Kωνσταντίνος Χολέβας

Οι δημοτικές εκλογές της 31^ης Μαρτίου στην Τουρκία καθιστούν επίκαιρα δύο ερωτήματα: 1. Αν θα μπορέσει ο Τούρκος Πρόεδρος να κερδίσει μέσω του δικού του υποψηφίου την Κωνσταντινούπολη. 2. Αν πράγματι φτάνουμε στο τέλος της περιόδου Ερντογάν, όπως ο ίδιος άφησε να εννοηθεί.

Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα θα δοθεί το βράδυ της Κυριακής. Ο Ερντογάν έχει κάνει μεγάλη προσπάθεια να οδηγήσει στην ήττα τον σημερινό Δήμαρχο Εκρέμ Ιμάμογλου. Είναι θέμα γοήτρου για τον Τούρκο Πρόεδρο, διότι από τη Δημαρχία της Κωνσταντινούπολης ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία. Προσπαθεί με τρόπους φανερούς π.χ. δηλώσεις για την Αγία Σοφία, αλλά και αφανείς.

Η απάντηση στο ευρύτερο ερώτημα χρειάζεται προσοχή και υπομονή. Όλα αλλάζουν και στις διαθέσεις του Ερντογάν, αλλά και στη νομοθεσία περί εκλογής Προέδρου. Για την Ελλάδα το πρόβλημα δεν είναι το πρόσωπο του εκάστοτε Προέδρου (ή Πρωθυπουργού). Στην Τουρκία τα πρόσωπα ναι, μεν, βάζουν τη σφραγίδα τους, αλλά τελικά ακολουθούν μία μακροχρόνια εθνική γραμμή.

Το Κράτος στη γείτονα χώρα είναι θεσμός σχεδόν θεοποιημένος. Τα πρόσωπα υπηρετούν την κρατική ιδεολογία. Δεν αλλάζει αυτή η ιδεολογία κάθε λίγα χρόνια. Υπάρχουν σταθερές γραμμές κρατικής πολιτικής που αφορούν την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισλάμ, τους Κούρδους, την Εθνική Άμυνα και άλλους τομείς. Στην Ελλάδα δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε αυτή τη σταθερότητα της κρατικής ιδεολογίας. Για να γίνω κατανοητός θα δώσω ένα παράδειγμα. Όταν ο Ερντογάν ήταν Πρωθυπουργός ήταν πιο διαλλακτικός απέναντι στην Ελλάδα. Όταν έγινε Πρόεδρος άλλαξε γραμμή. Τούτο συμβαίνει διότι ως Πρωθυπουργός ακολουθούσε τη γραμμή του κόμματος. Όμως ως Πρόεδρος οφείλει να ακολουθεί την προδιαγεγραμμένη κρατική πολιτική.

Η τουρκική εξωτερική και αμυντική πολιτική θα παραμείνει επιθετική έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι μετά τον Ερντογάν τα πράγματα θα βελτιωθούν. Είτε κυβερνήσουν διάδοχοι από το κόμμα του (πχ ο Νουμάν Κουρτουλμούς) είτε αναλάβουν την εξουσία οι Κεμαλιστές η επίσημη Εξωτερική Πολιτική δεν θα αλλάξει.

Κατά καιρούς ορισμένοι αναλυτές στην Ελλάδα κάνουν το λάθος να προσδοκούν σημαντική αλλαγή πολιτικής κάθε φορά που αλλάζουν τα πρόσωπα στην Τουρκία. Θυμάμαι τη θετική υποδοχή της Τανσού Τσιλέρ από μερίδα συμπατριωτών μας. Τότε έλεγαν ότι μάς συμφέρουν οι Κεμαλιστές για να μην έλθουν οι ισλαμιστές.  Τελικά η κυρία Τσιλέρ προκάλεσε την κρίση των Ιμίων.

Η συμπλήρωση 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο είναι ένα διδακτικό μάθημα. Η κυβέρνηση της εισβολής ήταν μία συνεργασία της Κεντροαριστεράς του Πρωθυπουργού Μπουλέντ Ετσεβίτ και των Ισλαμικού Κόμματος Ευημερίας του Νετσμεντίν Ερμπακάν. Από τότε μέχρι σήμερα κυβέρνησαν όλοι οι συνδυασμοί κομμάτων και ιδεολογιών, αλλά ο κατοχικός στρατός παραμένει εκεί. Ουδείς διανοήθηκε να αλλάξει την τουρκική πολιτική στο Κυπριακό.. Συντηρητικοί, Σοσιαλδημοκράτες, Κεμαλικοί, Ισλαμιστές, Γκρίζοι Λύκοι και δήθεν «προοδευτικοί», διαφωνούν σε πολλά, αλλά ομονοούν στα εθνικά θέματά τους.

Για την Ελλάδα και την Κύπρο προτεραιότητα πρέπει να είναι η αμυντική και διπλωματική μας θωράκιση και η αξιοποίηση της ευρωπαϊκής ένταξής μας. Οι τριγωνικές συνεργασίες με Αίγυπτο, Ισραήλ και άλλες χώρες μάς ενισχύουν. Θράκη, Αιγαίο, Κύπρος είναι το ενιαίο μέτωπο του Ελληνισμού.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 30.3.2024

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν μία Πανελλήνια εξέγερση με εθνικό και  θρησκευτικό χαρακτήρα. Συμμετείχαν Έλληνες Ορθόδοξοι από όλα τα μέρη του υποδούλου Γένους, αλλά και από τις κοινότητες της Διασποράς. Γιορτάζοντας την 25η Μαρτίου είναι ευκαιρία να αντλήσουμε μηνύματα από το 1821 για την πορεία των συγχρόνων εθνικών θεμάτων.

Πρώτο μήνυμα είναι η ανάγκη να διαφυλάξουμε την εθνική μας ταυτότητα σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές αξίες. Η Εκκλησία διαφύλαξε την ελληνικότητα, την αγωνιστικότητα και την ελπίδα. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός καλούσε τους Έλληνες του 18ου αιώνος να μην εξισλαμισθούν και να διδάξουν στα παιδιά τους τη διαχρονική ελληνική γλώσσα. Ορθοδοξία, γλώσσα, παιδεία, δημοκρατία και πίστη τη συνέχεια του Ελληνισμού είναι και σήμερα τα στοιχεία της εθνικής ταυτότητας που θα μάς κρατήσουν όρθιους.

