Kωνσταντίνος Χολέβας

Στο νέφος των Νεομαρτύρων της Εκκλησίας και των ηρώων της Πατρίδος εξέχουσα θέση κατέχει ο Άγιος Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Σμύρνης, ο οποίος βρήκε μαρτυρικό θάνατο στα χέρια του τουρκικού όχλου στις 28 Αυγούστου 1922. Η ζωή του, η παιδεία του, η εθνική δράση του, το εκκλησιαστικό ήθος και το μαρτύριό του τον κατατάσσουν στις μορφές, τις οποίες πρέπει συνεχώς να τιμούμε, να μελετούμε, να προβάλλουμε προς τη νέα γενιά. Η πνευματική παρακαταθήκη του παραμένει πάντα επίκαιρη.

Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης, του Νικολάου και της Καλλιόπης, γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Προποντίδος. Ήταν, λοιπόν, Μικρασιάτης εκ καταγωγής. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, χειροτονήθηκε κληρικός  και γρήγορα προήχθη σε Πρωτοσύγκελλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί Κωνσταντίνου Ε΄. Το 1902 εξελέγη Μητροπολίτης Δράμας, Ζιχνών και Φιλίππων. Βοήθησε τον Ελληνισμό της Μακεδονίας στον Μακεδονικό Αγώνα, δηλαδή στον διμέτωπο αγώνα κατά των Τούρκων κατακτητών και των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Λόγω διαφόρων κινδύνων μετέφερε κατά περιόδους την έδρα του από τη Δράμα στην Αλιστράτη Σερρών. Για ένα διάστημα αναγκάσθηκε να μετακινηθεί στη Θεσσαλονίκη.

Το 1909 το Πατριαρχείο τον απομάκρυνε από τη Δράμα κατόπιν οθωμανικών πιέσεων και το 1910 τον εξέλεξε Μητροπολίτη Σμύρνης. Και εκεί η δράση του ενόχλησε τούς Τούρκους, γι’ αυτό και αποσύρθηκε την Κωνσταντινούπολη κατά το διάστημα 1914-1918. Στις 2.5.1919 υποδέχθηκε με Δοξολογία τον Ελληνικό Στρατό, ο οποίος αποβιβάσθηκε στη Σμύρνη με εντολή πενταετούς διαρκείας των Νικητριών Δυνάμεων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. (Μετά τα πέντε έτη θα αποφάσιζε ο τοπικός πληθυσμός με δημοψήφισμα αν η περιοχή Σμύρνης θα παρέμενε υπό ελληνική διοίκηση).  Ο Μητροπολίτης αγωνίσθηκε υπέρ της Εκκλησίας, της Ελληνικής Παιδείας, της νεολαίας και ίδρυσε περιοδικά, σχολεία και αθλητικά σωματεία. Στις 28 Αυγούστου, μετά την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού και την είσοδο των στρατευμάτων του Μουσταφά Κεμάλ στη Σμύρνη, ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος έγινε ιερόν σφάγιον υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.

Τον Νοέμβριο του 1992 η Εκκλησία της Ελλάδος κατέταξε στις αγιολογικές δέλτους τον Εθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο Καλαφάτη και τους συν αυτώ αναιρεθέντες Ορθοδόξους κληρικούς της Τραγωδίας του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και στον Πόντο. Η μνήμη τους ως Αγίων τιμάται κατά την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, πάντα κατά μήνα Σεπτέμβριο. Τούτο γίνεται διότι η σφαγή των Ελλήνων στα Μικρασιατικά παράλια αποκορυφώθηκε τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου με το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα στις αρχές Σεπτεμβρίου με το Νέο Ημερολόγιο.

Το μαρτύριο

Στο περιοδικό ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ των Αθηνών δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 1922 η ομιλία του Γάλλου Βουλευτού Σολιέ στη Βουλή της πατρίδας του, στην οποία περιγράφεται το μαρτύριο του Έλληνος Ιεράρχου βάσει των περιγραφών Γάλλων αυτοπτών μαρτύρων. Ας σημειωθεί ότι δεν υπήρξε Έλληνας αυτόπτης μάρτυς λόγω του φόβου που επικρατούσε. Ο Γάλλος Βουλευτής διηγείται:

«Ο (Γάλλος) Πρόξενος κ. Γκραγιέ έσπευσε αμέσως να στείλη ένα απόσπασμα Γάλλων ναυτών εις τον Έλληνα Μητροπολίτην δια να του προτείνη να μεταβή υπό ασφαλή συνοδείαν είτε εις το μοναστήριον του Σακρέ Κερ (σημ. Ρωμαιοκαθολικό) είτε εις το Προξενείον. Ο Ιεράρχης με μίαν θαυμασίαν αυτοθυσίαν, προ της οποίας υποκλίνομαι μετά σεβασμού, καίτοι δεν ανήκεν εις την Εκκλησίαν μας, ηρνήθη να δεχθή οιανδήποτε προστασίαν. «Είμαι εις το μέσον των πιστών μου, απήντησε. Πρέπει να μείνω μαζί τους».

Ενώ η περιπολία μας μετά ΄την άρνησίν του αυτή απεσύρετο, κατέφθασεν ένας Τούρκος αξιωματικός με δύο στρατιώτας, ο οποίος παρέλαβε μεθ’ εαυτού τον Μητροπολίτην. Τον ωδήγησεν εις το ακρότατον σημείον της ευρωπαϊκής συνοικίας, προ του καταστήματος ενός κουρέως. Του εφόρεσαν ένα λευκόν επενδύτην, δια να φαίνεται και από μακρυά καλά το μαρτύριόν του και από εκεί, κύριοι, έλαβε χώραν ένα από τα τρομακτικά εκείνα εγκλήματα, που περιέχει η ιστορία των μεγαλομαρτύρων.

