Kωνσταντίνος Χολέβας

φωτο: François Fillon / www.rtl.fr

Ο Γάλλος συντηρητικός πολιτικός Φρανσουά Φιγιόν θα είναι ο υποψήφιος της Κεντροδεξιάς στις Προεδρικές εκλογές του Απριλίου-Μαΐου 2017. Τα προγνωστικά λέγουν ότι είναι ικανός να κερδίσει το Προεδρικό αξίωμα κερδίζοντας την Μαρίν Λεπέν και τον Σοσιαλιστή υποψήφιο. Η περίπτωσή του είναι άκρως ενδιαφέρουσα, διότι συνδυάζει τον οικονομικό φιλελευθερισμό με την έμφαση στις παραδοσιακές αξίες και στην εθνική ταυτότητα των Γάλλων.

Ο Φιγιόν με τις σταθερές θέσεις του και τη νίκη του στις εσωκομματικές εκλογές των κεντροδεξιών Ρεπουμπλικανών αποδεικνύει ότι το έθνος, το εθνικό κράτος, η Χριστιανική κληρονομιά και ο σεβασμός στις πολιτιστικές ρίζες δεν είναι αξίες ξεπερασμένες, όπως οι ανά τον κόσμο ψευδοπροοδευτικοί επιχειρούν να μάς πείσουν. Ο Γάλλος πολιτικός δεν τάσσεται κατά της Ευρ. Ενώσεως, όπως το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν, αλλά ζητεί μεγαλύτερη εθνική κυριαρχία μέσα στην Ένωση. Τάσσεται κατά της πολυπολιτισμικότητας και ζητεί να ξαναγραφούν τα σχολικά βιβλία Ιστορίας δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην ανάδειξη της γαλλικής ταυτότητας και στην ανάπτυξη εθνικής συνειδήσεως.

Ο Φρανσουά Φιγιόν ζητεί να στηριχθεί από το κράτος ο θεσμός της οικογένειας όπως τον διδάσκει ο Χριστιανισμός και ως πιστός Ρωμαιοκαθολικός τάσσεται κατά της τεκνοθεσίας παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια.

Ανησυχεί για τον Ισλαμικό φανατισμό, ο οποίος έχει διεισδύσει στη γαλλική κοινωνία και προτείνει να συμμαχήσει η Γαλλία με τον Άσαντ της Συρίας κατά του Ντάες (ISIS). Τα τελευταία χρόνια η δημοτικότητά του ανέβηκε χάρις στο βιβλίο που έγραψε κατά του Ισλαμικού ολοκληρωτισμού.

Στο οικονομικό του πρόγραμμα υπόσχεται μείωση του δημόσιου τομέως καθώς και μείωση των φόρων. Προσωπικά θεωρώ σκληρή και ίσως ανέφικτη την πρότασή του για μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 500.000, αλλά πιστεύω ότι ο Φιγιόν δεν ψηφίσθηκε  κυρίως για το οικονομικό του πρόγραμμα. Ο λόγος που επικράτησε στην εσωκομματική μάχη έναντι του Ζυπέ και του Σαρκοζί είναι η σαφής και συνεπής μαχητική στάση του υπέρ της εθνικής ταυτότητας και των παραδοσιακών αξιών.

Η γαλλική κεντροδεξιά με την επιλογή της μάς θυμίζει ότι υπάρχουν σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο μεγάλες ομάδες του πληθυσμού που ανησυχούν από την παγκοσμιοποίηση, τη διεθνιστική και αθεϊστική προπαγάνδα και την αποκοπή από τις εθνικές ρίζες. Οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρ. Ενώσεως και των επιμέρους κρατών μελών οφείλουν να κατανοήσουν ότι το μέλλον ανήκει στον συνδυασμό της εθνικής ταυτότητας με τη δημοκρατία, των παραδοσιακών αξιών με την αξιοποίηση της επιστημονικής προόδου.

Η Ευρώπη πρέπει να ακούσει τα μηνύματα και να επανέλθει στις αρχαιοελληνικές και χριστιανικές ρίζες της. Και η Ελλάς ας σπεύσει να ξεδιψάσει πάλι από τη ζωογόνο Ελληνορθόδοξη Παράδοση που είναι πάντα επίκαιρη και οικουμενική.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 4 Δεκεμβρίου 2016

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός

Ομολογώ ότι ακόμη δεν έχω καταλάβει για ποιον ακριβώς σκοπό ήλθε ο απερχόμενος Πρόεδρος Ομπάμα στην Αθήνα, πάντως η ομιλία του στο Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» ήταν όντως σημαντική. Πέραν των πολιτικών και οικονομικών προβληματισμών, που σχολιάσθηκαν εκτενώς, θα ήθελα να μείνουμε λίγο περισσότερο στις αναφορές του στη διαχρονική Ιστορία του Ελληνισμού. Κατά την επίσκεψή του στην Ακρόπολη και στο Μουσείο της, αλλά και κατά την ομιλία του περί Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ απέδειξε ότι γνωρίζει την Ιστορία μας καλυτερα από πολλούς Έλληνες και μάλιστα χωρίς τους διαστρεβλωτικούς φακούς, τους οποίους χρησιμοποιούν οι αποδομητές της Ιστορίας, της Γλώσσας μας και του Πολιτισμού μας.

Διαπίστωση πρώτη: Ο Ομπάμα θεωρεί τη σημερινή Ελλάδα ως συνεχίστρια του ενιαίου ελληνικού πολιτισμού. Δέχεται τη συνέχεια του Ελληνισμού σε αντίθεση με την ομάδα των εθνοαποδομητών, την οποία στηρίζει και εν πολλοίς εκφράζει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Διαπίστωση δεύτερη: Ο Ομπάμα θαύμασε τη διαχρονική συνέχεια της ελληνικής γραφής, όταν ο καθηγητής Παντερμαλής τού έδειξε αρχαίες ελληνικές επιγραφές και τον βεβαίωσε ότι χρησιμοποιούμε σήμερα το ίδιο αλφάβητο. Η διαχρονικότητα του Ελληνισμού έπρεπε να προβάλλεται παγκοσμίως και πολύ περισσότερο στα σχολικά μας βιβλία. Αντιθέτως η σημερινή κυβέρνηση έχει εξαπολύσει επίθεση κατά των Αρχαίων Ελληνικών και έχει αναθέσει τον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία στον κ. Αντώνη Λιάκο, ο οποίος δεν πιστεύει στη συνέχεια του Ελληνικού Έθνους!

Δοαπίστωση τρίτη: Ο απερχόμενος Αμερικανός Πρόεδρος μίλησε πολλές φορές για τον Περικλή και τον Επιτάφιό του, τον οποίο κατέγραψε ο Θουκυδίδης. Το κλασσικό αυτό κείμενο, που υμνεί τη Δημοκρατία και τον πατριωτισμό, το διδάσκονται μαθητές και φοιτητές σε όλα τα μήκη και πλάτη της Οικουμένης. Κι όμως αυτό το κείμενο κόπηκε από την ύλη του ελληνικού Λυκείου με απόφαση των Υπουργών Παιδείας της σημερινής δήθεν προοδευτικής κυβερνήσεως. Στο όνομα ενός κίβδηλου προοδευτισμού, τα ελληνόπουλα αποκόπτονται από τις ρίζες της γλώσσας μας, από τα κατορθώματα των προγόνων, από την Αρχαιοελληνική Γραμματεία, η οποία μαζί με την Ορθοδοξία μάς κράτησαν όρθιους σε πολύ δυσκολότερα χρόνια.

