Άρθρα

Σύντομο Ιστορικό

Η Νίκαια της Βιθυνίας ιδρύθηκε το 316 π.Χ. από τον Αντίγονο με το όνομα Αντιγονεία. Είναι η περίοδος των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετονομάσθηκε σε Νίκαια το 301 π.Χ. από τον Λυσίμαχο προς τιμήν της συζύγου του, θυγατέρας του Αντιπάτρου. Σήμερα οι Τούρκοι την αποκαλούν Ιζνίκ-Iznik από τη συνήχηση των ελληνικών λέξεων «εις Νίκαιαν». Ανήκει στην περιοχή της Βιθυνίας, μαζί με τη Νικομήδεια, την Κίο και άλλες πόλεις. Η Βιθυνία είναι εκείνο το τμήμα της Μικράς Ασίας, το οποίο βρίσκεται απέναντι από την Κωνσταντινούπολη.

Η Νίκαια συνδέεται με δύο Οικουμενικές Συνόδους, την Α΄ και την Ζ΄. Η Α΄ συνεκλήθη από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 325. Συνέταξε το πρώτο μέρος του Συμβόλου της Πίστεως, το οποίο είναι γνωστό ως το Σύμβολο της Νικαίας- Κωνσταντινουπόλεως. Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στη Νίκαια το 787 από τη Βασιλομήτορα Ειρήνη την Αθηναία, η οποία επιτρόπευε τον ανήλικο γιό της Κωνσταντίνο ΣT΄. Η Σύνοδος αυτή καταδίκασε την Εικονομαχία και όρισε ότι η τιμητική προσκύνηση των εικόνων αναφέρεται στο πρωτότυπο.

Η Νίκαια κατακτήθηκε από τους Τούρκους το 1331. Επί Τουρκοκρατίας η έδρα της Μητροπόλεως κατά περιόδους  μεταφερόταν στη Κίο. Ο τελευταίος πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή Μητροπολίτης Νικαίας ήταν ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Βασίλειος Γ΄. Οι Έλληνες της Νικαίας και όλης της Βιθυνίας εκδιώχθηκαν το 1920, δύο χρόνια πριν από την καταστροφή της Σμύρνης και άλλων μικρασιατικών πόλεων. Ο Μητροπολιτικός Ναός της ήταν αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και ήταν περίφημος για τα ψηφιδωτά που υπήρχαν στο ιερό, στο καθολικό και στον νάρθηκα. Λειτουργούσε μέχρι την καταστροφή από τους Τούρκους το 1920. Ο Ναός της Αγίας Σοφίας της Νικαίας, όπου κατά πάσαν πιθανότητα συνήλθε η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, έχει σήμερα μετατραπεί σε ισλαμικό τέμενος.

Με τον τίτλο «Νικαεύς»  έχει διασωθεί από τον ιστοριοδίφη Κωνσταντίνο Σάθα (Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τόμος Α΄, 1872) ένας έπαινος για τη Νίκαια γραμμένος από τον γνωστό Βυζαντινό αξιωματούχο, φιλόσοφο και ανακαινιστή της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, τον Θεόδωρο Μετοχίτη (1260- 1332). Ο εγκωμιαστικός για τη Νίκαια λόγος εκφωνήθηκε το 1290 στη Νίκαια ενώπιον του Αυτοκράτορος Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου. Ο Μετοχίτης γεννήθηκε στη Νίκαια και χρησιμοποιεί άριστα τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας για να περιγράψει τους ναούς, τα μοναστήρια και γενικότερα την αίγλη της πόλης του. Τιμά ιδιαιτέρως τον Άγιο Τρύφωνα, ο οποίος μαρτύρησε στη Νίκαια το 250 μ.Χ.

Το όνομα «Νίκαια» έλαβε το 1934 ο προσφυγικός Δήμος της Νέας Κοκκινιάς για να τιμήσει τη σημαντική αυτή πόλη της Μικράς Ασίας. Σήμερα η προσφυγούπολη Νίκαια της Αττικής, έδρα ομωνύμου Μητροπόλεως,  είναι ένας από τους πολυπληθέστερους Δήμους της Ελλάδος.