Ο φανατικός όχλος ήρχισε το μαρτύριον με την βιαίαν αποκοπήν της γενειάδος του σεβαστού ιεράρχου. Έπειτα ήρχισαν να τον κτυπούν σε διάφορα μέρη του σώματός του με εγχειρίδια (μαχαίρια). Του έκοψαν έπειτα τα αυτιά και την μύτην. Γυναίκες και άνδρες τυφλωμένοι από τον φανατισμόν συμμετέχουν εις το έγκλημα αυτό. … Ο όχλος έσυρεν έπειτα τον μαρτυρικόν γέροντα εις την τουρκικήν συνοικίαν, τον διεμέλισεν και παρέδωκε τα μέλη του εις τους κύνας.  Ο στρατηγος Νουρεντίν πασάς είχεν ειπή: «Τον παραδίδω εις τον λαόν. Εάν έκαμε καλόν, ο λαός θα του φερθή καλά. Έάν έκαμε κακόν, ο λαός θα του φερθή κακά» .

Παρεμφερής είναι και η αφήγηση του εκ Σμύρνης Ακαδημαϊκού και Αρχαιολόγου Γεωργίου Μυλωνά, ο οποίος είχε συλληφθεί από τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1922, αλλά διεσώθη και απέφυγε τα «Τάγματα Εργασίας». Το μαρτύριο του Αγίου Χρυσοστόμου το άκουσε από τα χείλη ενός Τουρκοκρητικού δεσμοφύλακος, ο οποίος είπε ότι πυροβόλησε και σκότωσε τον Ιεράρχη για να τον απαλλάξει από τα συνεχή βασανιστήρια. Ο Τουρκοκρητικός υπογράμμισε ότι είδε τον Άγιο Χρυσόστομο να ευλογεί με τα ματωμένα χέρια του και να συγχωρεί τους βασανιστές του. Ήταν μόνον 55 ετών. Δυστυχώς το άγιο λείψανό του  δεν έχει βρεθεί.

