Kωνσταντίνος Χολέβας

Αφηγούμενος την εμπειρία του από την περίοδο των Μνημονίων ο Ευάγγελος Βενιζέλος καταθέτει στο τελευταίο βιβλίο του – μεταξύ άλλων- την ακόλουθη μαρτυρία: «Το ελληνικό πρόβλημα (που) εκτός από τις οικονομικές και τεχνικές του διαστάσεις, είxε προσλάβει και διαστάσεις ηθικές, νοοτροπιακές ακόμη και θεολογικές μέσω των γνωστών στερεοτύπων για τους «τεμπέληδες», «διεφθαρμένους», ορθόδοξους δηλαδή ανατολικούς, Έλληνες». (Εκδοχές πολέμου 2009-2022, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2022, σελ. 62).

Μία πρόσφατη διεθνής έρευνα ανατρέπει αυτά τα στερεότυπα. Οι Έλληνες πιστεύουμε στον Θεό, σεβόμαστε τη θρησκεία, αλλά θέτουμε σε υψηλή ιεράρχηση και την εργασία. Αυτά και πολλά άλλα ενδιαφέροντα καταγράφει η έρευνα του WORLD VALUES SERVICE, η οποία στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μεταξύ των ετών 2017 και 2021.

Στο ερώτημα αν πιστεύουν στον Θεό το 91,7% των συμπατριωτών μας απήντησε θετικά. Στο ερώτημα αν η θρησκεία έχει σημαντική θέση στη ζωή τους το 82% των Ελλήνων έδωσε θετική απάντηση. Στο ερώτημα για την εργασία το 62,6% των Ελλήνων απήντησε ότι η δουλειά  πρέπει να έρχεται πάντα πρώτη έστω και αν αυτό σημαίνει τη  μείωση του ελευθέρου χρόνου. Το αντίστοιχο ποσοστό στη Γερμανία ήταν 28,6%. Οι συνομιλητές του Ευ. Βενιζέλου, εκείνοι που έκαναν ειρωνικά σχόλια με θρησκευτικό υπόβαθρο, ας διαβάσουν προσεκτικά τη συγκεκριμένη έρευνα.

Πολύ ενδιαφέρουσα θεωρώ και την απάντηση που δίνουν οι ερωτηθέντες Έλληνες στο ερώτημα εάν θα πολεμούσαν για τη χώρα τους σε περίπτωση πολέμου. Το 69,6% των ερωτηθέντων απήντησαν Ναι. Είναι ευχάριστο ότι 7 στους 10 συμπατριώτες μας είναι διατεθειμένοι να αμυνθούν εμπράκτως και ενσυνειδήτως απέναντι σε οποιαδήποτε απειλή, δεδομένου ότι συνορεύουμε με τη νεο-οθωμανική Τουρκία και όχι με μία ομάδα φιλειρηνικών χωρών.

Η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων ακολουθεί τις παραδοσιακές αξίες έστω και αν αυτές έχουν δεχθεί επιθέσεις και χλευασμούς. Διάφορες διεθνιστικές ή αποδομητικές ιδεολογίες επιχείρησαν και επιχειρούν να ειρωνευθούν τον σεβασμό των Ελλήνων στην Ορθοδοξία, να ταυτίσουν τον υγιή πατριωτισμό με τον ακραίο εθνικισμό, να αμφισβητήσουν τους ήρωες της διαχρονικής ιστορίας μας. Η προσπάθεια  αποδόμησης έγινε ιδιαιτέρως εμφανής κατά τον περσινό εορτασμό του 1821. Κάποιοι προσπάθησαν να διαστρεβλώσουν τα κείμενα και τις προθέσεις των πρωτεργατών. Η αλήθεια όμως είναι καταγεγραμμένη σε χιλιάδες σελίδες, και μαρτυρείται από πολυάριθμους ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα. Το ελεύθερο ελληνικό κράτος ιδρύθηκε από αγωνιστές, οι οποίοι πίστευαν στον Θεό, ανέγραφαν στα Συντάγματά τους την επίκληση προς την Αγία Τριάδα, ήθελαν να οικοδομήσουν το εθνικό κράτος των Ελλήνων και είχαν αποφασίσει να αποτινάξουν με κάθε τρόπο τον Οθωμανικό ζυγό.