Διαπίστωση τέταρτη: Ο Πρόεδρος Ομπάμα κατά την ομιλία του διαρκείας μιάς ώρας αναφέρθηκε στον Έλληνα Επίσκοπο που σήκωσε τη σημαία της Ανεξαρτησίας επάνω σε ένα βουνό. Προφανώς έκανε λόγο για τον Αρχιεπίσκοπο των Παλαιών Πατρών Γερμανό και την ύψωση του λαβάρου της Ελληνικής Επαναστάσεως στην Αγία Λαύρα. Ένας Αμερικανός Πρόεδρος παραδέχεται την ιστορική αλήθεια, την οποία προσπαθούν μετά μανίας να αποκρύψουν, να χλευάσουν, να αρνηθούν και να διαστρεβλώσουν οι πάσης φύσεως αποδομητές της Ελληνικής Ιστορίας. Με μανία κατεδαφίσεως της εθνικής μας ταυτότητος και με ανιστόρητες εμμονές επιχειρούν να εξαλείψουν από τα σχολικά βιβλία και από την εθνική μνήμη κάθε αναφορά στον Ορθόδοξο Κλήρο και στην απελευθερωτική και εκπαιδευτική δράση της Εκκλησίας μας.

Ο Γερμανός Γκότζιας από τη Δημητσάνα ήταν Αρχιεπίσκοπος της Πάτρας στην Πελοπόννησο και είχε τον τίτλο «Παλαιών Πατρών», διότι Νέαι Πάτραι λεγόταν τότε η Υπάτη της Φθιώτιδος. Με το σύστημα που επικρατούσε επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Αρχιεπίσκοπος, δηλαδή Μητροπολίτης μεγάλης πόλεως, και είχε βοηθούς Επισκόπους, όπως ο Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος. Ο Γερμανός αρνήθηκε να μεταβεί στη Τρίπολη στο κονάκι του Διοικητή όλης της Πελοποννήσου, του Μόρα Βαλεσί, και έτσι μαζί με τον Προκόπιο και άλλους προκρίτους απέφυγαν τη σύλληψη και τα βασανιστήρια.

Κλείστηκαν στη Μονή της Αγίας Λαύρας στο όρος Βελιά και συσκέφθηκαν επί αρκετές ημέρες. Στις 17 Μαρτίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Αλεξίου, του οποίου η κάρα φυλάσσεται στη Μονή, λειτούργησε με την παρουσία εκατοντάδων χωρικών και ενόπλων και γνωρίζοντας τα σχέδια της Φιλικής Εταιρίας κήρυξε την Επανάσταση κατά των Τούρκων. Την ιδια ακριβώς ημέρα ξεσηκώθηκαν οι Μανιάτες στην Αρεόπολη. Την ομιλία του Γερμανού διέσωσαν ο Γάλλος Πρόξενος και ιστορικός Πουκεβίλλ καθώς και αρκετές ευρωπαϊκές εφημερίδες της εποχής, όπως ο Συνταγματικός των Παρισίων ( Le Constitutionnel, 6.6.1821), οι Times του Λονδίνου κ.ά.

Μέσω Νεζερών, όπου βρίσκεται σήμερα η Μονή Χρυσοποδαριτίσσης, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος κατέβηκαν στην Πάτρα και εκεί, ανήμερα του Ευαγγελισμού, κήρυξαν για δεύτερη φορά την Επανάσταση στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου. Την επομένη, στις 26.3.1821, οι δύο Επίσκοποι μαζί με τους προκρίτους της περιοχής απέστειλαν επιστολή προς τους Προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων στην Πάτρα ανακοινώνοντας την επιθυμία των Ελλήνων για Ανεξαρτησία και απαλλαγή από τον βάρβαρο Οθωμανικό ζυγό. Έτσι η Ελληνική Επανάσταση έλαβε διεθνείς διαστάσεις.

Φοβούμαι ότι σε λίγα χρόνια θα καλούμε ξένους φιλολόγους για να μας διδάξουν Αρχαία Ελληνικά και ξένους ιστορικούς για να μάθουμε την Ιστορία μας. Πόσα ελληνόπουλα που τελειώνουν σήμερα το Λύκειο μπορουν να αναπτύξουν περιληπτικά το περιεχόμενο του Επιταφίου; Ποια εικόνα για τον ρόλο της Εκκλησίας μας στην Τουρκοκρατία και το 1821 αποκτούν τα παιδιά μας μέσα από τα σχολικά βιβλία και κυρίως από τα πανεπιστημιακά εγχειρίδια; Δεν γενικεύω. Πάντα υπάρχουν οι τιμητικές εξαιρέσεις. Είναι, όμως, καιρός να αγωνισθούμε όλοι για την ανόρθωση της Ελληνικής Παιδείας. Ας επαναφέρουμε την Ορθοδοξία και τη διαχρονική Ελληνική Ιστορία και Γλώσσα στα σχολεία μας.

Άρθρο στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2016

Σε πλήρη σύμπνοια και πιθανότατα σε συνεννόηση με τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν, ο Αλβανός Πρωθυπουργός Έντι Ράμα διεκδικεί με πονηρό χαμόγελο τα πάντα για τη χώρα του.

Ακύρωσε με τουρκική υπόδειξη τη συμφωνία Κώστα Καραμανλή και Σάλι Μπερίσα για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.

Καταπιέζει με διάφορους τρόπους την ελληνική εθνική κοινότητα στην Αλβανία με πρόσφατο παράδειγμα την κατεδάφιση ελληνικών οικιών στη Χειμάρρα.

Ενθαρρύνει την ανθελληνική προπαγάνδα των Τσάμηδων, απογόνων των εγκληματιών πολέμου του 1941-44 και μέσω του Τσάμικου ζητήματος διεκδικεί ως αλβανική τη Θεσπρωτία.

Ανακαλύπτει ανύπαρκτες μειονότητες στην Ελλάδα συγχέοντας σκοπίμως τους Αλβανούς με τους αρβανιτόφωνους Έλληνες, τους υπερήφανους Αρβανίτες.

Στέλνει υπαλλήλους του Υπουργείου Εξωτερικών με χάρτες της Μεγάλης Αλβανίας για να μοιρασθούν στα αλβανόπουλα που φοιτούν σε ελληνικά σχολεία.

Αμφισβητεί τώρα και την ελληνική δικαιοδοσία στο Ιόνιο, όπου η χώρα μας διεξάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες.

Ενθαρρύνει τον εθνικισμό των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου, όπου έχουν υποστεί επιθέσεις και καταστροφές πολλά Ορθόδοξα σερβικά μοναστήρια.

Υποδαυλίζει τις αυτονομιστικές τάσεις των αλβανικών μειονοτήτων στα Σκόπια, στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο.

Δηλώνει με υποκριτική ευγένεια ότι δεν επιδιώκει τη Μεγάλη ή Φυσική Αλβανία, αλλά συνεχάρη τους Αλβανούς ποδοσφαιριστές, οι οποίοι περιέφεραν μπαλόνι με σχετικό χάρτη μέσα στο Βελιγράδι. Ο χάρτης αυτός της Μεγάλης Αλβανίας περιλάμβανε ελληνικά εδάφη και συγκεκριμένα την Ήπειρο, τη Δυτική Μακεδονία και την Κέρκυρα.

Ταυτοχρόνως έχει την απαίτηση η Ελλάς να υποστηρίξει την ένταξη της Αλβανίας ως πλήρους μέλους στην Ευρ. Ένωση.

Με όλα αυτά φέρνει  σε δύσκολη θέση τους συμπατριώτες του, οι οποίοι ζουν στη χώρα μας. Οι περισσότεροι εξ αυτών εργάζονται φιλότιμα και προσαρμόζονται στους νόμους και τα ήθη της πατρίδας μας.

Η Ελλάς πρέπει να δηλώσει ρητά και κατηγορηματικά ότι:

Α) Δεν πρόκειται να στηρίξει την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, αν δεν παύσει η καταπίεση των Βορειοηπειρωτών και αν δεν αποσυρθεί η προσφυγή των Τσάμηδων στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης.

Β) Θα καταγγείλει σε όλα τα διεθνή βήματα τις διώξεις κατά του Ελληνισμού, ο οποίος έχει πανάρχαιες ρίζες στη Βόρειο Ήπειρο.

Γ) Το θέμα των εξισλαμισμένων Τσάμηδων έχει λήξει με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου Δωσιλόγων Ιωαννίνων το 1945. Ουδεμία περαιτέρω συζήτηση πρόκειται να γίνει από ελληνικής πλευράς.

