Άρθρα

Ο αείμνηστος Διονύσης Σαββόπουλος δεν ανήκε σε κόμματα, παρατάξεις ή ιδεολογίες. Ανήκε σε όλον τον Ελληνισμό. Είχε ευρυτάτη παιδεία, διάβαζε, αναζητούσε, ενίοτε άλλαζε απόψεις. Τελικά έδωσε ένα ποιητικό και μουσικό έργο με συνείδηση ταυτότητας. Σε μία εποχή που η παγκόσμια συζήτηση για την εθνική, γλωσσική και θρησκευτική ταυτότητα επανέρχεται στο προσκήνιο ο Διονύσης αποδεικνύεται λίαν επίκαιρος, διαχρονικά ελληνικός, παραδοσιακός και συνάμα σύγχρονος.

Η αγάπη του για τη γενέθλια πόλη, τη Θεσσαλονίκη, και η γνώση της Ελληνικής Ιστορίας και Παράδοσης τον βοήθησαν να κατανοήσει το ζήτημα του ονόματος της Μακεδονίας, το οποίο ακόμη δεν έχει λυθεί. Η Συμφωνία των Πρεσπών παραβιάζεται καθημερινά από όλους τους επισήμους παράγοντες των Σκοπίων, αλλά έχει και εγγενείς αδυναμίες. Ο Σαββόπουλος είχε την ευαισθησία να πάρει το μήνυμα του Οδυσσέα Ελύτη, της Ιωάννας Τσάτσου, του Μανόλη Ανδρόνικου και άλλων πνευματικών ανθρώπων, οι οποίοι δήλωσαν δημοσίως ότι «το όνομά μας είναι η ψυχή μας». Εννοούσαν τον ιστορικό όρο: Μακεδονία.

Στον δίσκο του με τίτλο «Μη πετάξεις τίποτα!»,  που κυκλοφόρησε το 1994, ακριβώς τη χρονιά των μεγάλων συλλαλητηρίων για την προστασία του ονόματος και της ελληνικής κληρονομιάς της Μακεδονίας, ο ταλαντούχος συνθέτης, ποιητής και τραγουδιστής περιέλαβε το τραγούδι «Οι Ακτίνες του Βορρά». Εκεί καταθέτει την αγωνία του για την αγαπημένη του Μακεδονία, τον Βορρά του Ελληνισμού, με τους εξής στίχους:

Η ψυχή σου και το όνομά σου ένα, κεραυνών δισκοθήκη πίστας κραδασμός

με της Πέλλας τα άλογα λυμένα ο βορράς σου χορεύει πάντα ελληνικός.

Της Βεργίνας το ανάκτορο συνδέει με τα κέντρα του ήχου και των ταξιμιών

και σαν μαύρο τριαντάφυλλο χορεύει μ’ αετούς στην ακρόπολη των μοναχών

κι αντηχεί στα μεγάφωνα των φάρων, μ’ ένα ντέφι ροκάδικο παντοτινό

κι απ’ τη σκούφια του βγαίνουν σμήνη γλάρων κι ένα αεροπλανοφόρο δες, βυζαντινό!……………………………………………………………………………..

Πέλλα, Βεργίνα, Άγιον Όρος και Βυζάντιο δένουν αρμονικά μέσα στη θαυμάσια έμπνευση του τραγουδοποιού. Διδάσκει ιστορία στα νέα παιδιά. Κινείται αντίθετα  προς το πνεύμα των δήθεν προοδευτικών, οι οποίοι ειρωνεύονται ακόμη και σήμερα όσους ενδιαφερόμαστε για το όνομα που πράγματι είναι η ψυχή μας.

Ως μελετητής του Οικουμενικού Ελληνισμού ήταν φυσικό να ενδιαφερθεί για τη διαχρονική Ελληνική Γλώσσα. Διαφώνησε με σθένος και με επιχειρήματα με την – προσωρινή ευτυχώς- κατάργηση των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο (1976-1990) και με την κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων, η οποία αποφασίσθηκε τον Φεβρουάριο του 1982.  Με την πολύτιμη βοήθεια του φιλοσόφου Στέλιου Ράμφου και άλλων συνεργατών ο Σαββόπουλος οργάνωσε τον Φεβρουάριο του 1984 στο κλειστό γήπεδο του Μίλωνα μία ημερίδα για τη Γλώσσα. Χρησιμοποιώντας μαγνητόφωνο και παρουσιάζοντας στο πολυάριθμο ακροατήριο ηχογραφήσεις σε επαγγελματικό στούντιο έδειξε ότι το Πολυτονικό είναι άρρηκτα δεμένο με τη μουσικότητα της γλώσσας μας.

Στις 24.11.2017, όταν ανακηρύχθηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ, ο Σαββόπουλος υπογράμμισε ότι οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι προσέθεσαν στη γλώσσα μας πνεύματα και τόνους «για να μην χαθεί ο ήχος από τη λέξη και για να μην αλλοιωθεί».