Η πίστη στον Θεό και στην πατρίδα είναι τεκμήριο της συνέχειας του Ελληνισμού, αλλά ταυτοχρόνως είναι και θεμέλιο προόδου. Βλέποντας στο θέατρο ή διαβάζοντας τους «Πέρσες» του Αισχύλου συνειδητοποιούμε ότι ο παιάνας των Σαλαμινομάχων τους καλεί σε αγώνα για τα ίδια ιδανικά, για τα οποία αγωνίσθηκαν οι Έλληνες το 1821 και το 1940.

Με πίστη στον Θεό και στην ελληνορθόδοξη παράδοσή μας και με ζηλευτή εργατικότητα οι Μικρασιάτες και Πόντιοι πρόσφυγες βρήκαν το θάρρος να ξαναχτίσουν εδώ τα σπίτια τους και τα όνειρά τους. Με αυτές τις αξίες θα προχωρήσει προς το μέλλον η κοινωνία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 27.8.2022

Στις 24 Αυγούστου 1779, στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου, απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Γεννήθηκε το 1714 στο Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα στη Ρούμελη και στην Αθωνιάδα Σχολή και ενεδύθη το μοναχικό σχήμα στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε στα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία.

Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του τιμήθηκε ως Άγιος από τον λαό μας και η αγιότητά του αναγνωρίσθηκε το 1961 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε επιρροές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε αμφιβητούσε τον Χριστιανισμό. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία, αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος». Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρώπινους χαρακτήρες.

Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας», το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1984 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «… Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί… το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;…. Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

Γενικότερα πιστεύω ότι η διδασκαλία του Αγίου Κοσμά παραμένει επίκαιρη και διαχρονική. Επισημαίνω τρία τουλάχιστον σημεία που ενδιαφέρουν τον σύγχρονο Έλληνα:

Πίστη και ταυτότητα. Ο Πατροκοσμάς ζητούσε από τους Έλληνες να διατηρήσουν την Ορθόδοξη Πίστη και την ελληνική γλώσσα, θεμελιώδη στοιχεία της ταυτότητας μας. Θεωρούσε απαραίτητη για τη σωτηρία του Ελληνισμού τη διαφύλαξη της Ελληνορθόδοξης αυτοσυνειδησίας. Σήμερα το ζήτημα της ταυτότητας αποκτά και πάλι μεγάλη σημασία. Ο μέχρι πρό τινος κήρυκας της παγκοσμιοποίησης, ο Αμερικανός Πολιτικός Επιστήμων Φράνσις Φουκουγιάμα, παραδέχεται ότι η πρόοδος της παγκοσμιοποίησης δεν είναι νομοτελειακά βέβαιη και ότι κάθε λαός δικαιούται να διατηρήσει την εθνική και θρησκευτική του ταυτότητα, αρκεί να σέβεται τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Ελπίδα. Ο Άγιος Κοσμάς δίνει παρηγοριά και συγκρατημένη αισιοδοξία σε έναν λαό που έχει δει να αποτυγχάνουν δεκάδες εξεγέρσεις κατά των Οθωμανών. Ο Άγιος έζησε τα Ορλωφικά του 1769-1770 και τη σφαγή κλήρου και λαού της Πελοποννήσου από τους Τουρκαλβανούς. Και όμως έρχεται και ανυψώνει το ηθικό των Ελλήνων λέγοντας ότι θα έλθει το Ποθούμενον, δηλαδή η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Χρήσιμο μήνυμα για εμάς τους σημερινούς Έλληνες που κινδυνεύσαμε να πάθουμε εθνική κατάθλιψη από τις οικονομικές, κοινωνικές, υγειονομικές και άλλες ταλαιπωρίες των τελευταίων ετών. Ας θυμηθούμε ότι επιβιώσαμε μέσα από πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις.

Συνύπαρξη πατριωτισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Άγιος Κοσμάς καλλιεργεί τον υγιή πατριωτισμό, αλλά ταυτοχρόνως καλεί τους άνδρες να θεωρούν ισότιμη τη γυναίκα, ζητά από τους πλουσίους να δώσουν μερίδιο των χρημάτων τους στους φτωχούς, μιλά για τα δικαιώματα των αθιγγάνων και διδάσκει ότι και ο «γύπτος» είναι πλάσμα του Θεού και πρέπει να τυγχάνει σεβασμού. Ο Άγιος θυμίζει ότι μέσα στην Ορθόδοξη Χριστιανική διδασκαλία το εθνικό συνυπάρχει με το κοινωνικό, ο πατριωτισμός συμβαδίζει με τον σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η διδασκαλία του Αγίου Κοσμά παραμένει επίκαιρη. Ας τον τιμήσουμε ξαναδιαβάζοντας τις Διδαχές του.

