Άρθρα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη δαβάζοντας τα Μυστικά του Βάλτου και άλλα βιβλία για την Ιστορία της Μακεδονίας και τον Μακεδονικό Αγώνα. Μου έκανε εντύπωση ο αριθμός και η μαχητικότητα των Μανιατών που είχαν έλθει ως εθελοντές να βοηθήσουν τους προγόνους μου να απελευθερώσουν τη Μακεδονία από Τούρκους και Βουλγάρους. Ο Τσοτάκος, ο Αναγνωστάκος, ο Παπατζανετέας, ο Μαντούβαλος (Καπετάν Ταΰγετος), ο Δεμέστιχας (Καπετάν Νικηφόρος) και πολλοί άλλοι συνεργάσθηκαν άριστα με τους εντοπίους και υλοποίησαν το έξυπνο σχέδιο του Ίωνος Δραγούμη και του Λάμπρου Κορομηλά (1903- 1908).

Αισθάνομαι, λοιπόν, ως Μακεδών ιδιαίτερη υποχρωση να μελετώ και να προβάλλω τους αγώνες των Μανιατών υπέρ της των Ελλήνων Ελευθερίας. Και όταν πλησιάζει το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου κλίνω ευλαβικώς το γόνυ στην ηρωική μνήμη των ανδρών και των γυναικών που αντιμετώπισαν με σθένος και με ευφυΐα τον Ιμπραήμ και τους Αιγυπτίους το 1826. Ο Αιγύπτιος πρίγκηπας είχε έλθει να βοηθήσει τα στρατεύματα του Σουλτάνου να καταπνίξουν την Ελληνική Επανάσταση. Κατέλαβε σχεδόν όλη την Πελοπόννησο, αλλά τη χερσόνησο της Μάνης δεν την υπέταξε. Προσπάθησε δύο φορές. Τον Ιούνιο και τον Αύγουστο του 1826. Ήξερε ότι η Μάνη τροφοδοτεί με πολεμιστές την υπόλοιπη Ελλάδα.

Όμως δεν υπολόγισε την πολεμική πείρα των κατοίκων αυτής της βραχώδους χερσονήσου και την αίσθηση υπερηφάνειας που τούς διέκρινε. Είχαν υποχρέωση να διαφυλάξουν την κληρονομιά των αρχαίων Λακεδαιμονίων και του Λεωνίδα της Σπάρτης. Στα δημοτικά τραγούδια τους ονομάζονταν «Σπαρτιατόγγονα», δηλαδή εγγόνια των αρχαίων Σπαρτιατών. Στις 22 Ιουνίου ο Ιμπραήμ επιχείρησε διπλή επίθεση. Πρώτον στη Βέργα Αλμυρού, λίγα χιλιόμετρα μετά την Καλαμάτα και δεύτερον- για αντιπερισπασμό- στον Διρό, νοτιώτερα. Στην πρώτη περίπτωση οι Μανιάτες νίκησαν με την παλληκαριά τους και με την ταχύτητα με την οποία ανήγειραν οχυρωματικό τείχος. Στη δεύτερη μάχη η έκπληξη ήλθε από τις γυναίκες όλων των ηλικιών. Στον Διρό ήταν η εποχή του θερισμού και οι Μανιάτισσες κρατώντας δρεπάνια απέκρουσαν τους Αιγυπτίους! Ο Ιμπραήμ απέτυχε πλήρως να καθυποτάξει την αδούλωτη Μάνη.

Διαβάζοντας τη σχετική ομιλία, που πραγματοποίησε το 2017 σε επιστημονικό Συνέδριο της Εκκλησίας ο αείμνηστος Σαράντος Καργάκος, καταγράφουμε τα ονόματα των πρωταγωνιστών και των εμψυχωτών της νίκης: Ο Επίσκοπος Μαΐνης (Μάνης) Ιωσήφ Βουδικλάρης, ο Πρωτοσύγκελλος Ρηγανάκος, ο Αρχιμανδρίτης Δανιήλ Κουλουφάκος, ο Ηλίας Κατσής Μαυρομιχάλης, η μάνα του Πετρόμπεη (Πέτρου) Μαυρομιχάλη, η θρυλική Πιέρραινα, ο δεκαοκτάχρονος πυροβολητής Λουκάς Λουκέας, ο γιος του Πετρόμπεη Δημήτριος, η Πανώρηα Βοζίκη και άλλοι. Γράφει ο Καργάκος: «Παρά τους 1000 κανονιοβολισμούς που έριξαν τα αιγυπτιακά πλοία προς εκφοβισμό, τίποτε δεν μπορούσε να ανακόψει την ορμή των Μανιατών και Μανιατισσών».

Νίκη ή Θάνατος! Αυτό το σύνθημα ήταν γραμμένο στην επαναστατική σημαία της Μάνης με τον γαλάζιο σταυρό.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 22.6.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 17 Ιουνίου συμπληρώνονται δύο χρόνια από την υπογραφή μιας κακής Συμφωνίας, με την οποία η Κυβέρνηση του κ. Τσίπρα παραχώρησε σε ένα μικρό και πολυεθνικό κράτος των Βαλκανίων το όνομα, την ιστορία και την κληρονομιά της Μακεδονίας.

