιανών της  Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άρχισε το 1894 με τον διωγμό των Αρμενίων από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ και συνεχίσθηκε κατά την περίοδο 1914-1922 από το καθεστώς των Νεοτούρκων (Κομιτάτο Ένωση και Πρόοδος)  και από την  Κυβέρνηση του Μουσταφά Κεμάλ. Όλοι οι ανεξάρτητοι μελετητές, ακόμη και σοβαροί Τούρκοι ιστορικοί, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η εξόντωση των Ελλήνων και των Αρμενίων ήταν ένα σχέδιο οργανωμένο άνωθεν και εφαρμόσθηκε με τη συμμετοχή Στρατού, Χωροφυλακής, τοπικών διοικητών, συμμοριών ατάκτων, αλλά και απλών Τούρκων πολιτών.

Στην περίπτωση της άσκησης βίας από Έλληνες στρατιώτες ή πολίτες κατά Τούρκων αμάχων έχουμε κάτι τελείως διαφορετικό. Δεν υπάρχει σχέδιο, δεν υπάρχει άνωθεν εντολή.  Μεμονωμένοι Έλληνες όντως προέβησαν σε πράξεις απαράδεκτες και καταδικαστέες. Η διαφορά, όμως, είναι ότι οι Ελληνικές Αρχές στη Μικρά Ασία τιμώρησαν όσους Έλληνες συνέλαβαν. Άλλωστε ο Ελληνικός Στρατός μετέβη στη Σμύρνη τον Μάιο 1919 με πενταετή εντολή από τη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Μετά από 5 χρόνια προβλεπόταν δημοψήφισμα για το μέλλον του βιλαετίου της Σμύρνης. Η Ελληνική Διοίκηση είχε συμφέρον να είναι ήπια και φιλική προς τον εντόπιο μουσουλμανικό πληθυσμό, ο οποίος θα ψήφιζε στο δημοψήφισμα.

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι λίγες ημέρες μετά την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη εκτελέσθηκαν δύο  Έλληνες στρατιώτες με απόφαση στρατοδικείου. Επρόκειτο για πράξη παραδειγματισμού, πιθανόν αυστηρή, που έδινε το μήνυμα ότι οι Ελληνικές  Αρχές τιμωρούν τις πράξεις βίας κατά των εντοπίων Μουσουλμάνων.

Οι Ισραηλινοί συγγραφείς και ερευνητές Benny Morris και Dror Ze’evi  στο πρόσφατο και άριστα τεκμηριωμένο βιβλίο τους «Η Τριακονταετής Γενοκτονία, ο αφανισμός των Χριστιανικών μειονοτήτων της Τουρκίας (1894-1924)» καταθέτουν μαρτυρίες από έγγραφα δυτικών διπλωματών και ιεραποστόλων της περιόδου εκείνης και καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Η Τουρκική ηγεσία είχε προσχεδιάσει την εξόντωση των Ελλήνων και των Αρμενίων για να παραμείνει η χώρα τους αμιγώς τουρκική και μουσουλμανική. Η Γενοκτονία ήταν κρατική πολιτική. Στην περίπτωση των Ελλήνων που διέπραξαν βιαιότητες αναφέρονται  μεμονωμένα περιστατικά και μάλιστα σε πλήρη αντίθεση με τις εντολές που είχαν άνωθεν. Οι συγγραφείς καταγράφουν ότι τον Απρίλιο του 1920 τρεις Έλληνες «αρχηγοί ληστών» απαγχονίσθηκαν δημοσίως με εντολή του Αρμοστή-Διοικητή της Σμύρνης Αριστείδη Στεργιάδη, διότι διέπραξαν φόνους μουσουλμάνων αμάχων.

