Ο Θουκυδίδης έγραψε ότι καταθέτει την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου ως «κτήμα ες αεί». Δηλαδή πίστευε –και ορθώς- ότι ορισμένα ιστορικά γεγονότα πρέπει να αξιοποιούνται για την άντληση διδαγμάτων για το παρόν και για το μέλλον. Έτσι και η επική αντίσταση των Ελλήνων εναντίον της Ιταλίας του Μουσολίνι, το 1940-41, αποτελεί πηγή εξαγωγής διαχρονικώς επικαίρων συμπερασμάτων.
Καταγράφω τα κυριώτερα:
- Η πίστη στην Υπέρμαχο Στρατηγό ως οδοδείκτης της πορείας του Ελληνικού Έθνους. Ο λαός μας είχε προσβληθεί από τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ από το ιταλικό υποβρύχιο ΝΤΕΛΦΙΝΟ στις 15 Αυγούστου 1940 στην Τήνο. Οι στρατιώτες μας είχαν στο αντίσκηνό τους και μέσα στην τσέπη τους την εικόνα της Παναγίας. Ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Στρατής Μυριβήλης και άλλοι αυτόπτες μάρτυρες και γνωστοί λόγιοι ή δημοσιογράφοι το καταγράφουν. Η Υπέρμαχος Στρατηγός βοήθησε τους Έλληνες στα βουνά της Βορείου Ηπείρου όχι διότι μεροληπτεί, αλλά διότι είχαμε δίκαιο. Ήμασταν οι αμυνόμενοι. Επίκαιρο μήνυμα για κάθε μελλοντική προσπάθεια του Ελληνισμού: Προσευχή στην Παναγία για να μας βοηθά σε κάθε προσπάθεια νόμιμης άμυνας απέναντι σε άδικη επίθεση.
- Τα ΟΧΙ του Ελληνισμού. Το ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940 έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά αντιστοίχων απαντήσεων, προφορικών ή εμπράκτων, του Ελληνισμού. Θυμίζω το «Μολών Λαβέ» του Λεωνίδα, την απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον Μωάμεθ τον Προρθητή, την άρνηση παραδόσεως των Μεσολογγιτών και την Έξοδο του 1826, το Όχι του Θ. Κολοκοτρώνη στις προτάσεις του Άγγλου Πλοιάρχου Χάμιλτον για γρήγορη λήξη της Επαναστάσεως, τον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων του 1955-59 που είπαν ΟΧΙ στις δόλιες υποσχέσεις της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Τα ΟΧΙ πρέπει να συνεχισθούν απέναντι σε πολυποίκιλους κινδύνους εδαφικής κατάκτησης ή πολιτιστικής αλλοτρίωσης.
- Η ανάγκη για συνεχή εγρήγορση και αμυντική προετοιμασία. Το καθεστώς του Ιωάννου Μεταξά δεν ήταν δημοκρατικό, αλλά κατά γενική ομολογία κατόρθωσε να οργανώσει επιτυχώς την άμυνα της χώρας, να επιστρατεύσει χωρίς τυμπανοκρουσία διάφορες κλάσεις εφέδρων, να οχυρώσει τα βόρεια σύνορά μας με τη γραμμή οχυρών όπως το Ρούπελ, το Λίσσε και άλλα. Πάντα απαιτείται η ετοιμότητα του λαού για να υπερασπισθεί τα πάτρια εδάφη και δικαιολογούνται οι θυσίες για την αμυντική μας θωράκιση. Σήμερα άλλες είναι οι απειλές. Άλλωστε ακούμε τα συνθήματα των Νεο-οθωμανών γειτόνων μας.
- Η Αλβανία ως προπύργιο της ιταλικής επιθέσεως. Τα μικρά κράτη πολλές φορές χρησιμοποιούνται ως δορυφόροι και ως προκεχωρημένα φυλάκια των ισχυροτέρων. Η Ιταλία το 1913, πριν από την επιβολή του φασισμού, είχε απαιτήσει από τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις τη δημιουργία του αλβανικού κράτους με εδαφικές ρυθμίσεις εις βάρος της Ελλάδος και των ελληνικών πληθυσμών της Βορείου Ηπείρου. Η χρησιμότητα φάνηκε το 1940, όταν η μικρή Αλβανία αποτέλεσε το εφαλτήριο του ιταλικού στρατού κατά της Ελλάδος και βεβαίως συμμετείχε στην επίθεση με 2 Μεραρχίες. Επίκαιρο μήνυμα: Ας μην υποχωρούμε απέναντι στον εθνικισμό των μικρότερων κρατών π.χ. των Σκοπίων. Δεν ξέρουμε πως θα αξιοποιηθούν αυτές οι υποχωρήσεις μας από μία μελλοντική σύμπραξή τους με ισχυρότερες χώρες.