Η Συμφωνία των Πρεσπών υπεγράφη στο χωριό Ψαράδες του Νομού Φλωρίνης στις 17 Ιουνίου 2018 και κυρώθηκε από 153 βουλευτές στη Βουλή των Ελλήνων στις 25 Ιανουαρίου 2019.

Αναπάντητο παραμένει το ερώτημα: Η Ελλάς του 1903, όταν άρχιζε η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα, είχε τη βούληση και την αποτελεσματικότητα να διαφυλάξει την ελληνικότητα της Μακεδονίας απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (κατακτητή) και στο όραμα της Μεγάλης Βουλγαρίας (υποψήφιο κατακτητή). Ενώ είχαν περάσει ελάχιστα χρόνια από την πτώχευση του 1893, τη στρατιωτική ήττα του 1897 και την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου του 1898. Γιατί η Ελλάς του 2018 δεν ήθελε ή δεν μπόρεσε (;) να κρατήσει τις εθνικές κόκκινες γραμμές 150 ετών, αν και είναι κράτος μέλος της Ευρ. Ενώσεως και έχει στρατιωτική και οικονομική ισχύ μεγαλύτερη από τα Σκόπια;

Με τη Συμφωνία παραχωρήθηκε στο γειτονικό κράτος η «μακεδονική» γλώσσα και η (ιστορικώς ανύπαρκτη) «μακεδονική» εθνότητα. Δεν θα σας ταλαιπωρήσω με τις διαφωνίες περί του όρου nationality που αναφέρει η Συμφωνία. Θα θυμίσω μονον το άρθρο 7, παρ.3, στο οποίο δίδεται ο ορισμός της μακεδονικής ταυτότητας, την οποία μπορούν να αξιοποιούν τα Σκόπια δίνοντας τη δική τους ερμηνεία: Πολιτισμός, ιστορία και κληρονομιά.

Από την αρχή ο υπογράφων επέμενε ότι δεν προστατεύεται η ιστορία μας και η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Με τα άρθρα 7, παρ. 4, και 8, παρ. 1 υποτίθεται ότι φραστικά υποχρεώνονται τα Σκόπια να μην διεκδικούν την αρχαιοελληνική κληρονομιά της Μακεδονίας. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: Γιατί οι σχεδιαστές και υποστηρικτές της Συμφωνίας δεν προστάτευσαν τη Χριστιανική, Βυζαντινή και Νεώτερη κληρονομιά του Ελληνισμού της Μακεδονίας; Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των δύο Θεσσαλονικέων Αγίων και ιεραποστόλων του 9^ου μ.Χ. αιώνος: Του Κυρίλλου και του Μεθοδίου, των Φωτιστών των Σλάβων. Ενώ στα κείμενα της εποχής τους αναφέρονται ως Έλληνες, σήμερα τους διεκδικούν επισήμως η Βουλγαρία και τα Σκόπια. Η καταγωγή των δύο Αγίων αποτέλεσε ένα από τα θέματα των διαπραγματεύσεων στη Μεικτή Επιστημονικη Επιτροπή Βουλγαρίας και Σκοπίων.

Η αντίστοιχη Επιστημονική Επιτροπή Ελλήνων και Σκοπιανών ιστορικών, αν και λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο του 2018, δεν μας έχει δώσει σαφή δείγματα προοόδου. Διορθώθηκαν τα βιβλία του γειτονικού κράτους; Μάλλον όχι. Υποτίθεται ότι με τη Συμφωνία θα εξαλείφαμε τις αλυτρωτικές αναφορές και τους χάρτες της «Μεγάλης Μακεδονίας», αλλά μετά από δύο χρόνια δεν βλέπουμε θετικά αποτελέσματα!

Το όνομα Βόρεια Μακεδονία φαίνεται ότι θεωρείται προσωρινό από τους γείτονες. Όποτε βρίσκουν ευκαιρία οι ηγέτες των Σκοπίων φωτογραφίζονται μπροστά σε πινακίδες που παρουσιάζουν το όνομα Μακεδονία με τεράστια γράμματα, ενώ η λέξη «Βόρεια» απουσιάζει ή υπάρχει με μικρά γραμματάκια για να μην φαίνεται.

Στη διάρκεια των δύο ετών η Ακαδημία Επιστημών των Σκοπίων επιμένει με εκδόσεις και ανακοινώσεις της ότι η γλώσσα τους είναι μακεδονική. Η προσθήκη: «μέλος της οικογενείας των νοτίων σλαβικών γλωσσών» περιλαμβάνεται στη Συμφωνία, αλλά δεν χρησιμοποιείται!

Παραμένει το ερωτηματικό αν τα μακεδονικά προϊόντα της Βορείου Ελλάδος προστατεύονται ή κινδυνεύουν από τη Συμφωνία. Ανησυχούμε διότι η προσπάθεια της Ελλάδος να κατοχυρώσει διεθνώς το εμπορικό σήμα: Macedonia the GReat (λογοπαίγνιο με το GR= Greece) αντιμετωπίσθηκε με έντονες αντιδράσεις από την κυβέρνηση του γειτονικού κράτους.

Οι υποστηρικτές της Συμφωνίας στην Ελλάδα επιχείρησαν να μας πείσουν ότι έτσι θα απομακρυνόταν η τουρκική επιρροή στους βόρειους γείτονές μας. Ναι, μεν, η Ελλάς ανέλαβε τον έλεγχο του εναερίου χώρου των Σκοπίων, όμως η τουρκική επιρροή παραμένει έντονη στον αμυντικό και οικονομικό τομέα: Τον Ιούλιο 2019 αντιπροσωπεία από τη σκοπιανή κυβέρνηση μετέβη στα Κατεχόμενα της Κύπρου και μετέσχε στους «εορτασμούς» για την τουρκική εισβολή του 1974.

