Kωνσταντίνος Χολέβας

Άπαξ Ναός, εσαεί Ναός! Στη συνείδηση των Ορθοδόξων Ελλήνων η Μονή της Χώρας δεν είναι μουσείο ούτε τζαμί. Ο Ναός της και το παρεκκλήσιό της είναι και παραμένουν Ορθόδοξοι Ναοί. Ό,τι κι αν κάνουν οι νεο-οθωμανοί καταληψίες, ο Χριστός πάντα θα είναι Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΖΩΝΤΩΝ και η Παναγία θα είναι πάντα Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΑΧΩΡΗΤΟΥ, όπως αγιογραφούνται στην ιστορική αυτή Μονή της Κωνσταντινουπόλεως.

Διαμαρτυρόμαστε και ορθώς για τα αίσχη του Ερντογάν. Απευθυνόμαστε στη διεθνή κοινότητα, διότι η Αγία Σοφία και η Μονή της Χώρας προστατεύονται από την ΟΥΝΕΣΚΟ. Όμως πόσα γνωρίζουμε εμείς οι Νεοέλληνες για τον Ελληνικό και Χριστιανικό Πολιτισμό του Βυζαντίου /Ρωμανίας; Τι διδάσκονται οι μαθητές στα σχολεία μας για την Ορθόδοξη αγιογραφία, ναοδομία και τέχνη; Πόσα γνωρίζουμε για την ελληνική συνείδηση και την εντυπωσιακή ελληνική παιδεία κορυφαίων εκφραστών του Βυζαντινού πολιτισμού; Και όμως υπάρχουν ξένοι που μελέτησαν αυτή την περίοδο και κατέληξαν σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Ο Άγγλος Πάτρικ Λή Φέρμορ έγινε γνωστός ως στρατιωτικός, όταν έδρασε στην Κρήτη επί Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μετείχε στην απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράιπε. Μελέτησε την ελληνική ιστορία σε όλη τη διαχρονία της και τα κυριώτερα συμπεράσματά του τα καταθέτει στο βιβλίο του με τίτλο «Μάνη». Εκδόθηκε στα εληνικά από τον ΚΕΔΡΟ το 1972 και επανεκδόθηκε το 2007. Η μετάφραση είναι του πρώην Πρωθυπουργού Τζαννή Τζαννετάκη. Εκεί ο Φέρμορ αφιερώνει ένα εκτενέστατο κεφάλαιο στην Ορθόδοξη Βυζαντινή αγιογραφία και εκφράζει τη βεβαιότητα ότι ο Βυζαντινός πολιτισμός είναι σύνθεση της Χριστιανικής Ορθοδοξίας με το ελληνικό πνεύμα. Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ επιβεβαιώνει με παραδείγματα την αδιάκοπη πολιτιστική συνέχεια του Ελληνισμού. Για τη Μονή της Χώρας και τις εκπληκτικές αγιογραφίες της εκφράζεται με θαυμασμό και συγκίνηση. Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στον ανακαινιστή της Μονής, τον λόγιο και πολιτικό Θεόδωρο Μετοχίτη (τέλη ΙΓ΄ και αρχές ΙΔ΄ αιώνος).

Ο Ιταλός Ουμπέρτο Έκο έγινε πολύ γνωστός στην Ελλάδα. Συγγραφέας με έργα διάσημα και από την κινηματογραφική τους διασκευή, φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, αλλά και άριστος γνώστης της Βυζαντινής Ιστορίας και Φιλολογίας. Στο μυθιστόρημά του με τίτλο «Μπαουντολίνο» (ελληνική έκδοση από τον Ψυχογιό) παρουσιάζει τα γεγονότα που συνέβησαν το 1204, όταν οι Δυτικοί Σταυροφόροι της Δ΄ Σταυροφορίας κατέστρεψαν και λεηλάτησαν την Ορθόδοξη Κωνσταντινούπολη. Ο Ιταλος Έκο παρουσιάζει ως άξεστους και αγράμματους τους προγόνους του Ιταλούς Σταυροφόρους, ενώ αναδεικνύει ως πρότυπο ελληνικής κλασικής παιδείας τον Βυζαντινό Νικήτα Χωνιάτη. Ο Χωνιάτης έζησε τον 1Γ΄ αιώνα και κατέγραψε σε αττική διαλεκτο, που μιμείται τον Θουκυδίδη, τα γεγονότα της Δ΄ Σταυροφορίας και τις βιαιότητες των Σταυροφόρων. Ο Έκο είχε μελετήσει όλο το ιστορικό έργο του Νικήτα Χωνιάτη και πλάθει διαλόγους για να υμνήσει την ευρυμάθεια και την ελληνικότητα του Βυζαντινού ιστορικού. Άραγε πόσοι Έλληνες γνωρίζουν ποιος ήταν ο Νικήτας Χωνιάτης;

Ο Γάλλος Συλβαίν Γκουγκενέμ μάς έδωσε προσφάτως τα αποτελέσματα των ερευνών του για τον Βυζαντινό Ελληνισμό στο δεύτερο σχετικό βιβλίο του με τίτλο: «Η Δόξα των Ελλήνων» (εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ). Ο συγγραφέας αποδεικνύει ότι οι Βυζαντινοί αγαπούσαν τα αρχαία ελληνικά κείμενα, τα αντέγραφαν, διέσωσαν πολλά από αυτά και έτσι μεταδόθηκε στη Δύση η μελέτη των Αρχαίων. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του ο Γκουγκενέμ παραθέτει μία χαρακτηριστκή φράση του Θεοδώρου Μετοχίτη, του ανακαινιστή της Μονής της Χώρας. Έγραφε ο Βυζαντινός αρχαιομαθής λόγιος και πρωθυπουργός – Λογοθέτης του Γενικού: «Μετέχουμε του λαού και της γλώσσας των αρχαίων Ελλήνων και είμαστε οι διάδοχοί των». Ο Μετοχίτης γύρω στο 1300 μ.Χ. απαντά σε εκείνους που αμφισβητούν τη συνέχεια του Ελληνισμού!