Επίσης το Ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Αμύνης πρέπει να ενισχύσει τις στρατιωτικές μονάδες στην ελληνοαλβανική μεθόριο.

Είμαι βέβαιος ότι τα σωματεία των Ελλήνων Αρβανιτών  θα αντιμετωπίσουν με ιστορικά στοιχεία  την ανιστόρητη προπαγάνδα του Ράμα. Μπορούν να  αξιοποιήσουν και να διαδώσουν τα σχετικά μελετήματα του Βαλκανιολόγου Αχιλλέως Λαζάρου και του ιστορικού ερευνητή Κώστα Καραστάθη για την ελληνική καταγωγή των Αρβανιτών.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 27 Νοεμβρίου 2016

Από δημοσιεύματα του Τύπου  πληροφορηθήκαμε ότι  γονείς και θεολόγοι κατέθεσαν προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά του νέου Προγράμματος Σπουδών για το μάθημα των Θρησκευτικών. Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας θα κρίνει τελεσίδικα αν η νέα ύλη του μαθήματος με τον πολυθρησκειακό προσανατολισμό της, συνάδει προς το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας. Δεν θέλω να προδικάσω την απόφαση του σεβαστού Δικαστηρίου, αλλά θυμίζω ότι δύο παλαιότερες αποφάσεις του ΣτΕ (1995 και 1998) και μία του Διοικητικού Εφετείου Χανίων (2012) έκριναν ότι το μάθημα πρέπει να βασίζεται στην Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη και Παράδοση.

Προτείνω, λοιπόν, να ανασταλεί η επιμόρφωση των δασκάλων του Δημοτικού και των Θεολόγων της Μέσης Εκπαιδεύσεως επί των νέων Προγραμμάτων μέχρι να εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ. Αυτή τη στιγμή χιλιάδες δάσκαλοι και καθηγητές χάνουν πολύτιμες ανθρωποώρες και μετακινούνται σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδος για να ακούσουν οδηγίες από επιμορφωτές που αποστέλλει το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Οι μετακινήσεις κοστίζουν πολύ και μάλιστα σε εποχή οικονομικής κρίσης. Πιστεύω ότι θα ήταν συνετό και λογικό να περιμένουμε όλοι την απόφαση του ΣτΕ και μετά να κινηθούμε αναλόγως. Αν κριθεί το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών αντισυνταγματικό γιατί να έχουν σπαταληθεί τόσα χρήματα και τόσες ανθρωποώρες για επιμορφώσεις άνευ λόγου; Αν πάλι το Πρόγραμμα κριθεί συνταγματικό και σύννομο ας αρχίσουν τότε οι επιμορφώσεις.

Η κυβέρνηση ήδη υπέστη μία δυσάρεστη έκπληξη από την απόφαση του ΣτΕ για τις άδειες των τηλεοπτικών σταθμών. Ο Πρωθυπουργός μάς διαβεβαίωνε ότι το Δικαστήριο θα κρίνει συνταγματική τη διαδικασία αδειοδοτήσεως που ακολουθήθηκε, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε διαφορετικά. Έκρινε αντισυνταγματικά τα όσα διαδραματίσθηκαν. Τώρα η κυβέρνηση ψάχνει τα χρήματα για να τα επιστρέψει στους 4 υπερθεματιστές. Επειδή, λοιπόν, το πάθημα πρέπει να γίνεται μάθημα καλό θα ήταν να επιδείξει σύνεση η κυβερνητική παράταξη και να μην προδικάσει ως βεβαία τη δικαίωση των μεταλλαγμένων Θρησκευτικών από το ΣτΕ. Λίγη υπομονή δεν βλάπτει. Για ποιο λόγο να ταλαιπωρούνται χιλιάδες εκπαιδευτικοί σε επιμορφώσεις που πιθανόν να αποδειχθούν άσκοπες;

Πέραν των επιμορφωτικών σεμιναρίων πιστεύω ότι πρέπει να ανασταλεί και κάθε διαδικασία εκτυπώσεως βιβλίων βασισμένων στο Νέο Πρόγραμμα των Θρησκευτικών. Ας μην βιαστούν οι αρμόδιοι να προβούν σε μία  δαπανηρή διαδικασία πριν εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ. Τα χρήματα του ελληνικού λαού πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ και με περίσκεψη στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.

Άλλωστε ξεκινά και η προσπάθεια ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ εκπροσώπων της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Υπουργείου Παιδείας για τα Θρησκευτικά. Η αναστολή των επιμορφώσεων θα αποδείξει ότι το Υπουργείο όντως πιστεύει στον διάλογο.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 20 Νοεμβρίου 2016

Mont Pelerin σημαίνει στα γαλλικά το όρος του προσκυνητή. Σ’ αυτό το ελβετικό θέρερτρο διεξήχθησαν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ οι συνομιλίες Αναστασιάδη και Ακιντζί με στόχο την επίτευξη «λύσης» στο Κυπριακό. Προσωπικά είμαι πολύ επιφυλακτικός. Καταθέτω τα ερωτήματα και τους προβληματισμούς μου:

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κράτους μέλους του ΟΗΕ και της Ευρ. Ενώσεως, συνομιλεί ισοτίμως με τον ψευδοπρόεδρο του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους. Γιατί τέτοια εξομοίωση; Αν ο Ακιντζί πηγαίνει ως εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων ας πήγαινε και ένας εκπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας. Όχι ο Πρόεδρος του κράτους. Εκτός αν αυτό το κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία, έχει αποφασίσει να καταργηθεί.

Η πολυσυζητημένη «λύση» προβλέπει ένα κράτος υποτίθεται ομοσπονδιακό με δύο συνιστώσες πολιτείες. Μία ελληνική στον νότο και μία τουρκική στον βορρά. Δηλαδή η Κυπριακή Δημοκρατία θα αυτοκαταργηθεί για να δώσει τη θέση της σε ένα νέο κράτος στην ουσία συν-ομοσπονδιακό με τρεις κυβερνήσεις: Την Κεντρική, την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή. Είναι δυνατόν να λαμβάνει αποφάσεις μία τέτοια κρατική δομή; Ή μήπως οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν βέτο και θα εμποδίζουν κάθε κρίσιμη απόφαση;

Έχουν κατανοήσει οι Ευρωπαίοι εταίροι της Κύπρου ότι μέσω της προτεινόμενης λύσης η Τουρκία θα έχει αποφασιστικό λόγο σε αποφάσεις της Ε.Ε. χωρίς να είναι μέλος της Ενώσεως;  Είναι βέβαιο ότι η Άγκυρα θα ελέγχει τις αποφάσεις των Τουρκοκυπρίων,  εκείνοι θα έχουν βέτο στη νέα Κυπριακή συν-ομοσπονδία, άρα η Ευρ. Ένωση θα βλέπει σοβαρές αποφάσεις της να επηρεάζονται από την ψήφο ενός τουρκικού προτεκτοράτου, που θα αντικαταστήσει την  Κυπριακή Δημοκρατία.

Για να κάνει ο  Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης τέτοιες υποχωρήσεις στο θέμα της πολιτειακής συγκρότησης, ποια ανταλλάγματα έχει εξασφαλίσει; Έχουν υποσχεθεί οι Τούρκοι ότι θα παραχωρήσουν τη Μόρφου και την Αμμόχωστο; Και πόσο αξιόπιστη είναι η Άγκυρα όταν βλέπουμε τον Ερντογάν να εφαρμόζει δικτατορία στο εσωτερικό και να απειλεί με νεο-οθωμανικά οράματα στο εξωτερικό;

Πού και πότε επέτυχε μία τέτοια κρατική μορφή συν-ομοσπονδίας δύο κρατιδίων με διαφορετική εθνική και θρησκευτική ταυτότητα; Αν κρίνουμε από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το πείραμα απέτυχε. Οι Σέρβοι ζουν αυτόνομα στο κρατίδιό τους και οι Κροάτες με τους Μουσουλμάνους κινούνται σε διαφορετικούς ρυθμούς. Μόνο ο κοινός εκπρόσωπος στον ΟΗΕ θυμίζει ότι υπάρχει η ενιαία Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ το πρόσφατο δημοψήφισμα των Σερβοβοσνίων επιτείνει τις διασπαστικές τάσεις.