Άρθρο στο arxon.gr, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2022

Επάνω στις στάχτες των Ορθοδόξων – και των Αρμενικών- ναών και επάνω σε αμέτρητες κατεστραμμένες ζωές και οικίες Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ιδρύθηκε η σύγχρονη Τουρκική Δημοκρατία. Με ηγετική φυσιογνωμία τον Μουσταφά Κεμάλ και συμβολική ημερομηνία ιδρύσεως την 29η Οκτωβρίου 1923. Από τότε το κράτος αυτό παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα σταθερότητα στόχων και μεθόδων. Η φιλοσοφία του κράτους δεν αλλάζει εύκολα. Οι θεσμοί και τα πρόσωπα υπάρχουν για να υπηρετούν το κράτος.

Διερωτώνται ορισμένοι γιατί ο Ερντογάν ήταν  μετριοπαθής απέναντι στην Ελλάδα όταν ήταν απλώς Πρωθυπουργός και έγινε επιθετικός από τη στιγμή που εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η απάντηση είναι ότι ως Πρωθυπουργός εξέφραζε το κόμμα του. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκφράζει το κράτος και τις σταθερές γραμμές που έχουν χαραχθεί επί δεκαετίες. Μία από αυτές τις σταθερές γραμμές είναι η προβολή διεκδικήσεων εις βάρος του Ελληνισμού: Στο Αιγαίο, στη Θράκη, στην Κύπρο.

Έχουν αλλάξει πολλές κυβερνήσεις στη γειτονική χώρα με διαφορετικές ιδεολογίες. Διαφωνούσαν μεταξύ τους σε πολλά. Συμφωνούσαν όμως στις διεκδικήσεις έναντι του Ελληνισμού. Η εκσυγχρονίστρια Τσιλέρ προκάλεσε το επεισόδιο των Ιμίων. Ο «αριστερός» Ετσεβίτ εισέβαλε το 1974 στην Κύπρο και το 1999 συγκυβέρνησε με τον ακραίο εθνικιστή Μπαχτσελί, τον ηγέτη των Γκρίζων Λύκων. Το casus belli επιβιώνει πολλών κυβερνήσεων. Δεν ήταν πρόσκαιρη απειλή. Αποτελεί κρατική πολιτική. Εμείς ορθώς επιμένουμε να αρθεί. Αλλά ας γνωρίζουμε τους εσωτερικούς μηχανισμούς των γειτόνων.

Αν φύγει ο Ερντογάν, όπως είναι πιθανόν βάσει  των δημοσκοπήσεων, λίγα πράγματα θα αλλάξουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Άλλωστε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής του μεγαλυτέρου κόμματος της Αντιπολιτεύσεως, το έχει καταστήσει σαφές: Θεωρεί ενδοτικό τον Ερντογάν και  προτείνει εισβολή στρατιωτική στα ελληνικά νησιά. Τα ίδια και χειρότερα πρεσβεύει η κυρία Ακσενέρ. Όλοι υπηρετούν το κράτος και τις σταθερές αξίες του.

Στο Κυπριακό η κρατική φιλοσοφία είναι καταγεγραμμένη στο σχέδιο του Νιχάτ Ερίμ. Ο Ερίμ υπήρξε διαπρεπής νομικός και διετέλεσε Πρωθυπουργός. Το 1980 δολοφονήθηκε και η δολοφονία του απετέλεσε μία από τις αφορμές του στρατιωτικού πραξικοπήματος  υπό τον Κενάν Εβρέν. Το 1956 ο Ερίμ κατέγραψε τα 6 στάδια που έπρεπε να ακολουθήσει η Άγκυρα για να μετατρέψει το Κυπριακό σε ζήτημα εθνικής προτεραιότητας. Ο Ερίμ δίδαξε τη μετατροπή της τουρκικής μειονότητας σε μοχλό για την εισβολή. Σε τελικό στάδιο προτείνει τον πλήρη έλεγχο της Μεγαλονήσου. Γι’ αυτό η θεωρία των δύο κρατών δεν αποσκοπεί σε απόσχιση των Τουρκοκυπρίων και σε ένωση με την Τουρκία. Αποβλέπει στον έλεγχο του νησιού μέσω μιας χαλαρής Συνομοσπονδίας.