Η Μακεδονία, η Βόρειος Ήπειρος, η Κύπρος,  όλη η Ελλάδα που αντιστέκεται, η Ελλάδα που επιμένει  αποχαιρετά τον Διονύση Σαββόπουλο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 1.11.2025

Ο Θουκυδίδης έγραψε ότι καταθέτει την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου ως «κτήμα ες αεί». Δηλαδή πίστευε –και ορθώς- ότι ορισμένα ιστορικά γεγονότα πρέπει να αξιοποιούνται για την άντληση διδαγμάτων για το παρόν και για το μέλλον. Έτσι και η επική αντίσταση των Ελλήνων εναντίον της Ιταλίας του Μουσολίνι, το 1940-41, αποτελεί πηγή εξαγωγής  διαχρονικώς επικαίρων συμπερασμάτων.

Καταγράφω τα κυριώτερα:

1. Η πίστη στην Υπέρμαχο Στρατηγό ως οδοδείκτης της πορείας του Ελληνικού Έθνους. Ο λαός μας είχε προσβληθεί από τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ από το ιταλικό υποβρύχιο ΝΤΕΛΦΙΝΟ στις 15 Αυγούστου 1940 στην Τήνο. Οι στρατιώτες μας είχαν στο αντίσκηνό τους και μέσα στην τσέπη τους την εικόνα της Παναγίας. Ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Στρατής Μυριβήλης και άλλοι αυτόπτες μάρτυρες και γνωστοί λόγιοι ή δημοσιογράφοι το καταγράφουν. Η Υπέρμαχος Στρατηγός βοήθησε τους Έλληνες στα βουνά της Βορείου Ηπείρου όχι διότι μεροληπτεί, αλλά διότι είχαμε δίκαιο. Ήμασταν οι αμυνόμενοι. Επίκαιρο μήνυμα για κάθε μελλοντική προσπάθεια του Ελληνισμού: Προσευχή στην Παναγία για να μας βοηθά σε κάθε προσπάθεια νόμιμης άμυνας απέναντι σε άδικη επίθεση.
2. Τα ΟΧΙ του Ελληνισμού. Το ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940 έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά αντιστοίχων απαντήσεων, προφορικών ή εμπράκτων, του Ελληνισμού.  Θυμίζω το «Μολών Λαβέ» του Λεωνίδα, την απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον Μωάμεθ τον Προρθητή, την άρνηση παραδόσεως των Μεσολογγιτών και την Έξοδο του 1826,  το Όχι του Θ. Κολοκοτρώνη στις προτάσεις του Άγγλου Πλοιάρχου Χάμιλτον για γρήγορη λήξη της Επαναστάσεως, τον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων του 1955-59 που είπαν ΟΧΙ στις δόλιες υποσχέσεις της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Τα ΟΧΙ πρέπει να συνεχισθούν απέναντι σε πολυποίκιλους κινδύνους εδαφικής κατάκτησης ή πολιτιστικής αλλοτρίωσης.
3. Η ανάγκη για συνεχή εγρήγορση και αμυντική προετοιμασία. Το καθεστώς του Ιωάννου Μεταξά δεν ήταν δημοκρατικό, αλλά κατά γενική ομολογία κατόρθωσε να οργανώσει επιτυχώς την άμυνα της χώρας, να επιστρατεύσει χωρίς τυμπανοκρουσία διάφορες κλάσεις εφέδρων, να οχυρώσει τα βόρεια σύνορά μας με τη γραμμή οχυρών όπως το Ρούπελ, το Λίσσε και άλλα. Πάντα απαιτείται η ετοιμότητα του λαού για να υπερασπισθεί τα πάτρια εδάφη και δικαιολογούνται οι θυσίες για την αμυντική μας θωράκιση. Σήμερα άλλες είναι οι απειλές. Άλλωστε ακούμε τα συνθήματα των Νεο-οθωμανών γειτόνων μας.
4. Η Αλβανία ως προπύργιο της ιταλικής επιθέσεως. Τα μικρά κράτη πολλές φορές χρησιμοποιούνται ως δορυφόροι και ως προκεχωρημένα φυλάκια των ισχυροτέρων.  Η Ιταλία το 1913, πριν από την επιβολή του φασισμού, είχε απαιτήσει από τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις τη δημιουργία του αλβανικού κράτους με εδαφικές ρυθμίσεις εις βάρος της Ελλάδος και των ελληνικών πληθυσμών της Βορείου Ηπείρου. Η χρησιμότητα φάνηκε το 1940,  όταν η μικρή Αλβανία αποτέλεσε το εφαλτήριο του ιταλικού στρατού κατά της Ελλάδος και βεβαίως συμμετείχε στην επίθεση με 2 Μεραρχίες. Επίκαιρο μήνυμα: Ας μην υποχωρούμε απέναντι στον εθνικισμό των μικρότερων κρατών π.χ. των Σκοπίων. Δεν ξέρουμε πως θα αξιοποιηθούν αυτές οι υποχωρήσεις μας από μία μελλοντική σύμπραξή τους με ισχυρότερες χώρες.
5. Η ηθική δύναμη πολλές φορές υπερτερεί της υλικής. Οι νίκες του Ελληνικού Στρατού κατά του ιταλικού, μέχρι τον Μάρτιο του 1941 και πριν από την καταλυτική επέμβαση της Χιτλερικής Γερμανίας, καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα του ηθικού παράγοντος και της ψυχολογικής προετοιμασίας.  Οι Έλληνες του 1940 είχαν πίστη στον Θεό και στην Πατρίδα, είχαν διδαχθεί στα σχολεία τη διαχρονική Ιστορία μας και τους ήρωες από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το επίκαιρο μήνυμα είναι να αποφεύγουμε τα κηρύγματα των ηττοπαθών και των αποδομητών της Ιστορίας. Δεν θα γίνουμε ακραίοι εθνικιστές, ούτε θα γίνουμε εθνομηδενιστές!
6. Ας μην λησμονούμε τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου. Οι γυναίκες της ταλαίπωρης, αλλά και πανάρχαιας, ελληνικής γης μετέφεραν στην πλάτη τα εφόδια του Στρατού μας. Οι κάτοικοι των πόλεων υποδέχθηκαν τους Έλληνες φαντάρους με εκατοντάδες ελληνικές σημαίες, όπως πχ στο Αργυρόκαστρο και στην Κορυτσά. Στα χρόνια του σκληρού κομμουνιστικού καθεστώτος (1945- 1991) οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες άναβαν –  κρυφά από κάθε αδιάκριτο μάτι – τα καντήλια στους τάφους των πεσόντων στρατιωτών μας. Σήμερα η Αλβανία προσπαθεί να τους εκφοβίσει (βλέπε μπουλντόζες στη Χειμάρρα) ή να τους συρρικνώσει με πλαστές απογραφές. Ας στηρίξουμε και σήμερα με κάθε νόμιμο και δημοκρατικό μέσο τον Ελληνισμό της Αλβανίας, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι υπερήφανοι Βλαχόφωνοι Έλληνες.
7. Η οικονομική διπλωματία συχνά αποτυγχάνει. Πριν από την ιταλο-γερμανική επιθεση η Ελλάς είχε άριστες εμπορικές σχέσεις με τη Γερμανία δια της μεθόδου του συμψηφισμού (κλήριγκ). Δηλαδή παίρναμε βαρειά μηχανήματα και στέλναμε σταφίδες και καπνά αντί χρημάτων. Οι συναλλαγές μας με τη Βρετανία και τη Γαλλία ήσαν πολύ περιορισμένες. Κι όμως όταν ήρθε η ώρα για τη μεγάλη απόφαση η Ελλάς τάχθηκε με το πλευρό των Αγγλογάλλων και όχι με τον Άξονα Ιταλίας- Γερμανίας. Όπως εξήγησε ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς στους αρχισυντάκτες των αθηναϊκών εφημερίδων, στις 30 Οκτωβρίου 1940,  η Ελλάς είναι χώρα νησιωτική και παραθαλάσσια άρα τα συμφέροντά της συνδέονται με τις ναυτικές δυνάμεις, όπως ήταν τότε η Βρετανία. Είναι επίκαιρο το δίδαγμα ότι η οικονομική διπλωματία δεν λύνει … δια μαγείας τα προβλήματα. Το είδαμε  προ ολίγων ετών, όταν η Ελλάς έκανε επενδύσεις σε Τράπεζες και άλλες εταιρίες της Τουρκίας. Παρά ταύτα η τουρκική προκλητικότητα έγινε πιο έντονη και πιο διεκδικητική.
8. Θέλουμε την ειρήνη και τις καλές σχέσεις με όλους τους λαούς, γειτονικούς και πιο μακρινούς, αλλά δεν απεμπολούμε την Ιστορική Μνήμη, την Ελληνορθόδοξη Παιδεία και την Εθνική Αξιοπρέπεια. Το οφείλουμε στη γενιά του ΟΧΙ του 1940.