Άραγε η Συμφωνία σταθεροποίησε το εσωτερικό του σκοπιανού κράτους; Όχι, το αντίθετο συνέβη. Το VMRO–DPMNE κατηγορεί τον Ζόραν Ζάεφ και τους Σοσιαλδημοκράτες ως προδότες και δεσμεύεται να καταγγείλει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η διάσπαση της σλαβικής κοινότητας οδηγεί στην ισχυροποίηση της πολυάριθμης αλβανικής μειονότητας. Προσφάτως ο Αλί Αχμέτι – ηγέτης αλβανικού κόμματος των Σκοπίων- κάλεσε όλα τα αλβανικά κόμματα να συνεργασθούν για να εκλέξουν σε λίγες εβδομάδες Αλβανό Πρωθυπουργό στο κράτος των Σκοπίων. Με το φάσμα της Μεγάλης Αλβανίας να πλανάται, διερωτώμαι ποιο θα είναι το επόμενο βήμα: Μήπως η αυτονόμηση των αλβανικών επαρχιών;

Βοήθησε η Συμφωνία τη σταθερότητα στα Βαλκάνια και την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων; Και εδώ το τοπίο είναι θολό. Η Συμφωνία πυροδότησε τις βουλγαρικές αντιδράσεις και ενστάσεις για θέματα ιστορίας, γλώσσας και εθνότητας. Οι Βούλγαροι πολιτικοί και ιστορικοί δεν αναγνωρίζουν «μακεδονική γλώσσα». Την θεωρούν παρακλάδι της βουλγαρικής. Το ερώτημα: «Μακεδόνας» ή Βούλγαρος; έχει προκαλέσει ψυχρότητα στις σχέσεις Σόφιας και Σκοπίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ερίζουν για την εθνική ταυτότητα διαφόρων οπλαρχηγών της περιόδου 1893-1908, οι οποίοι έδρασαν κατά του Ελληνισμού. Ήδη ο Υπουργός Αμύνης της Βουλγαρίας Κονσταντίν Καρακατσάνοφ έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός βουλγαρικού ΒΕΤΟ στη μελλοντική ένταξη των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Θεωρώ πολύ επιτυχή τη διαπίστωση του Αντώνη Σαμαρά στο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας τον Δεκέμβριο 2019, ότι η Συμφωνία των Πρεσπών «δεν περπατάει». Το ερώτημα είναι πώς θα αποδεσμευθούμε από αυτήν χωρίς να χρεωθεί μονομερώς η Ελλάς την ευθύνη. Είναι μία κακή Συμφωνία, αλλά δυστυχώς δεν είναι κουρελόχαρτο για να την σχίσουμε, όπως νομίζουν ορισμένοι.

Άρθρο στην ιστοσελίδα www.thepresident.gr / 17.6.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η πρόσφατη απόπειρα αποδομήσεως της προσωπικότητος και του έργου του Ιωάννου Καποδίστρια με οδήγησε να ξαναδιαβάσω τις απόψεις που εξέφρασαν για τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδος διακεκριμένοι αντίπαλοι και επικριτές του. Εκεί, λοιπόν, βλέπουμε ότι όλοι παραδεχονται την αγνή αγάπη του για την Ελλάδα. Ομολογούν μάλιστα ότι χρησιμοποίησε τη θέση του ως υπουργού εξωτερικών της Ρωσίας κυρίως για να εξυπηρετήσει τον μοναδικό εθνικό στόχο του: Την απελευθέρωση των Ελλήνων από τον τουρκικό ζυγό.

Ο Χένρυ Κίσσιγκερ (Kissinger), πρώην υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ και αντιπαθής στον Ελληνισμό λόγω Κυπριακού, στη διδακτορική διατριβή του μελετά τη σύγκρουση του Αυστριακού Καγκελλαρίου Μέττερνιχ και του Καποδίστρια- τότε συμβούλου του Τσάρου Αλεξάνδρου- για θέματα που αφορούσαν την ευρωπαϊκή διπλωματία μετά την ήττα του Ναπολέοντος. Ο ίδιος ο Μέττερνιχ παραδέχεται ότι: «Ο Καποδίστριας θέλει με τη βοήθεια της Ρωσίας να τελειώσει το ελληνικό ζήτημα, αλλά όχι … σύμφωνα με τις επιδιώξεις της Ρωσίας». (Χ. Κίσσιγκερ, Ένας αποκατεστημένος κόσμος, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2003, σελ. 527).

Ο Σπυρίδων Τρικούπης, αν και άσκησε αυστηρή κριτική στο έργο του Καποδίστρια, έγραψε στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως: « Ουδενός Έλληνος η καρδία ήτο ελληνικωτέρα. – υπέρ της Ελλάδος μετήλθεν την ρωσικήν επιρροήν και ουχί υπέρ της Ρωσίας την ελληνική Αρχήν του» (Τόμος Δ, σελ. 276).