Η Αυτοκρατορία της Νικαίας (1204-1261)

Στις 12 Απριλίου 1204 η Ρωμανία (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) καταλύθηκε και λεηλατήθηκε από τους Φράγκους Σταυροφόρους. Στην πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκε Φράγκος Αυτοκράτωρ και Λατίνος Πατριάρχης. Ο Ελληνισμός διασώθηκε κυρίως με τα τρία κράτη που σχηματίσθηκαν, την Αυτοκρατορία της Νικαίας, την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντος και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ιδιάζουσα ήταν η σημασία της Νικαίας της Βιθυνίας. Εκεί μεταφέρθηκε από την Βασιλεύουσα ο νόμιμος Αυτοκράτωρ και ο Ορθόδοξος Πατριάρχης. Εκεί οργανώθηκε για πρώτη φορά ένα ελληνικό εθνικό κράτος. Από εκεί ξεκίνησαν τα στρατεύματα του Μιχαήλ Παλαιολόγου και απελευθέρωσαν την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους το 1261. Η μικρασιατική αυτή πόλη υπήρξε η έδρα σπουδαίων λογίων, οι οποίοι καλλιέργησαν τον ελληνικό πολιτισμό.

Στο κράτος της Νικαίας βασίλευσε η δυναστεία των Λασκαριδών. Ο Θεόδωρος Α’ Λάσκαρις (1204-1222), ο γαμβρός του Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης (1222-1254), λαμπρός στρατηγός από το Διδυμότειχο, ο γιος του Βατάτζη Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις (1254-1258), ο ανήλικος Ιωάννης Δ΄ και ο σφετεριστής του θρόνου, αλλά ικανός διπλωμάτης, Μιχαήλ Παλαιολόγος, ο οποίος απελευθέρωσε την Κωνσταντινούπολη το 1261.

Στη Νίκαια η ελληνική παιδεία και τα κλασσικά γράμματα γνώρισαν μεγάλη ακμή. Ο λόγιος μοναχός Νικηφόρος Βλεμμύδης με εντολή του Ιωάννου Βατάτζη συνέλεξε όλα τα αρχαία ελληνικά κείμενα που υπήρχαν στις βιβλιοθήκες του βασιλείου, το οποίο κατελάμβανε τα βορειοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας και έφθανε μέχρι την Έφεσο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πεπαιδευμένου ανδρός με θεολογική και φιλοσοφική κατάρτιση ήταν ο αυτοκράτωρ Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις, ο ποιητής του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος προς την Θεοτόκον.

Οι αυτοκράτορες της Νικαίας συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τον επίσημο τίτλο των προκατόχων τους της Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή «Βασιλεύς και Αυτοκράτωρ Ρωμαίων». Ο τίτλος αναφέρεται στη Νέα Ρώμη –Κωνσταντινούπολη και όχι στην Παλαιά Ρώμη. Όμως σε κάθε ευκαιρία τόνιζαν και την ελληνική τους καταγωγή και τον σεβασμό τους στην Αρχαία Ελλάδα, χωρίς αυτό να μειώνει την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη τους. Το κράτος της Νικαίας αποδεικνύει ότι οι Έλληνες δημιουργήσαμε εθνικό κράτος πολύ νωρίτερα από άλλους λαούς. Οι φανατικοί οπαδοί του Διαφωτισμού διαδίδουν ότι τα εθνικά κράτη δημιουργήθηκαν μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Ο Ελληνισμός μετά την πνευματική επικράτησή του στη πολυεθνική αυτοκρατορία της Ρωμανίας-Βυζαντίου ιδρύει ένα αμιγώς ελληνικό κράτος στη Νίκαια. Με συνείδηση ορθόδοξη και ελληνική το κράτος αυτό αγωνίζεται επιτυχώς εναντίον πολυαρίθμων αντιπάλων. Ο στρατός του βασιλείου δεν είναι μισθοφορικός ούτε πολυεθνικός. Είναι στο συντριπτικό ποσοστό του ελληνικός.