Δεν συμφωνώ με τον ενθουσιασμό ορισμένων αναλυτών στην Ελλάδα και στην Κύπρο για την εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν ως πολιτικού ηγέτη των Τουρκοκυπρίων. Δεν τον αποκαλώ Πρόεδρο, διότι δεν αναγνωρίζω το κράτος του. Είναι διεθνώς ανύπαρκτο. Είναι ο ηγέτης των ολίγων Τουρκοκυπρίων που απέμειναν στα Κατεχόμενα και πολλών εποίκων που ήρθαν από την Ανατολία και αλλοιώνουν τον δημογραφικό χαρακτήρα του νησιού κατά τρόπο που καταδικάζεται από τον ΟΗΕ και το Διεθνές Δίκαιο.

Ο Ερχιουρμάν δεν ψηφίσθηκε ως αντίπαλο δέος στις πιέσεις της Άγκυρας. Προτιμήθηκε από άλλους υποψηφίους λόγω της αντίθεσης των Τουρκοκυπρίων σε πολιτικές ισλαμιστικού προσανατολισμού. Ούτε θέλει ούτε μπορεί να απομακρυνθεί από τις οδηγίες της Τουρκίας. Πώς είναι δυνατόν να υπάρξει ανεξαρτησία γνώμης όταν στα Κατεχόμενα εδρεύουν 40.000 πάνοπλοι Τούρκοι στρατιώτες; Οι ψηφοφόροι δεν είπαν όχι στην Άγκυρα.  Είπαν όχι στο ακραίο Ισλάμ.