Την κρατική φιλοσοφία διδάσκονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι στρατιωτικοί και οι διπλωμάτες σε  πανεπιστημιακό ίδρυμα μεταπτυχιακού επιπέδου, το οποίο λειτουργεί στην Άγκυρα. Είναι εντυπωσιακό πόσο οργανωμένη είναι η διάδοση των σταθερών αξιών του τουρκικού κράτους, παρά τα σοβαρά οικονομικά και μειονοτικά (π.χ. Κουρδικό) προβλήματα της γειτονικής χώρας.

Ο Ερντογάν, λοιπόν, υπηρετεί το κράτος. Φυσικά κάθε πολιτικός ηγέτης έχει την ιδεολογία του και βάζει τη δική του σφραγίδα. Δεν είναι, όμως, εύκολο να ξεφύγει από τις σταθερές γραμμές. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα αυτό παρατηρούμε.

Πρέπει να τηρήσει και η Ελλάς τις σταθερές γραμμές της στα εθνικά θέματα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.8.2022

Ήταν προπαραμονή της μεγάλης γιορτής της Παναγίας όταν έσπασε το μέτωπο. Στις 13 Αυγούστου του 1922, πριν από 100 χρόνια ακριβώς, τα στρατεύματα του Κεμάλ επιτέθηκαν σε δύο ελληνικές Μεραρχίες στον τομέα του Αφιόν Καραχισάρ και από τότε άρχισε η υποχώρηση. Έχοντας στραμμένη τη σκέψη μας στη Μικρά Ασία και στον Πόντο, λόγω και της εφετεινής επετείου, ας αφιερώσουμε ατό το κείμενο στον σεβασμό που είχαν και έχουν οι Μικρασιάτες και οι Πόντιοι Έλληνες προς την Παναγία.

Από τη Νίκαια της Μικρασιατικής Βιθυνίας προέρχεται, κατά την παράδοση, η εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας, η οποία φυλάσσεται στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους και δέχεται πολυάριθμους προσκυνητές.

Από το όρος Μελά του Πόντου, κοντά στην Τραπεζούντα, έφεραν οι Πόντιοι την εικόνα της Παναγίας και την εναπέθεσαν στις πλαγιές του Βερμίου, στη Μακεδονία. Από τη φράση «στου Μελά»  δημιουργήθηκε η ονομασία Σουμελά. Στην Παναγία Σουμελά της Κεντρικής Μακεδονίας, λοιπόν, προσκυνούν κάθε Δεκαπενταύγουστο οι απόγονοι των Ποντίων προσφύγων, ενώ επί τόπου, εκεί στα μέρη της Τραπεζούντας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τιμά την Παναγία, όταν τούτο είναι εφικτό.

Από τα Βουρλά της Μικρασιατικής παραλίας,  γενέτειρα του Γιώργου Σεφέρη, έφεραν μαζί τους κυνηγημένοι οι Έλληνες το 1922 την εικόνα της Παναγίας της Βουρλιώτισσας και σήμερα την φυλάσσει ο ομώνυμος ναός στη Νέα Φιλαδέλφεια.

Από τη Μικρά Ασία προέρχεται και η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης, την οποία προσκυνούν  κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί στις 23 Αυγούστου (στην Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) στη Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης.

Σε πολλούς ναούς της Ελλάδος έγιναν αυτές τις ημέρες Παρακλήσεις μπροστά σε Προσφυγοπούλες Παναγίες, δηλαδή σε εικόνες της Παναγίας που μεταφέρθηκαν με κόπο και κινδύνους από τους πρόσφυγες του 1922.