Κορυφαία μορφή της Αυτοκρατορίας της Νικαίας υπήρξε αναμφισβήτητα ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης. Συνδύαζε τη Χριστιανική ελεημοσύνη, την ελληνική αυτοσυνειδησία, την λιτή διαχείριση των οικονομικών και την στρατιωτική ικανότητα. Νίκησε όλους τους γειτονικούς λαούς, στήριξε τα ελληνικά γράμματα και έδινε το παράδειγμα στους υπηκόους του αποφεύγοντας τον πολυτελή βίο. Ο λαός τον ονόμασε Ελεήμονα και η Εκκλησία μας τον τιμά ως Άγιο την 4η Νοεμβρίου. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στον Συναξαριστή του ότι επτά χρόνια μετά την ταφή του Βατάτζη το λείψανο βρέθηκε άφθαρτο και ευωδιάζον. Ετάφη στη Μονή Σωσάνδρων κοντά στο Νύμφαιο της Μικράς Ασίας, όπου είχε μεταφέρει την πρωτεύουσα. Οι Μικρασιάτες της Εφέσου και της Μαγνησίας τον τιμούσαν ως Άγιο ήδη από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Ο Βατάτζης διατρανώνει την ελληνική του συνείδηση με την περίφημη επιστολή του προς τον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ τό 1237. Του γράφει ότι οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες είναι ελληνικής καταγωγής και ότι από το γένος των Ελλήνων μετεδόθη η σοφία σ’ όλον τον κόσμο. Προσθέτει ότι στους Έλληνες έδωσε την Κωνσταντινούπολη ο Μέγας Κωνσταντίνος, γι’ αυτό και το κράτος της Νικαίας θα αγωνισθεί με κάθε τρόπο να απελευθερώσει την Βασιλεύουσα από τους Φράγκους Σταυροφόρους, συμμάχους του Πάπα.

Σπουδαία και άγνωστη στους περισσοτέρους μορφή είναι ο γιος του, ο Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις, ο οποίος κυβέρνησε στη Νίκαια μόνον επί τέσσερα χρόνια, διότι απεβίωσε από ασθένεια. Ο Θεόδωρος είχε δάσκαλο τον Νικηφόρο Βλεμμύδη και τα θεολογικά συγγράμματά του καταδεικνύουν μία σπάνια γνώση της Ορθοδόξου Δογματικής, της αρχαιοελληνικής γραμματείας και των επιστημονικών δεδομένων της εποχής εκείνης. Ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.  Χρίστος Κρικώνης βρήκε  σε ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες και εξέδωσε με επιστημονικό σχολιασμό τα θεολογικά έργα του Θεοδώρου Β΄. Ο νέος σε ηλικία αυτοκράτωρ, υπό την επίδραση του δασκάλου του Νικηφόρου Βλεμμύδη, επεδίωξε να ενσαρκώσει τον ιδανικό ηγεμόνα, συνδυάζοντας την πρακτική εξουσία και την θεολογική- φιλοσοφική παιδεία. Ο Θεόδωρος Β΄ ανεδείχθη σε υπερασπιστή του Ελληνισμού. Στον ζ΄ Λόγον των θεολογικών δοκιμίων του διαπιστώνει ότι: «Ἑλλήνων γάρ Χριστωνυμούμενον κλέος οὐ σβέννυται», ότι δηλαδή η δόξα των Ελλήνων δεν θα σβήσει ποτέ, διότι ο Ελληνισμός αναβαπτίσθηκε στο όνομα του Χριστού.

Η Αυτοκρατορία της Νικαίας στη Μικρά Ασία (1204-1261) χαλύβδωσε την ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας. Τα κείμενα της εποχής εκείνης απαντούν σε όσους αμφισβητούν σήμερα τη συνέχεια του Ελληνισμού.

Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιουλίου – Αυγούστου 2022

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Νίκαια: Ιστορία-Θεολογία- Πολιτισμός (325-1987), συλλογικό έργο, έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας, Νίκαια 1988.

Χρίστου Κρικώνη: Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως, Περί Χριστιανικῆς Θεολογίας Λόγοι, Ἀνάλεκτα Βλατάδων 49, Γ ΄έκδοση, UNIVERSITY STUDIO PRESS, Θεσσαλονίκη 1990.

Ἀποστόλου Βακαλοπούλου: Πηγές τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, τόμος Α΄, Θεσσαλονίκη 1965 (για το πρωτότυπο κείμενο της επιστολής του Ιωάννου Βατάτζη προς τον Πάπα).

