Kωνσταντίνος Χολέβας

Ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας καλεί το Κόσσοβο να συμφωνήσει σε καίρια ζητήματα με τη Σερβία, αν θέλει να έχει ευρωπαϊκή προοπτική. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Όλιβερ Βάρχελι καλεί τα Σκόπια να τα  βρουν με τη Βουλγαρία για να αρθούν τα εμπόδια προς την πιθανή ευρωπαϊκή ένταξη. Η Βουλγαρία, ακόμη και υπό τη σημερινή  υπηρεσιακή κυβέρνηση, καλεί τα Σκόπια να παύσουν να διαστρεβλώνουν τη βουλγαρική ιστορία και μόνον τότε η Σόφια θα άρει το βέτο της.

Όλοι βάζουν όρους και θέτουν προϋποθέσεις στα υπό ένταξη κράτη. Η Ελλάς δεν έχει όρους και ενστάσεις; Με τα Σκόπια μας δεσμεύει – δυστυχώς- η επιζήμια Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά ουδείς μπορεί να μας επιβάλει να αγνοήσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα. Με την Αλβανία τα πράγματα είναι πιο εύκολα, διότι δεν μας δεσμεύει κάποια αντίστοιχη Συμφωνία. Καταγράφω ορισμένα σημεία, τα οποία πρέπει να προσέξουμε.

Να έχουμε πιο ενεργό συμμετοχή κατά τη σύνταξη των εκθέσεων προόδου που δημοσιοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα υποψήφια κράτη- μέλη. Παρατηρώ ότι κατά τα τελευταία χρόνια οι εκθέσεις δεν αναφέρουν τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία (π.χ. κατεδαφίσεις στη Χειμάρρα, καθυστέρηση στο πόρισμα για τον φόνο του Κωνσταντίνου Κατσίφα). Οι συντάκτες των εκθέσεων μιλούν για άλλες μειονότητες, αλλά ουσιαστικά λησμονούν την ελληνική που είναι η μεγαλύτερη.

Να δηλώσουμε ότι τα βήματα της Αλβανίας προς την Ευρ. Ένωση εξαρτώνται κατά τρόπο σαφή και άμεσο από τον σεβασμό των εθνικών, εκπαιδευτικών και ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας.

Να καταστήσουμε σαφές ότι απορρίπτουμε κάθε συζήτηση για τις απαιτήσεις των Τσάμηδων, απογόνων των εγκληματιών πολέμου του 1941- 1944. Αν συνεχίσει η Αλβανία να υποστηρίζει αυτά τα αιτήματα η Ελλάς διατηρεί το δικαίωμα να βάλει εμπόδια στην ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας.

Να απαιτήσουμε και από τα Σκόπια και από την Αλβανία να διοργανώσουν με τρόπο έντιμο και διαφανή τις απογραφές πληθυσμού που έχουν ανακοινωθεί. Πρέπει να καταγραφούν όλες οι εθνικές ομάδες. Μόνον όταν γνωρίζει η Ευρώπη και η Διεθνής Κοινότητα την ύπαρξη και το μέγεθος των εθνικών μειονοτήτων μπορεί  να τις προστατεύσει. Οποιαδήποτε προσπάθεια αλλοιώσεως αριθμητικών στοιχείων ή εκφοβισμού μειονοτικών πληθυσμών θα θεωρείται από την Ελλάδα σοβαρός λόγος αναστολής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Να καταγράφονται επισήμως και να ανακοινώνονται σε τακτά διαστήματα οι παραβιάσεις της Συμφωνίας των Πρεσπών από τα Σκόπια.

Να καταγράφεται από την Ελλάδα  και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η παρουσία ακραίων ισλαμιστικών ομάδων στην Αλβανία και στα Σκόπια. Είμαι βέβαιος ότι η Ευρώπη δεν θέλει να εντάξει χώρες που ανέχονται ή και ενθαρρύνουν τη δραστηριότητα φανατικών.

Η κατανόηση που δείχνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομμισσιόν) προς τις βουλγαρικές ενστάσεις καταδεικνύει ότι και τα ιστορικά επιχειρήματα έχουν αξία. Κάποτε οι οπαδοί των υποχωρήσεων μάς έλεγαν ότι οι εταίροι μας δεν ενδιαφέρονται για τον Μέγα Αλέξανδρο και την ιστορία της Μακεδονίας. Όμως βλέπουμε ότι οι εταίροι δείχνουν κατανόηση προς τη Βουλγαρία, η οποία υπεραμύνεται της δικής της ερμηνείας της Ιστορίας. Ας ζητήσουμε και εμείς από τα Σκόπια και την Αλβανία να σέβονται την Ιστορία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 15.5.2021

Οι βουλευτικές εκλογές στην Αλβανία ανέδειξαν νικητη τον ήδη Πρωθυπουργό Έντι Ράμα, ο οποίος ηγείται του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Το Δημοκρατικό Κόμμα του Λουζλίμ Μπάσα διαμαρτύρεται για νοθεία και παρατυπίες στην εκλογική διαδικασία. Η Ελληνική Εθνική Μειονότητα επλήγη από την απόφαση του Ράμα να τίθενται σε δεπαενθήμερη καραντίνα όσοι ψηφοφόροι θα έλθουν από το εξωτερικό. Έτσι αποθαρρύνθηκαν οι Βορειοηπειρώτες, που είναι πολυάριθμοι στην Ελλάδα, και δεν πήγαν να ψηφίσουν στον τόπο καταγωγής τους.

Ας καταγράψουμε τα κυριώτερα συμπεράσματα.