Ο Ντάγκλας Ντέικιν (Douglas Dakin), Βρετανός ιστορικός που ειδικεύθηκε στην Ελληνική Ιστορία, έγραψε το βιβλίο: Ο Αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία 1821-1833, το οποίο εξεδόθη στα ελληνικά από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) το 1983. Εκεί ο συγγραφεύς δείχνει αρνητική στάση προς το έργο του Καποδίστρια στην Ελλάδα (1828- 1831), αλλά και αυτός ομολογεί ότι: «Σε καμία στιγμή της σταδιοδρομίας του δεν θυσίασε εσκεμμένα τα ελληνικά συμφέροντα χάριν των ρωσικών ή για την προσωπική του άνεση και γαλήνη» (σελ. 377). Ο Ντέικιν καταγράφει ότι η προσήλωση του Καποδίστρια στο καθήκον και στην Εκκλησία τον έκανε δημοφιλή στις μάζες, αλλά ο ίδιος δημιούργησε εχθρούς ανάμεσα στις ηγετικές προσωπικότητες του τόπου.

Όταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος έπεισε το 1825 πολλούς Έλληνες αγωνιστές να υπογράψουν την «Πράξη υποταγής», δηλαδή μονομερούς υποτέλειας στην Αγγλία, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Νικηταράς και άλλοι έστειλαν στη Γενεύη, όπου διέμενε ο Καποδίστριας, ένα αντίστοιχο κείμενο που εξέφραζε την «Πράξη υποταγής» στη Ρωσία. Ο Ντέικιν γράφει ότι «ο Καποδίστριας κάθε άλλο παρά έδωσε τις ευλογίες του. Αν η «Πράξη υποταγής» στην Αγγλία τού είχε προξενήσει αποστροφή, η έκκληση στη Ρωσία δεν τού προκαλούσε καν περιφρόνηση» (σελ. 210).

Τον αγνό πατριώτη Ιωάννη Καποδίστρια αξίζει να προβάλουμε ως πρότυπο στους νέους.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 14.6.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Βλέπω ότι κάποιοι ενοχλούνται από τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο (1815-1891). Ο εθνικός μας ιστορικός κατηγορείται ότι αποκατέστησε το Βυζάντιο και «ενέπλεξε την Ιστορία στα γρανάζια της εθνικής ιδεολογίας». Κι όμως, όποιος διαβάσει τα κείμενα των ανθρώπων που προετοίμασαν το 1821 και αυτών που πρωταγωνίστησαν στην Ελληνική Επανάσταση, θα διαπιστώσει ότι το Βυζάντιο/Ρωμανία ήταν καταγεγραμμένο στην εθνική μνήμη όλων των Ελλήνων, λαϊκών και κληρικών, αγραμμάτων και λογίων, από το 1453 μέχρι και το 1821, αλλά και αργότερα.

Οι γιαγιάδες και οι μανάδες που εμψύχωναν τα ελληνόπουλα στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας με τον θρύλο του Μαρμαρωμένου Βασιλιά είχαν επηρεασθεί από τον Κ. Παπαρρηγόπουλο; Χρονικώς αδύνατον! Απλώς εξέφραζαν τους μύχιους πόθους ενός λαού.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, όταν είπε στον Άγγλο Πλοίαρχο Χάμιλτον ότι δεν δέχεται να συνθηκολογήσει με τους Τούρκους, διότι «ο βασιλέας μας συνθήκη δεν έκαμε», μιλούσε ως συνεχιστής των αγώνων του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Είχε διαβάσει Παπαρρηγόπουλο; Όχι βέβαια. Αλλά έλεγε αυτό που υπήρχε μέσα στην καρδιά των αγωνιζομένων. Πίστευαν στη Μεγάλη Ιδέα, πίστευαν ότι είναι συνεχιστές του Βυζαντίου.

Όταν ο Δυτικομακεδών πολεμιστής και συγγραφεύς Νικόλαος Κασομούλης έγραψε στην Εισαγωγή των Στρατιωτικών Ενθυμημάτων του ότι «μετά την πτώσιν του Βασιλείου μας» η Εκκλησία διαφύλαξε τη γλώσσα και την εθνική ταυτότητα, χαρακτήριζε το Βυζάντιο ως βασίλειό μας, ημών των Ελλήνων. Το αισθανόταν δικό του, όπως και οι υπόλοιποι Έλληνες. Δεν χρειάσθηκε να τους το επιβάλει κάποιος ούτε ενεπλάκησαν σε … μυστηριώδη γρανάζια. Την εθνική ιδεολογία την έμαθαν από την οικογένεια, την Εκκλησία, το φανερό ή κρυφό σχολειό. Ήταν ο σκοπός της ζωής τους.

Αλλά και ο Γεώργιος Γαζής, γραμματικός του Γ. Καραϊσκάκη, γράφει για την ιδέα που ξεσήκωνε τους Έλληνες: «Στις ψυχές των απλών Χριστιανών που ήταν υποτελείς στο κράτος της Τουρκίας ….διαφυλασσόταν η ιδέα και η ελπίδα της απελευθέρωσης και ανάκτησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με το όνομα «Ρωμαίικον». Το Βυζάντιο ήταν γραμμένο, λοιπόν, στις ψυχές των Χριστιανών και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος κατέγραψε αυτό το γεγονός ως συνειδητός ιστορικός.