«Παναγία μου, Παναγία μου»  ήταν η τελευταία ικεσία του Εθνοϊερομάρτυρος Κρητικού Αρχιμανδρίτη Ιακώβου Αρχαντζικάκη, τον οποίο οι Τούρκοι πετάλωσαν και σταύρωσαν στο προάστιο Βουτζά της Σμύρνης τον Αύγουστο του 1922. Κρυμμένοι και έντρομοι οι Έλληνες της περιοχής τον άκουγαν να επικαλείται την Παναγία λίγο πριν ξεψυχήσει.

Και για να μην ξεχνούμε την Ανατολική Θράκη, η οποία εκκενώθηκε από τον ελληνικό πληθυσμό τον Οκτώβριο του 1922, χωρίς να γίνει κάποια μάχη, ας θυμηθούμε ότι ο Άγιος Νεκτάριος από τη Σηλυβρία έγραψε ένα θαυμάσιο ύμνο για την Παναγία: Αγνή Παρθένε Δέσποινα.

Άφηναν πίσω τα χρήματα, τα κοσμήματα και τα άλλα υλικά αγαθά και φρόντιζαν να πάρουν μαζί τους τις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας μαζί με τα λείψανα των Αγίων οι Έλληνες  από όλες τις περιοχές που γνώρισαν  τη Γενοκτονία, την προσφυγοποίηση.

Η Ορθόδοξη Πίστη κράτησε τους Μικρασιάτες και τους Ποντίους μέσα στον Ελληνισμό ακόμη και στις πιο δύσκολες περιόδους. Κάποιοι στην Καππαδοκία και στον Πόντο έχασαν τη γλώσσα την ελληνική και μίλησαν τουρκικά. Αλλά διαφύλαξαν την Ορθοδοξία ως πολύτιμο στοιχείο ταυτότητας και έτσι παρέμειναν Έλληνες/Ρωμηοί. Η Παιδεία τους ήταν Ελληνορθόδοξη στα φημισμένα σχολεία της Σμύρνης, των Κυδωνιών, της Τραπεζούντας και άλλων πόλεων.

Τιμούμε την Παναγία, τιμούμε και τη Χριστιανική πίστη των προσφύγων που ήλθαν από την  Ανατολή. Ας μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον Ελληνορθόδοξο Πολιτισμό των Αλησμόνητων Πατρίδων!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 12.8.2022

Η ένταση στο Κόσσοβο πήρε παράταση ενός μηνός, αλλά τα προβλήματα στην περιοχή εγκυμονούν κινδύνους. Οι Αλβανοί που κυβερνούν αυτήν την περιοχή βρίσκονται σε διαμάχη με τη σερβική μειονότητα, η οποία κατοικεί στα βόρεια με επίκεντρο την πόλη Μητρόβιτσα (πόλη του Αγίου Δημητρίου). Η Σερβική κυβέρνηση από την πλευρά της δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσσόβου/Κοσσυφοπεδίου και θεωρεί ότι η απόσχιση από τη Σερβία έγινε με τη βία και  με τη βοήθεια των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ το 1999.

Η Ελλάς δεν έχει αναγνωρίσει  de jure το Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος. Συχνά τίθεται το ερώτημα μήπως πρέπει να αλλάξουμε την επίσημη θέση μας. Καταγράφω τα επιχειρήματα των υποστηρικτών δύο διαφορετικών απόψεων.

Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ήλθε η ώρα να αναγνωρίσουμε το Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος τονίζουν ότι:

Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στις 22.7.2010 έκρινε ότι η απόφαση του Κοσσόβου το 2008 να ανακηρύξει την ανεξαρτησία του δεν είναι αντίθετη προς το Διεθνές Δίκαιο.

Οι μεγαλύτερες χώρες του Δυτικού κόσμου, στον οποίο ανήκουμε, έχουν αναγνωρίσει το Κόσσοβο (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία κ.ά).

Η Ελλάς de facto αναγνωρίζει το Κόσσοβο ως κράτος π.χ. η Εθνική Ελλάδος παίζει ποδόσφαιρο με το Κόσσοβο σε επίσημους αγώνες.

Η άποψη ότι δεν πρέπει να αναγνωρίσουμε την ανεξαρτησία του Κοσσόβου βασίζεται κυρίως στα ακόλουθα επιχειρήματα:

Η απόσχιση εδάφους με τη βία νομιμοποιεί τον αναθεωρητισμό. Π.χ. ο Πούτιν, για να στηρίξει αποσχιστικά κινήματα στη Γεωργία, χρησιμοποίησε ως δικαιολογία την υποστήριξη των ΗΠΑ στο Κόσσοβο.