1. Η σύζυγος του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Ιλίρ Μέτα, κατέβηκε στις εκλογές ως αρχηγός Κόμματος. Η Μόνικα Κριεμάδι ανέλαβε την ηγεσία του «Σοσιαλιστικού Κινήματος για την Ένταξη», το οποίο ίδρυσε ο Μέτα. Η αντιπαλότητά της με τον Ράμα οδήγησε σε πολιτική κρίση. Ο επανεκλεγείς Πρωθυπουργός κατηγορεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για παρέμβαση στις εκλογές και κινεί διαδικασία αποπομπής του. Μία χώρα, στην οποία η αντιπολίτευση φωνάζει για πολλές εκλογικές παρατυπίες, και στην οποία ο Πρωθυπουργός θέλει να καθαιρέσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, πιστεύω ότι δεν κάνει βήματα προσέγγισης προς τον ευρωπαϊκό πολιτικό και θεσμικό πολιτισμό. Με απλά λόγια η Αλβανία, αυτή τουλάχιστον τη στιγμή, είναι ανέτοιμη για την προενταξιακή διαδικασία.
2. Οι ΗΠΑ έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τις αλβανικές εκλογές. Η Πρεσβεία τους στα Τίρανα κατήγγειλε επωνύμως υποψηφίους διαφόρων κομμάτων ως εμπλεκομένους σε ποινικές υποθέσεις. Το αμερικανικό ενδιαφέρον για την Αλβανία και τον αλβανικό παράγοντα στα Βαλκάνια θα συνεχισθεί. Οι ΗΠΑ υποστήριξαν την ανεξαρτησία του Κοσσόβου, ως δευτέρου αλβανικού κράτους στα Βαλκάνια. Είναι προφανές ότι ποντάρουν στο δημογραφικό σφρίγος των Αλβανών και τους χρησιμοποιούν ως αντίβαρο στην παρέμβαση άλλων ισχυρών χωρών στη Βαλκανική. Το ερώτημα είναι αν οι ΗΠΑ θα στηρίξουν και μελλοντικά βήματα που οδηγούν στη Μεγάλη Αλβανία.
3. Η Ελληνική Εθνική Μειονότητα εξέλεξε δύο βουλευτές. Α) Τον Ευάγγελο Ντούλε, Πρόεδρο του ΚΕΑΔ, ο οποίος μετείχε στη λίστα του Δημοκρατικού Κόμματος. Το Κόμμα για την Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο εκφράζει τους ομοεθνείς μας, δεν εμφανίσθηκε στις εκλογές. Β) Με τον συνασπισμό του Σοσιαλιστικού Κόμματος εξελέγη ο ιατρός Νίκος Κούρης. Ας σημειωθεί ότι το εκλογικό σύστημα ήταν περίπλοκο. Άλλοι εξελέγησαν βουλευτές λόγω της καλής θεσης τους στη λίστα και άλλοι με τις ψήφους που έλαβαν. Το δυσάρεστο είναι ότι ο Ελληνισμός της Αλβανίας έπαυσε να κατέρχεται στις εκλογές με αυτόνομη πολιτική παρουσία (ΚΕΑΔ), ενώ κατά τα πρώτα χρόνια μετά την πτώση του Κομμουνιστικού καθεστώτος η ΟΜΟΝΟΙΑ ως κόμμα εξέλεξε 5 βουλευτές και δεκάδες Επάρχους και Δημάρχους.
4. Θα πρέπει, λοιπόν, να επανεκτιμηθεί η μορφή της εκπροσώπησης των Ελλήνων. Αν είχαν ένα ισχυρό δικό τους κόμμα θα μπορούσαν να καταστούν ρυθμιστές της πολιτικής ζωής στην Αλβανία, όπως κάνει το κόμμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Βουλγαρία. Η πορεία που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια, δηλαδή η εκλογή βουλευτών μέσω των μεγάλων αλβανικών κομμάτων, πρέπει να αναθεωρηθεί. Ας μην ξεχνούμε ότι τα αλβανικά κόμματα στις ίδιες λίστες με τους Έλληνες βάζουν και τους ανθέλληνες Τσάμηδες!
5. Είναι ευθύνη όλων μας η προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ελληνισμού της Αλβανίας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 8.5.2021

Κάθε χρόνο την  Κυριακή του Θωμά το Έθνος κλίνει ευλαβώς το γόνυ μπροστά στο Κιόσκι (σήμερα πάρκο) της Νάουσας, τόπο θυσίας πολλών ανδρών και γυναικών που σφαγιάσθηκαν το 1822 κατά την Επανάσταση των Μακεδόνων. Η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας τιμά με τον προσήκοντα σεβασμό την ιερή μνήμη των Νεομαρτύρων του Απριλίου 1822, ανδρών και γυναικών, οι οποίοι κατετάγησαν στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο (το 2010).

Η Μεγάλη Επανάσταση του 1821 βρήκε ψυχικά και οργανωτικά έτοιμους τους Έλληνες της πανάρχαιας ελληνικής γης, της Μακεδονίας. Από τις 23 Μαρτίου 1821 μέχρι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ο Σερραίος έμπορος Εμμανουήλ Παππάς ξεσήκωσε την Χαλκιδική και το Άγιον Όρος. Η προσπάθεια κατεπνίγη στο αίμα από τα πολυάριθμα στρατεύματα του Αμπού Λουμπούτ, ο οποίος είχε ως έδρα του τη Θεσσαλονίκη. Στη λαϊκή μνήμη η καταστροφή της Χαλκιδικής έμεινε ως «ο χαλασμός της Κασσάνδρας».

Ο Εμμανουήλ Παππάς απεβίωσε από τη θλίψη του στις 5 Δεκεμβρίου 1821 επάνω στο πλοίο του Θρακιώτη καπετάν – Αντώνη Βισβίζη. Το Άγιον Όρος κατελήφθη επί δέκα έτη από οθωμανικά στρατεύματα ως τιμωρία για τη συμμετοχή των μοναχών στον Αγώνα. Πολλοί μοναχοί κατέφυγαν στις Βόρειες Σποράδες και στα Επτάνησα (αγγλοκρατούμενα) για να διασώσουν τους θησαυρούς των μοναστηριών από τη λεηλασία.

Το επόμενο έτος ήταν η σειρά της Βέροιας, της Νάουσας, της Έδεσσας και του Ολύμπου να επαναστατήσουν. Ο Αγγελης Γάτσος, ο Αναστάσιος Καρατάσος, ο Ζαφειράκης (Θεοδοσίου) και άλλοι οπλαρχηγοί ξεσηκώθηκαν τον Φεβρουάριο του 1822 σε συνεννόηση με τον Δημήτριο Υψηλάντη, εκπρόσωπο της Φιλικής Εταιρείας στη Νότιο Ελλάδα. Η Επανάσταση κηρύχθηκε την Κυριακή της Ορθοδοξίας, 19 Φεβρουαρίου.  Οι επαναστάτες μετά από πανηγυρική Δοξολογία ορκίσθηκαν μέσα στο Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου της Νάουσας. Η σημαία τους έφερε από τη μία πλευρά τη φράση: ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ και από την άλλη πλευρά τον Σταυρό και τη φράση: ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ.

Οι Μακεδόνες αγωνιστές έκαναν αρχηγείο τους την Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά, κοντά στη Βέροια, και πολιόρκησαν την πρωτεύουσα της Ημαθίας. Για αντίποινα οι Τούρκοι κατέλαβαν μετά από μάχη τη Μονή Δοβρά και κρέμασαν τον ηγούμενο Γεράσιμο  στη κεντρική πλατεία της Βέροιας.

Ο αιμοσταγής Αμπού Λουμπούτ οδήγησε ο ίδιος τα πολυάριθμα στρατεύματά του στη Νάουσα και την πολιόρκησε. Διεξήχθησαν σκληρές μάχες. Ο Πύργος του Ζαφειράκη κράτησε επί ημέρες, αλλά τελικά ο Ναουσαίος ήρωας σκοτώθηκε μαζί με έναν από τους γιούς του Καρατάσου. Την Πέμπτη της Διακαινησίμου ο στρατός του Αμπού Λουμπούτ εισέβαλε με εκδικητική διάθεση στη Νάουσα   και περί τα μέσα Μαίου 1822 η επανάσταση είχε κατασταλεί.

Για μία ακόμη φορά η Μακεδονία απεδείχθη Ελλάδος πρόφραγμα, όπως την χαρακτήρισε ο Πολύβιος. Επί 15 μήνες οι Βόρειοι Έλληνες απασχολούσαν το μεγάλο Οθωμανικό στράτευμα που είχε έδρα τη Θεσσαλονίκη και έτσι έδωσαν μεγαλύτερη άνεση κινήσεων στους Ρουμελιώτες και στους Πελοποννησίους. Ο Βεροιώτης Καρατάσος και ο Γάτσος, από την περιοχή της Αριδαίας, κατέβηκαν στη Νότιο Ελλάδα και ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους εκεί αγωνιζόμενους Έλληνες. Όταν αποβιβάσθηκε ο Ιμπραήμ στη Μεσσηνία το 1825, οι Μακεδόνες του Καρατάσου έσεπευσαν να τον αντιμετωπίσουν στον Σχοινόλακκα.