Και στις ψυχές των Ελλήνων του 20ού αιώνος ήταν εδραιωμένο το Βυζάντιο/Ρωμανία. Ο Γιώργος Σεφέρης διηγείται ότι στις 6 Απριλίου 1941, όταν ο στρατός του Χίτλερ επετέθη στην Ελλάδα, το πλήθος στην οδό Σταδίου αυθόρμητα έψαλε τον βυζαντινό ύμνο: Τη Υπερμάχω! Κι ας μην είχαν διαβάσει Παπαρρηγόπουλο.

Σοφή η διαπίστωση του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου: «Το Ελληνικόν Έθνος δεν διεσώθη … ειμή (παρά μόνον) διά της μετά του Χριστιανισμού συμμαχίας». Δηλαδή η Ορθόδοξη Εκκλησία διέσωσε τον Ελληνισμό στα δύσκολα χρόνια. Ο Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους απέδειξε ότι η Ορθοδοξία είναι θεμελιώδες στοιχείο της ταυτότητάς μας.

Άρθρο στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Σάββατο – Κυριακή 6-7.6.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ως απάντηση στους ανιστόρητους που ασεβούν στη μνήμη του ήρωος Γεωργίου Καραϊσκάκη παραθέτω ένα απόσπασμα από σχετική ομιλία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην Παλαιά Βουλή στις 25.4.2007.

“Τί λαός εἴμαστε; Πῶς δικαιολογοῦνται οἱ ἐξάρσεις μας καί μαζί καί οἱ χαμέρπειές μας; Πῶς ἑνωμένοι κάνουμε θαύματα καί διῃρημένοι ἀλληλοφαγωνόμαστε; Τελικά εἴμαστε ἕνας λαός μεγάλων ἀντιθέσεων πού μᾶς ὁδηγοῦν ἀπό τό μεγαλεῖο στήν εὐτέλεια. Κι αὐτό ἀπό τῶν ἀρχαίων χρόνων μέχρι καί σήμερα. Δέν ἀντέχουμε εὔκολα τούς ἄξιους, δέν ἀναγνωρίζουμε ὅσο ζοῦν τούς χαρισματικούς, δέν παραδεχόμαστε τήν ὑστέρησή μας. Ἀντί νά παραδειγματιζόμαστε ἀπό τούς καλύτερούς μας, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια νά τούς κατεβάσουμε στό ἐπίπεδό μας. Διψᾶμε γιά δικαιοσύνη πρός χάριν μας, ἀλλά μετερχόμαστε τήν ἀδικία σέ βάρος τῶν ἄλλων. Μιλᾶμε γιά τήν ἐλευθερία μας, ἀλλά τήν ἀρνούμεθα στούς ἄλλους, πού τούς θέλουμε ὑποταγμένους σέ μᾶς. Πλέκουμε ὕμνους στήν ἀρετή γενικά, ἀλλά ἐμεῖς ἐφαρμόζουμε στή ζωή μας τίς προστακτικές τῆς κακίας.

Πόσες φορές δέν στήσαμε οἱ Ἕλληνες τόν χορό τῆς Ἀνάστασής μας; Πόσες φορές δέν νοιώσαμε τό ρῖγος ἀπό τίς θυσίες πού χρειάσθηκε νά καταβληθοῦν γιά νἄλθει τῆς λευτεριᾶς τό ἀγέρι νά δροσίσει τίς ψυχές μας; Ἀλλά καί πόσες φορές δέν αἰσθανθήκαμε τή φαγωμάρα νά κατατρώγει τά κλέη μας; Καί νά φέρνει πάνω στήν εὐτυχία μας τή δυστυχία τῆς διχόνοιας καί τῆς καταστροφῆς; Τό σκηνικό αὐτό τό ζοῦμε καί σήμερα, τηρουμένων τῶν βέβαια τῶν ἀναλογιῶν. Εἶναι ὅμως ντροπή νά ἀκυρώνουμε τά θεσπέσιά μας μέ τά ἀνόσιά μας. Εἶναι κρῖμα νά γκρεμίζουμε ὅ,τι μέ κόπο ὑψώσαμε. Τό χρέος μας εἶναι κοινό. Ὅλοι μαζί νά κρατήσουμε ἀναμμένη τή δάδα τῆς ἀξιοκρατίας, τῆς δικαιοσύνης, τῆς φιλοπατρίας, τῆς ἀδαμάντινης ἀρετῆς.

Ἡ σημερινή ἐκδήλωση τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γίνεται γιά ν᾿ ἀνάψουμε ἕνα κερί εὐγνωμοσύνης στή μνήμη τοῦ παλληκαριοῦ πού γεννήθηκε τό 1782 στό Μαυρομάτι τῆς Καρδίτσας, γυιός τοῦ Καπετάν Δημήτρη Καραΐσκου, πού ὠνομάσθηκε χαϊδευτικά Καραϊσκάκης ἐπειδή ἦταν μικρόσωμος καί μικροκαμωμένος. Ὅσο ὅμως μπόϊ τοῦ ἔλειπε τόσο λεοντόκαρδος ἦταν. Καί τόσο ἐλεύθερος γι᾿ αὐτό δέν ἔσκυβε τό κεφάλι στούς ἐκλαμπρότατους, οὔτε βέβαια στόν Φαναριώτη Μαυροκορδᾶτο πού τό σκωπτικό στόμα τοῦ Καραϊσκάκη τόν ἀποκαλοῦσε ἄλλοτε «τεσσαρομάτη» ἐπειδή φοροῦσε γυαλιά, καί ἄλλοτε «καλαμαρά» ἤ καί «τζογλάνι τοῦ Ρείτζ ἀφέντη».