Τυχόν αναγνώριση του Κοσσόβου θα ενθαρρύνει τα σχέδια για Μεγάλη Αλβανία. Τα Τίρανα και η Πρίστινα ήδη μιλούν ανοιχτά για ένωση Κοσσόβου και Αλβανίας.

Εάν η Ελλάς αναγνωρίσει τους Αλβανούς του Κοσσόβου ως κράτος θα δώσει το μήνυμα ότι επιβραβεύει την πολιτική της Αλβανίας και ότι λησμονεί την καταπίεση της ελληνικής εθνικής μειονότητας και την προπαγάνδα περί Τσάμηδων.

Η Ελλάς δεν είναι η μόνη χώρα της Ευρ. Ενώσεως που δεν αναγνωρίζει το Κόσσοβο. Μαζί της συμφωνούν η Ισπανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Κύπρος. Προφανώς φοβούνται ότι τυχόν αναγνώριση θα ενθαρρύνει αποσχιστικά κινήματα και ψευδοκράτη. Η Ελλάς δεν μπορεί να δράσει μόνη της χωρίς να διαβουλευθεί με τους άλλους 4 εταίρους της και κυρίως με την Κύπρο για το ζήτημα αυτό.

Κάποιοι υπογραμμίζουν ότι τυχόν αναγνώριση θα επιβραβεύσει την κακή συμπεριφορά που επέδειξαν οι Αλβανοί Κοσσοβάροι απέναντι στα Ορθόδοξα Χριστιανικά μνημεία του Κοσσυφοπεδίου. Δεν πρόκειται απλώς για την πολιτιστική κληρονομιά των Σέρβων. Ορισμένα από τα μοναστήρια  αγιογραφήθηκαν τον 14^ο αιώνα από Έλληνες αγιογράφους της Σχολής της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα τεράστιο μουσείο βυζαντινού πολιτισμού και μας ενδιαφέρει η διάσωσή του όπως μάς ενδιαφέρει και η Αγία Σοφία της Κωνσταντινουπόλεως.

Προτείνω να μην βιαστούμε να αλλάξουμε την επίσημη θέση μας. Ας αφήσουμε για αργότερα τη σχετική συζήτηση. Η Ελλάς είναι παράγων σταθερότητος και οι βαλκανικοί εθνικισμοί βρίσκονται ακόμη σε έξαρση. Θυμίζω τη διαμάχη Βουλγαρίας- Σκοπίων, την αποσχιστική τάση των Σέρβων της Βοσνίας κ.ά. Τώρα που η Αλβανία αρχίζει διάλογο για ένταξη στην Ε.Ε. ας πιέσουμε υπέρ των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 6.8.2022

Ένα λαχείο του ψευδοκράτους των Τουρκοκυπρίων αναστάτωσε τα Κατεχόμενα και ανέδειξε τον φόβο που προκαλεί ακόμη στους Τούρκους η ΕΟΚΑ του 1955-59. Η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών ιδρύθηκε από τον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή με τις ευλογίες του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και η  έδρασε επιτυχώς κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Είχε ως κύριο στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά λόγω των πιέσεων της διεθνούς διπλωματίας ο αγώνας κατέληξε στην Ανεξαρτησία και στην ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ΕΟΚΑ διαλύθηκε το 1959, αλλά φαίνεται ότι πολλοί Τούρκοι  την φοβούνται ακόμη.

Θυμίζω τα γεγονότα: Η ψευδοκυβέρνηση των Κατεχομένων εξέδωσε λαχείο για να τιμήσει τη αντίσταση των Τουρκοκυπρίων κατά της νόμιμης Κυπριακής Δημοκρατίας το καλοκαίρι του 1964. Αντί να βάλουν μία φωτογραφία Τουρκοκυπρίων έβαλαν κατά λάθος μία φωτογραφία Ελληνοκυπρίων μαχητών, οι οποίοι τον Απρίλιο του 1964 κατέλαβαν το ύψωμα του Προφήτη Ηλία στο όρος Πενταδάκτυλος και εξεδίωξαν τις στασιαστικές δυνάμεις των Τουρκοκυπρίων. Το λάθος προκάλεσε την έντονη αντίδραση των Τουρκοκυπριακών ΜΜΕ. Ορισμένα εξ αυτών ελέγχονται από την πολυάριθμη τουρκική στρατιωτική δύναμη, η οποία εδρεύει εκεί μετά την εισβολή του 1974. Τα ΜΜΕ στα Κατεχόμενα έγραψαν ότι στη φωτογραφία φαίνονται άνδρες της ΕΟΚΑ και όχι Τουρκοκύπριοι και το θεώρησαν μεγάλη προσβολή.