Η Ενιαία Ήπειρος, όλη υπό Οθωμανικό ζυγό,  έλαβε μέρος σε πολλά κινήματα πριν από το 1821 και συνέβαλε την Ελληνική Επανάσταση. Τότε δεν υπήρχε ο όρος Βόρειος Ήπειρος. Δημιουργήθηκε όταν χαράχθηκαν τα σύνορα μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας τον Δεκέμβριο του 1913. Ας μιλήσουμε καλύτερα για το βόρειο τμήμα της Ηπείρου και ας θυμηθούμε ότι η Μοσχόπολη, κοντά στην Κορυτσά, ήταν η πνευματική πρωτεύουσα του Ελληνισμού κατά τον 18ο αιώνα. Είχε Ακαδημία, σχολεία, ναούς, τυπογραφεία και μαχητικούς Βλαχόφωνους Έλληνες κατοίκους. Καταστράφηκε από τους Τουρκαλβανούς με εντολή του Αλή πασά. Εξ άλλου ο Εθνικός Ευεργέτης Ευαγγέλης Ζάππας  από το Λάμποβο της Β. Ηπείρου υπήρξε στα νιάτα του αγωνιστής στο πλευρό των Σουλιωτών. Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης από το Αργυρόκαστρο, με σπουδαία δράση κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως, σκοτώθηκε  το 1828 μαχόμενος ηρωικά στο Φραγκοκάστελλο της Κρήτης.

Ο Ελληνισμός της Κύπρου πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος για την Ελευθερία του Έθνους μας. Στις 9 Ιουλίου 1821 θανατώθηκε μαρτυρικά στη Λευκωσία ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός μαζί με όλους τους Επισκόπους, τους ηγουμένους των Μονών και 400 προκρίτους. Ο Τούρκος Διοικητής είχε πληροφορηθεί τη συμμετοχή Κυπρίων κληρικών στη Φιλική Εταιρεία. Στην Έξοδο του Μεσολογγίου έλαβαν μέρος  Κύπριοι, οι οποίοι τιμώνται σήμερα με ειδικό μνημείο. Στη μάχη του Αναλάτου, στην Αθήνα το 1827, έπεσαν μαχόμενοι πολλοί Κύπριοι. Ο καθηγητής Πέτρος Παπαπολυβίου έχει υπολογίσει ότι τουλάχιστον 500 Έλληνες της Κύπρου πολέμησαν στην Ελληνική Επανάσταση.

Υπογραμμίζουμε όλα αυτά για να αντιληφθούμε τη ιδιαίτερη ευθύνη μας απέναντι στην Κύπρο και στη Βόρειο Ήπειρο. Η εισβολή του Αττίλα το 1974 έχει επιβάλει μια συνεχιζόμενη κατοχή στη Μεγαλόνησο. Ο Ερντογάν μιλά ήδη για δύο ξεχωριστά κράτη. Στην Αλβανία ο Δήμαρχος Χειμάρρας Φρέντυ Μπελέρης παραμένει αδίκως φυλακισμένος. Η απογραφή πληθυσμού του Οκτωβρίου 2023 ήταν κατάφωρα πλαστή και δεν θα καταγράψει αντικειμενικά το μέγεθος της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Είναι χρήσιμο να τονίσουμε ότι ο Ερντογάν και ο Ράμα είναι στενοί φίλοι και σύμμαχοι.

Για να διαφυλάξει η Ελλάς το κύρος της και για να βοηθήσει τους Κυπρίους και τους Βορειοηπειρώτες απαιτείται η σαφής καταδίκη κάθε διχοτομικού σχεδίου τύπου Ανάν στην Κύπρο  και η σκληρότερη στάση έναντι του Ράμα. Να φύγει ο τουρκικός στρατός από την Κύπρο. Να εξασφαλισθούν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ελλήνων της Αλβανίας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.3.2024

Φαίνεται ότι η καρδιά της Ευρώπης έχει κοπεί στα δύο. Πιθανότατα υπάρχουν δύο Ευρώπες, από την άποψη της ταυτότητας και του πολιτισμού, και καθημερινά κονταροχτυπιούνται. Η Ευρώπη των αξιών, η οποία δεν θέλει να αποκοπεί από την αρχαιοελληνική και χριστιανική παράδοση. Και η Ευρώπη της αποδόμησης, η οποία προσπαθεί να κατεδαφίσει οτιδήποτε θεωρεί παραδοσιακό.

Δίνω χαρακτηριστικά παραδείγματα: Οι δύο επίσημες αφίσες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 παρουσιάσθηκαν στο Παρίσι και έδωσαν λαβή για αρνητικά σχόλια. Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει διάφορα μνημεία και κτήρια-τοπόσημα του Παρισιού, αλλά από το Μέγαρο των Απομάχων (Invalides) απουσιάζει ο σταυρός. Στην κορυφή του μεγάρου ο καλλιτέχνης τοποθέτησε μία λόγχη. Τραγικό: Λόγχη αντί για σταυρό. Ακόμη και σήμερα κάποιοι λογχίζουν τον Εσταυρωμένο!

Η διαγραφή του σταυρού καθώς και η απουσία της γαλλικής σημαίας ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Πολλοί Γάλλοι πολίτες και δημοσιογράφοι  αναρωτήθηκαν: Γιατί σβήνετε την εθνική ταυτότητα: Γιατί δεν θέλετε να θυμόμαστε τις χριστιανικές ρίζες μας; Η ημερήσια εφημερίδα LE FIGARO το έκανε πρώτο θέμα. Μία γαλλική Ρωμαιοκαθολική οργάνωση ανακοίνωσε ότι θα απαντήσει με τον δικό της τρόπο: Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, που αρχίζουν στις 26 Ιουλίου, τα μέλη της οργανώσεως θα τελούν και θα παρακολουθούν καθημερινά τη Θεία Λειτουργία.