Ένας Άγγλος, ένας Ιταλός και ένας Γάλλος γνώρισαν εις βάθος τον πολιτισμό του Ελληνορθοδόξου Βυζαντίου (της Ρωμανίας όπως ονομαζόταν τότε) και παραδέχονται τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Και όμως στη χώρα μας έχουμε επιστήμονες που τα αμφισβητούν όλα αυτά. Θυμίζω:

Το 2015 διορίσθηκε επικεφαλής του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία πανεπιστημιακός καθηγητής, ο οποίος διδάσκει ότι πρίν από την Ελληνική Επανάσταση δεν υπήρχαν Έλληνες.

Το 2017 αναρτήθηκε στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) η πρόταση δέκα ιστορικών, οι οποίοι πρότειναν να εξαφανισθεί σχεδόν η Βυζαντινή Ιστορία από το Δημοτικό Σχολείο και να διδάσκεται με περιορισμένη ύλη στη Β΄ Γυμνασίου. Μάλιστα πρότειναν η αναφορά στον Ορθόδοξο Χριστιανικό χαρακτήρα του Βυζαντινού πολιτισμού να γίνεται με τρόπο αρνητικό έως και χλευαστικό!

Το 2018 η εθνικώς επιζήμια Συμφωνία των Πρεσπών υποτίθεται ότι προστάτευσε- και αυτό αμφίβολο- την αρχαία ελληνική κληρονομιά της Μακεδονίας, άφησε όμως ακάλυπτη τη Χριστιανική και Βυζαντινή περίοδο της Μακεδονίας. Η περίφημη Μακεδονική Σχολή αγιογραφίας του ΙΔ΄ αιώνος (Μανουήλ Πανσέληνος κ.ά) θα διεκδικείται από τα Σκόπια με ευθύνη των συντακτών της Συμφωνίας. Οι Θεσσαλονικείς Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, αν και ο ίδιοι δήλωναν Έλληνες, διεκδικούνται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μεταξύ Βουλγάρων και Σκοπιανών.

Για να προστατεύσουμε από τον φανατισμό του Ερντογάν τους Βυζαντινούς Ναούς πρέπει και εμείς να γνωρίσουμε καλύτερα και να αναδείξουμε τα κείμενα, την τέχνη το Δίκαιο, τη διπλωματία των Βυζαντινών προγόνων μας. Ας διδάξουμε στα παιδιά μας τον Ορθόδοξο και Ελληνικό πολιτισμό μιάς αυτοκρατορίας, η οποία έζησε επί 1100 χρόνια. Ας μιλήσουμε στους νέους και στις νέες μας για τη Μονή της Χώρας και τη Χώρα των Ζώντων. Διότι το αιώνιο είναι πάντα σύγχρονο!

Άρθρο στην ιστοσελίδα thepresident.gr, 25.8.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 24 Αυγούστου 1779, στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου, απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Γεννήθηκε το 1714 στο Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα στη Ρούμελη και στην Αθωνιάδα Σχολή και ενεδύθη το μοναχικό σχήμα στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε στα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία.

Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του αναγνωρίσθηκε ως Άγιος από τον λαό μας και η αγιοκατάταξή του επισημοποιήθηκε το 1961 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε επιρροές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε αμφιβητούσε τον Χριστιανισμό. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία, αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος». Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρωπίνους χαρακτήρες.

Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας», το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1984 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «… Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί… το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;…. Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

Γενικότερα πιστεύω ότι η διδασκαλία του Αγίου Κοσμά παραμένει επίκαιρη και διαχρονική. Επισημαίνω τρία τουλάχιστον σημεία που ενδιαφέρουν τον σύγχρονο Έλληνα:

1. Εθνική ταυτότητα. Ο Πατροκοσμάς ζητούσε από τους Έλληνες να διατηρήσουν την Ορθόδοξη Πίστη και την ελληνική γλώσσα. Θεωρούσε απαραίτητη για τη σωτηρία του Ελληνισμού τη διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας. Σήμερα το ζήτημα της ταυτότητας αποκτά και πάλι μεγάλη σημασία. Ο μέχρι πρό τινος κήρυκας της παγκοσμιοποίησης, ο Αμερικανός Πολιτικός Επιστήμων Φράνσις Φουκουγιάμα, παραδέχεται ότι η πρόοδος της παγκοσμιοποίησης δεν είναι νομοτελειακά βέβαιη και ότι κάθε λαός δικαιούται να διατηρήσει την εθνική και θρησκευτική του ταυτότητα, αρκεί να σέβεται τους δημοκρατικούς θεσμούς.

2. Ελπίδα. Ο Άγιος Κοσμάς δίνει παρηγοριά και συγκρατημένη αισιοδοξία σε έναν λαό που έχει δει να αποτυγχάνουν δεκάδες εξεγέρσεις κατά των Οθωμανών. Ο Άγιος έζησε τα Ορλωφικά του 1770 και τη σφαγή κλήρου και λαού της Πελοποννήσου από τους Τουρκαλβανούς. Και όμως έρχεται και ανυψώνει το ηθικό των Ελλήνων λέγοντας ότι θα έλθει το Ποθούμενον, δηλαδή η απελευθέρωση απο τον τουρκικό ζυγό. Χρήσιμο μήνυμα για εμάς τους σημερινούς Έλληνες που κινδυνεύουμε να πάθουμε εθνική κατάθλιψη από την οικονομική κρίση. Ας θυμηθούμε ότι επιβιώσαμε μέσα από πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις.