Το ερώτημά μου είναι γιατί Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι ζουν ακόμη με το φάντασμα της ΕΟΚΑ του 1955-59, η οποία το 1964 είχε διαλυθεί. Όπως αποκαλύπτει ο Κυπριακός Τύπος και όπως καταγράφει η ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά τα ματωμένα Χριστούγεννα του 1963 και την έναρξη των συγκρούσεων μεταξύ των δύο εθνικών κοινοτήτων της Κύπρου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κάλεσε από την Αθήνα τον Γεώργιο Γρίβα  και του ανέθεσε την δημιουργία της Εθνικής Φρουράς, ως του επισήμου ενόπλου σώματος του νομίμου κράτους. Ώσπου να στρατολογηθούν και να εκπαιδευθούν οι πρώτοι Εθνοφουροί η Κυπριακή Κυβέρνηση κάλεσε να υπηρετήσουν το κράτος οι Κοκκινοσκούφηδες του γιατρού Βάσου Λυσσαρίδη. Ο γιατρός έδρασε ως αγωνιστής της ΕΟΚΑ το 1955-59 και στη συνέχεια ίδρυσε το κεντροαριστερό κόμμα ΕΔΕΚ.

Στη φωτογραφία, λοιπόν, δεν εμφανίζεται η ΕΟΚΑ, αλλά ένοπλα σώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεπικουρούντα την Εθνική Φρουρά. Η έμφαση του Τουρκοκυπριακού Τύπου στην ΕΟΚΑ προφανώς γίνεται για να δημιουργηθούν  λανθασμένες εντυπώσεις. Ότι οι Ελληνοκύπριοι διατηρούσαν και μετά το 1959 μία ένοπλη ανταρτική ομάδα και ότι η καημένη η Τουρκοκυπριακή κοινότητα διαρκώς κινδύνευε.

Τα γεγονότα του 1964 έδωσαν τη δυνατότητα στην Τουρκία να εφαρμόσει ένα από τα βήματα του σχεδίου που κατέγραψε το 1956 ο Τούρκος συνταγματολόγος και πολιτικός Νιχάτ Ερίμ. Δηλαδή την απόσυρση των Τουρκοκυπρίων σε ξεχωριστά εδάφη και τη δημιουργία θυλάκων- ελεγχομένων ζωνών, ώστε να είναι πιο εύκολη η τουρκική εισβολή. Δεν ξεχνούμε ότι το καλοκαίρι του 1964 η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες Ναπάλμ ελληνοκυπριακά χωριά και σκότωσε αμάχους. Επίσης είναι χρήσιμο να τονίζουμε ότι την Τουρκοκυπριακή ανταρσία του 1964 την αντιμετώπισε η Εθνική Φρουρά και η νόμιμη Κυπριακή Κυβέρνηση και όχι η ΕΟΚΑ.

Οι Τούρκοι φοβούνται την ΕΟΚΑ του 1955-59, διότι τους θυμίζει τι μπορούν να επιτύχουν οι Έλληνες όταν είναι ενωμένοι.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 30.7.2022

Μετά τους όρους που έθεσε η Βουλγαρία για την άρση του βέτο και μετά την απόφαση της Βουλής των Σκοπίων της 16.7.2022 για αποδοχή αυτών των όρων –με μικρές τροποποιήσεις από τη Γαλλία- το κράτος των Σκοπίων άρχισε την προενταξιακή διαδικασία με μακρινό στόχο την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το επιτύχει αυτό το γειτονικό μας κράτος ήδη  παραδέχθηκε με γραπτή δήλωση ότι η γλώσσα του διαμορφώθηκε   το 1945 (καθεστώς Τίτο). Επίσης δεσμεύθηκε να εντάξει στο κανονιστικό μέρος του Συντάγματος τη βουλγαρική μειονότητα ως συνιστώσα και ιδρυτική εθνότητα του κράτους. Αυτό, όμως, απαιτεί την πλειοψηφία των 2/3 στο Κοινοβούλιο, πράγμα πολύ δύσκολο, διότι η δεξιά αντιπολίτευση του VMRO-DPMNE αντιδρά και διαδηλώνει στους δρόμους.