Η άλλη Ευρώπη εκφράσθηκε προσφάτως στη Βαυαρία. Στο γερμανικό  κρατίδιο το Υπουργείο Παιδείας θορυβήθηκε από τα κακά αποτελέσματα των μαθητών του Δημοτικού στην αξιολόγηση του διεθνούς οργανισμού PISA. Τα Βαυαρικά σχολεία πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στη διδασκαλία της γερμανικής γλώσσας και των Μαθηματικών. Η κυβέρνηση του κρατιδίου, η οποία ελέγχεται από το Χριστιανικό Κοινωνικό Κόμμα (CSU) της Κεντροδεξιάς, αποφάσισε την αύξηση των ωρών διδασκαλίας σ΄ αυτά τα δύο μαθήματα και την αντίστοιχη μείωση ωρών από τα Καλλιτεχνικά μαθήματα και από τα Αγγλικά.

Η πρόταση ορισμένων «προοδευτικών» να κοπούν ώρες από τα Θρησκευτικά απορρίφθηκε χωρίς καν να συζητηθεί. Τα Βαυαρικά Δημοτικά σχολεία θα συνεχίσουν να διδάσκουν επί 3 ώρες την εβδομάδα το μάθημα των Θρησκευτικών για τους Χριστιανούς μαθητές και το εναλλακτικό μάθημα της Ηθικής για όσους δεν θέλουν να παρακολουθήσουν τα Θρησκευτικά.

Βλέπουμε έναν πολιτιστικό διχασμό ακόμη και στο εσωτερικό των χωρών. Στη Γαλλία άλλοι χάρηκαν με την απάλειψη του σταυρού και άλλοι αντέδρασαν εντόνως. Στη Γερμανία η μεν Βαυαρία θεωρεί τα Χριστιανικά Θρησκευτικά πιο σημαντικό μάθημα από τα Αγγλικά, ενώ στην ίδια χώρα η Φρανκφούρτη στολίζεται για να γιορτάσει πανηγυρικά το μουσουλμανικό Ραμαζάνι. Αυτόν τον διχασμό αποκάλεσα προηγουμένως με τον όρο: Δύο Ευρώπες.

Η τάση αποχριστιανοποίησης είναι σαφής εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά οι αντιστάσεις είναι ισχυρές. Θυμόμαστε την Επίτροπο της Ευρ. Ένωσης που ζήτησε να αντικατασταθεί η ευχή «Καλά Χριστούγεννα» από την άχρωμη ευχή «Καλές Γιορτές». Και τότε υπήρξε αντίδραση και η συγκεκριμένη οδηγία δεν εφαρμόσθηκε.

Η ελληνική απάντηση στην αποδόμηση πρέπει να βασίζεται στην παράδοση της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Αποφεύγοντας τις ακρότητες πρέπει να αναδείξουμε τις ελληνικές και χριστιανικές ρίζες της Ευρώπης, οι οποίες είναι απαραίτητες για την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Ας μην ξεχνούμε ότι και ο Χιτλερικός και ο Σοβιετικός ολοκληρωτισμός ήταν εχθρικοί προς τον Χριστιανισμό!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 16.3.2024

Φωτό: AFP/Kenzo Tribouillard – Dessin Ugo Gattoni

Θέλω νά τιμήσω τόν  μεγαλύτερο ἐκκλησιαστικό ρήτορα τοῦ 19ου αἰῶνος: Τόν Κωνσταντῖνο Οἰκονόμο τόν ἐξ Οἰκονόμων, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη στίς 8.3.1857. Τό προσωνύμιο «ἐξ Οἰκονόμων» τό προσέθεσε ὁ ἴδιος γιά νά δείξει  ὅτι πολλοί πρόγονοί του -ὅπως καί αὐτός- ἦσαν ἔγγαμοι κληρικοί μέ τό ὀφφίκιον τοῦ Οἰκονόμου. Ὁ Κωνσταντῖνος γεννήθηκε στίς 27.8.1780 στήν Τσαριτσάνη τῆς Θεσσαλίας, ὅπου καί πῆρε τήν βασική μόρφωση ἀπό τόν λόγιο ἱερέα πατέρα του. Σπούδασε στήν ἀκμάζουσα τότε σχολή τῶν Ἀμπελακίων ὅπου καί διακρίθηκε γιά τό ἦθος καί τήν εὐφυΐα του. Σέ ἡλικία 21 ἐτῶν χειροτονήθηκε διάκονος καί 25 ἐτῶν χειροτονήθηκε πρεσβύτερος.

Ἀπό τή νεαρή ἡλικία του εἶχε τή λάμψη τοῦ πολύ μορφωμένου καί τοῦ ἀρίστου ρήτορος. Ἤδη ὡς μαθητής, ὅπως γράφει ὁ Νικόλαος Βέης, «περιῆγε κώμας τῆς Θεσσαλίας καί Μακεδονίας εὐαγγελιζόμενος». Παρέμεινε ἐπί δύο χρόνια κηρύττοντας στή Θεσσαλονίκη καί στή συνέχεια μετέβη στή Σμύρνη ὅπου ὑπηρέτησε ὡς καθηγητής καί διευθυντής τοῦ Φιλολογικοῦ Γυμνασίου.

Ἐκτιμώντας τίς ἱκανότητες του ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ τόν διόρισε ἱεροκήρυκα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου στήν Κωνσταντινούπολη. Πολυάριθμοι ἦσαν οἱ ἀκροατές του καί πανελλήνια ἡ φήμη του. Το 1821 πῆγε στή Ρωσία γιά νά συνεχίσει τό ἔργο του μακριά ἀπό τήν ἐκδικητική μανία τῶν Ὀθωμανῶν. Ἔφυγε λίγες ὧρες πρίν ἀπό τό μαρτυρικό θάνατο τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄ τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1821. Μετά ἀπό διαβίωση πολλῶν ἐτῶν στήν Ὀδησσό καί στή Βιέννη ἦλθε στήν ἀπελευθερωμένη πλέον Ἀθήνα. Ἔγραψε πολλά συγγράμματα φιλολογικοῦ καί θεολογικοῦ περιεχομένου. Κατά τή διαμονή του στή Βιέννη ἐκοιμήθη ἡ σύζυγος του.

Κατά τή συζήτηση γιά τήν ἵδρυση Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μετά τήν Ἀπελευθέρωση τόνιζε  ὅτι αὐτό πρέπει νά γίνει μόνο μέ τή σύμφωνη γνώμη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Συγκρούσθηκε μέ τίς ἀπόψεις τοῦ Θεοκλήτου Φαρμακίδη, ὁ ὁποῖος ὡς κληρικός καί καθηγητής μετέφερε δυτικότροπα καί μή Ὀρθόδοξα ἤθη στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο. Ὅταν ἐκοιμήθη, στίς 8 Μαρτίου 1857, ὁ Οἰκονόμος ἐτάφη στό προαύλιο τοῦ Ναοῦ τῶν Ταξιαρχῶν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Πετράκη, δίπλα στό σημερινό Συνοδικό Μέγαρο τῶν Ἀθηνῶν.