3. Συνύπαρξη παριωτισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Άγιος Κοσμάς καλλιεργεί τον πατριωτισμό, αλλά ταυτοχρόνως καλεί τους άνδρες να θεωρούν ισότιμη τη γυναίκα, ζητά από τους πλουσίους να δώσουν μερίδιο των χρημάτων τους στους φτωχούς, μιλά για τα δικαιώματα των αθιγγάνων και διδάσκει ότι και ο «γύπτος» είναι πλάσμα του Θεού και πρέπει να τυγχάνει σεβασμού. Ο Άγιος θυμίζει ότι μέσα στην Ορθόδοξη Χριστιανική διδασκαλία το εθνικό συνυπάρχει με το κοινωνικό, ο πατριωτισμός συμβαδίζει με τον σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Άρθρο στην ιστοσελίδα huffpost.gr, 24.8.2020

Η θαυματουργική εύρεση της εικόνας της Παναγίας της Τήνου στις 30 Ιανουαρίου 1823, μετά από την εμφάνιση της Θεοτόκου στη μοναχή Πελαγία, έγινε αφορμή για να πάρει θάρρος το αγωνιζόμενο Έθνος και να καταλάβουν οι Έλληνες Ορθόδοξοι ότι η Υπέρμαχος Στρατηγός θα βοηθήσει να ολοκληρωθεί επιτυχώς ο αγώνας τους κατά των Τούρκων.

Η Παναγία εθεωρείτο επί Βυζαντίου (Ρωμανίας) ως η Προστάτις της Κωνσταντινουπόλεως και μάλιστα ως Παναγία η Οδηγήτρια. Το κοντάκιον «Τη Υπερμάχω» βρισκόταν στα στόματα των Ελλήνων καθ’ όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας και είχε θέση Εθνικού Ύμνου από το 626 μ.Χ. (πολιορκία της Πόλης από tους Αβάρους) μέχρι το 1821. «Πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά Σου θα είναι» έλεγε ο θρήνος- θρύλος που εξέφραζε τη Μεγάλη Ιδέα. Δικά Σου, της Παναγίας δηλαδή, σε Εκείνην απέβλεπαν οι Ορθόδοξοι Έλληνες για την εθνική τους αποκατάσταση. Για να μην καταπιέζεται η Πίστη, η Παιδεία, η Γλώσσα και η Ελευθερία τους από τους Οθωμανούς δυνάστες. Η Επανάσταση του 1821 ήταν εθνική και θρησκευτική. Δεν είχε χαρακτήρα αντιεκκλησιαστικό όπως είχαν άλλα κινήματα της εποχής εκείνης στη Δυτική Ευρώπη.

Η εύρεση της εικόνας του Ευαγγελισμού στην Τήνο απετέλεσε ένα ουσιαστικό μήνυμα Ευαγγελισμού για το Έθνος. Ήταν τα καλά νέα (Ευ- άγγελμα) ότι η Παναγία ευλογούσε τον Αγώνα, όχι επειδή μεροληπτούσε, αλλά επειδή ο Αγώνας των Ελλήνων ήταν δίκαιος. Την ίδια υποστήριξη ένιωσε και ο Έλληνας στρατιώτης κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο στα βουνά της Βορείου Ηπείρου το 1940- 41. Οι στρατιώτες μας πολεμούσαν για την Παναγία, η οποία είχε προσβληθεί την ημέρα της εορτής της το 1940. Ήταν 15η Αυγουστου 1940, όταν το ιταλικό υποβρύχιο Ντελφίνο με εντολή του Μουσσολίνι βύθισε την Έλλη μας και σκότωσε αρκετούς ναύτες στο λιμάνι της Τήνου.

Ο Στρατής Μυριβήλης και άλλοι λόγιοι και δημοσιογράφοι της εποχής διηγούνται ότι οι Έλληνες στρατιώτες του 1940 είχαν αναρτήσει στα αντίσκηνά τους την εικόνα της Παναγίας. Πολλοί από αυτούς έστελναν μία δραχμή από το υστέρημά τους στη Μεγαλόχαρη της Τήνου. Έχουν διασωθεί πολλές συγκινητικές επιστολές που καταδεικνύουν τη βαθιά Πίστη των φαντάρων μας που ταπείνωσαν τον Μουσσολίνι.

Ας προσευχηθουμε στην Παναγία να διατηρεί το Έθνος μας ελεύθερο και δημιουργικό. Να μας βοηθήσει να αντλούμε αισιοδοξία για το μέλλον από τους ζωογόνους χυμούς της Ορθόδοξης Παράδοσης και από τη μακρόχρονη Ιστορία του Έθνους μας. Ας της ζητήσουμε να χαρίζει υγεία και ειρήνη σε όλη την Ανθρωπότητα.

Εύχομαι να εορτάσουμε τα 200 χρόνια από την Εθνεγερσία του 1821 με σεβασμό στην ιστορική αλήθεια και στα ελληνορθόδοξα ιδανικά των πρωταγωνιστών, κληρικών και λαϊκών, ανδρών και γυναικών. Η Παναγιά μαζί μας!