Την Κυριακή του Θωμά του 1822 ο Αμπού Λουμπούτ πέρασε απο υποτυπώδη δίκη τους 1241 άνδρες της Νάουσας που ήσαν άνω των 15 ετών. Στην περιοχή Κιόσκι, όπου σήμερα υπάρχει πάρκο, οι δήμιοι αποκεφάλισαν όλους τους Χριστιανούς, οι οποίοι αρνήθηκαν να εξισλαμισθούν. Αν είχαν αλλαξοπιστήσει θα έσωζαν τη ζωή τους. Αλλά έμειναν ακλόνητοι στην Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη τους. Αυτοί τιμώνται σήμερα ως Άγιοι Νεομάρτυρες μαζί με τις γυναίκες που βασανίσθηκαν και εκτελέστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα σε αυτές ήσαν οι ηρωικές σύζυγοι του Ζαφειράκη και του Καρατάσου, οι οποίες πέθαναν μαρτυρικά με το βασανιστήριο του εντοιχισμού απέναντι από τον βυζαντινό Ναό της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης. Άλλες γυναίκες που αρνήθηκαν να εξισλαμισθούν βρήκαν μαρτυρικό θάνατο μέσα σε σακκιά με δηλητηριώδη φίδια!  Κάποιες Ναουσαίες έπεσαν στον καταρράκτη της Αράπιτσας, στη Νάουσα,  για να μην μεταφερθούν στα χαρέμια.

Η σφαγή των 1241 ανδρών σταμάτησε με τρόπο θαυμαστό και υπερφυσικό. Ένας από τους αποκεφαλισθέντες, ο ράπτης Νικόλαος Κοκκοβίτης, από το χωριό Πολυδένδρι, περπάτησε επί αρκετά λεπτά ως σώμα ακέφαλο! Τα γεγονότα της Νάουσας διηγούνται πολλοί ξένοι ιστορικοί, όπως ο Γάλλος Πουκεβίλ, που συγκινήθηκε από την πίστη των Νεομαρτύρων, ο Άγγλος Λήκ, ο Σερβο-αυστριακός Γκόπτεσβιτς κ.α. Είναι εντυπωσιακό ότι ουδείς Ναουσαίος αλλαξοπίστησε. Κανείς δεν λύγισε. Όλοι ομολόγησαν Χριστόν Αναστάντα ενώπιον του αιμοσταγούς στρατηγού – δικαστή. Ο Αμπού Λουμπούτ (σημαίνει ροπαλοφόρος) κατέστειλε προσωρινά την εξέγερση, αλλά δεν κατέστειλε το ελληνορθόδοξο φρόνημα των Ναουσαίων. Η πίστη τους και η θυσία τους συγκλονίζουν, διδάσκουν και αφήνουν ιερή παρακαταθήκη για τις νεώτερες γενιές.

Στο επετειακό μετάλλιο με μορφές Αγίων  Νεομαρτύρων, το οποίο φιλοτέχνησε η Εκκλησία της Ελλάδος εφέτος, για να τιμήσει τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, περιλαμβάνεται και η μορφή της Αγίας Μαρίας Καρατάσαινας, της αρχόντισσας από τη Βέροια.

Στον βίο του Οσίου Ιλαρίωνος του νέου, του Γεωργιανού, που εξεδόθη από τη Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους, διαβάζουμε κάτι εντυπωσιακό: Ότι ο απάνθρωπος Αμπού Λουμπούτ, ο καταστροφεύς της Χαλκιδικής και της Νάουσας, κατήγετο από την Αμπχαζία του Καυκάσου και ήταν γιος Ορθοδόξου ιερέως. Σε μικρή ηλικία πουλήθηκε στους Τούρκους και κατηχήθηκε στο Ισλάμ. Επαληθεύεται, λοιπόν, η διαπίστωση ότι στα χρόνια εκείνα όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία γινόταν εχθρός του Ελληνισμού. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε και μετετρέπετο σε φανατικό διώκτη των πρώην ομοθρήσκων του.

Τον χαλασμό της Νάουσας (λεγόταν και Νιάουστα) ανέφερε με μελανά χρώματα  ο Δημήτριος Υψηλάντης σε ομιλία του προς τους κατοίκους της Ύδρας στις 21 Αυγούστου 1822. Τόνισε μεταξύ άλλων: «Γνωριζετε ότι μήτε πλούτος, μήτε κτήματα μήτε υπαρχοντα δεν εξισούνται με την ελευθερίαν, με τη ζωήν των γυναικών και των παιδιών σας. Έχετε προ οφθαλμών τα θλιβερά παραδείγματα των δυστυχεστάτων αδελφών μας, Χίων,  Κασσανδρινών, Νιαουστινών και άλλων, δια τα οποία ανατριχιάζετε βέβαια οσάκις τα συλλογίζεσθε. Είδατε με τα ίδια σας τα ομμάτια τον απάνθρωπον τύραννον να ξεσχίζη και αυτά τα έμβρυα εις τας κοιλίας των εγκύων» (Λυγνού, Αρχείον της Κοινόητος Ύδρας, τόμος 8, σελίδα 432).

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετοί από τους Μακεδόνες αγωνιστές του 1822 ήσαν δίγλωσσοι ή ορθότερα μειξίγλωσσοι. Παράλληλα με τα ελληνικά μιλούσαν το σλαβόφωνο ή το βλαχόφωνο ιδίωμα. Η συνείδησή τους ήταν ορθόδοξη και ελληνική. Την ελληνική τους συνείδηση απέδειξαν και κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνος στις αρχές του 20ού αιώνος, που ήταν η συνέχεια της Ελληνικής Επαναστάσεως. Και τούτο διότι η Μακεδονία δεν περιελήφθη στα όρια του μικρού Ελληνικού Κράτους του 1830. Ελευθερώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13.

Ας μην λησμονούμε τη συμμετοχή της Μακεδονίας στην Ελληνική Επανάσταση του 1821!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονος: Μαρτύρων Αίματα- Το Ολοκαύτωμα της Ναούσης, εισήγηση στο Στ΄ Επιστημονικό Συνέδριο της Εκκλησίας της Ελλάδος για την Ελληνική Επανάσταση, περιλαμβάνεται στον Στ΄ Τόμο των Πρακτικών, εκδόσεις Αρχονταρίκι, Αθήνα 2018.
2. Αντώνη Κολτσίδα: Η Επανάσταση και η καταστροφή της Νάουσας κατά το 1822. Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας και εκδοτικού οίκου Αδελφών Κυριακίδη, Βέροια 2010.

ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Μαρτίου 2021

Ο Μπάιντεν τόλμησε: Αναγνώρισε ως Πρόεδρος των ΗΠΑ τη Γενοκτονία των Αρμενίων από την Οθωμανική Τουρκία, που άρχισε τον Απρίλιο του 1915 και έστειλε στον θάνατο 1.500.000 Χριστιανούς Αρμενίους. Ο Αμερικανός Πρόεδρος χρησιμοποίησε τον όρο: Κωνσταντινούπολη και όχι Ισταμπούλ. Προσέθεσε και λίγη διπλωματία: Δεν τα λέμε αυτά για να κατηγορήσουμε κάποιους, αλλά για να μην επαναληφθούν!