Ο Ερντογάν κατά βάθος είναι ευχαριστημένος. Αφήνει τον Μπαχτσελί των Γκρίζων Λύκων να φωνάζει για να δημιουργούνται εντυπώσεις. Η εικόνα των Τουρκοκυπρίων θα βελτιωθεί διεθνώς, διότι ο Ερχιουρμάν έχει φαινομενικά μία πιο ήπια λεκτική προσέγγιση από τον προκάτοχό του Ερσίν Τατάρ. Έτσι ο Ερντογάν θα τον παρουσιάζει  στους Αμερικανούς και στους Ευρωπαίους ως διαλλακτικό που έχει απέναντί του τους … αδιάλλακτους Έλληνες της Κύπρου και της Αθήνας.

Φαινομενικά και φραστικά ήπιος. Στην ουσία ο Ερχιουρμάν δεν λέει κάτι διαφορετικό από αυτά που πρεσβεύει και προωθεί η πολιτική του Ερντογάν. Δήλωσε ο νέος εκπρόσωπος των Κατεχομένων ότι θέλει στην Κύπρο μία ιδιόμορφη (sui generis) ομοσπονδία  δύο ισότιμων κρατών. Κοινές εξουσίες θα έχει σε έξι μόνο τομείς: Ασφάλεια, ενέργεια, υδρογονάνθαρκες, ιθαγένεια, θαλάσσιες δικαιοδοσίες και εμπορικούς δρόμους.

Τι διαφορετικό λέει ο Ερντογάν;  Μιλά για δύο κράτη, αφήνει ανοικτό το  ενδεχόμενο μιας χαλαρής σύνδεσής τους (συνομοσπονδία) και επιδιώκει τον έλεγχο των ζητημάτων ασφαλείας όλης της Κύπρου και συμμετοχή στα κοιτάσματα και στους ενεργειακούς πόρους. Ο Ερχιουρμάν απλώς τα λέει με πιο διπλωματική γλώσσα.

Καταγράφω επί λέξει την τελευταία δήλωσή του Ερχιουρμάν  προ των εκλογών: «Το όνομα δεν έχει σημασία (σημ. ομοσπονδία ή συνομοσπονδία). Το τουρκοκυπριακό κράτος και το ελληνοκυπριακό κράτος θα είναι δύο ισότιμα κράτη. Και θα ασκούν όλες τις υπόλοιπες εξουσίες εκτός από τις έξι, κυρίαρχα, το καθένα εντός της δικής του κυρίαρχης επικράτειας. Αυτό είναι το μοντέλο που περιγράφω.  Και επειδή η κοινή δικαιοδοσία τους συνεχίζεται ο εγγυητικός ρόλος της Τουρκίας παραμένει ο ίδιος».

Με απλά λόγια: Πλήρης τουρκική επιρροή στον Βορρά, μερική τουρκική επιρροή στον Νότο. Δύο κράτη σε συσκευασία ενός με δυνατότητα της Τουρκίας να παρεμβαίνει σε όλο το νησί όποτε θέλει. Νομιμοποίηση και μονιμοποίηση της κατοχής και των τετελεσμένων της εισβολής.

Ας μην πανηγυρίζουμε λοιπόν. Η Λευκωσία και η Αθήνα πρέπει να απορρίψουν κάθε σχέδιο δύο κρατών με οποιοδήποτε περιτύλιγμα κι αν  έρχεται αυτό. Τα χαμόγελα δεν αρκούν. Ο Ελληνισμός της Κύπρου πρέπει να συνεχίσει την αμυντική του θωράκιση και να διαβλέψει σωστά τις τουρκικές βλέψεις, οι οποίες ξεκινούν από το 1956 με τα έξι βήματα του σχεδίου Νιχάτ Ερίμ. Η Τουρκία αναζητεί τρόπο για να ελέγχει όλη την Κύπρο!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 27.10.2025

πηγή φωτογραφίας: aksutvhaber.net

Τι θα σημαίνουν μετά από λίγα χρόνια οι όροι: Δεξιά, Κέντρο και Αριστερά; Μήπως είναι πλέον ξεπερασμένες οι ιδεολογικές ετικέτες που προέρχονται από την εποχή της Γαλλικής Επαναστάσεως; Πιστεύω ότι στις αμέσως επόμενες δεκαετίες η πολιτική ζωή, τουλάχιστον στην Ευρώπη, θα κινηθεί με επίκεντρο δύο νέους ιδεολογικούς πόλους: α) Τους οπαδούς της διαφύλαξης της ταυτότητας με βάση το έθνος, τη γλώσσα, τη θρησκεία, την ταυτότητα φύλου κ.ά Και β) Τους οπαδούς διαφόρων μορφών παγκοσμιοποίησης και κατάργησης ή έστω χαλάρωσης/αμφισβήτησης των ταυτοτικών δεσμών.