Γιατί το βουλγαρικό Κοινοβούλιο αποφάσισε στις 24 Ιουνίου να άρει υπό όρους το βέτο για την ένταξη του κράτους των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Γιατί στα Σκόπια ο σοσιαλδημοκράτης Πρωθυπουργός Ντίμιταρ Κοβάτσεφσκι θεωρεί τη γαλλική πρόταση ως μία αρχική βάση για συζήτηση, ενώ η εθνικιστική αντιπολίτευση του  VMRO-DPMNE υπό τον Χρίστιαν Μίτσκοσκι χαρακτηρίζει την πρόταση «προδοτική» και οργανώνει διαδηλώσεις διαμαρτυρίας;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα και μας δείχνουν πώς άλλοι λαοί υπερασπίζονται την ιστορία τους – έστω τη δική τους ερμηνεία της ιστορίας – και την εθνική ταυτότητά τους και διαπραγματεύονται σκληρά, όπως έκανε εν προκειμένω η Βουλγαρία.

Ας πάρουμε τα πράγματα από τη αρχή:

Μέχρι τις 24 Ιουνίου όλοι βλέπαμε μία προσπάθεια της Βουλγαρίας να συνδέσει την ενταξιακή διαπραγμάτευση των Σκοπίων με τα βουλγαρικά αιτήματα, τα οποία ξεκινούν από μία γενικότερη αμφισβήτηση της “μακεδονικής” ιστορίας, γλώσσας  και ταυτότητας. Η αμφισβήτηση άρχισε τον Ιανουάριο του 1992, όταν η Βουλγαρία αναγνώρισε μεν το νέο κράτος που προέκυψε από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», αλλά δεν αναγνώρισε εθνότητα και γλώσσα με το όνομα «μακεδονική». Οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες και η επιστημονική κοινότητα στη Σόφια θεωρούν ότι στο  κράτος αυτό κατοικεί μεγάλος αριθμός πολιτών βουλγαρικής καταγωγής και ότι οι λεγόμενοι ήρωες του «Μακεδονικού» λαού ήσαν στην πραγματικότητα Βούλγαροι.

Η γαλλική Προεδρία της Ευρ. Ένωσης, η οποία έληξε στις 30 Ιουνίου, ανέλαβε να βρει μία συμβιβαστική πρόταση για να αρθεί το βουλγαρικό βέτο. Η Βουλγαρία διαπραγματεύθηκε με επιμονή και τελικά οι περισσότερες θέσεις της πέρασαν μέσα στη γαλλική πρόταση. Η πρόταση αυτή απεστάλη στα Σκόπια για διαβούλευση και όπως φαίνεται η κοινωνία και η πολιτική ηγεσία έχουν διχαστεί. Ορισμένοι φοβούνται ότι, αν αποδεχθούν τα βουλγαρικά αιτήματα,  θα έχουν αποδεχθεί ουσιαστικά την αμφισβήτηση όλου του οικοδομήματος του «μακεδονισμού».

Η Βουλγαρία θα παρακολουθεί λεπτομερώς την ενταξιακή πορεία για να ικανοποιηθούν τρία κυρίως σημεία:

Πρώτον. Να αναγραφεί στο Προοίμιο του Συντάγματος των Σκοπίων η βουλγαρική εθνική κοινότητα ως συστατική και ιδρυτική εθνότητα μαζί με τους «Μακεδόνες», Αλβανούς κ.ά που αναγράφονται ήδη. Αυτό απαιτεί την πλειοψηφία των 2/3 για να εγκριθεί από τη Βουλή, άρα χρειάζεται και η συμφωνία της αντιπολίτευσης. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι  η αποδοχή αυτού του αιτήματος θα αποτελεί μία παραδοχή ότι επί δεκαετίες τα Σκόπια έκρυβαν μία (μόνον μία;) εθνότητα και μείωναν σκοπίμως τη δύναμή της στις απογραφές. Γιαί άραγε δεν ανέγραφαν μέχρι σήμερα τους Βουλγάρους στο Σύνταγμα;

Η Βουλγαρία αμφισβητεί την απογραφή των Σκοπίων του 2021, η οποία καταγράφει  3500 Βουλγάρους σε σύνολο 2 εκατομμυρίων κατοίκων. Η Σόφια μιλά για 100.000 Βουλγάρους τουλάχιστον, με τεκμήριο τη βουλγαρική υπηκοότητα που χορήγησε σε πολίτες των Σκοπίων. Θα αποδεχθεί η κυβέρνηση των Σκοπίων ότι οι απογραφές της ήταν ανακριβείς;

Το δεύτερο ευαίσθητο σημείο για τη Βουλγαρία είναι το όνομα της γλώσσας. Η Σόφια ζητεί να ενταχθεί στο πακέτο της διαπραγμάτευσης η δήλωση ότι:  «Η Βουλγαρία δεν αναγνωρίζει γλώσσα με το όνομα: μακεδονική». Προφανώς την θεωρούν διάλεκτο της βουλγαρικής γλώσσας. Αν τα Σκόπια αρχίσουν τη διαπραγμάτευση με αυτή την παραδοχή ουσιαστικά αποδέχονται τη διεθνή αμφισβήτηση της γλώσσας τους με το συγκεκριμένο όνομα.