Η πνευματική παρακαταθήκη του

1. Η Ορθοδοξία. Ο Άγιος είχε στιβαρή θεολογική κατάρτιση και έδωσε αγώνες υπέρ της Ορθοδόξου Πίστεως. Ως νέος θεολόγος έγραψε μελέτη για τις δογματικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξων και Προτεσταντών. Αργότερα απέδειξε το λάθος των Ρωμαιοκαθολικών, οι οποίοι έλεγαν ότι … ανακάλυψαν στην Έφεσο τον Τάφο της Παναγίας. Επίσης στη Δράμα έδωσε μάχη κατά της Ουνίας και κατά της Βουλγαρικής Σχισματικής Εξαρχίας. Στη Σμύρνη εξέδωσε το περιοδικό ΑΓΙΟΣ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ, όπου ο ίδιος και οι συνεργάτες του δημοσίευαν εμπνευσμένα κηρύγματα. Στις τελευταίες στιγμές πριν από τη σύλληψή του διάβαζε τα Πάθη του Κυρίου από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον.
2. Ο Ελληνισμός. Και στη Δράμα και στη Σμύρνη ο Άγιος Χρυσόστομος ανεδείχθη σε θεματοφύλακα των εθνικών παραδόσεων και σε μαχητή υπέρ του διωκομένου Ελληνισμού. Στην περιοχή Δράμας και Ζιχνών κινδύνευσε η ζωή του από ενέδρες Βουλγάρων εθνικιστών (κομιτατζήδων). Με επιστολές του σε Έλληνες πολιτικούς και διπλωμάτες περιέγραφε τους πολλαπλούς κινδύνους που αντιμετώπιζε η Μακεδονία μας. Στη Σμύρνη κατέγραψε τα εγκλήματα των Νεοτούρκων κατά του Ελληνισμού της Φώκαιας και άλλων περιοχών, τα οποία είχαν αρχίσει από το 1914. Καθιέρωσε τις παρελάσεις των ελληνικών σχολείων της Σμύρνης και εμπέδωσε το πατριωτικό φρόνημα. Έγραψε επιστολές στη Μασσαλία της Γαλλίας και ζήτησε τη βοήθεια των Γάλλων, δεδομένου ότι η Μασσαλία ιδρύθηκε από οικιστές Έλληνες της αρχαίας Φώκαιας. Όταν έφευγε οριστικά από τη Δράμα οι Έλληνες κάτοικοι τον αποχαιρέτησαν συγκινημένοι και του είπαν: «Μάς βρήκες λαγούς και μάς έκανες λιοντάρια», δηλαδή αναγνώρισαν ότι ο γενναίος Ιεράρχης τούς εμψύχωσε για να αγωνισθούν υπέρ των εθνικών δικαίων.
3. Η θυσία. Θα μπορούσε να διαφύγει με τη βοήθεια ξένων προξένων ή Ρωμαιοκαθολικών κληρικών. Άλλωστε ο πολιτικός διοικητής, ο Αρμοστής Αριστείδης Στεργιάδης, είχε φύγει με αγγλικό πλοίο για να σώσει τη ζωή του. Ο Άγιος Χρυσόστομος έμεινε εκεί συνειδητά για να θυσιασθεί υπέρ του ποιμνίου του. Μιμήθηκε τους προκατόχους του, τον Άγιο Πολύκαρπο Σμύρνης, Μάρτυρα του 2^ου μ.Χ. αιώνος, και τον Άγιο Γρηγόριο Ε΄, τον μαρτυρικό Πατριάρχη του 1821, ο οποίος διετέλεσε Μητροπολίτης Σμύρνης. Ο Χρυσόστομος είχε πλήρη επίγνωση των λόγων που απευθύνει ο Θεός στον Άγγελο (Επίσκοπο) της Σμύρνης: «Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου, καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἀποκάλυψις Ἰωάννου,10) .
4. Η Παιδεία και ο Αθλητισμός. Ο Άγιος Χρυσόστομος καλλιέργησε την ελληνική παιδεία και τα γράμματα στη Δράμα και στη Σμύρνη. Ενίσχυσε τα σχολεία, αναβίωσε αθλητικά σωματεία, ενθάρρυνε τον αθλητισμό και τις μαθητικές γιορτές και παρελάσεις. Στη Δράμα  συγκέντρωνε τα ελληνόπουλα για να αθλούνται στο κεντρικό Γυμναστήριο. Ο Πανιώνιος στη Σμύρνη απέκτησε με τη βοήθεια του Δεσπότη νέο και ωραίο στάδιο το 1912. Ο Χρυσόστομος έδινε έμφαση στη μόρφωση και στην αθλητική παιδεία της νεολαίας. Ήθελε νέους εύρωστους με ελληνορθόδοξο φρόνημα. Επίσης στήριξε τους δημοσιογράφους και τα ελληνικά έντυπα.
5. Η διαφύλαξη της Μνήμης. Ο Άγιος μάς διδάσκει με τον βίο του και με το παράδειγμά του ότι οφείλουμε να διατηρήσουμε την ιστορική Μνήμη. Να θυμόμαστε τον Ελληνικό και Χριστιανικό Πολιτισμό της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης. Να διδάσκουμε την ιστορική αλήθεια χωρίς εκδικητικότητα. Να γνωρίζουμε ότι έγινε μία συστηματική Γενοκτονία των Ελλήνων και των Αρμενίων από τους Νεοτούρκους και από τους Κεμαλικούς (1914-1922). Αλλά να μην καλλιεργούμε τον  φανατισμό οποιασδήποτε μορφής. Άλλωστε ο ίδιος συγχώρησε τους διώκτες και δημίους του.
6. Η ελπίδα. Οι πολυάριθμοι Μικρασιάτες πρόσφυγες, που ήλθαν ξεριζωμένοι το 1922 λόγω των σφαγών και το 1923-24 με την ανταλλαγή των πληθυσμών, αναρτούσαν στα σπίτια τους τη φωτογραφία του Χρυσοστόμου Σμύρνης. Από την πρώτη στιγμή τον τιμούσαν ως Άγιο. Έφεραν επίσης τα λείψανα των Αγίων και τις σεβάσμιες εικόνες τους. Ξανάχτισαν τη ζωή τους και τα σπιτικά τους, αναγεννήθηκαν και συνέβαλαν δημιουργικά στην κοινωνική, οικονομική και πνευματική ζωή της Ελλάδος, παρά τις αρχικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Είχαν διδαχθεί να πιστεύουν στη Θεία Πρόνοια και να μην απογοητεύονται. Αντλούσαν ελπίδα και θάρρος από τη Χριστιανική Πίστη του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.

Όλη η ζωή και η δράση του Αγίου Χρυσοστόμου (Καλαφάτη) υπήρξε ένα διαρκές κήρυγμα Χριστιανικής ελπίδας και εθνικής αυτοπεποιθήσεως. Ήταν ένας γνήσιος εκφραστής της Ελληνορθόδοξης παράδοσης. Ας έχουμε την ευλογία του!

Κ.Χ. ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Σεπτεμβρίου 2022

Ο Μουράτ Μαγκομέτοβιτς Ζιαζίκοφ είναι η προσωπική επιλογή του Πούτιν για τη θέση του Πρέσβεως της Ρωσίας στην Κύπρο. Πρόκειται για την πρώτη φορά που επιλέγεται Μουσουλμάνος για αυτή τη θέση και στη Λευκωσία υπάρχει προβληματισμός. Ο Ζιαζίκοφ έχει διατελέσει Πρόεδρος της αυτόνομης Μουσουλμανικής Δημοκρατίας της Ιγκουσετίας στη Ρωσία.

Τι σημαίνει άραγε αυτή η επιλογή; Υπάρχει η πραγματιστική ερμηνεία και η καχύποπτη αντιμετώπιση του θέματος.

Η πραγματιστική  ερμηνεία προβάλλει την άποψη ότι η εξωτερική πολιτική δεν βασίζεται σε πρόσωπα, αλλά σε κρατικά συμφέροντα, σε αρχές και γραμμές που χαράσσονται από τη κυβέρνηση μιας χώρας.

Θα μπορούσε επίσης να λεχθεί ότι η Ρωσία είναι χώρα με ισχυρή μουσουλμανική μειονότητα, και ο Πρόεδρος Πούτιν θέλει να δείξει ότι όλοι είναι ίσοι και ότι αξιοποιεί στελέχη όχι μόνον από την Ορθόδοξη Χριστιανική πλειοψηφία. Άλλωστε έχει και μία υποχρέωση απέναντι στους Μουσουλμάνους της χώρας του δεδομένου ότι και στην Ουκρανία και στη Συρία πολλοί  Μουσουλμάνοι πολεμούν εντεταγμένοι στον ρωσικό στρατό.