Οι εξελίξεις που ζήσαμε στην Ευρώπη και στον κόσμο κατά τις τελευταίες δεκαετίες ήσαν καταλυτικές. Διαμορφώνουν νέο γεωπολιτικό και ιδεολογικό τοπίο. Θυμίζω τις κυριότερες:

Η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων άφησε μεγάλο τμήμα της Αριστεράς χωρίς όραμα.

Η υποχώρηση της παγκοσμιοποίησης και η ανάδειξη της σημασίας των συνόρων απέδειξε την αντοχή των εθνικών ταυτοτήτων και των εθνικών κρατών.

Η αποτυχία των διαφόρων μοντέλων  ενσωμάτωσης μεταναστών οδήγησε ακόμη και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης να εφαρμόσουν πολύ αυστηρά μέτρα φύλαξης των συνόρων και περιορισμού των μεταναστευτικών ροών.

Η επάνοδος της θρησκείας στο κέντρο  των κοινωνικών εξελίξεων άνοιξε τη συζήτηση για την «αποεκκοσμίκευση» και κατέδειξε τα κενά των ιδεολογιών που βασίζονται στον οικονομικό παράγοντα, όπως είναι ο μαρξισμός και ο νεοφιλελευθερισμός.

Η αποτυχία κυβερνήσεων με  διαχειριστική λογική έκανε εμφανή την ανάγκη αποδοχής νέων ιδεολογικών σχημάτων. Παράδειγμα ο Μακρόν στη Γαλλία, κάποια βραχυχρόνια κυβερνητικά σχήματα στη Βουλγαρία κ.α. Οι κοινωνίες δεν αναζητούν διαχειριστές, αλλά πολιτικούς με όραμα.

Οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και της Τεχνητής Νοημοσύνης (ή  Τεχνητής Ευφυΐας) προκαλούν αγωνιώδη ερωτήματα για τον ρόλο του ανθρώπου  και για την ανάγκη θεσπίσεως ορίων ώστε να μην χαθεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Οι Ταυτοτικοί και οι Παγκοσμιοποιητές θα είναι πιθανότατα τα δύο νέα ιδεολογικά ρεύματα, τα οποία θα κυριαρχήσουν στην πολιτική ζωή του δυτικού κόσμου. Με αποχρώσεις αναλόγως των ιδιαιτέρων συνθηκών κάθε χώρας. Επίκεντρο όπως πάντα θα είναι η Ευρώπη, όπου κατά κανόνα γεννώνται όλα τα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά ρεύματα. Αυτό που έχει σημασία είναι να συνδυασθούν αυτές οι νέες τάσεις με ορισμένες θεμελιώδεις αρχές δημοκρατίας, ανθρωπισμού και αλληλοσεβασμού.

Η ελληνική κοινωνία από τη ίδρυση του ελευθέρου ελληνικού κράτους απέδειξε ότι έχει δυνατότητες συνθέσεως των θετικών στοιχείων από διαφορετικές ιδεολογικές κληρονομιές. Τα Συντάγματα των Εθνικών Συνελεύσεων του Αγώνος του 1821 συνδύαζαν τον σεβασμό προς την Ορθοδοξία, την Αρχαιότητα και το Βυζάντιο με την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών δημοκρατικών αρχών.

Ας μην λησμονούμε ότι το πρώτο Σύνταγμα παγκοσμίως, το οποίο καθιέρωσε το δικαίωμα καθολικής ψηφοφορίας για όλους τους άνδρες άνω των 25 ετών, ήταν το ελληνικό Σύνταγμα του 1844. Την ίδια εποχή στη Βρετανία και στη Γαλλία  δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο όσοι (άνδρες) ήταν ιδιοκτήτες γης. Σε μία Εθνοσυνέλευση, στην οποία κυριαρχούσαν η φουστανέλα και οι αγώνες του Μακρυγιάννη για το θρήσκευμα του διαδόχου, η όντως δύσκολη συνεργασία λογίων και πολεμιστών έδωσε ορισμένα θαυμαστά αποτελέσματα παρά τις επιμέρους ελλείψεις.

Η συνύπαρξη της Ορθοδοξίας, του διαχρονικού Ελληνικού Πολιτισμού και του σεβασμού στην αξία του Ανθρώπου  με τη λελογισμένη αξιοποίηση των τεχνολογιών μπορεί να είναι η πρόταση του Ελληνισμού στο νέο ιδεολογικό τοπίο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 18.10.2025

Στις 13 Οκτωβρίου 1904 έπεσε νεκρός από βόλι Τούρκου στρατιώτη ο Ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού Παύλος Μελάς. Ήταν κρυμμένος με τους άντρες του στο χωριό Στάτιστα της Δυτικής Μακεδονίας, σημερινό χωριό Μελάς της Καστοριάς. Είχε εισέλθει για τρίτη φορά με ψευδώνυμο στην τουρκοκρατούμενη τότε Μακεδονία ως εθελοντής. Για να βοηθήσει τους Έλληνες Μακεδόνες στον διμέτωπο αγώνα τους εναντίον των Οθωμανών κατακτητών και των Βουλγάρων, που διεκδικούσαν να διαδεχθούν τους Οθωμανούς ως κατακτητές της πανάρχαιας ελληνικής γης.