Άρθρο στην ιστοσελίδα thepresident.gr 14.8.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 24 Ιουλίου 2020 ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν παρέστη σε ισλαμική τελετή εντός του ιερού ναού της του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Ό,τι και αν κάνει το καθεστώς της γείτονος χώρας στη συνείδηση των Ελλήνων και όλων των Ορθοδόξων η Αγία Σοφία είναι ναός, είναι το Μεγάλο Μοναστήρι. Ιδρύθηκε ως ναός Χριστιανικός και εγκαινιάσθηκε από Χριστιανό Αυτοκράτορα, τον Ιουστινιανό το 537 μ.Χ. Η Αγία Τράπεζα καθαγιάσθηκε από τον τότε Πατριάρχη με λείψανα αγίων. Ἄπαξ ναός, ἐσαεί ναός. Η Αγία Σοφία δεν είναι ούτε μουσείο, ούτε τζαμί. Είναι ναός καταπατημένος από το 1453. Η ιστορική δικαιοσύνη απαιτεί να παραχωρηθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και να λειτουργεί μόνον ως ναός των Χριστιανών.

Η επιθετική πολιτική των γειτόνων ελπίζω να αφυπνίσει κάποιους συνέλληνες, οι οποίοι πίστευαν, λανθασμένα, ότι δια της αλλαγής των σχολικών βιβλίων Ιστορίας θα βελτιωθούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δεν πρόκειται να αλλάξουν τα νέο-οθωμανικά σχέδια αν εμείς εκδώσουμε και πάλι βιβλία με «συνωστισμούς» στη Σμύρνη ή αν διαγράψουμε τους ήρωες και τους μάρτυρες. Η λέξη αλήθεια προέρχεται από το α (στερητικόν) και τη: λήθη. Δεν λησμονώ, δεν ξεχνώ. Αλήθεια είναι να διδάξω στους νέους μας τα όσα υποφέραμε από Οθωμανούς και Νεοτούρκους, αλλά να προσθέσω ότι ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι και δημοκρατικοί πολίτες δεν έχουμε εκδικητικές τάσεις. Θυμόμαστε τις γενοκτονίες, τους διωγμούς, τις ταλαιπωρίες για να μην επαναληφθούν.

Θα επιμείνω λίγο περισσότερο στην προσπάθεια των αναθεωρητών της Ιστορίας να εξωραΐσουν την Τουρκοκρατία. Τον Απρίλιο του 2017 αναρτήθηκε στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) μία πρόταση 10 επιστημόνων για αλλαγή άρδην όλης της ύλης της Ιστορίας από τη Γ΄ Δημοτικού μέχρι τη Β΄Λυκείου. Οι συντάκτες ζητούν να μην τονίζεται η συνέχεια του Ελληνισμού και συρρικνώνουν τα πολεμικά και διπλωματικά γεγονότα. Δίνουν έμφαση στην οικονομική και κοινωνική ιστορία και επιχειρούν να παρουσιάσουν την Τουρκοκρατία σαν μία περίοδο Οθωμανικής διοίκησης με …ειρηνική συνύπαρξη εθνοτήτων και θρησκευτικών κοινοτήτων. Η πρόταση προς το παρόν δεν έχει εφαρμοσθεί και προτείνω να εγκαταλειφθεί οριστικά.

Χαρακτηριστικά αναφέρω το εξής: Στην ύλη της Γ΄ Γυμνασίου προτείνουν να μελετηθεί η Βέροια ως Οθωμανική πολυθρησκειακή πόλη. Λάθος πρώτον: Η Βέροια δεν υπήρξε Οθωμανική, αλλά ελληνική πόλη υπό τουρκική κατοχή. Λάθος δεύτερον: Η συνύπαρξη Ορθοδόξων Ελλήνων και Οθωμανών Μουσουλμάνων δεν ήταν ειρηνική, όπως θα ήθελαν οι οπαδοί της πολυθρησκείας, αλλά οι Μουσουλμάνοι εξουσιαστές καταπίεζαν τους Έλληνες. Άλλωστε και ο Τούρκος περιηγητής του 17ου αιώνος Εβλιγιά Τσελεμπή καταγράφει ότι είδε στη Βέροια παιδομάζωμα και βίαιους εξισλαμισμούς.

Η εμμονή των αναθεωρητών ιστορικών καταρρέει όταν διαβάζουμε τις αποφάσεις του Οθωμανού Ιεροδικαστή- Καδή της Βέροιας γύρω στο 1600. Τις εξέδωσε η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών και μάς τις θύμισε ο Κώστας Ζουράρις, όταν εμάχετο κατά του σχολικού βιβλίου της Μ. Ρεπούση. Αντιγράφω από παλαιότερο κείμενο του Ζουράρι στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ:

«1008, 15η Σεβὰλ (30 Ἀπριλίου 1600). Ἐπικρατεῖ πλήρως, ὁ ὀθωμανικὸς πολιτισμός. Νάτος! Ἀστικὴ ὑπόθεση, οἰκογενειακοῦ δικαίου: «Παρουσιασθεὶς ἐνώπιον τοῦ Ἱεροδικαστηρίου, ὁ Ἀμπντῆ μπέης, παρουσίᾳ καὶ τῆς ἐν διαζεύξει εὐρισκομένης τέως συζύγου του Γραμματικῆς Ἰωάννου, ἁμαρτωλῆς καὶ ἀπίστου (ναί! ναί! στὸ ἐπίσημο ἔγγραφο τοῦ Ἱεροδικείου!),ἐδήλωσε καὶ κατέθεσε ὅτι: … […] …συνεζεύχθη μετ’ ἐμοῦ νομίμως καὶ δι’ ἱεροδικαστικῆς πράξεως καὶ μάλιστα ἐγέννησε πρὸς ἔτους ἄρρεν, τὸ ὁποῖον ἐγὼ ὠνόμασα Μουτφῆ… Παρὰ ταῦτα ἡ ἁμαρτωλὴ καὶ ἄπιστος Γραμματική… ἐξηκολούθει, παρὰ τὰς συχνὰς ἀπειλάς μου…νὰ θεωρῆ τὸν μικρὸν υἱὸν ὡς ἀνήκοντα εἰς τὴν βρωμερὰν τῶν ἀπίστων θρησκείαν καὶ νὰ καλῇ αὐτὸν Μελέτιον…» κτλ. Καὶ παρακάτω: «Αὔτη ὅμως (ἡ Γραμματική, μητέρα τοῦ δωδεκαμήνου βρέφους), εἰσῆλθεν ἐντὸς τῆς ἐν Βεροίᾳ οἰκίας μου, ἤρπασε τὸ τέκνον ἐκ τοῦ λίκνου…» κλπ.