Οι δύο Ισραηλινοί συγγραφείς κατόπιν εξαντλητικής έρευνας στα έγγραφα της εποχής εκείνης διαπιστώνουν ότι πολλές από τις καταγγελίες που έκαναν οι Τούρκοι για δήθεν εγκλήματα Ελλήνων αποδείχθηκαν ψευδείς και αβάσιμες. Επίσης τονίζουν ότι στις σπάνιες περιπτώσεις, κατά τις οποίες Χριστιανοί επιτέθηκαν σε Μουσουλμάνους κατά την περίοδο 1894-1924, ουδείς Ορθόδοξος κληρικός συμμετείχε. Αντιθέτως από την τουρκική πλευρά υπήρχε θρησκευτικός φανατισμός, γι’ αυτό πολλοί Έλληνες και Αρμένιοι εξισλαμίσθηκαν δια της βίας.

Την Ιστορία γράφουν τα ντοκουμέντα και όχι ο Ερντογάν.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 24.9.2022

Στο νέφος των Νεομαρτύρων της Εκκλησίας και των ηρώων της Πατρίδος εξέχουσα θέση κατέχει ο Άγιος Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Σμύρνης, ο οποίος βρήκε μαρτυρικό θάνατο στα χέρια του τουρκικού όχλου στις 28 Αυγούστου 1922. Η ζωή του, η παιδεία του, η εθνική δράση του, το εκκλησιαστικό ήθος και το μαρτύριό του τον κατατάσσουν στις μορφές, τις οποίες πρέπει συνεχώς να τιμούμε, να μελετούμε, να προβάλλουμε προς τη νέα γενιά. Η πνευματική παρακαταθήκη του παραμένει πάντα επίκαιρη.

Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης, του Νικολάου και της Καλλιόπης, γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Προποντίδος. Ήταν, λοιπόν, Μικρασιάτης εκ καταγωγής. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, χειροτονήθηκε κληρικός  και γρήγορα προήχθη σε Πρωτοσύγκελλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί Κωνσταντίνου Ε΄. Το 1902 εξελέγη Μητροπολίτης Δράμας, Ζιχνών και Φιλίππων. Βοήθησε τον Ελληνισμό της Μακεδονίας στον Μακεδονικό Αγώνα, δηλαδή στον διμέτωπο αγώνα κατά των Τούρκων κατακτητών και των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Λόγω διαφόρων κινδύνων μετέφερε κατά περιόδους την έδρα του από τη Δράμα στην Αλιστράτη Σερρών. Για ένα διάστημα αναγκάσθηκε να μετακινηθεί στη Θεσσαλονίκη.

Το 1909 το Πατριαρχείο τον απομάκρυνε από τη Δράμα κατόπιν οθωμανικών πιέσεων και το 1910 τον εξέλεξε Μητροπολίτη Σμύρνης. Και εκεί η δράση του ενόχλησε τούς Τούρκους, γι’ αυτό και αποσύρθηκε την Κωνσταντινούπολη κατά το διάστημα 1914-1918. Στις 2.5.1919 υποδέχθηκε με Δοξολογία τον Ελληνικό Στρατό, ο οποίος αποβιβάσθηκε στη Σμύρνη με εντολή πενταετούς διαρκείας των Νικητριών Δυνάμεων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. (Μετά τα πέντε έτη θα αποφάσιζε ο τοπικός πληθυσμός με δημοψήφισμα αν η περιοχή Σμύρνης θα παρέμενε υπό ελληνική διοίκηση).  Ο Μητροπολίτης αγωνίσθηκε υπέρ της Εκκλησίας, της Ελληνικής Παιδείας, της νεολαίας και ίδρυσε περιοδικά, σχολεία και αθλητικά σωματεία. Στις 28 Αυγούστου, μετά την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού και την είσοδο των στρατευμάτων του Μουσταφά Κεμάλ στη Σμύρνη, ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος έγινε ιερόν σφάγιον υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.

