Προ δύο μηνών εξεδήμησεν εις Κύριον ο σπουδαίος φιλόλογος και ιστορικός Σαράντος Καργάκος. Μανιάτης στην καταγωγή και στην ψυχή αγάπησε ειλικρινά τον μείζονα Ελληνισμό και έδωσε αγώνες για την Ορθοδοξία και τη γλώσσα. Έγραψε πολλά βιβλία και άρθρα και γύρισε όλη την Ελλάδα πραγματοποιώντας ομιλίες για τα θέματα που γνώριζε και αγαπούσε.
Αυτές τις ημέρες ολοκληρώνεται η έκδοση ενός έργου ζωής του αειμνήστου Σαράντου. Πρόκειται για την τρίτομη ιστορική μελέτη με τίτλο: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Την επιμέλεια ανέλαβαν οι εκδόσεις ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ – Καρτέρης. Την ευγενική χορηγία της εκδόσεως ανέλαβε η οικογένεια του Ηλία Δούκα, επιχειρηματία με μεγάλη κοινωνική προσφορά.
Το έργο εν μέρει είχε κυκλοφορηθεί σε τέσσερις μικρούς τόμους από Κυριακάτικη εφημερίδα. Τώρα έχουμε στα χέρια μας μία βελτιωμένη και ουσιαστικά εμπλουτισμένη έκδοση. Ο μεγάλος δάσκαλος έκανε διορθώσεις και προσθήκες στο αρχικό κείμενο, ενώ έγραψε και έναν ολόκληρο τόμο 600 σελίδων για τα μη πολεμικά γεγονότα της Επαναστάσεως. Εκεί παρουσιάζονται οι πολιτικές, οικονομικές και διπλωματικές πτυχές του Αγώνος.
Από τον Α΄ Τόμο του τρίτομου έργου θα παρουσιάσω σήμερα μερικές διαφωτιστικές πληροφορίες, τις οποίες δίνει ο συγγραφεύς υπό τον γενικό τίτλο: «Η γενικώτερη αμφισβήτηση του ρόλου του Κλήρου» (σελιδες 258- 262). Γράφει σχετικά:
« … Κατά τα τελευταία χρόνια η αμφισβήτηση εστιάζεται στο παλαιόθεν συζητούμενο θέμα της Αγίας Λαύρας. Η τωρινή όμως συζήτηση εστιάζεται όχι στο τι ακριβώς έγινε, αλλά στο ότι δεν έγινε τίποτε. Πως όλα είναι μύθος.
Οι νεώτεροι ιστορικοί δεν πρέπει να είναι βιστικοί. Για την Α. Λαύρα υπάρχει μία μαρτυρία του Αχμέτ Δζεβέτ Μπέη αρκετά αποκαλυπτική: ¨Τας ημέρς εκείνας οι εν Κωνσταντινουπόλει αντιπρόσωποι της παρά τα Καλάβρυτα μονής της Λαύρας, οίτινες διέμενον εν Φαναρίω, ενεκλείσθησαν εις τας φυλακάς του Μποσταντζή-μπασή» (Νικηφόρος Μοσχόπουλος: Ιστορία της Ελληνικής Επαναστασεως κατά τους Τούρκους ιστοριογράφους…» , σελ. 160).
Γιατί άραγε: Είναι απλό: Η μονή είχε μεταβληθεί σε συνωμοτικό κέντρο της Β. Πελοποννήσου. Το τί γινόταν στην περιοχή οι Τούρκοι αξιωματούχοι, κατά τη ρητή μαρτυρία του Αχμέτ Δζεβδέτ, το μάθαιναν από τον Άγγλο Πρεσβευτή στην Πόλη…»
Σε επόμενη παράγραφο ο Καργάκος αξιοποιεί πάλι τα γραφόμενα του Αχμέτ Δζεβέτ, αλλά και τη Διήγηση Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Σημειώνει τα εξής:
« … Ως προς τον θρησκευτικό χαρακτήρα του Αγώνα ο Γέρος γράφει τα εξής: «Εγινήκαμε τριακόσιοι και έκοψα ευθύς δύο σημαίες με σταυρό και εκίνησα (….) κινώντας εγώ είχαν μίαν προθυμίαν οι Έλληνες όπου όλοι με τας εικόνας έκαναν δέηση και ευχαριστήσεις. Μου ήρχετο να κλαύσω(….) από την προθυμία που έβλεπα, Ιερείς έκαναν δέηση» (όπ. παρ. Σελ 99). Για τη συμμετοχή των ιερέων- καλοπροαιρέτως υποθέτω – θα μπορούσαν να εγερθούν κάποιες αμφισβητήσεις. Ιδού όμως τί γράφει ο Αχμέτ Δζεβέτ για τη μάχη της Αλαμάνας: «Εις την μάχην ταύτην εφονεύθησαν ο καπετάνιος της Λεβαδείας Κυριάκος, ως καί τινες των σημαινόντων πολεμιστών και παπάδων. (όπ. παρ. σ. 164). Προφανώς με το «παπάδων» υπονοείται ο Αθ. Διάκος και ο Δεσπότης Σαλώνων Ησαΐας».