Καί ταυτόχρονα γιά νά κάνουμε ὁ καθένας τήν αὐτοκριτική μας. Καί νά δοῦμε πόσο ἀπέχουμε ἀπό τήν Ἰθάκη τῶν ἀναστεναγμῶν καί τῶν ὁραματισμῶν μας. Γιά μιά κοινωνία δίκαιη. Γιά μιά Πατρίδα ἐλεύθερη. Γιά ἕνα κόσμο εἰρηνικό. Κάτω ἀπό τό βλέμμα τοῦ Θεοῦ τοῦ πολυεύσπλαχνου, πού ἡ ἀγνόησή Του μόνον κακά θά φέρει στήν ἀνθρωπότητα”.

Ο νικητής της μάχης της Αράχωβας, γεννημένος σε χωριό της Καρδίτσας, με καταγωγή από χωριό της Άρτας, σκοτώθηκε κατά την πολιορκία των Αθηνών. Το βόλι τον βρήκε στο Νέο Φάληρο την ημέρα της ονομαστικής εορτής του, στις 23 Απριλίου 1827.

Αιωνία η μνήμη του!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 31.5.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο μήνας Μάϊος είναι γεμάτος από μνήμες Βυζαντίου και Κωνσταντινουπόλεως. Στις 11 του μηνός γιορτάζουμε την ίδρυση της Κωνσταντίνου Πόλεως το 330 από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Στις 21 του ιδίου μηνός γιορτάζει ο ιδρυτής Άγιος και η μητέρα του, η Αγία Ελένη. Στις 29 τιμούμε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τους πεσόντες κατά την Άλωση της Πόλης, της Βασιλεύουσας, το 1453.

Τι σημαίνει για εμάς σήμερα το Βυζάντιο; Μερικοί το θεωρούν σαν κάτι μακρινό, κι όμως είναι πολύ κοντά μας. Είναι μέσα στη ζωή μας, στον πολιτισμό μας, στην ταυτότητά μας, στις συνήθειές μας. Ας θυμηθούμε ορισμένες ενδιαφέρουσες πτυχές.

1. Η Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρεί τη βυζαντινή παράδοση, η οποία «μένουσα εν εαυτή τα πάντα καινίζει». Η Θεία Λειτουργία, η υμνογραφία, η βυζαντινή μουσική, η βυζαντινή αγιογραφία, ο βυζαντινός ρυθμός των ναών, αυτά και πολλά άλλα καθιστούν το Βυζάντιο κομμάτι της ζωής μας.

2. Ολόκληρες πόλεις και μοναστικές κοινότητες αποτελούν σήμερα βυζαντινά μουσεία που θυμίζουν την τέχνη, την παράδοση, τις πεποιθήσεις και τον συνδυασμό Χριστιανικής πίστης και ελληνικού πολιτισμού που επέτυχε η 1100 ετών Αυτοκρατορία. Ο Άθως, το Σινά, η Θεσσαλονίκη, η Καστοριά, το Διδυμότειχο, η Άρτα αποδεικνύουν του λόγου το ασφαλές. Πηγαίνεις στο Άγιον Όρος και ακούς να μνημονεύονται καθημερινά ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Αλέξιος Κομνηνός και άλλοι κτίτορες των μονών.

3. Η αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης-Κωνσταντινουπόλεως είχε το κρατικό όνομα Ρωμανία. Ο όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία καθιερώθηκε τον 16^ο αιώνα από τον Γερμανό ιστορικό Ιερώνυμο Βολφ. Εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης οι Αυτοκράτορες έδιναν τίτλους και επαίνους «δια τους κόπους ους εμόχθησας υπέρ Ρωμανίας». Ρωμαίοι ήσαν οι υπήκοοι, αλλά δεν έπαυαν να έχουν και επί μέρους εθνικές ταυτότητες (Έλληνες, Αρμένιοι, Σέρβοι, κ.ά). Από τη Ρωμανία και τους Ρωμαίους υπηκόους της προέρχεται ο όρος Ρωμηός (ή Ρωμιός) που χαρακτηρίζει από το 1453 μέχρι και σήμερα τη σύνθεση Ορθοδοξίας και Ελληνισμού. Γι’αυτό και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Μέσης Ανατολής αποκαλούνται Ρουμ Ορτοντόξ και αναζητούν τις ρίζες τους στο Βυζάντιο.

4. Μέχρι το 1946 το βυζαντινό Δίκαιο ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των Ελλήνων. Οι Εθνικές Συνελεύσεις της Ελληνικής Επαναστάσεως αποφάσισαν να επαναφέρουν ως Αστικό Δίκαιο τους «Νόμους των Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων», δηλαδή των Βυζαντινών και συγκεκριμένα την κωδικοποίηση που έκανε τον 14^ο αιώνα ο Θεσσαλονικεύς Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος. Εφαρμόσθηκε στη νεώτερη Ελλάδα μέχρι το 1946, όταν εισήχθη ο Αστικός Κώδικας.