Ἡ συμβολή του στήν ἠθική στήριξη τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 ὑπῆρξε πολύτιμη. Ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντῖνος Οἰκονόμος θεμελίωσε τήν Ὀρθόδοξη Θεολογία τοῦ Πατριωτισμοῦ καί τῆς Ἀπελευθερώσεως, συνδυάζοντας ἀριστοτεχνικά  τά διδάγματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων, μέ τόν ὑγιῆ καί ἀφανάτιστο πατριωτισμό, ὁ ὁποῖος ἐμπνέει τούς εὐγενεῖς ἀγῶνες γιά τήν ἐθνική ἐλευθερία.

Παραθέτω χαρακτηριστικά ὁρισμένα ἀποσπάσματα ὁμιλιῶν του.

Τό πρῶτο ἀπό τόν λόγο του μέ τίτλο «Ἡ τῆς Πατρίδος ἀγάπη» προέρχεται ἀπό τήν ὁμιλία πού ἐκφώνησε στίς Κυδωνίες- Ἀϊβαλί τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1819, δύο χρόνια πρίν ἀπό τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση. Εἶναι τολμηρή ἡ ἀπόφασή του νά μιλήσει κάτω ἀπό τή μύτη τῶν Τούρκων γιά Πατρίδα, Ἑλλάδα καί Ἑλληνική Ἱστορία. Ἔχοντας διδάξει στό Φιλολογικό Γυμνάσιο τῆς Σμύρνης γνώριζε τήν ἑλληνική φλόγα, ἡ ὁποία ἔκαιε στά στήθη τῶν Μικρασιατῶν, καί μέ βάση τή θεολογική καί φιλολογική παιδεία του κατέστρωσε δύο ὁμιλίες γιά τούς Ἕλληνες τῶν Κυδωνιῶν. Ἡ παροῦσα ὁμιλία του εἶναι γνωστή καί ὡς «Κυδωνιακός Β΄». Μία ἄλλη μέ το ὄνομα «Κυδωνιακός Α΄»  δέν ἔχει σωθεῖ. Ὁ Οἰκονόμος τονίζει ὅτι εἶναι καθῆκον τοῦ Χριστιανοῦ νά ἀγαπᾶ τήν πατρίδα καί ἐξηγεῖ:

«… Λέγω πρῶτον ὅτι χρεωστεῖς, χριστιανέ, καθό χριστιανός, νά ἀγαπᾶς καί νά εὐεργετῆς τήν Πατρίδα. Σέ προστάζει ὁ θεῖος νόμος “ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν”. Πλησίον σου εἶναι βέβαια πᾶς ἄνθρωπος, ἀλλά ποῖος δύναται νά εἶναι πλησιέστερός σου παρά τούς συγγενεῖς καί ὁμοπίστους καί συμπολίτας σου; Οὗτοι εἶναι ἀδελφοί σου, οἵτινες συγκατοικοῦσι μετά σοῦ εἰς μίαν καί τήν αὐτήν χώραν, ὡς ἐάν εἰς μίαν καί τήν αὐτήν οἰκίαν. Οὗτοι ἔχουσιν τόν αὐτόν καί σύ πατέρα, τόν Θεόν, τήν αὐτήν καί σύ μητέρα, τήν Ἐκκλησίαν, τό αὐτό γενέθλιον ἔδαφος, καί τάς αὐτάς τροφάς, τούς αὐτούς νόμους, τούς αὐτούς ἄρχοντας καί ποιμένας καί διδασκάλους, τάς αὐτάς πρός τάς κοινάς πανηγύρεις καί ἀπολαύσεις καί λύπας καί χαράς. Ὅσον, λοιπόν, εἰλικρινέστερον ἀγαπᾶς τούς συμπατριώτας καί τήν Πατρίδα, τόσον βεβαιότερον ἐκπληρώνεις τόν νόμον τοῦ Θεοῦ. Καί πάλιν ἐξ ἐναντίας ὅσον ἀμελεῖς καί προδίδεις πολλάκις τῆς Πατρίδος τά συμφέροντα, τόσον ἐξελέγχεσαι παραβάτης τοῦ Θείου νόμου καί τοῦ πλησίον σου ἐχθρός χειρότερος ἀπίστου…. Τόσον ἱερόν καί θεῖον δῶρον εἶναι ἡ Πατρίς ὥστε ἕν ἐκ των μεγίστων σημείων τῆς κατά τῶν ἀνθρώπων δικαίας ὀργῆς τοῦ Θεοῦ γίνεται πολλάκις ἡ στέρησις της Πατρίδος»!

Εἶναι ἐντυπωσιακό ὅτι ὁ Οἰκονόμος ἀπευθύνεται στούς Κυδωνιάτες ὡς κατόχους ἄρτιας Ἑλληνικῆς καί Χριστιανικῆς Παιδείας. Στά ἐπιχειρήματα του φαίνεται καθαρά ἡ ταυτότητα τοῦ ἀκροατηρίου του. Τούς θυμίζει ὅτι εἶναι ἀπόγονοι τῶν Ἀρχαίων Ἑλλήνων, ἀλλά καί θαυμαστές – μιμητές τῶν  Ἁγίων τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὁ Οἰκονόμος προετοιμάζει μέ προσεκτικό τρόπο τόν Πανελλήνιο ξεσηκωμό καί ἀπευθύνεται στήν Ἑλληνορθόδοξη ταυτότητα τῶν κατοίκων τοῦ Ἀϊβαλιοῦ.