Οι καλοί γνώστες της διπλωματικής ιστορίας θα θυμίσουν ότι και η Ελλάδα σε μία άλλη κρίσιμη στιγμή είχε κάνει επιλογή προσώπου με βάση τα προσόντα και όχι τη θρησκεία. Συγκεκριμένα όταν η χώρα μας αρνήθηκε να στηρίξει την επιθετική πολιτική  του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας και οι ελληνοσερβικές σχέσεις ήσαν πολύ θερμές, ένας από τους Έλληνες Πρέσβεις στο Βελιγράδι κατά την περίοδο εκείνη ήταν ικανότατος, αλλά ανήκε σε άλλο Χριστιανικό δόγμα. Δεν ήταν Ορθόδοξος. Τούτο δεν εμπόδισε την άριστη συνεργασία του με το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Σερβίας, οι εκπρόσωποι του οποίου εξέφρασαν και δημοσίως την εκτίμησή τους.

Οι οπαδοί της καχύποπτης ερμηνείας προβάλλουν την άποψη ότι η επιλογή Μουσουλμάνου είναι μία καλή χειρονομία προς την πλευρά της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων και ότι τούτο αποτελεί σαφή ένδειξη ότι η Ρωσία σκέπτεται να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος στα Κατεχόμενα. Το αποδίδουν στο ότι ο Πούτιν είναι ενοχλημένος με τη στάση της Κύπρου και της Ελλάδος, οι οποίες καταδικάζουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η καχυποψία δεν είναι αδικαιολόγητη δεδομένου ότι στις 21 Φεβρουαρίου 2022 είχαμε μία ανησυχητική δήλωση από τον Ρώσο Υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ. Είχε πει δημοσίως τα εξής συσχετίζοντας το ψευδοκράτος με τα αποσχιστικά κινήματα των ρωσόφιλων στην Ουκρανία:

“Κοιτάξτε την Κύπρο. Η “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου” έχει ανακηρυχθεί μονομερώς στο βορρά. Αρνείται να συμμορφωθεί με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά κανείς δεν αρνείται στους εκπροσώπους της Βόρειας Κύπρου το δικαίωμα να συμμετάσχουν στον διάλογο”.

Πιστεύω ότι η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να παραμείνει σταθερή στη θέση της, διότι μία χώρα που έχει υποστεί εισβολή και κατοχή δεν είναι δυνατόν να εγκρίνει μία άλλη εισβολή και κατοχή σε ανεξάρτητη χώρα. Η Ρωσία θα χρησιμοποιεί τον Πρέσβυ και άλλα μέσα για να πιέζει ψυχολογικά και θα αφήνει να αιωρείται η πιθανότητα αναγνώρισης. Τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον δεν θα αναγνωρίσει τα Κατεχόμενα, διότι τούτο θα ερμηνευθεί ως πράσινο φως για αυτονομιστές Μουσουλμάνους εντός Ρωσίας.

Στη Λευκωσία και στην Αθήνα πρέπει να απορρίψουμε κάθε σχέδιο για δύο κράτη ή για Συνομοσπονδία στην Κύπρο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 17.9.2022

Η έναρξη του νέου σχολικού έτους μάς δίνει την ευκαιρία να επισημάνουμε θετικές εξελίξεις και να καταθέσουμε προβληματισμούς.

Όπως είναι γνωστό έχουν καταστρωθεί νέα Αναλυτικά Προγράμματα για τα περισσότερα μαθήματα του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου. Τα Προγράμματα έχουν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και θα εφαρμοσθεί η μέθοδος του πολλαπλού βιβλίου. Δηλαδή για κάθε μάθημα μπορούν να εμφανισθούν πολλές συγγραφικές ομάδες και να καταθέσουν προς έγκριση το σχολικό εγχειρίδιό τους. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής θα εγκρίνει εκείνα, τα οποία σέβονται το Αναλυτικό Πρόγραμμα και στοιχειώδεις κανόνες παιδαγωγικής. Από τα δύο, τρία ή και περισσότερα βιβλία που θα εγκριθούν κάθε εκπαιδευτικός θα επιλέγει το σχολικό εγχειρίδιο που θεωρεί καλύτερο. Μετά από δύο χρόνια, λοιπόν, δεν θα έχουμε το μοναδικό βιβλίο του παλαιού ΟΕΔΒ ή του νεώτερου Διόφαντου, αλλά θα έχουμε το πολλαπλό βιβλίο. Ας ελπίσουμε το σύστημα να λειτουργήσει με επιτυχία.

Παρατηρώ με ικανοποίηση ότι για το θεμελιώδες μάθημα της Ιστορίας το Αναλυτικό Πρόγραμμα του Λυκείου συνέταξε ομάδα υπό τον έγκριτο Ιστορικό της Νεώτερης και Σύγχρονης Εποχής Ιάκωβο Μιχαηλίδη, Καθηγητή του ΑΠΘ. Επίσης για τα προγράμματα Ιστορίας του Γυμνασίου την κεντρική ευθύνη ανέλαβε ο καταξιωμένος Καθηγητής της Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου στο ΕΚΠΑ Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Τα δύο βιβλία που έχει συγγράψει μαζί με τον Καθηγητή Άγγελο Συρίγο για τη Συμφωνία των Πρεσπών και για τη Μικρασιατική Καταστροφή έκαναν  γνωστή την ευρυμάθεια και τη σοβαρότητά του στο ευρύ κοινό.