Το τρίτο κρίσιμο σημείο στη γαλλική πρόταση είναι η βουλγαρική απαίτηση να τηρηθεί πλήρως η Συμφωνία Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας που υπεγράφη την 1.8.2017 μεταξύ Σόφιας και Σκοπίων. Η Συμφωνία, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη σύσταση μιας Μεικτής Διεπιστημονικής Επιτροπής για θέματα Ιστορίας και Εκπαίδευσης. Η Επιτροπή ασχολείται ήδη με πολύ λεπτά θέματα, στα οποία προκύπτουν διαφωνίες. Αυτά περιλαμβάνουν την αλλαγή των βιβλίων Ιστορίας των Σκοπίων, τη διαγραφή αρνητικών χαρακτηρισμών για τον βουλγαρικό στρατό, ακόμη και σε αμφιλεγόμενες περιόδους, και τη συμφωνία για τη «μακεδονική» ή  βουλγαρική  ταυτότητα διαφόρων προσωπικοτήτων. Μεταξύ των προσώπων, για τα οποία διαπραγματεύονται οι δύο χώρες, είναι και οι Έλληνες αδελφοί και ιεραπόστολοι του 9^ου αιώνος, οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Η Συμφωνία των Πρεσπών τούς αφήνει ακάλυπτους, οι δύο γειτονικές μας χώρες τούς διεκδικούν.

Όπως παρατηρούμε η Βουλγαρία, αν και είναι οικονομικά λιγότερο ισχυρή από την Ελλάδα και σήμερα βρίσκεται σε περίοδο ακυβερνησίας, διαπραγματεύθηκε αυτά που θεωρεί ως εθνικά συμφέροντά της πολύ καλύτερα από την ελληνική ομάδα, η οποία ανέλαβε να διαπραγματευθεί (;) τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έδωσε πολλά και πήρε ελάχιστα. Αντιθέτως η Βουλγαρία περιφρουρεί πιο αποτελεσματικά τα ζητήματα ιστορίας και πολιτισμού που την ενδιαφέρουν.

Η γειτονική Βουλγαρία παραδίδει μαθήματα διαπραγμάτευσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε με όλες τις ερμηνείες, τις οποίες δίνει στα ιστορικά θέματα. Στην ανοιχτή συζήτηση μεταξύ Σκοπίων και Σόφιας η Ελλάς θα πρέπει να παρακολουθήσει με προσοχή τις διαβουλεύσεις και να προστατεύσει την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά του Ελληνισμού.

Θα είναι πράγματι κωμικοτραγικό να ενταχθεί στα επίσημα κείμενα του προενταξιακού διαλόγου η βουλγαρική δήλωση ότι δεν υπάρχει «μακεδονική» γλώσσα και από την άλλη πλευρά οι συντάκτες της Συμφωνίας των Πρεσπών να αισθάνονται ευτυχείς που παραχώρησαν στους βόρειους γείτονές μας «μακεδονική» γλώσσα, ταυτότητα και ιστορία!

Άρθρο στο defencepoint.gr, 4.7.2022

Ο αρχηγός της Κεμαλικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έκανε προ ολίγων ημερών μία δήλωση υπό μορφή προτροπής προς τον Ταγίπ Ερντογάν, πολιτικό του αντίπαλο. Του προτείνει να μην είναι …τόσο υποχωρητικός απέναντι στην Ελλάδα!

Παραθέτω αυτούσιο ένα απόσπασμα από τη δήλωση του Τούρκου πολιτικού, τον οποίο κάποιοι στην Ελλάδα παρουσιάζουν σαν «εκσυγχρονιστή». Είπε τα εξής:

“Του είπα πες μια πρόταση για τα υπό κατοχή νησιά και δεν μπόρεσε ούτε πρόταση να αρθρώσει. Τώρα φέρεται διαφορετικά. Ο κύριος τώρα κάνει νταηλίκια στην Ελλάδα. Και να τα “Μην με εκνευρίζετε” , “Έρχομαι”, “Θα κάνω το ένα και θα κάνω τι άλλο”…

Αν είναι να κάνεις κάτι κάνε το αδερφέ. Τι φωνάζεις συνέχεια; Ξέρω ότι δεν μπορείς και το ξέρεις και εσύ, ναι το ξέρεις και εσύ.