Ο Ακιντζί και η Άγκυρα επιμένουν στην παρουσία τουρκικού στρατού στο βόρειο κρατίδιο και στον ρόλο της Τουρκίας ως εγγυητρίας. Υπό τέτοιες συνθήκες ποιος αποκλείει ένα σκηνοθετημένο γεγονός για να παρέμβει η Τουρκία και στον ελληνοκυπριακό τομέα;

Στο όρος του προσκυνητή ας μην προσκυνήσουμε την τουρκική πλεονεξία.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 13 Νοεμβρίου 2016

Στη σύγχρονη ιστοριογραφία παρατηρείται η τάση ορισμένων επιστημόνων να αγνοούν ή να υποτιμούν την ελληνορθόδοξη ιδεολογία των λογίων και αγωνιστών της Τουρκοκρατίας και του 1821. Η ομάδα αυτή των ερευνητών προβάλλει ως μοναδική πηγή καλών για τον Ελληνισμό του 18^ου και 19^ου αιώνος τον Δυτικό Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Από την άλλη πλευρά βλέπουμε να αναπτύσσεται και μία άλλη σχολή σκέψης, η οποία δεν αρνείται τον Διαφωτισμό ως πνευματικό και πολιτικό κίνημα που επηρέασε σημαντικά την Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά επισημαίνει ταυτοχρόνως και τον εκπαιδευτικό, αγωνιστικό, πολιτιστικό και απελευθερωτικό ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είτε σε κεντρικό επίπεδο (Οικουμενικό Πατριαρχείο) είτε σε τοπικό επίπεδο (Επίσκοποι, ιερείς, μοναστήρια).

Α. ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

Η ιδεολογική διαφωνία είναι εμφανής και στα σχολικά βιβλία των τελευταίων ετών. Η τυπολογία που διαμορφώνεται είναι προφανής, αν διαβάσουμε τρία ενδεικτικά σχολικά εγχειρίδια. Θα παρουσιάσω, λοιπόν, την άποψη περί των πνευματικών ρευμάτων του υποδούλου Ελληνισμού, όπως αυτή  διδάσκεται: α) Στο σχολικό βιβλίο Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, β) στο σχολικό βιβλίο Ιστορίας της Γ΄ Γυμνασίου και γ) στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου. Τα σχολικά αυτά εγχειρίδια βρίσκονται σε χρήση κατά την  σχολική περίοδο 2015- 2016.

Το πρώτο βιβλίο, λοιπόν, που έχουμε στα χέρια μας είναι η « Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου»  της Στ΄ Δημοτικού. Συγγραφείς είναι οι Ιωάννης Κολιόπουλος, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Αθανάσιος Καλλιανιώτης και Χαράλαμπος Μηνάογλου.  Οι συγγραφείς προσπαθούν να δώσουν στα παιδιά των 11-12 ετών με απλά λόγια, χρήσιμα παραθέματα και πλούσια εικονογράφηση την έννοια της συνθέσεως. Δηλαδή παρουσιάζουν τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό ως ένα πολύ αξιόλογο ρεύμα στην επιστήμη, τη διανόηση και στην πολιτική, αλλά παραλλήλως τονίζουν τον ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ελληνορθόδοξης Μεγάλης Ιδέας για την αφύπνιση του Γένους.

Στη σελίδα 17 του βιβλίου δίδεται ο ορισμός του Διαφωτισμού: «Οι αλλαγές που συντελέστηκαν στην Ευρώπη, εκφράστηκαν κατά τον 18^ο αιώνα με το πνευματικό κίνημα του Διαφωτισμού. Ο Διαφωτισμός ξεκίνησε από την Αγγλία, καλλιεργήθηκε όμως κυρίως στη Γαλλία. Οι εκφραστές του, αμφισβητώντας τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες, έδωσαν έμφαση στο φωτισμό του ανθρώπου μέσω τη παιδείας, προκειμένου να κατανοήσει τα δικαιώματά του. Ο Βολταίρος μίλησε για την ανεξιθρησκία, ο Ρουσσώ για την ελευθερία και την ισότητα, ο Λοκ και ο Μοντεσκιέ για την αξία των νόμων. Οι Διαφωτιστές εναντιώθηκαν στη θανατική ποινή και τα βασανιστήρια, στη δουλεία και τον πόλεμο» .

Στη σελίδα 59 παρουσιάζονται δύο μορφές του Ελληνισμού που επηρεάστηκαν από τις ιδέες του Διαφωτισμού. Ο Ρήγας Φεραίος και ο Αδαμάντιος Κοραής. Για τον πρώτο αναφέρεται ότι στο Βουκουρέστι «επηρεάστηκε από τις ευρωπαϊκές ριζοσπαστικές ιδέες, κάνοντας κύριο στόχο την απελευθέρωση της πατρίδας του». Για τον δεύτερο υπογραμμίζεται ότι στη Γαλλία «γνώρισε από κοντά τη Γαλλική Επανάσταση και τις φιλελεύθερες ιδέες της».

Για να παρουσιάσει την ταυτόχρονη επίδραση ελληνορθοδόξων και διαφωτιστικών ιδεών το βιβλίο αφιερώνει αρκετές σελίδες στην αφυπνιστική δράση εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων. Στις σελίδες 52-53 γίνεται εκτενής αναφορά στους δασκάλους του Γένους και στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό με εκπρόσωπό του, μεταξύ άλλων και τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Αναφέρεται ορθώς ότι: « Ξεχωριστή προσωπικότητα αποτελεί ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο οποίος συνδύασε το πνεύμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και της παιδείας με τη θρησκευτική πίστη και την εθνική συνείδηση. Ήταν λόγιος μοναχός του Αγίου Όρους, ιεροκήρυκας και μάρτυρας» .

Οι συγγραφείς θέλοντας να προβάλουν τον μορφωτικό ρόλο των Ορθοδόξων κληρικών και να τονίσουν ότι ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός αποδεχόταν την Χριστιανική Πίστη – σε αντιδιαστολή προφανώς με τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό-  παρουσιάζουν στις σελίδες 56-57 εικόνες και βιβλία Ορθοδόξων κληρικών και μοναχών, οι οποίοι εργάστηκαν για την εθνική και εκπαιδευτική ανόρθωση των υποδούλων. Εξ άλλου στις σελίδες 54-55 υπάρχει ένα παράθεμα εκτός υποχρεωτικής ύλης, αλλά χρήσιμο και με εικονογράφηση, το οποίο αναφέρεται  στο Κρυφό Σχολειό ως αποτύπωση στη συλλογική μνήμη των δυσκολιών της πρώτης περιόδου μετά την Άλωση. Το σημείο αυτό θα μπορούσε να συμπληρωθεί με βάση τη νεώτερη βιβλιογραφία περί Κρυφού Σχολειού και τις μαρτυρίες ξένων περιηγητών, όπως ο Γάλλος Ρενέ Πυώ, ο οποίος μιλά για κρυφή ελληνική παιδεία στο τουρκοκρατούμενο Αργυρόκαστρου των αρχών του 20ού αιώνος(1).

Στη σύνδεση Ορθόδοξης Πίστης και Ελευθερίας αναφέρεται και το παράθεμα της σελίδας 38 από κείμενο του Γεωργίου Γαζή, γραμματικού του Γ. Καραϊσκάκη για το «Ρωμαίικο». Σε νεοελληνική απόδοση το κείμενο του Γαζή αναφέρει: «Ρωμαίικον. Στις ψυχές όλων των απλών Χριστιανών, που ήταν υποτελείς στο κράτος της Τουρκίας εδώ και τέσσερις αιώνες… διαφυλασσόταν η ιδέα και η ελπίδα της απελευθέρωσης και ανάκτησης της βυζαντινής αυτοκρατορίας με το όνομα «ρωμαίικον». Έλαβε την ονομασία αυτή από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες της Κωνσταντινούπολης, από τους οποίους ονομάστηκε και ολόκληρη η βυζαντινή Αυτοκρατορία Ρωμαϊκό Κράτος ή και απλώς Ρωμαίικον, το οποίο ισοδυναμεί με τη λέξη «ελευθερία»  για τους Χριστιανούς υπόδουλους της Τουρκίας. Αυτή, λοιπόν, η ιδέα, ρωμαίικον, έμεινε ριζωμένη στις καρδιές των χριστιανών Ελλήνων και ομοθρήσκων». (Γεωργίου Γαζή, Λεξικόν της Επαναστάσεως και άλλα έργα, επιμέλεια Λ. Βρανούση, Ιωάννινα 1971, σελ. 132)».

Σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση κινείται το δεύτερο βιβλίο, το οποίο θα παρουσιάσουμε. Πρόκειται για τη «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία»  της Γ΄ Γυμνασίου με συγγραφείς την Ευαγγελία Λούβη και τον Δημήτρη Ξιφαρά. Οι συγγραφείς επιχειρούν να διογκώσουν τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού στην Ελλάδα και να μειώσουν- μέχρι και να εξαφανίσουν- την επίδραση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και της ελληνορθόδοξης παράδοσης στην εθνική αφύπνιση του υποδούλου Γένους. Αρκεί να αναφερθεί ότι από το βιβλίο απουσιάζει και η παραμικρή αναφορά στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, ενώ υπάρχει κεφάλαιο με τίτλο « Ο Ελληνισμός από τα μέσα του 18^ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 19^ου αιώνα», δηλαδή για την εποχή κατά την οποία έζησε, διδαξε και μαρτύρησε ο Πατροκοσμάς.

Οι σελίδες 10-13 του βιβλίου είναι αφιερωμένες στην εποχή του Διαφωτισμού. Δίδεται μάλιστα ο ακόλουθος ορισμός (σελ. 11): «Η απόρριψη κάθε αυθεντίας, η κριτική κάθε υφιστάμενης γνώσης, η αποδοχή της λογικής ως του μόνου ασφαλούς τρόπου ερμηνείας του κόσμου και η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει διαρκώς ήταν θέσεις που συμμερίζονταν πολλοί Ευρωπαίοι διανοούμενοι. ‘Ετσι διαμορφώθηκε βαθμιαία ένα κίνημα που ονομάστηκε Διαφωτισμός. Πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία του τέλους του 17^ου αιώνα, κορυφώθηκε στη Γαλλία του 18^ου αιώνα και εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και έξω από αυτήν. Οι εκπρόσωποί του ονομάστηκαν φιλόσοφοι ή διαφωτιστές. Κορυφαίοι ανάμεσά τους υπήρξαν οι Ρουσό, Βολτέρος, Ντιντερό, Μοντεσκιέ και ντ΄ Αλαμπέρ».

Το «Κεφάλαιο Δεύτερο» του βιβλίου έχει ως γενικό τίτλο «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 μέσα στο πλαίσιο της ανάδυσης των εθνικών ιδεών και του φιλελευθερισμού στην Ευρώπη» (σελ. 23- 40). Είναι προφανής η προσπάθεια των συγγραφέων να αποδώσουν την εθνική αφύπνιση του Ελληνισμού αποκλειστικά και μόνον στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και στο πνευματικό του τέκνο, τη Γαλλική Επανάσταση. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι εκπρόσωποί της ή απουσιάζουν ή παρουσιάζονται αρνητικά. Είναι χαρακτηριστική η παράγραφος της σελίδας 23, η οποία είναι ιδεολογικά φορτισμένη: «Η ορθόδοξη εκκλησία που αναγνωριζόταν από την οθωμανική διοίκηση ως η ηγεσία όλων των υποδούλων χριστιανών, εναντιώθηκε στη διάδοση των διαφωτιστικών ιδεών επειδή θεωρούσε ότι μία επανάσταση θα έθετε σε κίνδυνο την ίδια αλλά και τον ελληνισμό».  Η ανακρίβεια έγκειται στο γεγονός ότι η Εκκλησία δεν αντιτάχθηκε στα επαναστατικά απελευθερωτικά κινήματα. Άλλωστε και πριν από την εμφάνιση του Διαφωτισμού ο Ελληνισμός εξεγέρθηκε πολλές φορές κατά των Οθωμανών με ηγέτες κατά κανόνα Επισκόπους, απλούς κληρικούς και μοναχούς(2) Η αλήθεια είναι ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία και το Πατριαρχείο αντιτάχθηκαν στις αντιχριστιανικές και αντιεκκλησιαστικές ιδέες του Διαφωτισμού. Άλλωστε το εν λόγῳ εγχειρίδιο παραδέχεται στη σελίδα 12 ότι: «Οι περισσότεροι διαφωτιστές υιοθετούσαν τον ντεϊσμό. Κάποιοι άλλοι ήταν άθεοι». Και στη σελίδα 187 το Γλωσσάρι εξηγεί: «Ντεϊσμός. Θρησκευτική και φιλοσοφική θεωρία που γνώρισε μεγάλη διάδοση μεταξύ των μορφωμένων την εποχή του Διαφωτισμού. Κατά τον ντεϊσμό, ο θεός είναι ο δημιουργός του κόσμου, αλλά δεν ρυθμίζει την τύχη του και δεν παρεμβαίνει στις ανθρώπινες υποθέσεις».

Η ιστορική πραγματικότητα πάντως οδηγεί τους συγγραφείς του βιβλίου να πέφτουν σε αντιφάσεις και να προκαλούν σύγχυση στους μαθητές. Στη σελίδα 27 παραθέτουν σε έγχρωμο πλαίσιο μία άποψη του E.J. Hobsbawm, ότι δηλαδή η Γαλλική Επανάσταση υπήρξε μητέρα όλων των επαναστάσεων του 19^ου αιώνα, άρα – εξυπακούεται- και της Ελληνικής. Όμως στη σελίδα 29 αναγκάζονται να παραθέσουν, πάλι σε έγχρωμο πλαίσιο, την Προκήρυξη της 24ης Φεβρουαρίου 1821 του Αλεξάνδρου Υψηλάντη. Το πρωτότυπο κείμενο αρχίζει με την επικεφαλίδα: ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Πώς μπορεί μία επανάσταση, η οποία οργανώθηκε από Έλληνες Ορθοδόξους υπέρ της Εκκλησίας, για την Εκκλησία και μαζί με τους εκπροσώπους της Εκκλησίας, να παρουσιάζεται ως γνήσιο τέκνο της Γαλλικής Επαναστάσεως του 1789, η οποία υποκινήθηκε από αθέους και ντεϊστές και η οποία κατέληξε στην κατάργηση του Χριστιανικού Ημερολογίου και στη Λατρεία του Ορθού Λόγου ως θεότητος αντί του Ιησού Χριστού(3);

Τη μέση οδό ακολουθεί το τρίτο σχολικό βιβλίο, το οποίο έχουμε μπροστά μας. Το εγχειρίδιο της Α΄ Λυκείου με τίτλο «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» – Α΄ Τόμος, παραθέτει έννοιες, ορισμούς και κείμενα από όλα τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής της Τουρκοκρατίας και αφήνει τον μαθητή να κρίνει και να κατανοήσει. Δεν παραβλέπει την επίδραση του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού σε ορισμένους Έλληνες διανοητές, ούτε όμως αποσιωπά τον σπουδαίο ρόλο της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης. Παρουσιάζει με ενδεικτικά κείμενα της εποχής τη διδακτική, αφυπνιστική και γενικότερα εθνική δράση του Ορθοδόξου κλήρου και κάνει λόγο για μία ενδιαφέρουσα τάση, την οποία ονομάζει «θρησκευτικό ουμανισμό».