Έχει ιδιαίτερη σημασία η διδασκαλία της Ιστορίας με σεβασμό στην εθνική ταυτότητα και στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού, παραλλήλως προς την παρουσίαση των παγκοσμίων εξελίξεων και με στόχο την εκπαίδευση πολιτών με δημοκρατική συνείδηση. Η εθνική μας ταυτότητα πρέπει να καλλιεργείται στο σχολείο με έμφαση στην οικουμενικότητα του Ελληνισμού. Οι αφελείς αντιλήψεις ότι η παγκοσμιοποίηση θα καταργήσει τα έθνη και τα εθνικά κράτη απέτυχαν να προβλέψουν τις εξελίξεις. Όταν χειροκροτούμε τους Ουκρανούς που αγωνίζονται – και δικαίως- για τη διαφύλαξη της εθνικής  ταυτότητάς τους, δεν είναι λογικό να δεχόμαστε αποδομητικές θεωρίες, οι οποίες αρνούνται την ελληνική εθνική ταυτότητα!

Σε καλό δρόμο βρίσκεται, κατά την άποψή μου, η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο. Πρόκειται για ένα μάθημα το οποίο ενισχύει την ελληνική ταυτότητα και την εκφραστική ικανότητα των μαθητών  υπενθυμίζοντας ταυτοχρόνως την ευρωπαϊκή μας διάσταση. Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη υπάρχουν Κλασικά Λύκεια για τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν δίνει έμφαση στο μάθημα αυτό. Φέτος γίνεται στενότερη σύνδεση μεταξύ Αρχαίων και Νέων Ελληνικών. Στη Γ΄ Γυμνασίου θα διδάσκεται από το πρωτότυπο ο «Αλέξανδρος» του Πλουτάρχου.

Παρά τις αντιδράσεις των γνωστών «ουδετερόθρησκων» το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό (με το δικαίωμα απαλλαγής σε ειδικές περιπτώσεις). Θα βασίζεται στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, όπως επιβάλλουν οι σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας των ετών 2018 και 2019. Άλλωστε το άρθρο 16, παρ. 2, του Συντάγματος προβλέπει ως σκοπό της Παιδείας την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνειδήσεως.

Βεβαίως χρειάζονται τα μαθήματα Πληροφορικής και Ξένων Γλωσσών. Ας αναζητήσουμε μία ισορροπία μεταξύ Ανθρωπιστικής και Τεχνολογικής Παιδείας. Χρειαζόμαστε νέους με ήθος και σεβασμό στον συνάνθρωπο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 10.9.2022

Στις 28 Αυγούστου με το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα στις 10 Σεπτεμβρίου με το Νέο, μαρτύρησε ο Άγιος Χρυσόστομος (Καλαφάτης), ο Μητροπολίτης Σμύρνης. Θανατώθηκε από τον μαινόμενο τουρκικό όχλο κατόπιν διαταγής του Τούρκου στρατηγού Νουρεντίν όταν μπήκαν στην Σμύρνη οι Τούρκοι, τακτικοί και άτακτοι. Η μορφή του συμβολίζει το δράμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού. 100 χρόνια μετά θυμόμαστε, διότι δεν θέλουμε να επαναληφθούν τα γεγονότα. Θυμόμαστε με περίσκεψη, συγκίνηση και ερευνητική διαθεση. Επιδιώκουμε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Όχι, δεν ήταν «συνωστισμός» αυτό που έγινε το 1922. Ήταν το αποτέλεσμα  μιας προσχεδιασμένης Γενοκτονίας. Από το 1914, με το μαύρο Πάσχα των Θρακών και τη σφαγή στην παραλιακή Φώκαια, μέχρι τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 1922 ο Ελληνισμός της Ανατολής, Μικρασιάτες, Πόντιοι, Ανατολικοθρακιώτες, υπέστη τις συνέπειες του σχεδίου των Νεοτούρκων αρχικά και των Κεμαλικών εθνικιστών στη συνέχεια. Το σχέδιο απαιτούσε να εξοντωθούν οι Χριστιανοί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Να μείνει το κράτος τουρκικό και ισλαμικό. Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι ήσαν οι κυριώτεροι στόχοι.

Αμέτρητα τα θύματα. Οι Ισραηλινοί Ντρορ και Ζεεβί υπολογίζουν σε 2,5 εκατομμύρια τον συνολικό αριθμό των Χριστιανών που θανατώθηκαν με εκτελέσεις, βασανιστήρια, εκτοπίσεις, βιασμούς, τάγματα εργασίας και άλλες μεθόδους. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι ενώ στα τέλη του 19^ου αιώνα οι Χριστιανοί στην Αυτοκρατορία αποτελούσαν το 20% του συνολικού πληθυσμού, το 1924 έφτασαν στο 2% μόνον. (Βλέπε στα ελληνικά το βιβλίο τους: Η Τριακονταετής Γενοκτονία, εκδόσεις Πατάκη).

Το κίνημα των Νεοτούρκων, γνωστό επισήμως ως Κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος» εμφανίσθηκε στην καταρρέουσα Οθωμανικη Αυτοκρατορία τον Ιούλιο του 1908. Αρχικά έδωσαν την εικόνα των μεταρρυθυμιστών και δήλωναν επηρεασμένοι από τη Δυτική Ευρώπη και από τις ιδέες του Γάλλου κοινωνιολόγου Εμίλ Ντυρκέμ. Το 1911 σε μυστικό Συνέδριό τους στη Θεσσαλονίκη αποφάσισαν τη Γενοκτονία. Τον Ιανουάριο του 1913 με πραξικόπημα στην Κωνσταντινούπολη πήραν την εξουσία στα χέρια τους.