Τα διδάγματα και τα συμπεράσματα από τη σκληρή διαπραγμάτευση της Βουλγαρίας και από τη γενικότερη διαμάχη Σόφιας – Σκοπίων είναι τα εξής:

1. Η κυβέρνηση των Σκοπίων εμμέσως παραδέχθηκε ότι οι μέχρι τώρα απογραφές πληθυσμού και εθνοτήτων ήσαν ανακριβείς. Στην απογραφή του 2021 οι Βούλγαροι βρέθηκαν να είναι 3500. Η Βουλγαρία τους υπολογίζει σε 100.000 τουλάχιστον σε ένα πληθυσμό δύο εκατομμυρίων. Αφού τα Σκόπια αποδέχθηκαν ότι οι Βούλγαροι είναι συστατική εθνότητα, ομολογούν ότι δεν μπορεί να είναι σωστός ο αριθμός των 3500. Δηλαδή μέχρι τώρα έκρυβαν και από τις απογραφές και από το Σύνταγμά τους μία εθνική ομάδα. Και εγώ διερωτώμαι: Τι απέγιναν οι 100.000 Έλληνες, τους οποίους παραδέχθηκε ως μειονότητα το 1994 ο τότε Πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ;  Μήπως και αυτοί είναι μία ακόμη «κρυμμένη»  εθνική ομάδα;
2. Τα ζητήματα ταυτότητας, γλώσσας και ιστορίας παραμένουν ζωτικά στις διεθνείς σχέσεις. Οι οπαδοί των πάσης φύσεως διεθνισμών ζουν με την αυταπάτη ότι η παγκοσμιοποίηση καταργεί ή μειώνει τον ρόλο της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Διαψεύδονται καθημερινά. Τα Σκόπια κινδυνεύουν να μην ενταχθούν στην Ε.Ε. λόγω διαφορών με γειτονικά κράτη για θέματα ταυτότητας. Η Ουκρανία αγωνίζεται  για να αποδείξει ότι έχει ταυτότητα που την διαφοροποιεί από τους Ρώσους. Η Σκωτία ανακοινώνει νέο δημοψήφισμα για το 2023 με θέμα την ανεξαρτησία, η οποία επίσης βασίζεται στην προβολή μιας ξεχωριστής εθνικής ταυτότητας.
3. Η Βουλγαρία βγήκε κερδισμένη, διότι διαπραγματεύθηκε αυτά που θεωρεί ως θέματα εθνικής και ιστορικής ευαισθησίας. Στη σημερινή εποχή όσοι δίνουν με επιμονή τις διπλωματικές μάχες τελικά κάτι κερδίζουν. Παράδειγμα προς αποφυγήν είναι η Συμφωνία των Πρεσπών, κατά την οποία η τότε Κυβέρνηση έκανε κακίστη διαπραγμάτευση. Παραχώρησε γλώσσα, εθνικότητα, ταυτότητα και ιστορία και κατήργησε τις κόκκινες γραμμές που είχε ο Ελληνισμός επί 150 χρόνια.
4. Ευτυχώς υπάρχουν θεσμοί με παράδοση αιώνων και με γνώση της ιστορίας και της διπλωματίας που δεν ακολουθούν τα λανθασμένα βήματα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αναφέρομαι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο αναγνώρισε -βάσει των εκκλησιαστικών κανόνων- την μέχρι πρότινος Σχισματική εκκλησιαστική οντότητα των Σκοπίων, αλλά με το όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος». Το Φανάρι απαγορεύει στην Εκκλησία αυτή να χρησιμοποιήσει όνομα προερχόμενο από τη λέξη: Μακεδονία. Επίσης ορίζει ως όρια δικαιοδοσίας μόνο τα όρια του σημερινού κράτους.
5. Θα αγωνισθούμε για την ειρήνη στα Βαλκάνια, αλλά θα προστατεύσουμε και την Ιστορία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.7.2022