Οι συγγραφείς του βιβλίου, δηλαδή αυτοί που επέλεξαν τα ανθολογούμενα κείμενα και έγραψαν τα σχετικά εισαγωγικά- ενημερωτικά σημειώματα, είναι οι: Ν. Γρηγοριάδης, Δ. Καρβέλης, Χ. Μηλιώνης, Κ. Μπαλάσκας, Χ. Παγανός, Γ. Παπακώστας. Στη σελίδα 5 και πριν από τη Γενική Εισαγωγή παρουσιάζεται ο γνωστός πίνακας του Νικολάου Γύζη «Το Κρυφό Σχολειό».  Στη σελίδα 79 και υπό τον τίτλο «Τουρκοκρατούμενος Ελληνισμός»  οι συγγραφείς σημειώνουν μεταξύ άλλων ότι: «Το δεύτερο όμως μισό του 16^ου αιώνα ο υπόδουλος ελληνισμός αρχίζει να δραστηριοποιείται πνευματικά. Αποφασιστικό ρόλο σ΄αυτήν την αλλαγή έπαιξε η εκκλησία που αντικατέστησε την ανύπαρκτη πολιτική εξουσία και ενίσχυσε τη θρησκευτική πίστη και το εθνικό φρόνημα των σκλαβωμένων Ελλήνων. … Η φωτισμένη αυτή δραστηριότητα ης εκκλησίας ονομάστηκε θρησκευτικός ουμανισμός….». Βεβαίως το κείμενο αναφέρεται στην περίοδο προ της εμφανίσεως του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, αλλά είναι άξιο λόγου το γεγονός ότι οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να ακούσουν τα ονόματα μεγάλων μορφών του Γένους, όπως ο Μελέτιος Πηγάς, ο Κύριλλος Λούκαρις, ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός κ.ά.

Στις σελίδες 117- 118 οι συγγραφείς δίνουν τους ορισμούς του Ευρωπαϊκού και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Για τον πρώτο αναφέρονται ως θεμελιώδεις αξίες η «πίστη στη δύναμη του ορθού λόγου, στην εξελιξιμότητα του ανθρώπου, στην πρόοδο και στη δυνατότητα της ευτυχίας» . Για τον δεύτερο αναφέρεται ότι υπήρξε το αποτέλεσμα της επίδρασης του δυτικού διαφωτισμού στην ελληνική σκέψη.

Στη σελίδα 120 οι συγγραφείς δίνουν τον ορισμό και χαρακτηριστικά παραδείγματα της εκκλησιαστικής ρητορικής της περιόδου της δουλείας. Αναφέρονται μεταξύ άλλων τα ονόματα του Ηλία Μηνιάτη, του Ευγενίου Βουλγάρεως, του Νικηφόρου Θεοτόκη, του Κοσμά του Αιτωλού (αναφέρεται ως εθνομάρτυς) κ.α.. Στις σελίδες 138- 139 υπό τον τίτλο «Κοσμάς Αιτωλός- Από τις Διδαχές» παρατίθεται απόσπασμα  μιας διδαχής καθώς και μέρος της επιστολής του Αγίου Κοσμά προς τους κατοίκους της Πάργας, στην οποία μεταξύ άλλων υπάρχει και η ακόλουθη προτροπή: «Τέκνα μου αγαπητά εν Χριστώ, διατηρήσατε γενναίως και ατρομήτως την ιεράν ημών θρησκείαν και την γλώσσαν των πατέρων, διότι αμφότερα ταύτα χαρακτηρίζουσι την φιλτάτην ημών πατρίδα και άνευ τούτων το έθνος ημών καταστρέφεται» . Η σύντομη βιογραφία του Πατροκοσμά στη σελίδα 140 αναφέρει ορθώς ότι ανεκηρύχθη άγιος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1961.

Το συμπέρασμα είναι ότι το εν λόγω σχολικό βιβλίο παρουσιάζει μεν τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό ως συνέχεια και συνέπεια του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού, όμως δίνει την ευκαιρία στους μαθητές, να έλθουν σε επαφή με αξιόλογα κείμενα της Ορθόδοξης Χριστιανικής γραμματείας και με εκκλησιαστικές μορφές, οι οποίες εργάσθηκαν για την εθνική αφύπνιση.

Β. ΣΧΟΛΙΑ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Το κλασσικό κείμενο, το οποίο δίνει σαφή απάντηση ως προς την επίδραση του Δυτικού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως στον Ελληνισμό, είναι η ακόλουθη συνομιλία  του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη με το Άγγλο Ναύαρχο Χάμιλτον. Το κείμενο αυτό απουσιάζει από όλα τα σχολικά εγχειρίδια, που ασχολούνται με την προετοιμασία και τη διεξαγωγή του Αγώνος των Ελλήνων για την Ελευθερία τους. Θυμίζω το κείμενο:

« Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ’ όσαις γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον της διοικήσεώς των είναι εμφύλιοςπ όλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτον με ένα λαόν όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθή ως τοιούτος, ούτε να ορκισθή παρά μόνον ό,τι έκαμνεν η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε να θεωρήσει τον Ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ΄ ως σκλάβους. Μίαν φοράν όταν επήραμεν το Ναύπλιον ήλθε ο Άμιλτον να με ιδή. Μου είπε ότι πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμόν, και η Αγγλία να μεσιτεύση. Εγώ τού αποκρίθηκα, ότι αυτό δεν γίνεται ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Εμείς Καπετάν Άμιλτον ποτέ συμβιβασμόν δεν εκάμαμεν με τους Τούρκους. Άλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς εμείς, εζούσαμεν ελεύθεροι από γεννεά εις γεννεά. Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτεινό πόλεμον με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα. – Με είπε, ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια.- Η φρουρά του Βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά. Έτζι δεν με ωμίλησε πλέον»(4).

Ο Θ. Κολοκοτρώνης, λοιπόν, ένας εκ των πρωτεργατών της Ελληνικής Επαναστάσεως, αποσαφηνίζει ότι το 1821 δεν έχει ιδεολογική σχέση με τη Γαλλική Επανάσταση. Οι Έλληνες, δηλώνει ο Γέρος του Μοριά, αγωνίσθηκαν κατά αλλοεθνούς εχθρού, ενώ οι Γάλλοι εξεγέρθηκαν κατά της γαλλικής εξουσίας για κοινωνικούς λόγους. Επί πλέον τα λόγια του Κολοκοτρώνη υπογραμμίζουν και τη σπουδαιότητα της Μεγάλης Ιδέας ως του πνευματικού και πολιτικού προσανατολισμού των Ελλήνων. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος θεωρείται ακόμη (370 χρόνια μετά τη θυσία του) ως ο βασιλεύς των Ελλήνων, οι κλέφτες και οι αρματολοί συνεχίζουν την απροσκύνητη στάση του. Το Έθνος έχει συνείδηση συνέχειας, η απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως και των εδαφών της Ρωμανίας/ Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είναι το ιδανικό που ξεσηκώνει τους Έλληνες. Οι επισημάνσεις αυτές του Κολοκοτρώνη αν διδαχθούν στους σημερινούς μαθητές θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν ότι ναι, μεν, κάποιοι Έλληνες λόγιοι επηρεάσθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, όμως η κυριώτερη κινητήριος δύναμη του 1821 και των προηγηθεισών εξεγέρσεων ήταν η Ελληνορθόδοξη Μεγάλη Ιδέα: «να ξαναφτιάξουμε το Ρωμαίικο».

Θεωρώ υπερβολική και αντεπιστημονική την εξιδανίκευση του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως, όπως γίνεται επί παραδείγματι στην προαναφερθείσα Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου. Ίσως θα έπρεπε να εξηγηθεί στους μαθητές ότι ακόμη και οι συμπαθούντες προς τον Δυτικό Διαφωτισμό, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, απογοητεύθηκαν από τη βία, τα εγκλήματα και τις αθεϊστικές τάσεις των Γάλλων επαναστατών. Ο Χιώτης διδάσκαλος του Γένους έγραφε χαρακτηριστικά στον Ολλανδό φίλο του Κεύνο: «Για να σχηματίσετε μια ιδέα περί της καταστάσεώς μου εδώ και τρία χρόνια, σκεφθείτε έναν άνθρωπο ευαίσθητο και λάτρη της ελευθερίας του, μεταφερόμενο ξαφνικά σ’ έναν βάρβαρο κόσμο, στο κέντρο των Καννιβάλων, αγανακτισμένο με το να βλέπει, ότι το έγκλημα και η αμάθεια σηκώνουν αδιάντροπα το κεφάλι τους κάτω από τη σημαία της αθεϊας, ότι η αρετή και τα τάλαντα ξεψυχούν κάτω από το μαχαίρι των δολοφόνων»(5).