Οι ηγέτες τους ήσαν τρεις, εξ ίσου φανατικοί. Ο Ενβέρ, ο Ταλαάτ και ο Τζεμάλ. Ο Ταλαάτ θεωρείται ο εγκέφαλος της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο Μουσταφά Κεμάλ, ο αργότερα επονομασθείς  Ατατούρκ, ήταν μεσαίο στέλεχος των Νεοτούρκων. Από τον Μάιο του 1919 αυτονομήθηκε και ίδρυσε τη δική του κυβέρνηση, γνωστή ως κυβέρνηση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Άγκυρας. Αλλά στο ζήτημα της Γενοκτονίας ακολούθησε την πολιτική των Νεοτούρκων. Άλλωστε ένας διακεκριμένος Τουρκολόγος της εποχής μας, ο Ολλανδός Έρικ Τσούρχερ, περιλαμβάνει τον Κεμάλ στην ευρύτερη περίοδο των Νεοτούρκων.

Για τα σχέδια των Νεοτούρκων γράφει ο τότε Πρέσβυς των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου: «Το πάθος τους για τον εκτουρκισμό του έθνους έμοιαζε να απαιτεί λογικά την εξολόθρευση όλων των Χριστιανών, Ελλήνων, Σύρων και Αρμενίων. Με τον ίδιο τρόπο που θαύμαζαν τους μωαμεθανούς κατακτητές του 15^ου και 16^ου αιώνα πίστευαν ηλιθιωδώς ότι αυτοί οι μεγάλοι πολεμιστές είχαν κάνει ένα μοιραίο λάθος,  αφού είχαν πλήρως την εξουσία να αφανίσουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς και αμέλησαν να το κάνουν».

Πρέπει σήμερα να αναδείξουμε διεθνώς τη Γενοκτονία του Ελληνισμού σε όλο το χρονικό εύρος και σε όλη τη γεωγραφική της έκταση. Η διαστρέβλωση της Ιστορίας στο όνομα δήθεν της βελτιώσεως των ελληνοτουρκικών σχέσεων τελικά αποθράσυνε την Τουρκία.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 3.9.2022

Αφηγούμενος την εμπειρία του από την περίοδο των Μνημονίων ο Ευάγγελος Βενιζέλος καταθέτει στο τελευταίο βιβλίο του – μεταξύ άλλων- την ακόλουθη μαρτυρία: «Το ελληνικό πρόβλημα (που) εκτός από τις οικονομικές και τεχνικές του διαστάσεις, είxε προσλάβει και διαστάσεις ηθικές, νοοτροπιακές ακόμη και θεολογικές μέσω των γνωστών στερεοτύπων για τους «τεμπέληδες», «διεφθαρμένους», ορθόδοξους δηλαδή ανατολικούς, Έλληνες». (Εκδοχές πολέμου 2009-2022, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2022, σελ. 62).

Μία πρόσφατη διεθνής έρευνα ανατρέπει αυτά τα στερεότυπα. Οι Έλληνες πιστεύουμε στον Θεό, σεβόμαστε τη θρησκεία, αλλά θέτουμε σε υψηλή ιεράρχηση και την εργασία. Αυτά και πολλά άλλα ενδιαφέροντα καταγράφει η έρευνα του WORLD VALUES SERVICE, η οποία στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μεταξύ των ετών 2017 και 2021.

Στο ερώτημα αν πιστεύουν στον Θεό το 91,7% των συμπατριωτών μας απήντησε θετικά. Στο ερώτημα αν η θρησκεία έχει σημαντική θέση στη ζωή τους το 82% των Ελλήνων έδωσε θετική απάντηση. Στο ερώτημα για την εργασία το 62,6% των Ελλήνων απήντησε ότι η δουλειά  πρέπει να έρχεται πάντα πρώτη έστω και αν αυτό σημαίνει τη  μείωση του ελευθέρου χρόνου. Το αντίστοιχο ποσοστό στη Γερμανία ήταν 28,6%. Οι συνομιλητές του Ευ. Βενιζέλου, εκείνοι που έκαναν ειρωνικά σχόλια με θρησκευτικό υπόβαθρο, ας διαβάσουν προσεκτικά τη συγκεκριμένη έρευνα.

Πολύ ενδιαφέρουσα θεωρώ και την απάντηση που δίνουν οι ερωτηθέντες Έλληνες στο ερώτημα εάν θα πολεμούσαν για τη χώρα τους σε περίπτωση πολέμου. Το 69,6% των ερωτηθέντων απήντησαν Ναι. Είναι ευχάριστο ότι 7 στους 10 συμπατριώτες μας είναι διατεθειμένοι να αμυνθούν εμπράκτως και ενσυνειδήτως απέναντι σε οποιαδήποτε απειλή, δεδομένου ότι συνορεύουμε με τη νεο-οθωμανική Τουρκία και όχι με μία ομάδα φιλειρηνικών χωρών.

