Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ επισκέπτεται αυτές τις ημέρες την Κωνσταντινούπολη με την ευκαιρία της εορτής του Αποστόλου Ανδρέα (30 Νοεμβρίου), θρονικής εορτής του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Θα επισκεφθεί μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο τη Νίκαια της Βιθυνίας, στη Μικρά Ασία, για να τιμήσουν την επέτειο των 1700 ετών από τη σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου.
Είναι η πρώτη επίσημη περιοδεία του νέου Πάπα και περιλαμβάνει συναντήσεις με θρησκευτικούς και πολιτειακούς ηγέτες στην Τουρκία και στον Λίβανο.
Με την ευκαιρία αυτή αξίζει να θυμηθούμε την επίσκεψη ενος άλλου Πάπα, του Παύλου ΣΤ’, στην Κωνσταντινούπολη, η οποία έγινε στις 25 Ιουλίου 1967. Είχε προ δύο ετών (1965) προηγηθεί η άρση των αναθεμάτων μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα και του Πάπα. Έτσι άρχισε δειλά και σταδιακά ο θεολογικός διάλογος μετά από τη μακρά διακοπή των σχέσεων λόγω του Σχίσματος και κυρίως λόγω της Δ΄ Σταυροφορίας του 1204.
Ο Αθηναγόρας ήταν σχεδόν αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη και η επίσκεψη του Ποντίφηκα έδωσε την ευκαιρία να ακουσθεί διεθνώς ότι στο Πατριαρχείο χτυπά ακόμη η καρδιά της Ορθοδοξίας, παρά τις τουρκικές προσπάθειες να μειωθεί η διεθνής ακτινοβολία του.
Συγκριτικά με τη σημερινή επίσκεψη τα γεγονότα του Ιουλίου 1967 παρουσιάζουν αρκετές διαφορές. Ας καταγράψουμε τις κυριώτερες:
Τότε, το 1967, ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ είχε δώσει έμφαση κυρίως στην ανάγκη επικοινωνίας μεταξύ Ορθοδοξίας και Ρωμαιοκαθολικισμού. Σήμερα ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ τονίζει εξ ίσου την πολιτική και τη διαθρησκειακή διάσταση του ταξιδιού του και έτσι θα συναντήσει τους Προέδρους της Τουρκίας και του Λιβάνου, ως αρχηγός κράτους, αλλά και εκπροσώπους του Ισλάμ και άλλων θρησκευτικών κοινοτήτων.
Τότε, το 1967, ζούσαν πολύ περισσότεροι Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη συγκριτικά με το σήμερα. Από το Αεροδρόμιο της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι το Φανάρι χιλιάδες μέλη της Ελληνικής Ορθόδοξης κοινότητας είχαν παραταχθεί στους δρόμους για να χειροκροτήσουν τους δύο θρησκευτικούς ηγέτες. Ο Ρωμαίος Ποντίφηξ ρώτησε τον Αθηναγόρα: Επιτέλους, πόσοι είστε εσείς οι Έλληνες; Και ο Πατριάρχης απήντησε: Λίγοι και αμέτρητοι. Σοφή απάντηση: Είχε συρρικνωθεί η ελληνική παρουσία μετά τα Σεπτεμβριανά του 1955 και τις απελάσεις του 1964 (κάτοχοι ελληνικών διαβατηρίων), αλλά όπως λέει και ο Μακρυγιάννης «η μαγιά μένει».
Τότε, το 1967, ο Πάπας Παύλος επισκέφθηκε την Αγία Σοφία, η οποία είχε μετατραπεί σε Μουσείο. Εκεί γονάτισε και προσευχήθηκε με αποτέλεσμα να δεχθεί οξεία επίθεση από τις τουρκικές εφημερίδες. Σήμερα η Αγία Σοφία έχει μετατρέπει σε τζαμί, δυστυχώς. Ίσως γι΄ αυτό τον λόγο δεν περιλαμβάνεται στο επίσημο πρόγραμμα του Πάπα Λέοντος. Εκτός αν κάτι αλλάξει την τελευταία στιγμή.
Τότε ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και την Έφεσο. Απέφυγε να επισκεφθεί την Άγκυρα και δεν κατέθεσε στεφάνι στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ. Σήμερα βλέπουμε ότι το πρόγραμμα του Πάπα Λέοντος ξεκίνησε με κατάθεση στεφάνου στον Κεμάλ. Θεσμική υποχρέωση; Άραγε οι σύμβουλοί του έχουν ενημερώσει τον Ποντίφηκα για τον ρόλο του Ατατούρκ στη Γενοκτονία των Χριστιανών Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου;
Σχετικά με τα εκκλησιαστικά θέματα αναμένουμε με ενδιαφέρον τις δηλώσεις του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου και του Πάπα Λέοντος ΙΔ΄.
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 29.11.2025