Το πλήγμα προς την Τουρκία του Ερντογάν είναι βαρύ. Για την Ελλάδα τα μηνύματα είναι σαφή:

1. Ας σταματήσει πλέον η φοβική αντιμετώπιση της Τουρκίας από μία μερίδα Ελλήνων πολιτικών και αναλυτών. Μας έλεγαν μέχρι τώρα ότι η Τουρκια έχει την υποστήριξη των ΗΠΑ άρα είμαστε υποχρεωμένοι να υποχωρούμε στα αιτήματά της. Είναι πλέον προφανές ότι η Αμερική αρχίζει να κρατά αποστάσεις από τη σημερινή Τουρκία. Δεν θα φτάσει στο αλλο άκρο, δηλαδή να απομακρύνει τελείως την Τουρκία, αλλά οι σχέσεις είναι ψυχρές. Ας μην χρησιμοποιούν οι εν Ελλάδι ενδοτικοί το επιχείρημα: Τι να κάνουμε; Θα υποχωρήσουμε, διότι η Τουρκια έχει γερές πλάτες!
2. Η αμερικανική αναγνώριση της Γενοκτονίας μειώνει το διεθνές κύρος της Τουρκίας και δίνει μηνύματα προς την Ευρ. Ένωση και προς άλλες κατευθύνσεις. Ας αξιοποιήσουμε το κλίμα για να αποκρούσουμε τον τουρκικό επεκτατισμό στην Κύπρο. Κάθε ιδέα για δύο κράτη υπό τη μορφή Συνομοσπονδίας είναι απορριπτέα. Η Ελλάς και η Κύπρος να ζητήσουν λύση βιώσιμη και δημοκρατική και αυτό μόνο αν δεσμευθεί η Τουρκία ότι θα αποσύρει τα στρατεύματα κατοχής.
3. Ο αγώνας των Αρμενίων δικαιώνεται διεθνώς. Ενωμένοι, παρά τις εσωτερικές διαφορές τους, οι εκπρόσωποι του Χριστιανικού και φιλικού λαού προς την Ελλάδα έθνους των Αρμενίων αγωνίσθηκαν με όπλο την Διασπορά τους σε όλη την Υφήλιο και κατόρθωσαν να επιτύχουν την αναγνώριση της μαρτυρικής θυσίας των προγόνων τους. Εμείς πρέπει να ακολουθήσουμε αυτό το παράδειγμα και να προωθήσουμε όπου μπορούμε το αίτημα για την διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Ανατολής (Ποντίων, Μικρασιατών, Ανατολικοθρακιωτών). Η πολιτική ηγεσία μας να φανεί ενωμένη στο αίτημα αυτό και να μην παρασυρθεί από τους αποδομητές και αμφισβητίες. Οι απόπειρες ορισμένων Ελλήνων να εξωραΐσουν τα εγκλήματα των Οθωμανών και των Νεοτούρκων – στο όνομα μιας νεφελώδους ελληνοτουρκικής φιλίας- είναι απαράδεκτες. Δεν μπορούμε να διαγράψουμε τόσες θυσίες για εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων.
4. Το ερώτημα που θέτουν ορισμένοι, αν η πληγωμένη Τουρκία θα κάνει εξαγωγή του θυμού της προς την Ελλάδα, έχει μία μόνο απάντηση: Η τουρκική επιθετικότητα είναι μόνιμη και εγγενής. Δεν επηρεάζεται από την επικαιρότητα ή από τις κινήσεις των ΗΠΑ. Η θεωρία της εξαγωγής κρίσεων και προβλημάτων από τη γείτονα είναι λανθασμένη: Η Τουρκία διεκδικεί και απειλεί, επειδή μόνο αυτό γνωρίζει να κάνει.
5. Μία τελευταία παρατήρηση: Απέτυχε πλήρως η θεωρία των Ερντογάν και Νταβούτογλου, θεωρητικών του Νέου Οθωμανισμού – περί μηδενικών προβλημάτων στις διεθνείς σχέσεις της Τουρκίας. Η γειτονική χώρα έχει σήμερα προβλήματα με τις ΗΠΑ, με τη Ρωσία (λόγω της Διώρυγας της Κωνσταντινουπόλεως), με το Ισραήλ, με πολλές αραβικές χώρες, αλλά και με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ουδείς πλέον επιθυμεί την τουρκική ένταξη.

Προς το παρόν Καλή Ανάσταση!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 29.4.2021

Πηγή φωτογραφίας : Reuters

Μία ανάρτηση του σλοβενικού ειδησεογραφικού ιστοτόπου necenzurirano.si αναστάτωσε τα Βαλκάνια και τις Βρυξέλλες. Οι Σλοβένοι δημοσιογράφοι παρουσίασαν ένα non paper, το οποίο προτείνει την αλλαγή συνόρων αρκετών χωρών στα Βαλκάνια αναφέροντας ως κύριο συντάκτη τον Πρωθυπουργό της Σλοβενίας Γιάνες Γιάνσα. Το έγγραφο φέρεται ότι εστάλη στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και σε άλλους αξιωματούχους της Ευρ. Ένωσης. Ο Γιάνσα το διέψευσε, αλλά ο γερμανικός ενημερωτικός οργανισμός DW τον θεωρεί ως πιθανό συντάκτη.

Τι προτείνει το έγγραφο, το οποίο ανησύχησε πολλούς, αλλά πιθανόν να χαροποίησε κάποιους άλλους; Ο συντάκτης ξεκινά με μία ανάλυση της σημερινής Βοσνίας- Ερζεγοβίνης λέγοντας ότι δεν έχουν καμία επικοινωνία οι Σέρβοι της Republika Srpska, δηλαδή του σερβικού καντονίου, με το Κροατομουσουλμανικό καντόνιο. Προτείνει, λοιπόν, τη διάλυση της Β-Ε , όπως την ξέρουμε και την ένωση του σερβικού καντονίου με τη Σερβία. Επίσης προτείνει μία μορφή αυτονομίας για τους Κροάτες της Βοσνίας. Τελικά μένουν μόνοι τους οι Μουσουλμάνοι, οι οποίοι όμως έχουν ισχυρή επιρροή από την Τουρκία.

Στη συνέχεια το έγγραφο προτείνει την ένωση του Κοσσόβου και των αλβανικών περιοχών των Σκοπίων με την Αλβανία. Για να μην αντιδράσουν οι Σέρβοι του Κοσσόβου θα τους παραχωρηθεί καθεστώς ευρείας αυτονομίας. Ουσιαστικά το έγγραφο δημιουργεί μία Μεγάλη Αλβανία και μία Μεγάλη Σερβία, ενώ διχοτομεί το κράτος των Σκοπίων.