Η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων ακολουθεί τις παραδοσιακές αξίες έστω και αν αυτές έχουν δεχθεί επιθέσεις και χλευασμούς. Διάφορες διεθνιστικές ή αποδομητικές ιδεολογίες επιχείρησαν και επιχειρούν να ειρωνευθούν τον σεβασμό των Ελλήνων στην Ορθοδοξία, να ταυτίσουν τον υγιή πατριωτισμό με τον ακραίο εθνικισμό, να αμφισβητήσουν τους ήρωες της διαχρονικής ιστορίας μας. Η προσπάθεια  αποδόμησης έγινε ιδιαιτέρως εμφανής κατά τον περσινό εορτασμό του 1821. Κάποιοι προσπάθησαν να διαστρεβλώσουν τα κείμενα και τις προθέσεις των πρωτεργατών. Η αλήθεια όμως είναι καταγεγραμμένη σε χιλιάδες σελίδες, και μαρτυρείται από πολυάριθμους ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα. Το ελεύθερο ελληνικό κράτος ιδρύθηκε από αγωνιστές, οι οποίοι πίστευαν στον Θεό, ανέγραφαν στα Συντάγματά τους την επίκληση προς την Αγία Τριάδα, ήθελαν να οικοδομήσουν το εθνικό κράτος των Ελλήνων και είχαν αποφασίσει να αποτινάξουν με κάθε τρόπο τον Οθωμανικό ζυγό.

Η πίστη στον Θεό και στην πατρίδα είναι τεκμήριο της συνέχειας του Ελληνισμού, αλλά ταυτοχρόνως είναι και θεμέλιο προόδου. Βλέποντας στο θέατρο ή διαβάζοντας τους «Πέρσες» του Αισχύλου συνειδητοποιούμε ότι ο παιάνας των Σαλαμινομάχων τους καλεί σε αγώνα για τα ίδια ιδανικά, για τα οποία αγωνίσθηκαν οι Έλληνες το 1821 και το 1940.

Με πίστη στον Θεό και στην ελληνορθόδοξη παράδοσή μας και με ζηλευτή εργατικότητα οι Μικρασιάτες και Πόντιοι πρόσφυγες βρήκαν το θάρρος να ξαναχτίσουν εδώ τα σπίτια τους και τα όνειρά τους. Με αυτές τις αξίες θα προχωρήσει προς το μέλλον η κοινωνία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 27.8.2022

Στις 24 Αυγούστου 1779, στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου, απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Γεννήθηκε το 1714 στο Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα στη Ρούμελη και στην Αθωνιάδα Σχολή και ενεδύθη το μοναχικό σχήμα στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε στα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία.

Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του τιμήθηκε ως Άγιος από τον λαό μας και η αγιότητά του αναγνωρίσθηκε το 1961 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε επιρροές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε αμφιβητούσε τον Χριστιανισμό. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία, αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος». Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρώπινους χαρακτήρες.

Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας», το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1984 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «… Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί… το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;…. Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

Γενικότερα πιστεύω ότι η διδασκαλία του Αγίου Κοσμά παραμένει επίκαιρη και διαχρονική. Επισημαίνω τρία τουλάχιστον σημεία που ενδιαφέρουν τον σύγχρονο Έλληνα:

Πίστη και ταυτότητα. Ο Πατροκοσμάς ζητούσε από τους Έλληνες να διατηρήσουν την Ορθόδοξη Πίστη και την ελληνική γλώσσα, θεμελιώδη στοιχεία της ταυτότητας μας. Θεωρούσε απαραίτητη για τη σωτηρία του Ελληνισμού τη διαφύλαξη της Ελληνορθόδοξης αυτοσυνειδησίας. Σήμερα το ζήτημα της ταυτότητας αποκτά και πάλι μεγάλη σημασία. Ο μέχρι πρό τινος κήρυκας της παγκοσμιοποίησης, ο Αμερικανός Πολιτικός Επιστήμων Φράνσις Φουκουγιάμα, παραδέχεται ότι η πρόοδος της παγκοσμιοποίησης δεν είναι νομοτελειακά βέβαιη και ότι κάθε λαός δικαιούται να διατηρήσει την εθνική και θρησκευτική του ταυτότητα, αρκεί να σέβεται τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Ελπίδα. Ο Άγιος Κοσμάς δίνει παρηγοριά και συγκρατημένη αισιοδοξία σε έναν λαό που έχει δει να αποτυγχάνουν δεκάδες εξεγέρσεις κατά των Οθωμανών. Ο Άγιος έζησε τα Ορλωφικά του 1769-1770 και τη σφαγή κλήρου και λαού της Πελοποννήσου από τους Τουρκαλβανούς. Και όμως έρχεται και ανυψώνει το ηθικό των Ελλήνων λέγοντας ότι θα έλθει το Ποθούμενον, δηλαδή η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Χρήσιμο μήνυμα για εμάς τους σημερινούς Έλληνες που κινδυνεύσαμε να πάθουμε εθνική κατάθλιψη από τις οικονομικές, κοινωνικές, υγειονομικές και άλλες ταλαιπωρίες των τελευταίων ετών. Ας θυμηθούμε ότι επιβιώσαμε μέσα από πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις.

Συνύπαρξη πατριωτισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Άγιος Κοσμάς καλλιεργεί τον υγιή πατριωτισμό, αλλά ταυτοχρόνως καλεί τους άνδρες να θεωρούν ισότιμη τη γυναίκα, ζητά από τους πλουσίους να δώσουν μερίδιο των χρημάτων τους στους φτωχούς, μιλά για τα δικαιώματα των αθιγγάνων και διδάσκει ότι και ο «γύπτος» είναι πλάσμα του Θεού και πρέπει να τυγχάνει σεβασμού. Ο Άγιος θυμίζει ότι μέσα στην Ορθόδοξη Χριστιανική διδασκαλία το εθνικό συνυπάρχει με το κοινωνικό, ο πατριωτισμός συμβαδίζει με τον σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η διδασκαλία του Αγίου Κοσμά παραμένει επίκαιρη. Ας τον τιμήσουμε ξαναδιαβάζοντας τις Διδαχές του.