Θα ήταν ιστορικά ορθότερη η εκπαίδευση των ελληνοπαίδων αν γνώριζαν από τα σχολικά τους βιβλία ότι ο υπόδουλος  Ελληνισμός δεν περίμενε τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό για να ασχοληθεί με τη Φυσική, τα Μαθηματικά, την Αστρονομία και τις άλλες θετικές επιστήμες. Είναι ενδεικτικό ότι, έναν αιώνα πριν από την διάδοση και ακμή του Διαφωτισμού, στα απόκρημνα βουνά της Ευρυτανίας Ορθόδοξοι κληρικοί και άλλοι λόγιοι δίδασκαν προχωρημένες για την εποχή εκείνη γνώσεις Θετικών Επιστημών. Ο καθηγητής Μαθηματικών του Ε.Μ.Π. Ηλίας Ντζιώρας έχει αποδείξει με μελέτες του ότι από τα μέσα του 17^ου αιώνος στις σχολές των Αγράφων (Βραγγιανά, Φουρνά, Βράχα κ.α) διδάχθηκαν η Φυσική και τα Μαθηματικά με επίκεντρο της Παιδείας τα μοναστήρια(6).

Ούτε είναι ιστορικά ορθό να διδάσκουμε στα παιδιά μας ότι οι πρόγονοί μας περίμεναν τη Γαλλική Επανάσταση για να μάθουν τί σημαίνει ξεσηκωμός. Δεκάδες κινήματα Ελλήνων κατά των Οθωμανών δυναστών καταγράφει ο Κωνσταντίνος Σάθας, τα οποία αγνοούνται από τα σχολικά βιβλία(7). Δεν ήταν μόνο η εξέγερση του Διονυσίου Φιλοσόφου- Σκυλοσόφου το 1601- 1611 και τα Ορλωφικά το 1770, όπως αναφέρεται σε πολλά σχολικά βιβλία παλαιότερα και σύγχρονα. Οι Έλληνες άρχισαν τις επαναστάσεις τους για την ελευθερία αμέσως μετά την Άλωση της Πόλης. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι πνευματικό τέκνο των Νεομαρτύρων και των ελληνορθοδόξων εξεγέρσεων των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας (και Ενετοκρατίας για ορισμένα μέρη του Ελληνισμού). Είναι προσβλητικό για τους φονευθέντες στις επαναστάσεις προ του 1821 να δίδεται η λανθασμένη εντύπωση ότι περιμέναμε τη Γαλλική Επανάσταση και τον Δυτικό Διαφωτισμό για να εξεγερθούμε.

Γράφουν οι οπαδοί της μονομερούς θεωρήσεως της Ιστορίας ότι στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό οφείλουμε την έννοια του εθνικού κράτους και ότι πριν από τον Διαφωτισμό γνωρίζαμε μόνον τα πολυεθνικά κράτη, όπως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η Οθωμανική κ.ά. Λάθος. Ήδη από το 1204 μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλως από τους Φράγκους της Δ΄ Σταυροφορίας, ο Ελληνισμός οργανώνεται σε εθνικά κράτη, όπως είναι η Αυτοκρατορία της Νικαίας και η αντίστοιχη της Τραπεζούντας. Ειδικά η Νίκαια πρέπει να μελετηθεί περισσότερο, διότι εκεί κατέφυγε ο νόμιμος Αυτοκράτωρ και ο κανονικός Πατριάρχης. Μέχρι το 1261 οπότε ο Μιχαήλ Παλαιολόγος ξεκίνησε από τη Νίκαια και απελευθέρωσε τη Βασιλεύουσα από τους Σταυροφόρους, στη Νίκαια της Μικρασιατικής Βιθυνίας διαμορφώνεται η συνείδηση ότι ο Ελληνισμός πρέπει να οργανωθεί σε εθνικό κράτος. Ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης δηλώνει το 1234 στον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ οτι οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες είναι απόγονοι του σοφού γένους των Αρχαίων Ελλήνων(8) και ο υιός του Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις ονομάζει το κράτος του «Ελληνικόν» και προτείνει το ελληνικόν γένος να έχει στρατό γηγενών και όχι μισθοφόρων (9).

Καλό θα ήταν να γνωρίζουν οι μαθητές και οι μαθήτριές μας ότι κατά τη σύνταξη των Συνταγμάτων του Αγώνος στις Εθνοσυνελεύσεις της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνος, οι πολιτικοί και στρατιωτικοί εκπρόσωποι του Έθνους δεν ζήτησαν να εφαρμόζονται στη ελεύθερη Ελλάδα οι νόμοι των Γάλλων Διαφωτιστών Ρουσσώ, Μοντεσκιέ, Βολταίρου κ.λπ, αλλά οι νόμοι των « Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων», δηλαδή των Βυζαντινών. Το αγωνιζόμενο Έθνος μπορεί να επηρεάσθηκε σε κάποια σημεία από τα πολιτικά κείμενα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και από το Γαλλικό Σύνταγμα του 1791, διακηρύσσει, όμως, δια των νομίμων παραστατών του ότι θέλει να διοικηθεί βάσει του Βυζαντινορρωμαϊκού Δικαίου, δηλαδή του εκχριστιανισθέντος και εξανθρωπισθέντος Ρωμαϊκού Δικαίου. Την πληρέστερη κωδικοποίηση του Βυζαντινορρωμαϊκού Δικαίου συνέταξε τον 14^ο αιώνα ο Νομοφύλαξ Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος και αυτή η νομοθεσία ίσχυσε μέχρι το 1946 ως το Αστικό Δίκαιο των Ελλήνων. Το Ελληνορθόδοξο Βυζάντιο επηρέασε το νομικό και κοινωνικό μας σύστημα εξ ίσου ή και περισσότερο από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό.

Πιστεύω, τέλος, ότι πρέπει να δώσουμε νέο νόημα στον όρο Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Να μην τον θεωρούμε ως μία απλή αντιγραφή η προσαρμογή του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Αλλά να παραδεχθούμε και να διδάξουμε στους νέους ότι υπό την επιρροή της Ορθόδοξης Εκκλησίας διαμορφώθηκε στο υπόδουλο Γένος ένα πνευματικό ρεύμα αφυπνιστικό, μορφωτικό, εκπαιδευτικό και συνθετικό. Επιμένω στον όρο «σύνθεση». Η επιτυχία του Ελληνισμού στις δύσκολες περιόδους είναι η ικανότητά του να αφομοιώνει οτιδήποτε καλό μπορεί να πάρει από άλλους λαούς και πολιτισμούς και να το ελληνοποιήσει, να το αναβαπτίσει σε αρχές και αξίες που μάς εκφράζουν. Αυτό έκαναν οι λόγιοι του 18^ου κυρίως αιώνος, οι οποίοι διάβαζαν όσα εξεδίδοντο στη Δύση.  Όμως κρατούσαν επιλεκτικά μόνον όσα δεν ευρίσκοντο σε σύγκρουση με τον Ελληνορθόδοξο τρόπο ζωής και σκέψης. Αυτόν τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό ή απλώς Φωτισμό αξίζει να διδάξουμε στα παιδιά μας, όπως ακριβώς τον περιγράφει ο Γλωσσολόγος και πρώην Πρύτανις Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Είπε σχετικά κατά τη βράβευσή του από την Εκκλησία της Ελλάδος στις 7.6.2006:

«Λέω ότι οφείλουμε οι πνευματικοί άνθρωποι να σταθούμε κοντά στην Εκκλησία και να πάρουμε θέση. Να πάρουμε θέση σ’ αυτούς που λιθοβολούν την Εκκλησία και τα πρόσωπα ως δήθεν συντηρητικούς. Και βγαίνω και διδάσκω: Πού είναι αυτός ο συντηρητισμός; Είναι στη γλώσσα; Μα ο Τριανταφυλλίδης είναι που διδάσκει για γλωσσικό δημοτικισμό και εγώ μιλάω για εκκλησιαστικό δημοτικισμό. Οι ιερωμένοι ήταν αυτοί που μπήκαν μπροστά στον φωτισμό του Γένους, στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό. Μπορεί να είναι ο Κοραής από τη μιά, αλλά την κύρια δουλειά, τα κείμενα, τον φωτισμό τον έκαναν  ιερωμένοι από Επίσκοποι μέχρι απλοί μοναχοί. Άνθιμος Γαζής, Νεόφυτος Δούκας, Ευγένιος Βούλγαρις, Κωνσταντίνος Οικονόμος εξ Οικονόμων. Ό,τι πάρετε από τα βιβλία αυτά και τις εκδόσεις και τη διδασκαλία προέρχεται από τον χώρο του κλήρου. … Διδάσκω δημόσια ότι αυτό που λέμε Ελληνορθόδοξη Παράδοση ιστορικά ξεκινάει με τους Πατέρες της Εκκλησίας… και προχώρησε και έφτασε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μ’  αυτούς τους μεγάλους, τα μεγάλα μυαλά, τα οποία έδειξαν ότι τα Κλασσικά Γράμματα, η Ελληνική Παιδεία, δεν είναι αντίθετα προς τη Χριστιανική διδασκαλία και μέσα από τα Κλασσικά Γράμματα ξεσήκωσαν το Γένος». (10)

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Γεώργιος Κεκαυμένος, Το Κρυφό Σχολειό- Το Χρονικό μιας ιστορίας. Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2012, σελ. 179
2. Βλέπε τη σχετική μελέτη του Κώστα Καραστάθη υπό τον τίτλο «Τετρακόσια χρόνια Επανάσταση», εκδόσεις Τήνος, Αθήνα 2004
3. Βασιλείου Καραγεώργου, Η Πατριαρχική Εγκύκλιος του Γρηγορίου Ε΄ προς τους Επτανησίους- Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Γαλλική Επανάσταση, Αθήνα 2000 (ανάτυπο από τον Χαριστήριο Τόμο προς τιμήν του Πατριάρχου Βαρθολομαίου Α΄), σελ. 31- 32
4. Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1836. Αθήνησιν 1846, σελ. 190
5. Βασιλείου Καραγεώργου, όπως ανωτέρω, σελ. 53
6. Ηλία Ντζιώρα, Οι εκ Φουρνά Διδάσκαλοι του Γένους οι διδάξαντες Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες στις σχολές των Αγράφων και εκτός αυτών, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, Α΄ Τόμος Παρκτικών Συνεδρίου υπό τον τίτλο «Ιστορία και Πολιτισμός Δημοτικής Ενότητας Φουρνά Ευρυτανίας», έκδοση Πανευρυτανικής Ενώσεως, Αθήνα 2013, σελ. 49- 80
7. Κωνσταντίνου Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς, Α΄ έκδοση, Αθήναι 1869, Γ΄ ανατύπωση από εκδόσεις Νότη Καραβία, Αθήνα 1995
8. Για το πρωτότυπο κείμενο της επιστολής του Βατάτζη βλέπε: Αποστόλου Βακαλοπούλου, Πηγές Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, Α΄ Τόμος, Θεσσαλονίκη 1965, σελ. 50- 53
9. Χρίστου Κρικώνη, Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως. περί Χριστιανικής Θεολογίας Λόγοι, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1988, σελ 34 και 63.
10. Γεωργίου Μπαμπινιώτη, Ευχαριστήριος Αντιφώνησις, περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιουνίου 2006, σελ 146-150

(Ανακοίνωση Κων. Χολέβα στο Δ΄ Επιστημονικό Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος για την Τουρκοκρατία και το 1821, Ιερά Μονή Πεντέλης, 23 Οκτωβρίου 2015).

Ο Ελληνισμός είναι ενιαίος στον χώρο και στον χρόνο. Η συμπλήρωση 150 ετών από την Κρητική Επανάσταση του 1866 και την ανατίναξη των πολιορκημένων στο Αρκάδι μάς δίδουν μία θαυμάσια ευκαιρία να θυμηθούμε τις μάχες που έδωσαν οι Έλληνες με συνείδηση ενότητος, με την Εκκλησία επικεφαλής, μακριά από τοπικισμούς και ανιστόρητες ερμηνείες.

Όταν ξεσηκώθηκε η Κρήτη το 1866 για να διώξει τους Τούρκους και να ενωθεί με την Ελλάδα, έσπευσαν στο νησί εθελοντές Μανιάτες υπό τον Πετροπουλάκη. Βοήθησαν επίσης εθελοντικά δύο αξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού ο Κορωναίος και ο Δημακόπουλος. Ο ηγούμενος Γαβριήλ της Μονής Αρκαδίου, μαζί με τους μοναχούς φιλοξένησαν περισσότερες από 900 ψυχές και αγωνίσθηκαν ηρωικά υπέρ Πίστεως και Πατρίδος. Ο ορθόδοξος μοναχισμός αγωνίζεται όχι μόνο για τη σωτηρία της ψυχής, αλλά και για τη σωτηρία της πατρίδος. Το απέδειξαν οι μοναχοί επί Τουρκοκρατίας και στον αγώνα του 1821, όπως είδαμε και στη νικηφόρο  μάχη του Μεγάλου Σπηλαίου κατά του Ιμπραήμ.

Εκκλησία, εθελοντές και εντόπιοι πολεμιστές έδωσαν τη μάχη της Κρήτης το 1866-1869. Η θυσία του Γαβριήλ, του Δημακόπουλου και των συμμαχητών τους και η ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης από τον λεβέντη Γιαμπουδάκη έχουν γραφεί με ανεξίτηλα γράμματα στη μνήμη του Έθνους και τιμώνται εφέτος πανηγυρικά. Στην επέτειο των 150 χρόνων από τη μάχη και το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου (8-9 Νοεμβρίου 1866) ας προσευχηθούμε για την ανάπαυση των ψυχών όλων εκείνων, πολεμιστών και αμάχων, που θυσιάσθηκαν για την Ελευθερία.

Ενώ οι λεβέντες Κρητικοί αγωνίσθηκαν για την Ένωση με την Ελλάδα, οι  εξισλαμισμένοι του νησιού, οι Τουρκοκρητικοί, πήραν το μέρος των κατακτητών και έσφαζαν τους Έλληνες στο Αρκάδι. Αν και είχαν ελληνική καταγωγή, η αλλαγή θρησκείας επέφερε και την αλλαγή εθνικής συνειδήσεως. Δεν εξισλαμίσθηκαν απλώς, αλλά τούρκεψαν. Έγιναν φανατικοί διώκτες της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Η ελληνορθόδοξη κληρονομιά μας εδιώχθη και διώκεται όχι μόνον από εξωτερικούς εισβολείς, αλλά και από τους πάσης φύσεως αλλαξοπιστήσαντες. Οι Τουρκοκρητικοί μιλούσαν ελληνικά, όμως το 1866 πήραν ξεκάθαρα το μέρος των σφαγέων Τούρκων.

Στις ημέρες μας ο ενιαίος Ελληνισμός δοκιμάζεται στη Χειμάρρα της Βορείου Ηπείρου. Οι αλβανικές αρχές συνεχίζουν με ύπουλο τρόπο την προσπάθεια αφελληνισμού που εφήρμοσε το κομμουνιστικό καθεστώς των Χότζα και Αλία. Κατεδαφίζουν τα σπίτια των Ελλήνων στην ιστορική αυτή περιοχή, την οποία ο Κωστής Παλαμάς ύμνησε ως «Χειμάρρα ολόρθη». Παραλλήλως οι Αλβανοί ανακινούν το Τσάμικο ζήτημα διεκδικώντας ελληνικά εδάφη.

Ο Ελληνισμός της Βορείου Ηπείρου κινδυνεύει να ξεριζωθεί από τις πανάρχαιες εστίες του. Να απαντήσουμε αυστηρά θέτοντας συν τοις άλλοις και το αίτημα για Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου εντός αλβανικών συνόρων.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 6 Νοεμβρίου 2016