Ο Άλβανός Πρωθυπουργός Έντι Ράμα δήλωσε ότι έχει δει τον χάρτη, ο οποίος συνοδεύει το έγγραφο, αλλά δεν τον σχολιάζει. Τα ρουμανικά ΜΜΕ ανησυχούν μήπως η πρόταση αυτή οδηγήσει σε αποσπαση των ουγγρικών πληθυσμών της Τρανσυλβανίας από τη Ρουμανία. Από την πλευρά τους ο Πρόεδρος και ο Πρωθυπουργός των Σκοπίων, Στέβο Πενταρόφσκι και Ζόραν Ζάεφ, εξέφρασαν ριζική αντίθεση σε κάθε αλλαγή των συνόρων της χώρας τους.

Τι ίσχύει τελικά; Τα πράγματα είναι συγκεχυμένα. Πολλοί φαίνεται να το έχουν δει, αλλά κανείς δεν μιλά καθαρά για το non paper. Η αλήθεια είναι ότι σχετικές συζητήσεις έχουν γίνει κατά καιρούς και μάλιστα δημοσίως. Η Αλβανία και το Κόσσοβο έχουν δηλώσει επανειλημμένως ότι ενδιαφέρονται για κατάργηση των συνόρων μεταξύ τους. Οι Αλβανοί των Σκοπίων (περίπου το 30% του πληθυσμού) έχουν ανακηρύξει την περιοχή τους αυτόνομη με το όνομα Ιλλυρίδα και χρησιμοποιούν στα δημαρχεία τους την αλβανική και όχι τη σκοπιανή σημαία. Ο Πρόεδρος των Σέρβων της Βοσνίας Μίλοραντ Ντόντικ δεν κρύβει την απαισιοδοξία του για το μέλλον της ενιαίας Βοσνίας- Ερζεγοβίνης. Αλλά και η ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσσόβου (Κοσσυφοπεδίου) υπήρξε κατά καιρούς αντικείμενο μυστικών διαπραγματεύσεων.

Η ρευστότητα είναι δεδομένη. Ο αλβανικός παράγοντας δεν έχει ποτέ σταματήσει να μιλά για τη Φυσική Αλβανία, δηλαδή τα φυσικά σύνορα του αλβανικού έθνους κατά την άποψή τους. Στα Σκόπια, πέραν της μεγάλης αλβανικής κοινότητας, δεν πρέπει να υποτιμάται η δυναμική του βουλγαρικού εθνικισμού. Εκατοντάδες χιλιάδων πολιτών της χώρας έχουν αποκτήσει βουλγαρική υπηκοότητα. Η αποτυχία εισόδου του εθνικιστικού κόμματος ΒΜΡΟ στη Βουλγαρική Βουλή δεν επηρεάζει τη σταθερή άποψη των Βουλγάρων πολιτικών και ιστορικών ότι το «μακεδονικό έθνος» είναι κατασκεύασμα του Τίτο.

Η Ελλάς επιθυμεί τη σταθερότητα, αλλά ας μην υποτιμά το ενδεχόμενο αλλαγών στην περιοχή.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 24.4.2021

Δύο τάσεις επηρέασαν κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια την αντιμετώπιση της Τουρκίας από τη χώρα μας. Η πρώτη τάση μπορεί να ονομασθεί «ο κατευνασμός του θηρίου» και διαπνέεται από φόβο και υποχωρητικότητα. Η δεύτερη τάση μας καλεί να υποτιμούμε την Τουρκία λόγω των προβλημάτων της. Θεωρώ και τις δύο απόψεις λανθασμένες.

Η πρώτη σχολή σκέψης μάς καλούσε να βοηθήσουμε  την Τουρκία να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι εκφραστές της έκαναν απαράδεκτες υποχωρήσεις και αναγνώρισαν «ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας» στο Αιγαίο. Πρότειναν να αλλάξουμε τα σχολικά βιβλία Ιστορίας και να αθωώσουμε τους Οθωμανούς και τους Νεοτούρκους για τα εγκλήματά τους. Διαστρέβλωσαν την Ιστορία μας για «να μην ενοχλούμε τους Τούρκους».  Χόρευαν ζεϊμπέκικα με μία τουρκική κυβέρνηση, η οποία είχε Αντιπρόεδρο τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αρχηγό του ακραίου Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης.

Η πολιτική αυτή απέτυχε. Οδήγησε σε αποθράσυνση της Τουρκίας. Σήμερα στην Ευρώπη ουδείς συζητεί σοβαρά για το ενδεχόμενο εντάξεως της Τουρκίας στην Ε.Ε. Όσο δε για τα σχολικά βιβλία η γείτων χώρα ακολουθεί  εθνικιστική κατεύθυνση.

Η άλλη τάση μάς καλεί να θεωρήσουμε αποτυχημένο τον Ερντογάν. Προβάλλει τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας, χαρακτηρίζει φαιδρούς τους πολιτικούς ηγέτες της και υπόσχεται ότι σύντομα η Τουρκία θα υποστεί διάφορες ταπεινώσεις και καταστροφές.

Θεωρώ εσφαλμένη αυτή την υποτίμηση της Τουρκίας. Ο Ερντογάν είναι ακόμη ισχυρός στο εσωτερικό, αλλά και αν φύγει από την εξουσία οι διάδοχοί του, ασχέτως ιδεολογίας, πιθανόν να είναι εξ ίσου ή ακόμη πιο επιθετικοί έναντι της Ελλάδος. Η τουρκική λίρα όντως κατρακυλά, αλλά υπάρχει και μία πολύ ισχυρή παραοικονομία, η οποία στηρίζει αφανώς την οικονομία. Παρά τα προβλήματά της η Τουρκία παραμένει ένας υπολογίσιμος παράγοντας στην περιοχή. Δεν είναι περιφερειακή υπερδύναμη, όπως θα ήθελαν οι ηγέτες της, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι στρατιωτικά και γεωπολιτικά αμελητέα.

Μεταξύ φόβου και υποτίμησης η πραγματιστική αντιμετώπιση, η οποία ακολουθήθηκε από σοβαρούς πολιτικούς, υπαγορεύει ενδυνάμωση της αμυντικής μας θωράκισης, αξιοποίηση των ευρωπαϊκών και διεθνών στηριγμάτων μας, καθώς και συνεργασίες με χώρες όπως είναι η Αίγυπτος, το Ισραήλ κ.ά.

Στο πλαίσιο αυτό θεωρώ επιτυχή την αντιμετώπιση από την κυβέρνηση το Κυριάκου Μητσοτάκη της απόπειρας μεθοδευμένης εισβολής μεταναστών από τον Έβρο πέρσι. Επίσης πιστεύω ότι ήταν έξυπνη κίνηση ή πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στη Λιβύη. Στις ορθές κινήσεις εντάσσεται και η προχθεσινή απάντηση του Νίκου Δένδια στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Η αξιοπιστία της ελληνικής διπλωματίας θα κριθεί σε δύο εβδομάδες στην  Πενταμερή Διάσκεψη για την Κύπρο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Αν η Τουρκία επιμείνει για λύση δύο κρατών δεν πρέπει να συνεχίσουμε τη συζήτηση. Αν δεχθούμε τη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής του 1974 θα γκρεμίσουμε ό,τι καλό οικοδομήσαμε στον τομέα της αποτροπής.