Τό δεύτερο ἀπόσπασμα προέρχεται ἀπό τόν περίφημο Ἐπιτάφιο Λόγο, τόν ὁποῖο ἐκφώνησε ὁ Κωνσταντῖνος Οἰκονόμος ἐνώπιον τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Ἐθνομάρτυρος Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄, στήν Ὀδησσό τῆς τότε «Μικρᾶς Ρωσίας» καί νῦν Οὐκρανίας, στίς 19.6.1821. Ὅπως γνωρίζουμε ὁ ἀπαγχονισθείς Πατριάρχης ρίχτηκε στή θάλασσα ἀπό τούς Τούρκους καί τόν περισυνέλεξε ὁ Κεφαλλονίτης πλοίαρχος Σκλάβος, ὁ ὁποῖος μετέφερε τό σεπτό λείψανο στήν Ὀδησσσό. Θά χρησιμοποιήσω τή νεοελληνική ἀπόδοση τοῦ Βενεδίκτου Ἱερομονάχου, Ἁγιορείτου:

 «Ἔφθασε ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα καί ὁ γενναῖος Γρηγόριος ἀνάμεσα σέ μύρια βαρβαρικά ὅπλα καί κραυγές καί σφαγές, τέλεσε μέ εὐλάβεια τήν ἀκολουθία τῶν Παθῶν ὑπέρ τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, θρηνώντας συγχρόνως καί γιά τά πάθη τῶν θλιβομένων ὁμοφύλων του. Φθάνει τέλος καί ἡ ἔνδοξη ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως καί συνανατέλλει μαζί μέ αὐτήν ὁ φαεινότατος ἥλιος τῆς δόξας του. Ἀφοῦ ἔψαλε μέ ἀπόλυτη γαλήνη τούς ἱερούς ὕμνους τῆς Ἀναστάσεως, λειτούργησε τήν τελευταία του στήν γῆ ἱερουργία καί ἔφαγε πάνω στήν ἁγία τράπεζα τό τελευταῖο Πάσχα τό μυστικό… Μόλις βγῆκε ἀπό τήν Ἐκκλησία, καί νά, οἱ ὑπηρέτες τῆς ἀσεβείας τόν ἁρπάζουν βίαια, τόν βάζουν σέ ἕνα ἐλεεινό πλοῖο καί τόν κατεβάζουν σέ σκοτεινή φυλακή… Ἐκεῖ βρίσκει ὁ Πατριάρχης τήν ἁγία του Σύνοδο δεμένη μέ ἁλυσίδες νά πάσχη καί αὐτή γιά χάρι τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ».

Στίς 10 Ἀπριλίου 1822 ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντῖνος Οἰκονόμος ὁ ἐξ Οἰκονόμων καλεῖται νά ἐκφωνήσει τόν Ἐπιμνημόσυνο Λόγο, πάλι στήν Ὀδησσό, γιά τή συμπλήρωση ἑνός ἔτους ἀπό τόν ἀπαγχονισμό τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄. Ἀναφέρεται βεβαίως καί στούς σύν αὐτῷ μαρτυρήσαντες τρεῖς Ἐπισκόπους, τόν Ἐφέσου Διονύσιο Καλλιάρχη, τόν Νικομηδείας Ἀθανάσιο καί τόν Ἀγχιάλου Εὐγένιο. Ὁ Λόγος εἶναι ἐκτενέστερος ἀπό τόν Ἐπιτάφιο, διότι ἐν τῶ μεταξύ ὁ ρήτωρ ἔχει συγκεντρώσει πολλά στοιχεῖα γιά τή σύλληψη καί τόν μαρτυρικό θάνατο τῶν τεσσάρων Ἐθνοϊερομαρτύρων.  Γιά τόν Πατριάρχη Γρηγόριο προσθέτει καί τή συγκλονιστική πληροφορία ὅτι ὁ γέρων Ἱεράρχης βασανίσθηκε μέ τήν τοποθέτηση μιᾶς βαρείας πέτρας στήν πλάτη του. Ὁ ὁμιλητής τονίζει τήν καρτερική καί ποιμαντικῶς ὀρθή στάση τοῦ Πατριάρχου, ὁ ὁποῖος οὔτε διέφυγε οὔτε ἀλλαξοπίστησε. Ἐπίσης ἐπαναλαμβάνει τήν πεποίθηση του ὅτι τά δύο στοιχεῖα τῆς ταυτότητος τοῦ Γένους εἶναι ἡ ἑλληνική καταγωγή καί ἡ Πίστη στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ.

Τήν 1η Ὀκτωβρίου 1821 ὁ Οἰκονόμος ἀπευθύνεται ἀπό τήν Ὀδησσό πρός τούς ἐπαναστατημένους Ἕλληνες γιά νά τούς ἐνθαρρύνει. Ὁ Λόγος αὐτός ἔχει τίτλο «Προτρεπτικός πρός Ἕλληνας»  καί ξεκινᾶ μέ τή φράση: «Χαίρετε, ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, χαίρετε ἐν Κυρίῳ καί πάλιν ἐρῶ χαίρετε». Ἡ ὁμιλία εἶναι γεμάτη ἀπό περιγραφές τῶν βασάνων πού πέρασε ἐπί 4 αἰῶνες τό ὑπόδουλο Γένος. Κρατῶ μέ ἰδιαίτερη προσοχή τήν ἐπισήμανσή του ὅτι σχεδόν ὅλοι οἱ Φαναριῶτες, οἱ ὁποῖοι ὑπηρέτησαν τήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία ὡς Διερμηνεῖς τοῦ Στόλου ἤ ὡς ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας, εἶχαν κακό τέλος βασανισθέντες ἤ δολοφονηθέντες. Ἀναφέρει ὀνομαστικά ὅλες αὐτές τίς μεγάλες οἰκογένειες π.χ. Γκίκα, Μαυρογένη, Μαυροκορδάτου, Ὑψηλάντη  κ.ά. Ἔτσι ἀπαντᾶ στό ἐπιχείρημα ὅτι δῆθεν οἱ Ἕλληνες σέ ἕνα βαθμό ἤλεγχαν τήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία ἄρα δέν χρειαζόταν ἡ Ἐπανάσταση τοῦ 1821! Νομίζουν ὁρισμένοι -ἀφελῶς- ὅτι θά ὑποσκάπταμε ἐκ τῶν ἔσω τήν Αὐτοκρατορία καί θά δημιουργούσαμε ἕνα ἑλληνο-οθωμανικό κράτος. Φεῦ! Ἦταν ἀδύνατο αὐτό, διότι οἱ Σουλτάνοι ἦσαν καχύποπτοι ἀκόμη καί ἀπέναντι στούς Ἕλληνες πού κατεῖχαν ἀξιώματα στό Ὀθωμανικό κράτος. Ἡ δολοφονία πολλῶν Φαναριωτῶν σέ τουρκικές φυλακές, τήν ὁποία μᾶς θυμίζει ὁ Οἰκονόμος, ἄς εἶναι μία ἀπάντηση στούς ὀπαδούς τῆς ἑλληνο-οθωμανικῆς θεωρίας.