Ο θάνατος του παλικαριού οδήγησε στην αφύπνιση και των τελευταίων Ελλήνων που δεν είχαν συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο. Από το 1870 ο βουλγαρικός εθνικισμός, ενισχυόμενος από τον Πανσλαβισμό της Ρωσίας, οργάνωνε τα σχέδιά του κατά του Ελληνισμού. Βουλγαρική Εξαρχία, δηλαδή Σχισματική εκκλησιαστική οντότητα, ένοπλοι κομιτατζήδες και τρομοκρατία ήταν τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν. Ο Ελληνισμός της Μακεδονίας αντιστάθηκε πρώτα με τις δικές του δυνάμεις και στη συνέχεια με τη βοήθεια των Μητροπολιτών που απέστειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, των εθελοντών από την ελεύθερη Ελλάδα  και από την (υπόδουλη τότε)  Κρήτη και των δασκάλων, ανδρών και γυναικών, που δίδασκαν Χριστό και Ελλάδα με κίνδυνο της ζωής τους.

Μία Ελλάδα χρεωκοπημένη το 1893, ηττημένη στρατιωτικά το 1897, υπερδανεισμένη το 1898 και υπόλογη στον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο των έξι Ευρωπαϊκών Δυνάμεων της εποχής, κατόρθωσε παρά τις δυσκολίες να διεξαγάγει επιτυχώς τον διμέτωπο αγώνα για τη σωτηρία της Μακεδονίας. Το Έθνος συντονίστηκε, η Μακεδονία δεν έγινε βουλγαρική επαρχία, το έδαφος προετοιμάσθηκε για την Απελευθέρωση που ήρθε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13.

Δυστυχώς όσοι υπέγραψαν και υπερψήφισαν την απαράδεκτη Συμφωνία των Πρεσπών δεν σεβάσθηκαν τη μνήμη του Παύλου Μελά και των χιλιάδων Μακεδονομάχων. Σήμερα στα Σκόπια η Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Πρωθυπουργός αποκαλούν το κράτος «Μακεδονία». Αξιοποιούν τα δώρα της Συμφωνίας και κάνουν λόγο περί «μακεδονικής» γλώσσας, ταυτότητας και εθνότητας.

Η Συμφωνία έχει καταστεί πλέον διάτρητη. Παραβιάζεται καθημερινά από κάθε επίσημο φορέα των βορείων γειτόνων μας. Η Ακαδημία Επιστημών και οι ομοσπονδίες των ομαδικών αθλημάτων χρησιμοποιούν τον όρο «μακεδονικός-ή-ό» χωρίς τον γεωγραφικό προσδιορισμό. Η Εκκλησία των Σκοπίων, η οποία βρίσκεται σε στενή συνεργασία με την κυβέρνηση, υποσχέθηκε στον Οικουμενικό Πατριάρχη να χρησιμοποιεί μόνο το όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος», αλλά σήμερα αυτοαποκαλείται: Αρχιεπισκοπή Αχρίδος-Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Οι μεικτές επιτροπές για τα σχολικά βιβλία και για τα εμπορικά σήματα έπρεπε να δώσουν αποτελέσματα μέσα σε τρία χρόνια, αλλά ουσιαστικά αδράνησαν με υπαιτιότητα των Σκοπιανών.

Η απεξάρτηση των Σκοπίων από την Τουρκία, την οποία είχαν προαναγγείλει οι υποστηρικτές της Συμφωνίας, ουδέποτε υλοποιήθηκε. Αντιθέτως οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας αυτής έχουν ενισχύσει τους πολύπλευρους δεσμούς τους με τον Τουρκικό Στρατό.

Έχουμε υποχρέωση να σεβασθούμε τους αγώνες των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα για την ελευθερία της Μακεδονίας. Έχουμε καθήκον να διδάσκουμε στα παιδιά μας την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το θαύμα του Ελληνιστικού Πολιτισμού, τους Αγίους της Μακεδονίας,  τις εξεγέρσεις της Χαλκιδικής το 1821 και της Νάουσας το 1822,  τον Μακεδονικό Αγώνα που αποκορυφώθηκε το 1903-1908.