Και συνεχίζει στο ίδιο κεφάλαιο του Α΄ Τόμου ο Καργάκος: «Επανερχόμενοι στον ρόλο του κλήρου δεν πρέπει να αγνοούμε τη μαρτυρία του Φωτάκου, που ήταν ο πιο κοινωνικά προβληματισμένος απ’ όλους τους απομνηματογράφους του Αγώνα. Γράφει: «…. Αλλ’ ο κλήρος τούς έβγαλεν από την πλάνην αυτήν, διότι έλαβε πρώτος τα όπλα. Πολλοί δε μάλιστα των Αρχιερέων, ως ο Έλους Άνθιμος, έκαμαν και επίτηδες και ευχάς, τας οποίας έδιδαν εις τους ιερείς των επαρχιών και τας εδιάβαζαν κατά την παράκλησιν». (Φωτάκος, Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήναι 1858, τόμος Α΄, σ. 53).
Με πλήρη γνώση των πηγών ο αείμνηστος δάσκαλος Σαράντος Καργάκος συνοψίζει ως εξής την αξιλόγησή του για τους εξεγερθέντες κληρικους:
« Και κλείνουμε με μία τελευταία αναφορά στην προσφορά του κλήρου: δεσπότης ήταν ο Βρεσθένης Θεοδώρητος, ένα από τα πιο σημαντικά οργανωτικά μυαλά του Αγώνα. Κληρικός ήταν ο Θεόφ. Καΐρης που κήρυξε την Επανάσταση στην Άνδρο…. Δεσπότης ήταν ο Ρωγών Ιωσήφ, η ψυχή της άμυνας του Μεσολογγίου, που έγραψε την τελευταία σελίδα δόξας, διότι με τη δική του ανατίναξη και με το δικό του μαρτύριο έκλεισε η αυλαία του δράματος του Μεσολογγίου. Κληρικός ήταν ο περιώνυμος για την παιδεία του Κωνσταντίνος Οικονόμος, που πρώτος αυτός εμφανίστηκε ενώπιον του Τσάρου Αλεξάνδρου Α΄, προς τον οποίον απηύθυνε ικετήρια αναφορά για τη σωτηρία των Γραικών. … Τέλος Αρχιμανδρίτης ήταν ο θρυλικός Παπαφλέσσας, ο «μπουρλοτιέρης των ψυχών», που έβαλε τις βάσεις της λαϊκής παιδείας μας ως «μινίστρος των εσωτερικών» και που ανέστησε τον Λεωνίδα στο Μανιάκι (20 Μαΐου 1825) πολεμώντας με λίγους κατά των πολλών και άριστα σντεταγμένων μονάδων του Ιμπραήμ».
Το τρίτομο έγο του Σαράντου Καργάκου για το 1821 θα παρουσιαστεί την Κυριακή 17 Μαρτίου και ώρα 20.00 στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου (στον ισόγειο Ναό) του Δήμου Αγίου Δημητρίου Αττικής από τον Καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου Άγγελο Συρίγο και από τον υπογράφοντα. Είστε όλοι προσκεκλημένοι για να τιμήσουμε τους αγωνιστές του 1821 και τον αείμνηστο συγγραφέα του έργου.
Άρθρο στην ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 6.3.2019