Άρθρο στο arxon.gr, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2022

Επάνω στις στάχτες των Ορθοδόξων – και των Αρμενικών- ναών και επάνω σε αμέτρητες κατεστραμμένες ζωές και οικίες Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ιδρύθηκε η σύγχρονη Τουρκική Δημοκρατία. Με ηγετική φυσιογνωμία τον Μουσταφά Κεμάλ και συμβολική ημερομηνία ιδρύσεως την 29η Οκτωβρίου 1923. Από τότε το κράτος αυτό παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα σταθερότητα στόχων και μεθόδων. Η φιλοσοφία του κράτους δεν αλλάζει εύκολα. Οι θεσμοί και τα πρόσωπα υπάρχουν για να υπηρετούν το κράτος.

Διερωτώνται ορισμένοι γιατί ο Ερντογάν ήταν  μετριοπαθής απέναντι στην Ελλάδα όταν ήταν απλώς Πρωθυπουργός και έγινε επιθετικός από τη στιγμή που εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η απάντηση είναι ότι ως Πρωθυπουργός εξέφραζε το κόμμα του. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκφράζει το κράτος και τις σταθερές γραμμές που έχουν χαραχθεί επί δεκαετίες. Μία από αυτές τις σταθερές γραμμές είναι η προβολή διεκδικήσεων εις βάρος του Ελληνισμού: Στο Αιγαίο, στη Θράκη, στην Κύπρο.

Έχουν αλλάξει πολλές κυβερνήσεις στη γειτονική χώρα με διαφορετικές ιδεολογίες. Διαφωνούσαν μεταξύ τους σε πολλά. Συμφωνούσαν όμως στις διεκδικήσεις έναντι του Ελληνισμού. Η εκσυγχρονίστρια Τσιλέρ προκάλεσε το επεισόδιο των Ιμίων. Ο «αριστερός» Ετσεβίτ εισέβαλε το 1974 στην Κύπρο και το 1999 συγκυβέρνησε με τον ακραίο εθνικιστή Μπαχτσελί, τον ηγέτη των Γκρίζων Λύκων. Το casus belli επιβιώνει πολλών κυβερνήσεων. Δεν ήταν πρόσκαιρη απειλή. Αποτελεί κρατική πολιτική. Εμείς ορθώς επιμένουμε να αρθεί. Αλλά ας γνωρίζουμε τους εσωτερικούς μηχανισμούς των γειτόνων.

Αν φύγει ο Ερντογάν, όπως είναι πιθανόν βάσει  των δημοσκοπήσεων, λίγα πράγματα θα αλλάξουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Άλλωστε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής του μεγαλυτέρου κόμματος της Αντιπολιτεύσεως, το έχει καταστήσει σαφές: Θεωρεί ενδοτικό τον Ερντογάν και  προτείνει εισβολή στρατιωτική στα ελληνικά νησιά. Τα ίδια και χειρότερα πρεσβεύει η κυρία Ακσενέρ. Όλοι υπηρετούν το κράτος και τις σταθερές αξίες του.

Στο Κυπριακό η κρατική φιλοσοφία είναι καταγεγραμμένη στο σχέδιο του Νιχάτ Ερίμ. Ο Ερίμ υπήρξε διαπρεπής νομικός και διετέλεσε Πρωθυπουργός. Το 1980 δολοφονήθηκε και η δολοφονία του απετέλεσε μία από τις αφορμές του στρατιωτικού πραξικοπήματος  υπό τον Κενάν Εβρέν. Το 1956 ο Ερίμ κατέγραψε τα 6 στάδια που έπρεπε να ακολουθήσει η Άγκυρα για να μετατρέψει το Κυπριακό σε ζήτημα εθνικής προτεραιότητας. Ο Ερίμ δίδαξε τη μετατροπή της τουρκικής μειονότητας σε μοχλό για την εισβολή. Σε τελικό στάδιο προτείνει τον πλήρη έλεγχο της Μεγαλονήσου. Γι’ αυτό η θεωρία των δύο κρατών δεν αποσκοπεί σε απόσχιση των Τουρκοκυπρίων και σε ένωση με την Τουρκία. Αποβλέπει στον έλεγχο του νησιού μέσω μιας χαλαρής Συνομοσπονδίας.

Την κρατική φιλοσοφία διδάσκονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι στρατιωτικοί και οι διπλωμάτες σε  πανεπιστημιακό ίδρυμα μεταπτυχιακού επιπέδου, το οποίο λειτουργεί στην Άγκυρα. Είναι εντυπωσιακό πόσο οργανωμένη είναι η διάδοση των σταθερών αξιών του τουρκικού κράτους, παρά τα σοβαρά οικονομικά και μειονοτικά (π.χ. Κουρδικό) προβλήματα της γειτονικής χώρας.

Ο Ερντογάν, λοιπόν, υπηρετεί το κράτος. Φυσικά κάθε πολιτικός ηγέτης έχει την ιδεολογία του και βάζει τη δική του σφραγίδα. Δεν είναι, όμως, εύκολο να ξεφύγει από τις σταθερές γραμμές. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα αυτό παρατηρούμε.

Πρέπει να τηρήσει και η Ελλάς τις σταθερές γραμμές της στα εθνικά θέματα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.8.2022