Τον Νοέμβριο του 1992 η Εκκλησία της Ελλάδος κατέταξε στις αγιολογικές δέλτους τον Εθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο Καλαφάτη και τους συν αυτώ αναιρεθέντες Ορθοδόξους κληρικούς της Τραγωδίας του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και στον Πόντο. Η μνήμη τους ως Αγίων τιμάται κατά την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, πάντα κατά μήνα Σεπτέμβριο. Τούτο γίνεται διότι η σφαγή των Ελλήνων στα Μικρασιατικά παράλια αποκορυφώθηκε τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου με το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα στις αρχές Σεπτεμβρίου με το Νέο Ημερολόγιο.

Το μαρτύριο

Στο περιοδικό ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ των Αθηνών δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 1922 η ομιλία του Γάλλου Βουλευτού Σολιέ στη Βουλή της πατρίδας του, στην οποία περιγράφεται το μαρτύριο του Έλληνος Ιεράρχου βάσει των περιγραφών Γάλλων αυτοπτών μαρτύρων. Ας σημειωθεί ότι δεν υπήρξε Έλληνας αυτόπτης μάρτυς λόγω του φόβου που επικρατούσε. Ο Γάλλος Βουλευτής διηγείται:

«Ο (Γάλλος) Πρόξενος κ. Γκραγιέ έσπευσε αμέσως να στείλη ένα απόσπασμα Γάλλων ναυτών εις τον Έλληνα Μητροπολίτην δια να του προτείνη να μεταβή υπό ασφαλή συνοδείαν είτε εις το μοναστήριον του Σακρέ Κερ (σημ. Ρωμαιοκαθολικό) είτε εις το Προξενείον. Ο Ιεράρχης με μίαν θαυμασίαν αυτοθυσίαν, προ της οποίας υποκλίνομαι μετά σεβασμού, καίτοι δεν ανήκεν εις την Εκκλησίαν μας, ηρνήθη να δεχθή οιανδήποτε προστασίαν. «Είμαι εις το μέσον των πιστών μου, απήντησε. Πρέπει να μείνω μαζί τους».

Ενώ η περιπολία μας μετά ΄την άρνησίν του αυτή απεσύρετο, κατέφθασεν ένας Τούρκος αξιωματικός με δύο στρατιώτας, ο οποίος παρέλαβε μεθ’ εαυτού τον Μητροπολίτην. Τον ωδήγησεν εις το ακρότατον σημείον της ευρωπαϊκής συνοικίας, προ του καταστήματος ενός κουρέως. Του εφόρεσαν ένα λευκόν επενδύτην, δια να φαίνεται και από μακρυά καλά το μαρτύριόν του και από εκεί, κύριοι, έλαβε χώραν ένα από τα τρομακτικά εκείνα εγκλήματα, που περιέχει η ιστορία των μεγαλομαρτύρων.

Ο φανατικός όχλος ήρχισε το μαρτύριον με την βιαίαν αποκοπήν της γενειάδος του σεβαστού ιεράρχου. Έπειτα ήρχισαν να τον κτυπούν σε διάφορα μέρη του σώματός του με εγχειρίδια (μαχαίρια). Του έκοψαν έπειτα τα αυτιά και την μύτην. Γυναίκες και άνδρες τυφλωμένοι από τον φανατισμόν συμμετέχουν εις το έγκλημα αυτό. … Ο όχλος έσυρεν έπειτα τον μαρτυρικόν γέροντα εις την τουρκικήν συνοικίαν, τον διεμέλισεν και παρέδωκε τα μέλη του εις τους κύνας.  Ο στρατηγος Νουρεντίν πασάς είχεν ειπή: «Τον παραδίδω εις τον λαόν. Εάν έκαμε καλόν, ο λαός θα του φερθή καλά. Έάν έκαμε κακόν, ο λαός θα του φερθή κακά» .