Κι ὅμως, θαυμᾶστε: Μία νεαρή, ἀγράμματη ἑλληνίδα 24-28 χρόνων, ἀπὸ χωριό, στὰ μαῦρα χρόνια τῆς τουρκικῆς κατοχῆς, στὴν Βέροια… Τρεῖς αἰῶνες καὶ κάτι, πρὶν ἀπὸ τὴν ἀπελευθέρωση. Καὶ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ! Μόνη της! Χωρὶς Κλεφτουριὰ καὶ γράμματα καὶ χρήματα! Τὸν γυιό της, τὸν καλεῖ Μελέτιο! Ἀψηφᾶ τὸν Μπέη, «νόμιμο» σύζυγο, δυνάστη της, Νόμιμο; Τὰ χειρότερα, δὲν τὰ διαβάσατε ἀκόμη. Νάτα, ἀπὸ τὴν πηγή-ἱεροδικαστήριον Βεροίας τοῦ 1600: «Κληθεῖσα ἐν συνεχείᾳ ἡ Γραμματική… κατέθεσεν: ὁ σύζυγός μου Ἀμπντῆ σιπαχῆς, ἀπὸ καιροῦ ἐρωτοτροπῶν πρὸς ἐμέ, ἐξώπλισεν ἀγνώστους τινάς, οἵτινες, εἰσελθόντες κατὰ τὴν νύκτα εἰς τὴν ἐν τῷ χωρίῳ Κούρσοβα οἰκίαν τοῦ πρώτου συζύγου μου, κατέσφαξαν αυτόν και τα δύο τέκνα μου, Μελέτιον και Γεώργιον. (!!!) Παραμείνασα χήρα, ἠναγκάσθην βίᾳ νὰ ὑποκύψω εἰς τὰς ἀπειλάς… καὶ νὰ γίνω σύζυγός του… καὶ ἔκτοτε συμβιοῦσα μετ’ αὐτοῦ, ἀπέκτησα ἄρρεν τέκνον, τὸ ὁποῖον ἐγὼ ἥρπασα…» κτλ. «Τὸ δικαστήριον κρῖναν τὴν ὑπόθεσιν, ἐπρότεινεν εἰς τὴν Γραμματικὴν ν’ ἀσπασθῇ τὴν ἰσλαμικὴν θρησκείαν, ἐὰν θέλη ν’ ἀποκτήσῃ τὸ δικαίωμα ἀνατροφῆς τοῦ τέκνου της… μέχρι συμπληρώσεως τοῦ ἑβδόμου ἔτους τῆς ἡλικίας του»… (ὅπ. παρ.).

Ἰδού, τὸ πολυπολιτισμικὸ πρόσωπο τῆς Τουρκοκρατίας! Νάτο τὸ ἀνεκτικὸ «σύστημα» τῶν Τουρκοθωμανῶν… Ὁ Ἀμπντῆ-μπέης, λοιπόν, κατασφάζει καὶ τὸν ἕλληνα σύζυγο τῆς ἑλληνίδας καλλονῆς καὶ τὰ δύο ἀνήλικα τέκνα τους, Μελέτιο καὶ Γιῶργο. Καὶ τὴν βιάζει ὁ Τοῦρκος δυνάστης… Κι ἀπὸ τὸν βιασμό της, ἡ Γραμματική, γεννᾶ ἕνα παιδί. Κι ἡ Γραμματική, κρυφὰ καὶ φανερά, σφαγιασμένη ἀλλὰ ἀγέρωχη, τσακισμένη ἀλλὰ ἀνυπόταχτη, τὸ παιδὶ τοῦ βιασμοῦ της, τὸ ὀνομάζει Μελέτιο. Γιὰ νὰ τῆς θυμίζει τὸ ἕνα της, τουλάχιστον, παιδί, ποὺ τῆς ἔσφαξε ὁ Τοῦρκος βιαστής της…Ὅσο δέ, γιὰ τὸ «ἀνεκτικὸ» τούρκικο Ἱεροδικαστήριο, αὐτό, τὸν χαβά του: ἀνέχεται τὶς τρεῖς δολοφονίες τοῦ Τούρκου «κρατικοῦ ἀξιωματούχου», βιαστοῦ καὶ χαμπάρι δὲν παίρνει γιὰ τὸν βιασμὸ καὶ τὶς τρεῖς ἀνθρωποκτονίες ποὺ διέπραξε…. Καί, διατάζει στὴν ἀπόλυτη ἀπελπισία, στὴν ἑλληνίδα σφαγιασμένη μητέρα, τὴν Γραμματική, νὰ γίνει Τουρκάλα, ἂν θέλει νὰ κρατήσει, γιὰ ἔξι μόνον ἀκόμη χρόνια, τὸ τρίτο της, παιδί, πρὶν τῆς τὸ πάρουν ὁριστικὰ ἀπὸ τὴν ἀγκαλιά της… Ναί: Τὸ Τουρκικό-Ὀθωμανικὸ σύστημα βασίζεται στὸν ἀπόλυτο ρατσιστικὸ διαχωρισμὸ τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι φυλετικῶς ὁλοκληρωτικὸ εἰς βάρος τῶν ὑποδούλων λαῶν, μὲ ἀναγνώριση τῆς ἀπόλυτης ρατσιστικῆς ὑπεροχῆς στὴν φυλετικῶς νικήτρια τουρκικὴ φυλή, ὅπως τὸ ἀποδεικνύει καὶ ἡ κοσμικὴ καὶ ἡ ἱεροκρατικὴ νομοθεσία τους».