Η Ελλάς και η Κύπρος βρίσκονται στο  σταυροδρόμι των ενεργειακών δρόμων και μάλιστα ανάμεσα σε δύο σημαντικά στενά θαλάσσια περάσματα. Το πολύτιμο για όλους Σουέζ, που έκλεισε για λίγες ημέρες και όλη η Υφήλιος ταράχθηκε. Και τον Βόσπορο, πέρασμα πλοίων από τον Εύξεινο προς τη Μεσόγειο, που τον θυμηθήκαμε λόγω των σχεδίων για τη Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης. Ας αξιοποιήσουμε τη στρατηγική θέση μας!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 17.4.2021

Για να τιμήσουμε τα 200 χρόνια από τη Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821 αξίζει να θυμηθούμε αυτούς που προετοίμασαν το έδαφος διαφυλάσσοντας τη Χριστιανική Πίστη, την εθνική συνείδηση και την ελληνική γλώσσα. Επιλέγω πέντε φωτεινούς φάρους, οι οποίοι φώτισαν το Γένος κατά τα σκοτεινά χρόνια της δουλείας.

1. ΑΓΙΟΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ

Στόν χειμαζόμενο από την τουρκική κατάκτηση Ελληνισμό έστειλε η Θεία Πρόνοια μία μεγάλη μορφή κατά τον 16ο αιώνα. Πρόκειται για τον Άγιο Δαμασκηνό Στουδίτη, τον οποίο η Εκκλησία μας τιμά στις 27 Νοεμβρίου. Κληρικός, λόγιος,  μαχητικός Ορθόδοξος, συγγραφεύς θαυμαστών βιβλίων, σοφός, σεμνός και ασκητικός, ο Δαμασκηνός υπήρξε άριστος Ποιμενάρχης στις δύο Επισκοπές όπου τον απέστειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πρώτα στην Επισκοπή Λητής και Ρεντίνης (σημερινή Μητρόπολη Λαγκαδά) και στη συνέχεια στην Μητρόπολη Ναυπάκτου και Άρτης, όπως ονομαζόταν τότε.

Ο Δαμασκηνός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη μάλλον το 1520. Σπόυδασε στην Κωνσταντινούπολη και είχε δάσκαλο τον διάσημο στην εποχή του Θεοφάνη Ελεαβούλκο Νοταρά. Συνδέθηκε με την ιστορική Μονή Στουδίου, γι’ αυτό και ονομάσθηκε Στουδίτης. Συνεργάσθηκε στενά με σπουδαίους Πατριάρχες όπως ο Μητροφάνης, ο Ιωάσαφ Β΄ ο Μεγαλοπρεπής  και ο Ιερεμίας ο Τρανός. Εξελέγη Επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης το 1560 και η χειροτονία του έγινε στη Θεσσαλονίκη και μάλιστα στον γνωστό Ναό της Ροτόντας, σήμερα Ναό του Αγίου Γεωργίου. Λόγω της Τουρκοκρατίας ο Μητροπολιτικός Ναός της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης είχε μετατραπεί σε τζαμί και για ένα διάστημα ως Μητροπολιτικός Ναός εχρησίμευσε η Ροτόντα, γνωστή τότε  ως Ναός των Αρχαγγέλων.

Ο Δαμασκηνός υπήρξε πραγματικός δάσκαλος του υποδούλου Γένους. Ο 16ος αιώνας ήταν μία σκοτεινή περίοδος με διώξεις των Χριστιανών από τους Οθωμανούς δυνάστες, εξισλαμισμούς,  ταπεινώσεις, απαγορεύσεις και άλλα δεινά. Η Ορθόδοξη Εκκλησία αγωνίσθηκε να διατηρήσει όχι μόνον την Πίστη, αλλά και τη γλώσσα και την εθνική ταυτότητα. Όποιος εξισλαμιζόταν, έλεγαν ότι τούρκεψε. Με απλά λόγια: Όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο Δαμασκηνός είχε πλήρη συνείδηση των δυσκολιών και των ευθυνών. Έδωσε βάρος στη Χριστιανική και στην ελληνοπρεπή παιδεία.

Το πιο διάσημο και πολυδιαβασμένο έργο του εγράφη όταν ο Δαμασκηνός ήταν απλός υποδιάκονος. Έχει τον τίτλο: «Θησαυρός Δαμασκηνού του υποδιακόνου και Στουδίτου του Θεσσαλονικέως, μετά της προσθήκης εν τω τέλει και ετέρων επτά λόγων ψυχωφελετάτων και της εξηγήσεως του Πάτερ ημών». Το βιβλίο περιέχει 36 αγιολογικούς, πανηγυρικούς και ηθικούς λόγους, γραμμένους σε γλώσσα κατανοητή από τον απλό λαό. Ο Θησαυρός μεταφράσθηκε σε όλες σχεδόν τις γλώσσες των Βαλκανίων και ωφέλησε τα μέγιστα τους Ορθοδόξους, οι οποίοι έπρεπε να σταθούν όρθιοι απέναντι στο καταπιεστικό Οθωμανικό Ισλάμ και στις προπαγάνδες των Δυτικών Χριστιανών.

2. ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΛΟΥΚΑΡΙΣ

Ὁ Κύριλλος Λούκαρις γεννήθηκε στό Ἡράκλειο τῆς Κρήτης τό 1572 καί σπούδασε στή Βενετία καί στήν Πάδοβα τῆς Ἰταλίας. Ἀπεστάλη ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο στή νότιο Ρωσία, Μολδαβία, Οὐκρανία καί Πολωνία γιά νά ἐργασθεῖ κατά τῆς Οὐνίας. Τό 1601 διεδέχθη στόν θρόνο τῆς Ἀλεξανδρείας τόν σοφό Πατριάρχη Μελέτιο Πηγᾶ. Τόν Νοέμβριο τοῦ 1620 ἐξελέγη Οἰκουμενικός Πατριάρχης στήν Κωνσταντινούπολη. Οἱ ραδιουργίες τῶν ξένων θρησκευτικῶν προπαγανδῶν τόν κατέστησαν ὕποπτο στά μάτια τῶν Τούρκων, οἱ ὁποῖοι τόν στραγγάλισαν στίς 27 Ἰουνίου 1638. Γιά τίς θεολογικές του διατριβές ἔχουν γραφεῖ πολλά καί ἀφήνω τό θέμα αὐτό στούς εἰδικούς. Θά ἤθελα ὡς μελετητής τῆς Ἱστορίας καί τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητας νά μείνω περισσότερο στήν ἐθνική ἀφύπνιση τῶν ὑποδούλων, τήν ὁποία ἐπιχειρεῖ ὁ Λούκαρις μέ τά δυό περίφημα κείμενα τοῦ 1616, γραμμένα σέ γλώσσα δημώδη της ἐποχῆς ἐκείνης. Ἔχουν σήμερα ἰδιαίτερη ἀξία αὐτά τά κείμενα, διότι ἀπό τούς διαστρεβλωτές τῆς ἱστορίας μας ἀμφισβητεῖται ἡ διαχρονική συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Λέγουν, δηλαδή, ὅτι κατά τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας δέν ὑπῆρχε ἑλληνική ἐθνική συνείδηση καί ὅτι ὁ δυτικός Διαφωτισμός τόν 18ο αἰῶνα μᾶς δίδαξε ὅτι εἴμαστε Ἕλληνες!