Στήν ἴδια ὁμιλία του, ἤ μάλλον ἐπιστολή πρός τούς Ἕλληνες, ὁ Οἰκονόμος καταγράφει μέ λεπτομέρειες ὅλα τά ἐπαναστατικά κινήματα τῶν Ἑλλήνων ἐπί Τουρκοκρατίας καί ὑπογραμμίζει ὅτι ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση βασίζεται στή Χριστινική Πίστη καί στήν ἀγάπη πρός τήν Ἐλευθερία. Διαφοροποιεῖ σαφῶς τόν Ἀγώνα τῶν Ἑλλήνων ἀπό ὁρισμένα ἀθεϊστικά ἤ ἀντιεκκλησιαστικά κινήματα τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης. Λέγει ὅτι δέν εἴμαστε Ἰακωβίνοι οὔτε Ἐλευθεριασταί, δηλαδή ἐπισημαίνει τή μεγάλη διαφορά τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως ἀπό τήν  Ἑλληνική. Προσφέρει καί πάλι θεολογικά ἐπιχειρήματα στούς ἀγωνιζομένους Χριστιανούς λέγοντας ὅτι, βεβαίως, ὅλοι θέλουμε τήν εἰρήνη, ἀλλά ὅταν ἕνα Χριστιανικό ἔθνος κατασφάζεται καί τυραννεῖται ἀπό ἀλλοφύλους καί ἀλλοθρήσκους, τότε εἶναι ἱερό δικαίωμα ἡ ἐπιδίωξη τῆς Ἐλευθερίας. Καταγράφει ἐν προκειμένω καί τή δικαιολόγηση τοῦ ἀμυντικοῦ ὑπέρ τῆς Πατρίδος πολέμου ἀπό τόν Μέγα Ἀθανάσιο (ἐπιστολή πρός Ἀμμούν) καί τόν Μέγα Βασίλειο (ἐπιστολή πρός Ἀμφιλόχιο, κανών ιγ΄).

Ὡς κατακλεῖδα θά τονίσω τήν τριπλή ἀφοσίωση τοῦ ἀοιδίμου κληρικοῦ, ρήτορος, θεολόγου, φιλολόγου καί πατριώτου: Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, Ἑλληνικό Γένος, Ἑλληνική Παιδεία. Ἡ Πίστη μας, ὁ ἁγνός καί ἀφανάτιστος πατριωτισμός καί ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παιδεία μᾶς κράτησαν ὄρθιους στά δύσκολα χρόνια τῆς δουλείας. Αὐτά θά μᾶς κρατήσουν καί σήμερα ὄρθιους ἀπέναντι στίς χίμαιρες τοῦ ὑλισμοῦ καί τῆς ἀποχριστιανοποιήσεως.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κωνσταντίνου Οἰκονόμου τοῦ ἐξ Οἰκονόμων: Λόγοι Α΄, ἐπιμέλεια Θεοδοσίου Σπεράντζα,  Ἀθῆναι 1971.

Ἀνωνύμου Συγγραφέως: Βίος καί Πολιτεία τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Γρηγορίου τοῦ Ε΄ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, ἀπόδοσις στή Νεοελληνική ὑπό Βενεδίκτου Ἱερομονάχου Ἁγιορείτου. Ἐξεδόθη ἀπό τή Συνοδεία Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη Ἁγίου Παύλου, Ἅγιον Ὄρος, ἄ.χ. 

ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Μαρτίου 2024

Πέντε χρόνια μετά την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών από τα Κοινοβούλια των δύο χωρών οι βόρειοι γείτονές μας επιδεικνύουν χαρακτηριστική κωλυσιεργία. Αξιοποιούν τα δώρα που τούς έκανε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, όπως τη «μακεδονική» γλώσσα, εθνότητα και ταυτότητα, αλλά τηρούν ελάχιστες από τις συμβατικές υποχρεώσεις τους.

Απαντώντας σε ερώτηση της βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ κ. Ρένας Δούρου ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Γεραπετρίτης εξήγησε ότι δεν έχει αποφασισθεί πότε θα έλθουν για κύρωση στη Βουλή τα τρία συμπληρωματικά Πρωτόκολλα. Υπογράμμισε ότι τα Σκόπια δεν έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους στον τομέα των διαβατηρίων και των πινακίδων των Ι.Χ. αυτοκινήτων. Οι συγκεκριμένες αλλαγές έπρεπε να γίνουν μέσα σε 5 χρόνια, χρόνο υπεραρκετό για μία χώρα με πληθυσμό 2,1 εκατομμυρίων. Κι όμως η γειτονική χώρα βρήκε διάφορες δικαιολογίες για να διατηρήσει εν μέρει  τα παλαιά ταξιδιωτικά έγγραφα. Κάποια γράφουν: Βόρεια Μακεδονία, κάποια άλλα γράφουν: Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Δεν είναι μόνο οι δύο πενταετείς προθεσμίες που δεν τηρήθηκαν, Είναι και οι δύο επιτροπές που έπρεπε να αποφασίσουν μέσα σε μία τριετία: Α. Η Επιτροπή για την αλλαγή των σχολικών βιβλίων. Β. Η Επιτροπή για τα εμπορικά σήματα π.χ. το όνομα Μακεδονικό κρασί ποια χώρα θα το χρησιμοποιεί. Η πρώτη Επιτροπή υπολειτουργεί λόγω απροθυμίας των Σκοπιανών να αλλάξουν τις αναφορές στη «Μεγάλη Μακεδονία»  και τα συναφή. Η δεύτερη, για την ονομασία των προϊόντων, ούτε καν συνεδρίασε λόγω αδιαλλαξίας της άλλης πλευράς.

Δεν είναι μόνον αυτές οι παρασπονδίες. Τα περισσότερα αγάλματα του Φιλίππου και του Μ. Αλεξάνδρου παραμένουν στη θέση τους. Οι εθνικές ομάδες στον χώρο του αθλητισμού γράφουν επάνω στη φανέλα τους σκέτο το όνομα: Μακεδονία. Συνέδρια διοργανώνονται με τίτλο πχ. Macedonia 2025, ενώ και η Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών (MANU) συνεχίζει να ονομάζεται Μακεδονική.