Αυτή είναι η αλήθεια, όπως την παρουσιάζουν οι πηγές. Τα ελληνόπουλα πρέπει να γνωρίζουν ποια βάσανα υπέστη το Γένος μας επί Τουρκοκρατίας. Πρέπει να γνωρίζουν ποιες ήταν οι δυνάμεις εκείνες, οι οποίες κράτησαν όρθιους τους προγόνους μας: Δηλαδή η Ορθόδοξη Εκκλησία, το αντιστασιακό πνεύμα, η αγάπη για τα γράμματα, η συνείδηση της διαχρονικής συνέχειας του Ελληνισμού, ο θεσμός των κοινοτήτων, η ικανότητα των Ελλήνων στο εμπόριο και στη ναυτιλία και, πρωτίστως, η θυσία των Νεομαρτύρων. Ο εξωραϊσμός της Τουρκοκρατίας αποτελεί ασέβεια προς όλους εκείνους που θυσιάσθηκαν για να παραμείνουμε Ορθόδοξοι και Έλληνες.

Άρθρο στην ιστοσελίδα defence-point.gr 31.7.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Είμαστε ένας λαός που θρησκεύει! Tην πρώτη θέση σε ό,τι αφορά την πεποίθηση ότι η πίστη στον Θεό ταυτίζεται με την ηθική και πρώτοι στον δυτικό κόσμο σε ό,τι αφορά τη σημασία που έχει η θρησκεία στη ζωή μας είμαστε οι Έλληνες, όπως δείχνουν τα στοιχεία παγκόσμιας έρευνας που διενήργησε το αμερικανικό Pew Research Center σε 34 χώρες από τις 13 Μαΐου ώς τις 2 Οκτωβρίου 2019 με τη συμμετοχή 38.426 πολιτών. Την έρευνα παρουσίασε στην Καθημερινή της Κυριακής, στις 26.7.2020 ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Το αποτέλεσμα της έρευνας είναι το εξής: Από τα 13 κράτη της Ε.Ε. στα οποία διενεργήθηκε η έρευνα, η Ελλάδα είναι πρώτη στην πεποίθηση ότι η πίστη στον Θεό είναι προϋπόθεση για να είσαι ηθικός (53%). Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Βουλγαρία (50%) και στην τρίτη η Σλοβακία (45%).

Στην ερώτηση αν η θρησκεία είναι σημαντική στη ζωή μας, η χώρα μας αναδεικνύεται πρώτη στην Ευρώπη και πρώτη στον δυτικό κόσμο, αφού το 80% απαντά «σημαντική» και «πολύ σημαντική» και μόνο το 20% «λίγο» ή «καθόλου σημαντική».

Στο ερώτημα για την αξία της προσευχής το 73% των Ελλήνων απάντησε ότι η προσευχή έχει σημαντικό ρόλο στη ζωή του. Όταν ρωτήθηκαν για τον Θεό το ποσοστό όσων απάντησαν ότι έχει σημαντική θέση στη ζωή τους ανήλθε στο 82%. Τα ποσοστά αυτά κατατάσσουν την Ελλάδα στη δεύτερη θέση στον κόσμο ανάμεσα στις ανεπτυγμένες οικονομίες, με πρώτη την Τουρκία.

Αξιοσημείωτο είναι και το ακόλουθο εύρημα: Σε ό,τι αφορά την πολιτική τοποθέτηση των Ελλήνων το 68% των δεξιών συνδέει την πίστη με την ηθική, αλλά μόνον το 36% των αριστερών. Η διαφορά αυτή (32%) μεταξύ δεξιών και αριστερών, όπως σημειώνει η Καθημερινή, είναι η τρίτη μεγαλύτερη στο κόσμο μετά τις ΗΠΑ και την Πολωνία.

Από τα συμπεράσματα της έρευνας προσωπικά οδηγούμαι στις εξής διαπιστώσεις:

1. Ο Έλληνας παραμένει πιστός στις παραδοσιακές αξίες παρά την προπαγάνδα των ψευδοπροοδευτικών. Χύθηκε πολύ μελάνι για να πεισθούμε ότι ο Θεός δεν υπάρχει (!) ή ότι η Εκκλησία είναι οπισθοδρομικός θεσμός, αλλά λίγοι επηρεάσθηκαν. Στη μεγάλη μας πλειοψηφία πιστεύουμε στον Θεό και στη δύναμη της προσευχής.

2. Εν όψει του εορτασμού των 200 ετών από το ένδοξο 1821 καλόν είναι να θυμηθούμε ότι ήταν μία Επανάσταση με χαρακτήρα εθνικό και θρησκευτικό. Όλα τα Συντάγματα των Εθνικών Συνελεύσεων του Αγώνος αρχίζουν με την επίκληση της Αγίας Τριάδος. Αυτό συνεχίζεται και στο σημερινό Σύνταγμα. Δεν είναι ξεπερασμένες αξίες όλα αυτά ούτε βρίσκονται εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου. Οι απαντήσεις στην έρευνα αταδεικνύουν ότι δεν θέλουμε να αποκοπούμε από τα ελληνορθόδοξα ιδανικά των πρωτεργατών της Ελληνικής Επαναστάσεως. Άλλωστε την επίκληση του Θεού μέσα σε Συνταγματικό κείμενο την βρίσκουμε σήμερα και στα Συντάγματα της Ιρλανδίας και της Ελβετίας.