Πρέπει να αναζητήσουμε νόμιμους τρόπους απαγκίστρωσης από τη ζημιογόνο Συμφωνία χωρίς να κατηγορηθούμε για μονομερείς ενέργειες.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 11.10.2025

Παρακολούθησα προσφάτως την παρουσίαση του βιβλίου- δοκιμίου του Πρέσβεως ε.τ. Γεωργίου Πουκαμισά με τίτλο: «Το Γεωπολιτισμικό Ανάπτυγμα των Ελλήνων». Πρώτος ομιλητής ήταν ο Γεώργιος Πρεβελάκης, καθηγητής της Γεωπολιτικής σε κορυφαία γαλλικά πανεπιστήμια και μέχρι προσφάτως Πρέσβυς της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ. Ο κ. Πρεβελάκης υπενθύμισε ότι μέχρι προ ολίγων ετών οι περισσότεροι διεθνολόγοι και οικονομολόγοι θεωρούσαν νομοτελειακή την πρόοδο της παγκοσμιοποίησης, της οικονομικής αλληλοεξάρτησης των χωρών και τη χαλάρωση των συνόρων. Αντιθέτως οι αξίες του έθνους, της εθνικής ταυτότητας, της θρησκείας, της γλώσσας, της ιστορικής μνήμης εθεωρούντο γραφικές λεπτομέρειες άνευ ιδιαίτερης αξίας. Στα αγγλικά οι παράγοντες αυτοί ονομάζονταν externalities,  δηλ. εξωτερικά, μη  ουσιώδη στοιχεία.

Σήμερα, τόνισε ο διαπρεπής γεωπολιτικός αναλυτής, οι πρώην εξωτερικές λεπτομέρειες αναδεικνύονται σε κυρίαρχες δυνάμεις της διεθνούς πολιτικής. Η οικονομία παύει να είναι ο κυρίαρχος παράγων, η παγκοσμιοποίηση υποχωρεί, τα έθνη και τα εθνικά κράτη βρίσκονται στο επίκεντρο. Η εθνική, θρησκευτική και πολιτιστική ταυτότητα των λαών διαδραματίζει και θα διαδραματίσει στο μέλλον σημαντικό ρόλο στο εσωτερικό των κοινωνιών, αλλά και στη διαμόρφωση του διεθνούς σκηνικού. Τα πάντα έχουν αντιστραφεί. Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι νομοτέλεια.

Τα ίδια, από τη δική του οπτική γωνία, έγραψε το 2018 ο Αμερικανός πολιτικός φιλόσοφος και διεθνολόγος Φράνσις Φουκουγιάμα στο βιβλίο του με τίτλο: Ταυτότητα (Identity). Παραδέχθηκε ότι είχε κάνει λάθος όταν, μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων, είχε προβλέψει την επικράτηση της παγκοσμιοποίησης και την παγκόσμια διάδοση ενός φιλελευθερισμού βασισμένου στα πρότυπα των ΗΠΑ. Είχε γράψει τότε το γνωστό βιβλίο για το «Τέλος της Ιστορίας». Σήμερα αναγνωρίζει ότι το μέλλον ανήκει στα εθνικά κράτη και όχι στους υπερεθνικούς σχηματισμούς. Βλέπει την ταυτότητα, τη γλώσσα, τη θρησκεία και άλλα πολιτισμικά στοιχεία ως τους κυρίαρχους παράγοντες που θα διαμορφώσουν το παγκόσμιο σκηνικό. Και υπογραμμίζει ότι είναι δικαίωμα κάθε λαού να διατηρήσει την ιδιαίτερη εθνική, θρησκευτική, γλωσσική και ιστορική ταυτότητά του, αρκεί αυτό να γίνεται μέσα σε δημοκρατικό πλαίσιο και χωρίς φανατισμό.

Το βλέπουμε στην πράξη. Χώρες με μεγάλο  ιστορικό βάθος διατηρούν την παραδοσιακή θρησκεία τους ως στοιχείο ταυτότητος. Οι Ινδοί τον Ινδουισμό, οι Κινέζοι τον Κομφουκιανισμό, οι Ιταλοί τον Ρωμαιοκαθολικισμό, οι Έλληνες την Ορθόδοξη Χριστιανική κληρονομιά. Στην Ιαπωνία δεν στέφεται ο νέος Αυτοκράτορας αν δεν φυτρώσει το ιερό ρύζι, όπως επιτάσσει μία παράδοση αιώνων.

Το εθνικό κράτος επιβιώνει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει μία διακρατική συνεργασία εθνικών κρατών. Οι οραματισμοί του Φρανσουά Μιττεράν για μία κοινή ομάδα όλων των κρατών-μελών. που θα μετέχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες υπό τη σημαία της Ευρ. Ένωσης. θεωρούνται πλέον ουτοπικοί.

Στη χώρα μας έγινε προσπάθεια να θεωρηθεί ξεπερασμένη και οπισθοδρομική κάθε αναφορά στα ταυτοτικά στοιχεία του Ελληνισμού. Σήμερα, όταν όλοι οι σοβαροί αναλυτές παραδέχονται την παγκόσμια δυναμική των ταυτοτήτων, είναι ανάγκη να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας και την κοινωνία μας ώστε να συνδυασθεί η εθνική, θρησκευτική και ιστορική μας αυτοσυνειδησία με τις δημοκρατικές αξίες και με τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η ελληνορθόδοξη παράδοσή μας διδάσκει να αποφεύγουμε τα δύο άκρα: Αφ’ ενός μεν τον ρατσισμό και την εθνική αλαζονεία, αφ΄ετέρου δε τον εθνομηδενισμό και την αποδόμηση της Ιστορίας μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 4.10.2025

Στις 19-22 Αυγούστου η ινδική φρεγάτα INS TAMAL βρέθηκε στο λιμάνι της Σούδας και πραγματοποίησε κοινές ασκήσεις με την Πυραυλάκατο ΡΙΤΣΟΣ του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Οι Ινδοί αξιωματικοί  έκαναν εθιμοτυπικές επισκέψεις σε στελέχη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και του ΝΑΤΟ.