5. Στο βιβλίο της «Πόσο ελληνικό είναι το Βυζάντιο- Πόσο Βυζαντινοί είναι οι Νεοέλληνες» η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ αναφέρεται στην επίδραση του Βυζαντίου στη λογοτεχνία και την τέχνη των Νεοελλήνων. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης ζητά από τον Π. Ζωγράφο να απεικονίσει, μαζί με τις μάχες του 1821, και την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Ο Σεφέρης, ο Καραγάτσης, ο Μαρκοράς, ο Ίων Δραγούμης, αλλά και ο Γάλλος διανοούμενος Αντρέ Μαλρώ αντλούν έμπνευση από τη βυζαντινή ιστορία. Προσθέτω και εγώ τον Δωδεκάλογο του Γύφτου και τη Φλογέρα του Βασιλιά, τα δύο επικά ποιήματα του Κωστή Παλαμά, καθώς και τα παιδικά βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα για τον «Καιρό του Βουλγαροκτόνου». Επίσης το μεταφρασμένο στα ελληνικά μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο για τον Μπαουντολίνο, τον Ιταλό Σταυροφόρο του 1204, ο οποίος γοητεύθηκε από την κλασική ελληνική παιδεία του Βυζαντινού Νικήτα Χωνιάτη κ.ά.

6. Θρύλοι, παροιμίες και συνηθισμένες εκφράσεις έχουν ενταχθεί στη συλλογική μνήμη και στο λεξιλόγιό μας χωρίς ίσως να συνειδητοποιούμε τη βυζαντινή προέλευσή τους. Οι γιαγιάδες μιλούν στα εγγόνια για τον μαρμαρωμένο Βασιλιά, ο Έλληνας θεωρεί αποφράδα ημέρα την Τρίτη και αποφεύγει να ξεκινά εργασίες ή να υπογράφει συμβόλαια, διότι Τρίτη ήταν η ημέρα της Αλώσεως. Οι φράσεις «έφαγε τον περίδρομο», «έμεινε στα κρύα του λουτρού» και πολλές άλλες έρχονται κατ’ ευθείαν από τους Βυζαντινούς προγόνους μας. Το φλουρί Κωνσταντινάτο, είτε το φοράμε στο λαιμό είτε το χρησιμοποιούμε ως έκφραση, αναφέρεται στο βυζαντινό νόμισμα με την παράσταση του Αγίου Κωνσταντίνου.

7. Ο αείμνηστος Βασίλειος Τατάκης παρατήρησε ότι το Βυζάντιο είναι επίκαιρο, διότι είναι το πρώτο πραγματικά ευρωπαϊκό κράτος. Με βάση τους ορισμούς του Πωλ Βαλερύ, του Τόμας Έλιοτ και πολλών άλλων, τα τρία θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι: Η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, το Ρωμαϊκό (ή βυζαντινορωμαϊκό) Δίκαιο και η Χριστιανική Διδασκαλία. Για πρώτη φορά τα τρία αυτά στοιχεία μαζί απαντώνται στο Βυζάντιο/ Ρωμανία, όπου το θεμέλιο της παιδείας ήσαν τα Ομηρικά έπη και όπου το Ρωμαϊκό Δίκαιο εκχριστιανίσθηκε και κωδικοποιήθηκε.

8. Η κληρονομιά των Θεσσαλονικέων Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, Φωτιστών των Σλάβων, είναι εμφανής στο αλφάβητο εκατοντάδων εκατομμυρίων Ρώσων, Ουκρανών, Σέρβων, Βουλγάρων και άλλων. Ο Κωνσταντίνος-Κύριλλος, φιλόσοφος και ιεραπόστολος του 9^ου αιώνος μ.Χ., έδωσε το όνομά του στο βυζαντινό αλφάβητο που χρησιμοποιούν σήμερα – με κάποιες τροποποιήσεις και προσθήκες – οι λαοί της Ανατολικής Ευρώπης.

9. Ο δικέφαλος αετός ήταν το έμβλημα των βυζαντινών αυτοκρατόρων μετά την ανάκτηση της Βασιλεύουσας το 1261 και τη νίκη των Ελλήνων της Νίκαιας επί των Σταυροφόρων. Σήμερα τον βλέπουμε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά και στους Ορθοδόξους Ναούς της Ελλάδος και της Κύπρου, είτε ως σημαία είτε ως διακοσμητικό σύμβολο. Τον βρίσκουμε επίσης στις σημαίες και στα εθνικά σύμβολα των Σέρβων, των Μαυροβουνίων, των Αλβανών και άλλων λαών που επηρεάσθηκαν από τον βυζαντινό πολιτισμό. Πρόκειται για τον αετό, ο οποίος κοιτά και προς την Ανατολή και προς τη Δύση.

10. Τώρα που ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε τα 200 έτη από την Ελληνική Επνάσταση του 1821, είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι οι αγωνιστές είχαν την Κωνσταντινούπολη και τη βυζαντινή ιδέα στην καρδιά τους. Η Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή η ελπίδα για απελευθέρωση της Πόλης, κράτησε όρθιο το Γένος επί 400 χρόνια. Ο Θ. Κολοκοτρώνης μιλώντας στον Άγγλο Ναύαρχο Χάμιλτον δηλώνει ότι συνεχίζει τους αγώνες του Αυτοκράτορα που δεν συνθηκολόγησε (δηλ. του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου). Και οι Επτανήσιοι όταν συντάσσουν το Σύνταγμα της Πολιτείας των Ιονίων Νήσων, το ονομάζουν «Βυζαντινόν».