- Η ηθική δύναμη πολλές φορές υπερτερεί της υλικής. Οι νίκες του Ελληνικού Στρατού κατά του ιταλικού, μέχρι τον Μάρτιο του 1941 και πριν από την καταλυτική επέμβαση της Χιτλερικής Γερμανίας, καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα του ηθικού παράγοντος και της ψυχολογικής προετοιμασίας. Οι Έλληνες του 1940 είχαν πίστη στον Θεό και στην Πατρίδα, είχαν διδαχθεί στα σχολεία τη διαχρονική Ιστορία μας και τους ήρωες από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το επίκαιρο μήνυμα είναι να αποφεύγουμε τα κηρύγματα των ηττοπαθών και των αποδομητών της Ιστορίας. Δεν θα γίνουμε ακραίοι εθνικιστές, ούτε θα γίνουμε εθνομηδενιστές!
- Ας μην λησμονούμε τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου. Οι γυναίκες της ταλαίπωρης, αλλά και πανάρχαιας, ελληνικής γης μετέφεραν στην πλάτη τα εφόδια του Στρατού μας. Οι κάτοικοι των πόλεων υποδέχθηκαν τους Έλληνες φαντάρους με εκατοντάδες ελληνικές σημαίες, όπως πχ στο Αργυρόκαστρο και στην Κορυτσά. Στα χρόνια του σκληρού κομμουνιστικού καθεστώτος (1945- 1991) οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες άναβαν – κρυφά από κάθε αδιάκριτο μάτι – τα καντήλια στους τάφους των πεσόντων στρατιωτών μας. Σήμερα η Αλβανία προσπαθεί να τους εκφοβίσει (βλέπε μπουλντόζες στη Χειμάρρα) ή να τους συρρικνώσει με πλαστές απογραφές. Ας στηρίξουμε και σήμερα με κάθε νόμιμο και δημοκρατικό μέσο τον Ελληνισμό της Αλβανίας, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι υπερήφανοι Βλαχόφωνοι Έλληνες.
- Η οικονομική διπλωματία συχνά αποτυγχάνει. Πριν από την ιταλο-γερμανική επιθεση η Ελλάς είχε άριστες εμπορικές σχέσεις με τη Γερμανία δια της μεθόδου του συμψηφισμού (κλήριγκ). Δηλαδή παίρναμε βαρειά μηχανήματα και στέλναμε σταφίδες και καπνά αντί χρημάτων. Οι συναλλαγές μας με τη Βρετανία και τη Γαλλία ήσαν πολύ περιορισμένες. Κι όμως όταν ήρθε η ώρα για τη μεγάλη απόφαση η Ελλάς τάχθηκε με το πλευρό των Αγγλογάλλων και όχι με τον Άξονα Ιταλίας- Γερμανίας. Όπως εξήγησε ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς στους αρχισυντάκτες των αθηναϊκών εφημερίδων, στις 30 Οκτωβρίου 1940, η Ελλάς είναι χώρα νησιωτική και παραθαλάσσια άρα τα συμφέροντά της συνδέονται με τις ναυτικές δυνάμεις, όπως ήταν τότε η Βρετανία. Είναι επίκαιρο το δίδαγμα ότι η οικονομική διπλωματία δεν λύνει … δια μαγείας τα προβλήματα. Το είδαμε προ ολίγων ετών, όταν η Ελλάς έκανε επενδύσεις σε Τράπεζες και άλλες εταιρίες της Τουρκίας. Παρά ταύτα η τουρκική προκλητικότητα έγινε πιο έντονη και πιο διεκδικητική.
- Θέλουμε την ειρήνη και τις καλές σχέσεις με όλους τους λαούς, γειτονικούς και πιο μακρινούς, αλλά δεν απεμπολούμε την Ιστορική Μνήμη, την Ελληνορθόδοξη Παιδεία και την Εθνική Αξιοπρέπεια. Το οφείλουμε στη γενιά του ΟΧΙ του 1940.