Η μόνη περίπτωση, για την οποία οι γείτονες έχουν κάποια δικαιολογία, είναι η αλλαγή των δημοσίων εγγράφων αποκλειστικά εσωτερικής  χρήσεως. Πρέπει να τα αλλάξουν όταν θα αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. Όλα τα άλλα ήσαν υποχρεωμένοι ήδη να τα έχουν αλλάξει.

Πιστεύω ότι δεν θα δείξουν διάθεση προσαρμογής, ιδίως αν στις εκλογές της 8^ης Μαΐου καταλάβει την πρώτη θέση το εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE του Χρίστο Μίτσκοσκι. Ένας λόγος που δεν προσαρμόζονται είναι ότι η Συμφωνία των Πρεσπών τους έδωσε την εικόνα μιας Ελλάδος υποχωρητικής, η οποία δεν διαπραγματεύθηκε. Αντιθέτως η Βουλγαρία συνεχίζει να τους απειλεί με Βέτο για την ευρωπαϊκή προοπτική τους προσπαθώντας να υπερασπίσει τη δική της ερμηνεία σε θέματα ιστορικά, εθνολογικά και γλωσσολογικά.

Υποστηρίζουν ορισμένοι ότι μας συμφέρει να δείξουμε κατανόηση απέναντι στις κωλυσιεργίες των γειτόνων για να γίνουν φίλοι μας και για να μην πέσουν στην τουρκική αγκάλη. Το πρόβλημα είναι ότι η τουρκική επιρροή στα Σκόπια δεν ασκείται μόνο μέσω της αμυντικής συμφωνίας που έχει υπογραφεί. Υπάρχει η κρυφή επιρροή που ασκείται μέσω των μουσουλμανικών μειονοτήτων. Αλβανοί, Βόσνιοι Μουσουλμάνοι και Τούρκοι προσεγγίζουν το 40% του συνολικού πληθυσμού. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Όλα τα άλλα είναι προφάσεις εν αμαρτίαις!

Αν υποχωρήσουμε μπροστά σε ένα μικρό κράτος τι μηνύματα δίνουμε σε πιο ισχυρούς γείτονες;

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 2.3.2024

Η πρόσφατη ψήφιση του νόμου για μία νέα ερμηνεία στην έννοια του γάμου  προκάλεσε  εύλογα ερωτήματα. Δηλώνω εξ αρχής ότι είμαι αντίθετος με τις προβλέψεις του νέου νόμου και καταθέτω τον προβληματισμό μου.

Ακούσαμε το επιχείρημα ότι η ικανοποίηση των αιτημάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας μάς φέρνει πιο κοντά στους φιλελεύθερους θεσμούς και στα φιλελεύθερα κόμματα της Ευρώπης. Υπάρχει και αντίλογος: Παρατηρώ ότι η συναρχηγός του σκληρού ακροδεξιού κόμματος AfD της Γερμανίας, η Άλις Βάιντελ, είναι δυναμικό μέλος της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ και έχει επιλέξει μία μορφή συμβίωσης με γυναίκα. Το κόμμα της προσφάτως υποστήριξε τον Πούτιν για την υπόθεση Ναβάλνι και κατηγόρησε τη χήρα του Ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης.

Ακούσαμε το επιχείρημα ότι η ψήφιση του νόμου μάς φέρνει πιο κοντά στους θεσμούς της Δύσης. Εξαρτάται τι εννοούμε με τον όρο Δύση. Πάντως οι σοβαρότεροι μελετητές του Ευρωπαϊκού και γενικότερα του Δυτικού Πολιτισμού, όπως ο Τόμας Έλλιοτ, ο Πώλ Βαλερύ, ο Φιλίπ Νεμό, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος κ.ά.  κατέδειξαν ότι αυτός ο πολιτισμός βασίζεται στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, στο Ρωμαϊκό Δίκαιο και στη Χριστιανική διδασκαλία. Είναι προφανές ότι ο νόμος που ψηφίσθηκε προσφάτως δεν έχει έρεισμα σε αυτά τα τρία θεμέλια της Δύσης.

Μήπως είναι δυτικού τύπου δημοκρατία ο άκρατος δικαιωματισμός; Προφανώς όχι. Η καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος καταδικάζεται από το άρθρο 25, παρ. 3, του ισχύοντος Συντάγματος. Δεν είναι λογικό το άτομο διαρκώς να τίθεται υπεράνω του κοινωνικού συνόλου. Το είχε προβλέψει σοφά ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, όταν έλεγε να μείνουμε στο εμείς και όχι στο εγώ.

Πού μπορεί να οδηγήσει ο άκρατος δικαιωματισμός; Πιθανότατα στην υπερβολή της πολιτικής ορθότητας, η οποία ταλαιπωρεί και διχάζει την κοινωνία των ΗΠΑ. Ιδού τί έγραψε στην Καθημερινή της 18.2.2024 ο δημοσιογράφος Αλέξης Παπαχελάς μετά από μία επίσκεψη στις ΗΠΑ:

«… Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό διακρίνεις και κάτι άλλο. Τη μεγάλη ζημιά που έχει γίνει με την υπερβολική πολιτική ορθότητα, που έχει ισοπεδώσει κάθε λογική. Συναντάς μετριοπαθείς ανθρώπους, που είχαν ψηφίσει και τα δύο κόμματα, οι οποίοι είναι κυριολεκτικά «στα κάγκελα» με τις υπερβολές και την ημι-φασιστική νοοτροπία των Ταλιμπάν της woke κουλτούρας»! Το μήνυμα είναι σαφές: Ημι-φασιστική νοοτροπία. Είναι γνωστό ότι η κουλτούρα αυτή, γνωστή και ως κουλτούρα της ακύρωσης, επιδιώκει να καταργήσει τα κείμενα των Αρχαίων Ελλήνων και του Σαίξπηρ από τα αμερικανικά πανεπιστήμια, ως δήθεν ρατσιστικά κείμενα.