Όταν εξοπλίζονταν τα νησιά, καθηγητές, απόστρατοι και πολιτικοί είπαν πως αυτό είναι παραβίαση της συνθήκης της Λωζάννης, αλλά εκείνος δεν έβγαλε κιχ.

Και σε εμάς κάποτε μας έλεγαν “Έλα, έλα”. Και ο Ετσεβίτ είπε “Εντάξει έρχομαι”. Ο Ετσεβίτ και ο Ερμπακάν πήγαν, κατέλαβαν το τουρκικό τμήμα της Κύπρου και έληξε το θέμα. Φώναξαν; Έκαναν εκκλήσεις; Έπραξαν τα απαραίτητα.”

Αυτό ήταν το σχόλιο του αρχηγού της αντιπολίτευσης. Αυτά πιστεύει και προτείνει ο αρχηγός μιας παράταξης, η οποία αντιτίθεται στον ισλαμισμό του Ερντογάν και θεωρητικά κηρύσσει τις αρχές του Κεμαλισμού και του εκκοσμικευμένου κράτους, το οποίο δεν ταυτίζεται με το Ισλάμ. Βλέπουμε ότι  αν φύγει από την εξουσία ο Ερντογάν θα έλθει στα πράγματα μία ίδια ή και χειρότερη εκδοχή του τουρκικού εθνικισμού. Άρα το πρώτο συμπέρασμα είναι: Μην ασχολείστε με το αν είναι άρρωστος ο Ερντογάν, αλλά πάρτε το απόφαση ότι η τουρκική πολιτική είναι η ίδια εις βάρος Ελλάδος και Κύπρου, ασχέτως κομμάτων, κυβερνήσεων και ιδεολογιών.

Συμπέρασμα δεύτερο: Ο Κιλιτσντάρογλου υπενθυμίζει την εισβολή του 1974 στην Κύπρο και προτείνει στον Ερντογάν να κάνει κάτι αντίστοιχο:  Πόλεμο, εισβολή. Από μία χώρα, στην οποία όλα τα κόμματα πανηγυρίζουν ακόμη για την εισβολή του 1974, ας μην περιμένουμε οποιαδήποτε υποχώρηση στο Κυπριακό. Θα μιλούν για δύο κράτη στην Κύπρο και κάτω από τις γραμμές θα εννοούν άμεσο έλεγχο του βορείου τμήματος και έμμεσο έλεγχο του νοτίου. Ο  έλεγχος όλης της Κύπρου – ίσως μέσω Συνομοσπονδίας-  παραμένει ένας από τους κύριους στόχους της Άγκυρας. Εφαρμόζεται από όλα τα κόμματα και από τον Στρατό το σχέδιο Νιχάτ Ερίμ του 1956. Ας το ξαναδιαβάσουμε.

Συμπέρασμα τρίτο: Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία προβάλλει ως πρότυπο τη συγκυβέρνηση ισλαμιστών και «σοσιαλδημοκρατών», η οποία υλοποίησε την εισβολή του Ιουλίου- Αυγούστου 1974. Πρωθυπουργός ήταν ο Μπουλέντ Ετσεβίτ, ο οποίος ηγείτο ενός κεντροαριστερού κόμματος. Μαζί του συγκυβερνούσε ο Ισλαμιστής Νετσμεντίν Ερμπακάν, πνευματικός πατέρας του Ερντογάν.  Τι λείπει για να έχουμε την επανάληψη της πολεμικής κυβέρνησης του 1974; Ένα κόμμα δήθεν κεντροαριστερό, όπως αυτό του Κιλιτσντάρογλου.

Μήπως κυοφορείται μία τέτοια συνεργασία;

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 2.7.2022

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες  αναζητούν τρόπους για να αρθεί το βέτο της βουλγαρικής κυβερνήσεως ως προς την ενταξιακή πορεία των Σκοπίων, η οποία συμπαρασύρει και την πορεία της Αλβανίας. Η πρόβλεψη δεν είναι αισιόδοξη. Η Βουλή της Βουλγαρίας άνοιξε στις 24 Ιουνίου ένα παράθυρο για άρση του βέτο, αλλά οι όροι που τίθενται θα προκαλέσουν αντιδράσεις στο κράτος των Σκοπίων.