Ἀφήνω νά τούς ἀπαντήσει ὁ μαχητικός Ἱεράρχης. Παραθέτω αυτούσιο κείμενο τοῦ Λουκάρεως με τίτλο «Διάλογος βραχύς μεταξύ Ζηλωτῆ καί Φιλαλήθη» καί ἐπιλέγω τό ἀκόλουθο χαρακτηριστικό ἀπόσπασμα, στό ὁποῖο φαίνεται ἡ δυναμική ἀπόκρουση τῆς προπαγάνδας τῶν Ἰησουιτῶν καί ἡ ἄρρηκτη σύνδεση Ὀρθοδοξίας καί Ἑλληνισμού:

«Πρέπον εἶναι , ὦ ἄνδρες Ἕλληνες καί τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας γνήσια παιδία, ἄν ἴσως (λέγω) καί ἤμασθεν ξεπεσμένοι ἀπό βασιλείαν καί ἀπό πλούτη καί ἀνάπαυσες ὅπου ἔχει ὁ κόσμος, νά μήν προδώσωμεν κατά τήν εὐγένειαν τῆς ψυχῆς μας… Ἐνθυμηθῆτε, ἄνδρες Ἕλληνες, τούς περασμένους καιρούς καί θέλετε ἰδεῖ ὅτι κανένα καιρόν οἱ Λατίνοι τοῦ γένους μας φίλοι δέν ἤτονε. Ὁ Πάπας καί οἱ ὑπερασπισταί του πάντοτε ἤσαν ἐχθροί του γένους μας, πάντοτε τήν ἀπώλειαν τῆς βασιλείας μας ἤθελαν…. Δία τοῦτο ὅταν σᾶς λέγουσι «ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης καί τῆς Κωνσταντινουπόλεως εἶναι μία καί δέν εἶναι ἀνά μέσον μας διαφορά» , μέ κακήν διάθεσίν σᾶς τό λέγουν διότι αὐτοί ὅλοι, καί Γεζουίται καί Φράροι, εἰς τά βιβλία τά βιβλία ὁπού γράφουν καί εἰς ταίς διδαχαίς ὁπού κάμνουν, ἡμᾶς τούς Ἕλληνας μᾶς κράζουν σχισματικούς καί αἱρετικούς ἀποστάτας καί κάθε ἄλλον κακό ὄνομα…».

Ὁ Λούκαρις χρησιμοποιεῖ τόν ὄρο «ἡ  βασίλεία μας»  γιά νά ὑποδηλώσει τήν Βυζαντινή Αὐτοκρατορία (Ρωμανία), ἀποδεικνύοντας ὅτι οἱ ὑπόδουλοι Ἕλληνες αἰσθάνονταν συνεχιστές καί κληρονόμοι της. Τόν ὅρο Φράροι χρησιμοποιεῖ γιά τούς Ρωμαιοκαθολικούς μοναχούς ἀπό τήν γαλλική λέξη freres= ἀδελφοί. Τονίζω μέ ἔμφαση τή χρήση τοῦ ἐθνικοῦ ὀνόματος Ἕλληνες, διότι ἀπαντᾶ σέ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι σταματοῦν τόν Ἑλληνισμό στό τέλος τῆς κλασσικῆς Ἑλλάδος καί τόν ξαναβρίσκουν γύρω στό 1780!

3. ΗΛΙΑΣ ΜΗΝΙΑΤΗΣ

Ο Ηλίας Μηνιάτης γεννήθηκε στο Ληξούρι της Κεφλληνίας το 1669. Ήταν υιός του ιερέως Φραγκίσκου Μηνιάτη και της πρεσβυτέρας του Μαρεζίας. Σε ηλικία δέκα ετών, το 1679, εισήλθε ως τρόφιμος στο Φλαγγινιανόν Φροντιστήριον των Ελλήνων της Βενετίας όπου διέπρεψε στα θεολογικά και φιλοσοφικά γράμματα. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του η σχολική Εφορεία (επιτροπή) τον διόρισε καθηγητή των ελληνικών μαθημάτων επί τρία έτη και έτσι απέκτησε αγαθή φήμη. Παράλληλα προς τη διδασκαλία εξελίχθηκε σε άριστο ιεροκήρυκα. Οι Κεφαλλονίτες και οι Ζακυνθηνοί πληροφορήθηκαν τα διδακτικά και ρητορικά του τάλαντα και τον κάλεσαν να μορφώσει τους νέους των Επτανήσων, όπου εργάσθηκε επί ένδεκα έτη. Το 1696- 1698 κήρυξε τον Θείο Λόγο στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα. Η παρουσία του στα Ιόνια νησιά τόνωσε το φρόνημα των κατοίκων, οι οποίοι είχαν να αντιμετωπίσουν την αντιορθόδοξη προπαγάνδα των Ενετών.. Έζησε επτά χρόνια στην Κωνστντινούπολη, όπου τα κηρύγματά του απέσπασαν την επιδοκιμασία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το 1710 εξελέγη Μητροπολίτης Κερνίκης και Καλαβρύτων της Πελοποννήσου. Απεβίωσε στην Πάτρα την 1.8.1714 από άγνωστη αιτία σε ηλικία μόλις σαρανταπέντε ετών.

Πιστεύω ότι αξίζει να παραθέσω λίγες φράσεις από ένα ιστορικό κήρυγμά του στη Βενετία με αφορμή την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόικου. Ο Μηνιάτης με γλαφυρή γλώσσα, κατανοητή και σήμερα, ικετεύει την Θεοτόκο να ελευθερώσει τους ταλαιπωρουμένους Έλληνες και παρουσιάζει, με την παράθεση ονομάτων Αγίων και πόλεων, την αντίληψή του για τα πνευματικά όρια του Ελληνισμού. Αν και την εποχή εκείνη χρησιμοποιείτο και ο όρος Ρωμηός για να υποδηλώσει τον Ορθοδόξο Έλληνα, ο Μηνιάτης εμμένει στη χρήση των όρων Ελλάς και Έλλην, υπογραμμίζοντας την πίστη του στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Αντιγράφω από το βιβλίο του αειμνήστου καθηγητού Κωνσταντίνου Σκουτέρη «Κείμενα του Νέου Ελληνισμού» (έκδοση Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1971):

« Έως πότε πανακήρατε Κόρη, το τρισάθλιον γένος των Ελλήνων έχει να ευρίσκεται εις τα δεσμά μιάς ανυποφέρτου δουλείας;….. Ας σε παρακινήσωσιν αι φωναί και αι παρακλήσεις των Αγίων σου, όπου ακαταπαύστως φωνάζουσιν από όλα τα μέρη της τρισθλίου Ελλάδος. Φωνάζει ο Ανδρέας από την Κρήτη, φωνάζει ο Σπυρίδων από την Κύπρον, φωνάζει ο Ιγνάτιος από την Αντιόχειαν, φωνάζει ο Διονύσιος από τας Αθήνας, φωνάζει ο Πολύκατρπος από την Σμύρνην, φωνάζει η Αικατερίνα από την Αλεξάνδρειαν, φωνάζει ο Χρυσόστομος από την βασιλεύουσαν πόλιν και δείχνοντάς σου την σκληροτάτην τυραννίαν των αθέων Αγαρηνών, ελπίζουσιν από την άκραν σου ευσπλαγχνίαν, του Ελληνικού γένους την απολύτρωσιν. Αποδέξου, λοιπόν, Παναγία, τα δάκρυά μας, τα οποία σημαδεύουσι το μυστήριον, όπου εις εσέ ετελειώθη. Διότι καθώς τα δάκρυα τρέχουσιν χωρίς βλάψιμον των ομμάτων (ματιών), έτσι και ο θείος Λόγος έτρεξεν από την καθαράν σου μήτραν χωρίς βλάψιμον της παρθενίας σου…» .

4. ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

Στις 24 Αυγούστου 1779 στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Ξεκίνησε από το Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα σε κρυφά και φανερά σχολειά και κατέληξε στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε τα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία. Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του αναγνωρίσθηκε ως Άγιος από τον λαό μας και η αγιοκατάταξή του επισημοποιήθηκε το 1961 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε την παραμικρή επιρροή από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε αμφιβητούσε τον Χριστιανισμό. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία, αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος» . Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων, όπως θα ήθελαν σήμερα ορισμένοι. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρωπίνους χαρακτήρες.

Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας» , το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1994 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «… Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί… το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει ατ μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;…. Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

5. ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

Γεννήθηκε τό 1749 στή Νάξο (τό κοσμικό ὄνομά του ἦταν Νικόλαος Καλλιβρούτσης) καί ἐκοιμήθη στίς 14 Ἰουλίου 1809 στό κελλί τῶν Σκουρταίων κοντά στίς Καρυές τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Σπούδασε στήν περίφημη Εὑαγγελική Σχολή τῆς Σμύρνης καί ἔμαθε ἄριστα ὅλες τίς μορφές τῆς Ἑλληνικής γλώσσας, ὅπως ἐπίσης τή Θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τίς Φυσικές Ἐπιστῆμες, τά Λατινικά καί τά Γαλλικά. Εἶχε θαυμαστή μνήμη καί σέ πολλά συγγράμματά του, ὅπως τό Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον, παραθέτει φράσεις ἀπό Ἀρχαίους συγγραφεῖς καί ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, χωρίς νά χρησιμοποιεῖ βοηθήματα ἀλλά ἀξιοποιῶντας τή μνήμη του. Θεωρεῖται ἐκ τῶν κορυφαίων ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων τῆς περιόδου τῆς Τουρκοκρατίας. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στίς 14 Ἰουλίου.

Πέραν τῶν πολλῶν πνευματικῶν καί ψυχωφελῶν συγγραμμάτων του ὁ Ἅγιος Νικόδημος προσέφερε σημαντική ὑπηρεσία στήν ἐπιβίωση τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί στή διαφύλαξη τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος καί αὐτογνωσίας. Μία πτυχή τῆς ἐθνικῆς προσφορᾶς του εἶναι καί ἡ χρήση ὅλων τῶν μορφῶν τῆς διαχρονικῆς γλώσσας μας. Ὁ Ἅγιος ἔγραφε καί τά Ἑλληνικά τοῦ Ὁμήρου καί τά Ἑλληνικά τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τή δημώδη τῆς ἐποχῆς του. Ἀπέδειξε μέ τήν εὐρυμάθειά  του ὅτι ὁ Ἑλληνισμός συνεχίζει τήν ἀδιάκοπη πορεία του μέσα στούς αἰῶνες μέ κύρια ἀπόδειξη τήν ἑνιαία Ἑλληνική γλῶσσα. ¨Η Ἑλληνική εἶναι ἡ ἴδια γλῶσσα ἐπί αἰῶνες. Ἀλλάζει ἡ γραμματική, ἀλλάζουν κάποιες καταλήξεις, ἀλλά οἱ περισσότερες λέξεις καί οἰ ρίζες τῶν λέξεων παραμένουν ἴδιες. Ὁ Ἅγιος ἀποτελεῖ χαρακτηριστικό παράδειγμα τοῦ γεγονότος ὅτι ἡ καλή γνώση τῆς Ἀρχαίας καί τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἑλληνικῆς βοηθεῖ στήν ὀρθή χρήση καί τῆς καθομιλουμένης.

Ὁ Νάξιος λόγιος καί μοναχός ἀπέδωσε στό Ὅμηρικό Ἡρωικό  Ἑξάμετρο τήν εὐαγγελική περικοπή πού ἀναγιγνώσκεται στόν Ἑσπερινό τῆς Ἀγάπης, τήν ἡμέρα τοῦ Πάσχα. Χρησιμοποίησε δηλαδή κατά τρόπο ἔντυπωσιακό τόν γλωσσικό τύπο τῶν Ὁμηρικῶν ἐπῶν γιά νά μεταγλωττίσει τήν περικοπή. Διερωτῶμαι εἰλικρινῶς: Πῶς κατόρθωναν τά φτωχά Ἑλληνόπουλα ἐπί Τουρκοκρατίας, μέ ἕνα τριμμένο ράσο καί ἕνα κερί γιά νά φωτίζονται, χωρίς ἀνέσεις καί Ἠλεκτρονικούς Ὑπολογιστές, καί μάθαιναν ἄριστα ὅλες τίς γλωσσικές μορφές τῆς ἑλληνικῆς ἀπό τόν Ὅμηρο μέχρι τήν ἐποχή τους, ἐνῶ σήμερα πτυχιοῦχοι Πανεπιστημίου δυσκολεύονται νά βάλουν μία δασεῖα ἤ μία περισπωμένη;

Ἡ κορυφαία ἐθνική προσφορά τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου πιστεύω ὅτι εἶναι ἡ συγγραφή τοῦ Νέου Μαρτυρολογίου. Πρόκειται γιά ἕνα βιβλίο, τό ὁποῖο περιλαμβάνει τό συναξάρι (βίο και μαρτύριο) 87 ἀγωνιστικῶν μορφῶν πού προτίμησαν νά θυσιασθοῦν παρά νά ἀλλαξοπιστήσουν. Αὐτοί εἶναι οἱ Νεομάρτυρες, οἱ πρῶτοι ἀντιστασιακοί τῆς δουλείας. Παράλληλα μέ τό Κρυφό Σχολειό καί τούς κλεφταρματολούς, οἱ ταπεινοί αὐτοί ἀγωνιστές τῆς Πίστεως καί τοῦ Γένους, μέ τήν προσευχή τους καί τήν Ὁμολογία τους «εἶμαι Χριστιανός, δέν τουρκεύω» ἄνοιξαν τόν δρόμο γιά τή λευτεριά, στερέωσαν τήν ἑλληνορθόδοξη συνείδηση, ἔδωσαν μαρτυρία Χριστοῦ καί Ἑλλάδος, τόνωσαν τό φρόνημα τῶν ἀδελφῶν τους, μείωσαν καί περιόρισαν τούς ἐξισλαμισμούς. Μέ τό βιβλίο του αὐτό, τό ὁποῖο φέρει ἡμερομηνία 1794, ἀλλά ἐτυπώθη στήν Βενετία τό 1799, ὁ Ἅγιος Νικόδημος τολμᾶ κάτω ἀπό τή μύτη τοῦ κατακτητῆ νά δώσει μήνυμα ἀντιστάσεως, νά καλλιεργήσει ἐλπίδα Ἀναστάσεως ψυχικῆς καί ἐθνικῆς, νά προτείνει καί σέ ἄλλους νά μιμηθοῦν τούς Νεομάρτυρες.

ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιανουαρίου 2021