Αναζητούνται ισορροπίες για να μην καταλήξουμε σε ακρότητες. Ναι στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, όχι στον ακραίο δικαιωματισμό. Στη νεώτερη Ελληνική Ιστορία έχουμε κείμενα αναφοράς που αποδεικνύουν ότι μπορούμε να συνδυάσουμε τις παραδοσιακές αξίες με τον σεβασμό στη δημοκρατία και στα πραγματικά δικαιώματα. Αναφέρομαι στα Συντάγματα των τριών Εθνικών Συνελεύσεων του Αγώνος του 1821. Ο Ελληνισμός ήδη από τον 19^ο αιώνα είχε επιτύχει συνθέσεις δημιουργικές. Με σεβασμό στην Ορθοδοξία και στην Αρχαία Ελλάδα, αλλά και με επιλεκτική πρόσληψη πολιτικών και κοινωνικών ιδεών από τα ισχυρά τότε φιλελεύθερα κινήματα της Ευρώπης.

Ας προβάλλουμε την ελληνική απάντηση στα σύγχρονα  διλήμματα. Ας ξαναδιαβάσουμε τα ιδρυτικά κείμενα της Ελεύθερης Ελλάδας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 24.2.2024

Πού οδηγεί ο ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας; Υπάρχει κίνδυνος να συγκρουσθούν οι δύο κολοσσοί; Μήπως από την Ιστορία του Θουκυδίδη προκύπτει κάποια νομοτελειακή ανάγκη που οδηγεί σε σύγκρουση τις υπερδυνάμεις;

Στα ερωτήματα αυτά απαντούν πειστικά δύο Έλληνες Πανεπιστημιακοί και ειδικοί των Διεθνών Σχέσεων, οι Καθηγητές Αθανάσιος Πλατιάς και  Βασίλειος Τρίγκας. Αφορμή τούς έδωσε ένα πολυδιαβασμένο βιβλίο του Αμερικανού διεθνολόγου Γκράχαμ Άλλισον, ο οποίος μίλησε για την «παγίδα του Θουκυδίδη». Ο καθηγητής του Harvard πιστεύει ότι όπoτε μία υπερδύναμη αισθάνεται ότι απειλείται από μία ανερχόμενη δύναμη τότε αναγκαστικά θα αρχίσει τον πόλεμο. Και δίνει ως παράδειγμα την ανησυχία της Σπάρτης για την άνοδο της Αθηναϊκής ηγεμονίας. Ο Άλλισον διαβάζει με τον δικό του τρόπο τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, τον οποίο κατέγραψε και ανέλυσε ο Αλιμούσιος ιστορικός. Ο Θουκυδίδης ήταν ιστορικός και πολιτικός καταγόμενος απο τον Άλιμο της Αττικής. Σήμερα θεωρείται παγκοσμίως ως ο θεμελιωτής της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων.

Στο βιβλίο τους «Αποδομώντας την παγίδα του Θουκυδίδη-Υψηλή Στρατηγική και Γεωπολιτικός Ανταγωνισμός ΗΠΑ- Κίνας»  ο Πλατιάς και ο Τρίγκας απορρίπτουν την άποψη του Άλλισον και ξαναδιαβάζουν σωστά τον Θουκυδίδη. Η αποδόμηση της … παγίδας βασίζεται στα ακόλουθα επιχειρήματα: Πρώτον, ο Άλλισον έκανε λανθασμένη μετάφραση του ελληνικού κειμένου. Δεύτερον, ο Θουκυδίδης δεν θεωρεί νομοτελειακή την κήρυξη πολέμου από την απειλούμενη υπερδύναμη, αλλά μιλά για πολλούς παράγοντες που επηρέασαν τις αποφάσεις Σπαρτιατών και Αθηναίων. Ιδιαιτέρως τονίζει τον ρόλο των ηγετών, όπως ο Περικλής, ο Αρχίδαμος κ.ά. Τρίτον, το 431, όταν άρχισε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, δεν ήταν ανερχόμενη η Αθήνα, αλλά ήταν ήδη η πρώτη υπερδύναμη της εποχής. Δεν υπάρχει, λοιπόν, κανένας ιστορικός νόμος που να οδηγεί σε πόλεμο δύο υπερδυνάμεις και ουδέποτε ο Θουκυδίδης υπονόησε κάτι τέτοιο.

Στο βιβλίο τους οι Πλατιάς και  Τρίγκας καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ΗΠΑ και Κίνα είναι όντως ανταγωνιστικές, αλλά η κατοχή πυρηνικών όπλων εκατέρωθεν καθιστά απαγορευτικό το κόστος μιας σύγκρουσης (εκτός αν η αποτροπή υπονομευθεί από παράγοντες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη). Επίσης παρατηρούν ότι οι ΗΠΑ προσελκύουν συμμάχους λόγω στρατιωτικής ισχύος, ενώ η Κίνα ελκύει συμμάχους λόγω της αναδυόμενης οικονομίας της.

Επισημαίνουν επίσης ότι: «Σε μια προσπάθεια να αποφύγει την υπό δυσμενείς όρους αντιπαράθεση με τη ναυτική ισχύ των ΗΠΑ ανατολικά (στον Ειρηνικό Ωκεανό) και νότια (Ινδικό Ωκεανό) η Κίνα έχει αναπτύξει μία φιλόδοξη εναλλακτική και ηπειρωτική οδό προς Δυσμάς μέσω της «Πρωτοβουλίας μιας Ζώνης και Ενός Δρόμου», γνωστής στο ευρύτερο κοινό ως νέος δρόμος του μεταξιού (Belt and Road Initiative – BRI).

Για εμάς τους Έλληνες η γενικότερη μελέτη του έργου του Θουκυδίδη θα αποβεί επωφελής, διότι πολλά από τα συμπεράσματα και τα παραδείγματα που προβάλλει παραμένουν επίκαιρα. Στις ΗΠΑ και στην Κίνα διπλωμάτες, καθηγητές και στρατιωτικοί μελετούν με προσοχή τον κορυφαίο ιστορικό.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη το πολιτικό σύστημα της Σπάρτης αποδείχθηκε πιο σταθερό από το πολιτικό σύστημα της Αθήνας και παρήγαγε διαχρονικά πιο συνετή ηγεσία. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στον Ψυχρό Πόλεμο όπου το αμερικανικό πολιτικό σύστημα αποδείχθηκε ανθεκτικότερο του σοβιετικού. Στη διεθνή πολιτική ο ανταγωνισμός είναι διαρκής και ανελέητος.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 17.2.2024