3. Η έρευνα δείχνει τη σημασία της εκπαίδευσης για την οικοδόμηση των αξιών της νεολαίας και της κοινωνίας. Διαβάζουμε ότι στα τελευταία χρόνια της Σοβιετικής Ρωσίας το 40% των πολιτών δήλωναν ότι πίστευαν στον Θεό, ενώ μετά από 30 χρόνια, στη σημερινή μετακομμουνιστική Ρωσία, το ποσοστό ανέρχεται στο 56%. Προφανώς έπαιξε ρόλο και η κατάργηση της αθεϊστικής και αντιεκκλησιαστικής προπαγάνδας στα σχολεία. Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατέβαλε εργώδη προσπάθεια για να αλλοιώσει το περιεχόμενο του μαθήματος των Θρησκευτικών και να συρρικνώσει τις αναφορές στην Ορθοδοξία. Ευτυχώς το Συμβούλιο της Επικρατείας με 4 αποφάσεις του ακύρωσε το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, το οποίο άρχισε να διδάσκεται τον Σεπτέμβριο του 2016.

4. Στο ερώτημα αν είναι απαραίτητο να πιστεύεις στον Θεό για να είσαι ηθικός και να έχεις καλές αξίες, θετικά απαντά το 84% στη Βραζιλία, το 79% στην Ινδία και το 84% στη Νότιο Αφρική. Πρόκειται για τρεις από τις ραγδαία αναπτυσσόμενες οικονομίες της ομάδας BRICS (Brasil, Russia, India, China, South Africa). Καταρρίπτεται, λοιπόν, το επιχείρημα ορισμένων ότι οι θρησκεύουσες κοινωνίες είναι οι οικονομικά υπανάπτυκτες.

5. Αξίζει να θυμηθούμε τη διαπίστωση του Φράνσις Φουκουγιάμα στο πρόσφατο βιβλίο του «Ταυτότητα», ότι η παγκοσμιοποίηση δεν είναι νομοτέλεια και ότι κάθε λαός αισθάνεται την ανάγκη να διατηρήσει την εθνική και θρησκευτική ταυτότητά του. Στην Ελλάδα μπορούμε κάλλιστα να διατηρήσουμε την Ορθοδοξία ως πνευματικότητα και ως παράγοντα κοινωνικής συνοχής και πολιτιστικής ιδιοπροσωπίας σεβόμενοι ταυτοχρόνως τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα συνταγματικά κείμενα των Τοπικών και Εθνικών Συνελεύσεων της Ελληνικής Επαναστάσεως αναφέρονται στην Ορθοδοξία ως επικρατούσα θρησκεία, αλλά στο ίδιο κείμενο κατοχυρώνουν το δικαίωμα κάθε άλλης γνωστής θρησκείας να τελεί ακωλύτως (χωρίς εμπόδια) τις δικές της τελετές. Ο σεβασμός στη θρησκευτική ελευθερία είναι άρρηκτα δεμένος με την ταυτότητά μας.

Άρθρο στην ιστοσελίδα thepresident.gr / 28.7.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 31 Ιουλίου συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη δολοφονία του διπλωμάτη και συγγραφέως Ίωνος Δραγούμη. Ένοπλη ομάδα φανατικών βενιζελικών τον συνέλαβε στους Αμπελοκήπους και τον σκότωσε απέναντι από το σημερινό ξενοδοχείο Χίλτον. Ήταν μία πράξη εκδικήσεως για την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι. Στις 31 Ιουλίου 1920 ο Δραγούμης έπεσε θύμα του φανατισμού και του Εθνικού Διχασμού.

Ο Ίων καταγόταν από μεγάλη οικογένεια πολιτικών και διανοουμένων από το Βογατσικό της Δυτικής Μακεδονίας. Εργάσθηκε ως διπλωμάτης και ως οργανωτής του Μακεδονικού Αγώνος (1904-1908). Έγραψε άρθρα και βιβλία για εθνικά και κοινωνικά ζητήματα. Εντάχθηκε στον συνασπισμό των αντιβενιζελικών κομμάτων και γενικά υπήρξε μία εντυπωσιακή προσωπικότητα με πρωτοποριακές ιδέες.

Ο Ίων δεν μπορεί να ενταχθεί σε ιδεολογίες και παρατάξεις. Ήταν πατριώτης, οπαδός της απελευθερώσεως όλων των ελληνικών πληθυσμών. Πίστευε στο έθνος και στους εθνικούς αγώνες. Ταυτοχρόνως ήταν δημοτικιστής και είχε κοινωνικές ιδέες, οι οποίες χαρακτηρίσθηκαν προοδευτικές για την εποχή του. Άλλοι τον είπαν εθνικιστή, άλλοι αριστερό, άλλοι συντηρητικό. Τίποτε από όλα αυτά δεν ήταν. Ο Ίων Δραγούμης ήταν ο Ίων. Μία ξεχωριστή περίπτωση. Ανήκε σε όλον τον Ελληνισμό. Ας μην του βάζουμε ετικέττες.

Ο Δραγούμης, ο Ίδας όπως ήταν το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο, κατέγραψε τις απόψεις του για όλα τα προβλήματα της εποχής σε βιβλία που διαβάζονται και σήμερα με ενδιαφέρον. «Όσοι ζωντανοί», «Ηρώων και Μαρτύρων Αίμα», «Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες», «Ελληνικός Πολιτισμός» κ.ά. Πιστεύω πάντως ότι η μεγαλύτερη προσφορά του στο έθνος ήταν η προσπάθειά του να αφυπνίσει την Αθήνα και την ελεύθερη Ελλάδα για τα δεινά των Ελλήνων της Μακεδονίας.