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σπουδαίος ιστορικός του Νέου Ελληνισμού Απόστολος Βακαλόπουλος εντοπίζει τα πρώτα στοιχεία της Μεγάλης Ιδέας στην επιστολή του Αγίου της Εκκλησίας μας και Αυτοκράτορος Ιωάννου Γ΄ Δούκα Βατάτζη προς τον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ (1237). Στο κείμενο αυτό ο εκ Διδυμοτείχου Αυτοκράτωρ της Νικαίας δηλώνει ότι είναι απόγονος των Αρχαίων Ελλήνων και ότι οι Έλληνες δεν θα παύσουν να πολεμούν μέχρι να απελευθερώσουν την Κωνσταντινούπολη που τότε κατείχαν οι Φράγκοι της Δ΄ Σταυροφορίας.

Ας μην περιφρονούμε το Βυζάντιο. Ας ξαναμελετήσουμε τον «ένδοξο βυζαντινισμό μας», όπως θα έλεγε και ο Καβάφης.

Άρθρο στο huffingtonpost.gr – 29.5.2020

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η προσπάθεια να αποδομηθεί η προσωπικότητα και το έργο του πρώτου Κυβερνήτη (1828-1831) Ιωάννη Καποδίστρια δεν έληξε. Θα συνεχισθεί εν όψει των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Ποιοι έχουν λόγους να ενοχλούνται από την πανεθνική – μέχρι σήμερα- αποδοχή του μεγάλου διπλωμάτη και πολιτικού;

Πρώτον. Ο Καποδίστριας ήταν ευλαβής και συνειδητός Χριστιανός Ορθόδοξος. Αποστομώνει με τα κείμενά του τους οπαδούς του ουδετερόθρησκου κράτους. Αποδεχόταν ότι θεμέλιο της ταυτότητας του Νέου Ελληνισμού είναι η Ορθοδοξία. Τα κείμενά του διαψεύδουν εκείνους που υποστηρίζουν ότι η Ελληνική Επανάσταση ήταν γνήσιο αντίγραφο της Γαλλικής Επαναστάσεως του 1789. Οι Γάλλοι επαναστάτες- για δικούς τους λόγους- εστράφησαν κατά του Ρωμαιοκαθολικού Κλήρου και κατήργησαν επί 10 χρόνια το Χριστιανικό Ημερολόγιο. Ο Καποδίστριας με την προσωπικότητά του, το έργο του, ακόμη και με την ώρα της δολοφονίας του (το πρωί καθώς πήγαινε στην εκκλησία) αποδεικνύει ότι το 1821 ήταν αποτέλεσμα της Ορθόδοξης Πίστης των Ελλήνων και της θυσίας των Νεομαρτύρων.

Έγραφε χαρακτηριστικά ο Καποδίστριας σε επιστολή του: «…Επομένως οι Έλληνες, οι οποίοι ουδέποτε εγκατέλειψαν την γενέτειράν των και τα όπλα των και είνε εκείνοι που διετήρησαν εις όλην των τη αγνότητα τα αρχαία έθιμα και προ πάντων την αγνήν, την χριστιανικήν των πίστιν, αποτελούν την μάζαν ενός λαού τόσο δυστυχούς, όσον και θαυμασίου, ο οποίος περιεφρόνησε ωσαύτως τους κινδύνους εκ της πολιτικής των ξένων, και της ανά πάσαν στιγμήν κολοσσιαίας ισχύος των Τούρκων.

,,,Εις την Εκκλησίαν των και δια της Εκκλησίας δεν έπαυσαν να αποτελούν ξεχωριστήν εθνότητα, από της εποχής της υπερισχύσεως των Τούρκων. Δια της Εκκλησίας των, λοιπόν, και πάλιν θα σωθούν και θα το επιτύχουν ικετεύοντες εκ βάθους καρδίας τον μόνον ηγεμόνα του κόσμου, ο οποίος είναι προστάτης των.

Γενεύη, 1/13 Δεκεμβρίου 1825»

Δεύτερον. Ο Καποδίστριας ήταν οπαδος της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και όχι της μονομερούς υποτέλειας σε μία Δύναμη. Ήταν το αντίπαλον δέος του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου, ο οποίος πρότεινε στο επαναστατημένο Έθνος να γίνει με τη θέλησή του προτεκτοράτο της Αγγλίας. Ο Καποδίστριας υπήρξε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, αλλά ουδέποτε πρότεινε μονομερή υποτέλεια στα ρωσικά συμφέροντα.

Τρίτον. Ο Ιωάννης Καποδίστριας τόνιζε πάντα στους ξένους διπλωμάτες ότι τα αρχικά σύνορα της Ελλάδος (Αμβρακικός- Παγασητικός) δεν ήσαν δίκαια. Η Ελλάς, έγραφε, έπρεπε να περιλάβει όλες τις περιοχές που εξεγέρθηκαν και έχυσαν το αίμα τους, άρα και τις Κυδωνίες Μικράς Ασίας, την Κύπρο, τη Χίο, την Κρήτη κ.α. Ειδικά για την Κύπρο είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της καταγωγής της μητέρας του.

Ο Καποδίστριας ενοχλεί κάποιους, διότι θυμίζει τα ελληνορθόδοξα ιδανικά του Αγώνα και τα εθνολογικά όρια του Ελληνισμού.

Άρθρο στην  ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 24.5.2020