Παρεμφερής είναι και η αφήγηση του εκ Σμύρνης Ακαδημαϊκού και Αρχαιολόγου Γεωργίου Μυλωνά, ο οποίος είχε συλληφθεί από τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1922, αλλά διεσώθη και απέφυγε τα «Τάγματα Εργασίας». Το μαρτύριο του Αγίου Χρυσοστόμου το άκουσε από τα χείλη ενός Τουρκοκρητικού δεσμοφύλακος, ο οποίος είπε ότι πυροβόλησε και σκότωσε τον Ιεράρχη για να τον απαλλάξει από τα συνεχή βασανιστήρια. Ο Τουρκοκρητικός υπογράμμισε ότι είδε τον Άγιο Χρυσόστομο να ευλογεί με τα ματωμένα χέρια του και να συγχωρεί τους βασανιστές του. Ήταν μόνον 55 ετών. Δυστυχώς το άγιο λείψανό του  δεν έχει βρεθεί.

Η πνευματική παρακαταθήκη του

1. Η Ορθοδοξία. Ο Άγιος είχε στιβαρή θεολογική κατάρτιση και έδωσε αγώνες υπέρ της Ορθοδόξου Πίστεως. Ως νέος θεολόγος έγραψε μελέτη για τις δογματικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξων και Προτεσταντών. Αργότερα απέδειξε το λάθος των Ρωμαιοκαθολικών, οι οποίοι έλεγαν ότι … ανακάλυψαν στην Έφεσο τον Τάφο της Παναγίας. Επίσης στη Δράμα έδωσε μάχη κατά της Ουνίας και κατά της Βουλγαρικής Σχισματικής Εξαρχίας. Στη Σμύρνη εξέδωσε το περιοδικό ΑΓΙΟΣ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ, όπου ο ίδιος και οι συνεργάτες του δημοσίευαν εμπνευσμένα κηρύγματα. Στις τελευταίες στιγμές πριν από τη σύλληψή του διάβαζε τα Πάθη του Κυρίου από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον.
2. Ο Ελληνισμός. Και στη Δράμα και στη Σμύρνη ο Άγιος Χρυσόστομος ανεδείχθη σε θεματοφύλακα των εθνικών παραδόσεων και σε μαχητή υπέρ του διωκομένου Ελληνισμού. Στην περιοχή Δράμας και Ζιχνών κινδύνευσε η ζωή του από ενέδρες Βουλγάρων εθνικιστών (κομιτατζήδων). Με επιστολές του σε Έλληνες πολιτικούς και διπλωμάτες περιέγραφε τους πολλαπλούς κινδύνους που αντιμετώπιζε η Μακεδονία μας. Στη Σμύρνη κατέγραψε τα εγκλήματα των Νεοτούρκων κατά του Ελληνισμού της Φώκαιας και άλλων περιοχών, τα οποία είχαν αρχίσει από το 1914. Καθιέρωσε τις παρελάσεις των ελληνικών σχολείων της Σμύρνης και εμπέδωσε το πατριωτικό φρόνημα. Έγραψε επιστολές στη Μασσαλία της Γαλλίας και ζήτησε τη βοήθεια των Γάλλων, δεδομένου ότι η Μασσαλία ιδρύθηκε από οικιστές Έλληνες της αρχαίας Φώκαιας. Όταν έφευγε οριστικά από τη Δράμα οι Έλληνες κάτοικοι τον αποχαιρέτησαν συγκινημένοι και του είπαν: «Μάς βρήκες λαγούς και μάς έκανες λιοντάρια», δηλαδή αναγνώρισαν ότι ο γενναίος Ιεράρχης τούς εμψύχωσε για να αγωνισθούν υπέρ των εθνικών δικαίων.