Οι εντόπιοι Έλληνες αγωνίζονταν κατά των Τούρκων κατακτητών και κατά των Βουλγάρων, που ήθελαν να διαδεχθούν τους Τούρκους. Ως Πρόξενος στο Μοναστήρι (Βιτώλια ή Μπίτολα) και στις Σέρρες έβλεπε τον κίνδυνο να αλλάξει κατακτητή η Μακεδονία. Ξεσήκωσε τον γαμπρό του, τον Παύλο Μελά, και τον έφερε στην υπόδουλη Μακεδονία. Ο θάνατος του Παύλου στις 13.10.1904 λειτούργησε σαν ξυπνητήρι και έβγαλε από τον λήθαργο τους κυβερνώντες στην Αθήνα.

Ο αφυπνιστικός λόγος του Δραγούμη, όπως καταγράφεται στο βιβλίο του «Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα», παραμένει επίκαιρος: «Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, εμείς θα σωθούμε». Και έτρεξε και φώναξε και οργάνωσε και επέτυχε. Με τη βοήθεια εθελοντών από την ελεύθερη Ελλάδα οι Μακεδόνες αμύνθηκαν σθεναρά κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων και κατά της Βουλγαρικής Εξαρχίας.

Ας ξαναδιαβάσουμε τον Ίωνα: «Ο καθένας πρέπει να ξέρει ότι σ’ αυτόν έλαχε να σώση το έθνος του. Έτσι θα προσπαθήσουν πολλοί και θα το σώση όποιος μπορέσει».

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 26.7.2020

Με τη συμφωνία των Πρεσπών το μήνυμα δόθηκε. Όταν υπάρχουν Έλληνες βουλευτές που παραδίδουν την ιστορία της Μακεδονίας σε ένα μικρό και πολυεθνικό κράτος, τότε η Ελλάς δίνει την εντύπωση ότι είναι έτοιμη για μεγαλύτερες υποχωρήσεις απέναντι σε κράτη ισχυρότερα από τα Σκόπια. Είχαν δοθεί προηγουμένως και άλλα μηνύματα υποχωρητικότητας. Με τα Ίμια, τη Μαδρίτη, το βιβλίο του «συνωστισμού» κ.ά. Ο Ερντογάν εφαρμόζει τον νέο Οθωμανισμό του και μετατρέπει σε τζαμί έναν ιστορικό Ορθόδοξο Ναό.

Για λόγους ανωτέρας βίας είχαμε αναγκασθεί να αποδεχθούμε ότι η Αγία Σοφία λειτουργεί ως μουσείο. Αλλά στη συνείδηση των Ελλήνων ήταν, είναι και θα είναι Ορθόδοξος Ναός. Από τη στιγμή που εγκαινιάσθηκε το 537 από τον τότε Πατριάρχη ο Ναός της του Θεού Σοφίας είναι η Μεγάλη Εκκλησία των Ορθοδόξων. Και κάτι ακόμη. Είναι άρρηκτα δεμένη με την ιστορία του Ελληνισμού. Η Θεία Λειτουργία ετελείτο επί 9 αιώνες στην ελληνική γλώσσα. Τα ψηφιδωτά έχουν ελληνικές επιγραφές. Και οι Έλληνες είμαστε ο μόνος λαός που αγωνισθήκαμε επί 400 χρόνια για να απελευθερώσουμε την Αγία Σοφία και την Κωνσταντινούπολη. Το 1821 οφείλεται στη Μεγάλη Ιδέα των Ελλήνων, η οποία είχε ως επίκεντρο την Αγία Σοφία.

Ουδείς αρνείται ότι ο περικαλλής αυτός Ναός είναι μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Αλλά είναι βαθιά ριζωμένος στην ψυχή των Ελλήνων. Η ελληνικότητα δεν αναιρεί την οικουμενικότητα, όπως συμβαίνει και με τον Παρθενώνα. Μακάρι να υπάρξουν αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως κάτι πρέπει να κάνουμε και εμείς. Ο Ερντογάν μάς προειδοποιεί. Δοκιμάζει τις αντιδράσεις μας. Ο νέος Οθωμανισμός προχωρεί όπως τον έχει περιγράψει προ δεκαετίας ο Νταβούτογλου στο «Στρατηγικό Βάθος». Η προσβολή εις βάρος της Αγίας Σοφίας δεν γίνετα για εσωτερικούς λόγους, όπως αυταπατώνται κάποιοι Έλληνες. Ο Ερντογάν είναι ισχυρός και εδραιωμένος.

Αφήνω στην ελληνική κυβέρνηση τις διπλωματικές αντιδράσεις και προτείνω κινήσεις με έμφαση στην ταυτότητα και στην παιδεία.

1. Οι επίσημες ελληνικές αρχές, όταν αλληλογραφούν με άλλες κυβερνήσεις ή διεθνείς Οργανισμούς, δίπλα στον όρο Ισταμπούλ (που υποχρεωτικά θα χρησιμοποιείται) να αναγράφουν με παύλα ή σε παρένθεση και τον όρο: Κωνσταντινούπολις – Constantinoupolis.

2. Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία να τυπώσουν γραμματόσημο με τη βυζαντινή Αγία Σοφία ως Ορθόδοξο Ναό χωρίς μιναρέδες.

3. Εν όψει του 2021 να προβάλουμε με κάθε τρόπο τη σύνδεση της Αγίας Σοφίας με το εθνικό όραμα που μάς κράτησε όρθιους επί 400 χρόνια.

4. Να ενισχύσουμε την προβολή του Βυζαντίου στα σχολεία. Να διδαχθούν τα ελληνόπουλα τί έγραψαν για το Βυζάντιο ο Κωστής Παλαμάς, ο Φώτης Κόντογλου, ο Διονύσιος Ζακυθηνός, ο Στήβεν Ράνσιμαν κ.ά.

   Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 19.7.2020