Στις 17-18 Σεπτεμβρίου η συνεργασία Ελλάδος – Ινδίας έφερε στη Σαλαμίνα τη φρεγάτα INS TRIKAND, η οποία  πραγματοποίησε ασκήσεις ναυτικής συνεργασίας στο Μυρτώο Πέλαγος με τρία πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.

Η ίδια φρεγάτα επισκέφθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου το κυπριακό λιμάνι της Λεμεσού και στις 24 Σεπτεμβρίου πραγματοποίησε άσκηση τύπου PASSEX με πλοία του Ναυτικού της Εθνικής Φρουράς Κύπρου. Φέτος τον Ιούνιο ο Ινδός Πρωθυπουργός Μόντι επισκέφθηκε τη Λευκωσία και υπέγραψε συμφωνία αμυντικής και ευρύτερης συνεργασίας πενταετούς διαρκείας με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη.

Η πύκνωση των κοινών ναυτικών ασκήσεων του Ινδικού Ναυτικού με πολεμικά πλοία της Ελλάδος και της Κύπρου δεν είναι συγκυριακή. Αντανακλά την ανησυχία της Ινδίας για τη δραστηριοποίηση της Τουρκίας σε περιοχές ζωτικών συμφερόντων του Νέου Δελχί. Ιδιαιτέρως προβληματίζει τους Ινδούς η στενή στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν. Στο πρόσφατο συνοριακό επεισόδιο του Μαΐου 2025 μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν στο Κασμίρ, κατά το οποίο προκλήθηκαν θύματα και από τις δύο πλευρές, οι Ινδοί στρατιωτικοί διαπίστωσαν ότι το Πακιστάν χρησιμοποίησε επιθετικά drones τουρκικής κατασκευής τύπου Songar.

Ο ινδικός τύπος βρίθει δημοσιευμάτων που κατηγορούν την Τουρκία για επεκτατισμό και νεο-οθωμανισμό. Εκφράζεται ανησυχία για την πολύπλευρη και διευρυνόμενη  συνεργασία της Τουρκίας με το Πακιστάν. Η ανησυχία αυτή απηχεί την επίσημη άποψη της ινδικής κυβερνήσεως, η οποία επιθυμεί την προσέγγιση με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αρμενία στον αμυντικό και όχι μόνο τομέα. Ήδη τον Απρίλιο του 2025 η Ινδία υπέγραψε συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με την Αρμενία.

Πολλά ινδικά πανεπιστήμια ακύρωσαν τα προσύμφωνα επιστημονικής συνεργασίας με αντίστοιχα τουρκικά ιδρύματα. Ο ινδικός τύπος περιγράφει το κλίμα ως μία «ελεγχόμενη αντιπαλότητα»  μεταξύ Νέου Δελχί και Άγκυρας. Δεν αποκλείει την επιδείνωση των σχέσεων.

Η Ελλάς και η Κύπρος πρέπει να ενισχύσουν με προσεκτικά βήματα τις ήδη υπάρχουσες καλές σχέσεις με την Ινδία σε διάφορους τομείς, όπως είναι η ενέργεια, ο πολιτισμός, το εμπόριο και βεβαίως η Άμυνα. Μας προβληματίζει, βεβαίως, η ψύχρανση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ινδίας, αλλά πιστεύω ότι αυτή η δύσκολη περίοδος δεν θα διαρκέσει πολύ. Άλλωστε ΗΠΑ, Ινδία, Αυστραλία και Ιαπωνία μετέχουν ήδη σε ένα κοινό αμυντικό σχήμα με την ονομασία QUAD.

Στους σχεδιασμούς των αμερικανικών επιτελείων ως μεγάλος αντίπαλος στη γεωπολιτική και γεωοικονομική σκακιέρα θεωρείται η Κίνα. Η Ινδία έχει συνοριακά προβλήματα με την Κίνα, τα οποία οδήγησαν σε πόλεμο το 1962. Άλλωστε υπάρχει το σχέδιο του ενεργειακού και εμπορικού διαδρόμου IMEC, το οποίο ενδιαφέρει τις ΗΠΑ και την Ινδία, αλλά και την Ελλάδα και την Κύπρο.

Θυμίζω ότι η Ινδία είναι η πρώτη χώρα σε πληθυσμό σε όλη την Υφήλιο και διαπρέπει σε σημαντικούς τομείς της τεχνολογίας. Η Ελλάς σέβεται απολύτως τις υπάρχουσες συμμαχίες της και παραλλήλως μπορεί να διευρύνει τη συνεργασία της με την Ινδία.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 27.9.2025

πηγή φωτογραφίας: ΚΥΠΕ