3. Η θυσία. Θα μπορούσε να διαφύγει με τη βοήθεια ξένων προξένων ή Ρωμαιοκαθολικών κληρικών. Άλλωστε ο πολιτικός διοικητής, ο Αρμοστής Αριστείδης Στεργιάδης, είχε φύγει με αγγλικό πλοίο για να σώσει τη ζωή του. Ο Άγιος Χρυσόστομος έμεινε εκεί συνειδητά για να θυσιασθεί υπέρ του ποιμνίου του. Μιμήθηκε τους προκατόχους του, τον Άγιο Πολύκαρπο Σμύρνης, Μάρτυρα του 2^ου μ.Χ. αιώνος, και τον Άγιο Γρηγόριο Ε΄, τον μαρτυρικό Πατριάρχη του 1821, ο οποίος διετέλεσε Μητροπολίτης Σμύρνης. Ο Χρυσόστομος είχε πλήρη επίγνωση των λόγων που απευθύνει ο Θεός στον Άγγελο (Επίσκοπο) της Σμύρνης: «Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου, καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἀποκάλυψις Ἰωάννου,10) .
4. Η Παιδεία και ο Αθλητισμός. Ο Άγιος Χρυσόστομος καλλιέργησε την ελληνική παιδεία και τα γράμματα στη Δράμα και στη Σμύρνη. Ενίσχυσε τα σχολεία, αναβίωσε αθλητικά σωματεία, ενθάρρυνε τον αθλητισμό και τις μαθητικές γιορτές και παρελάσεις. Στη Δράμα  συγκέντρωνε τα ελληνόπουλα για να αθλούνται στο κεντρικό Γυμναστήριο. Ο Πανιώνιος στη Σμύρνη απέκτησε με τη βοήθεια του Δεσπότη νέο και ωραίο στάδιο το 1912. Ο Χρυσόστομος έδινε έμφαση στη μόρφωση και στην αθλητική παιδεία της νεολαίας. Ήθελε νέους εύρωστους με ελληνορθόδοξο φρόνημα. Επίσης στήριξε τους δημοσιογράφους και τα ελληνικά έντυπα.
5. Η διαφύλαξη της Μνήμης. Ο Άγιος μάς διδάσκει με τον βίο του και με το παράδειγμά του ότι οφείλουμε να διατηρήσουμε την ιστορική Μνήμη. Να θυμόμαστε τον Ελληνικό και Χριστιανικό Πολιτισμό της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης. Να διδάσκουμε την ιστορική αλήθεια χωρίς εκδικητικότητα. Να γνωρίζουμε ότι έγινε μία συστηματική Γενοκτονία των Ελλήνων και των Αρμενίων από τους Νεοτούρκους και από τους Κεμαλικούς (1914-1922). Αλλά να μην καλλιεργούμε τον  φανατισμό οποιασδήποτε μορφής. Άλλωστε ο ίδιος συγχώρησε τους διώκτες και δημίους του.
6. Η ελπίδα. Οι πολυάριθμοι Μικρασιάτες πρόσφυγες, που ήλθαν ξεριζωμένοι το 1922 λόγω των σφαγών και το 1923-24 με την ανταλλαγή των πληθυσμών, αναρτούσαν στα σπίτια τους τη φωτογραφία του Χρυσοστόμου Σμύρνης. Από την πρώτη στιγμή τον τιμούσαν ως Άγιο. Έφεραν επίσης τα λείψανα των Αγίων και τις σεβάσμιες εικόνες τους. Ξανάχτισαν τη ζωή τους και τα σπιτικά τους, αναγεννήθηκαν και συνέβαλαν δημιουργικά στην κοινωνική, οικονομική και πνευματική ζωή της Ελλάδος, παρά τις αρχικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Είχαν διδαχθεί να πιστεύουν στη Θεία Πρόνοια και να μην απογοητεύονται. Αντλούσαν ελπίδα και θάρρος από τη Χριστιανική Πίστη του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.

Όλη η ζωή και η δράση του Αγίου Χρυσοστόμου (Καλαφάτη) υπήρξε ένα διαρκές κήρυγμα Χριστιανικής ελπίδας και εθνικής αυτοπεποιθήσεως. Ήταν ένας γνήσιος εκφραστής της Ελληνορθόδοξης παράδοσης. Ας έχουμε την ευλογία του!

Κ.Χ. ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Σεπτεμβρίου 2022