Η διαμάχη έχει ιστορικό βάθος. Όταν διαλύθηκε η Γιουγκοσλαβία και ανακηρύχθηκε το ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων (Σεπτέμβριος 1991) η Βουλγαρία αναγνώρισε το κράτος με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», αλλά δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει «μακεδονική» γλώσσα και «μακεδονική»  εθνότητα. Προφανώς η Σόφια θεωρεί ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι βουλγαρικής καταγωγής. Από τότε οι διαφορές αυξήθηκαν. Σήμερα ισχύει η διαπίστωση της εφημερίδας Nova Makedonija των Σκοπίων, η οποία στις 10.6.2022 έγραψε ότι η Συμφωνία των Πρεσπών ενθάρρυνε τον βουλγαρικό εθνικισμό.

Οι διαφωνίες είναι πολλές. Η κυριότερη αφορά στην αναγνώριση των Βουλγάρων ως συνιστώσας εθνότητας μαζί με τους «Μακεδόνες»  και τους Αλβανούς. Η Βουλγαρία θέλει να γίνει ρητά η αναφορά στο Σύνταγμα του κράτους των Σκοπίων. Ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν πρότεινε να δεχθεί μόνο αυτό το αίτημα η πλευρά των Σκοπίων και να αρθεί το βέτο. Όμως οι βουλγαρικές αντιρρήσεις αναφέρονται και σε άλλα προβλήματα.

Η απογραφή που έγινε πέρσι στο κράτος των Σκοπίων κατέγραψε περίπου 3500 Βούλγαρους. Η Σόφια δεν θεωρεί γνήσια την απογραφή. Θυμίζει ότι τουλάχιστο 100.000 πολίτες του γειτονικού της κράτους έχουν ζητήσει και έλαβαν βουλγαρική υπηκοότητα και το αντίστοιχο διαβατήριο. Ένας από αυτούς είναι ο πρώην Πρωθυπουργός των Σκοπίων Λιούπτσο Γκεοργίεφσκι. Στη δεκαετία του 1990 δήλωνε «Μακεδόνας». Τώρα δηλώνει υπερήφανος Βούλγαρος! Είναι προφανές ότι οι εθνικές ταυτότητες στο κράτος αυτό είναι αρκετά ρευστές.

Η Σόφια ζητεί να παύσουν τα σχολικά βιβλία των Σκοπίων να αναφέρουν με αρνητικούς χαρακτηρισμούς τη δράση του βουλγαρικού στρατού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε η νότια περιοχή του βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας με πρωτεύουσα τα Σκόπια μοιράσθηκε από τους Γερμανούς σε δύο ζώνες. Τη δυτική την πήρε η Αλβανία. Εκεί σήμερα ζει μία πολυάριθμη αλβανική κοινότητα. Την ανατολική ζώνη την κατέλαβαν οι Βούλγαροι, οι οποίοι μπήκαν στον Πόλεμο ως σύμμαχοι του Άξονα.

Στο Μοναστήρι (Μπίτολα) των Σκοπίων η φιλοβουλγαρική μειονότητα ίδρυσε Βουλγαρικό Πολιτιστικό Κέντρο με όνομα που διχάζει. Ο Βάντσο Μιχαήλοφ θεωρείται από τα Σκόπια ως συνεργάτης του βουλγαρικού φασισμού. Προ ολίγων ημερών κάποιοι έβαλαν βόμβα στο Πολιτιστικό Κέντρο και η Βουλγαρία διαμαρτυρήθηκε επισήμως.

Άλλο σημείο τριβής είναι η ονομασία της γλώσσας. Η Βουλγαρία θεωρεί ότι η γλώσσα του σκοπιανού κράτους δεν πρέπει να αποκαλείται «μακεδονική», διότι αποτελεί κλάδο της βουλγαρικής.

Διαφωνία υπάρχει και για την εθνική ταυτότητα ιστορικών προσώπων, όπως ο Τσάρος Σαμουήλ, το οποίον νίκησε το 1014 ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ ο Μακεδών. Επίσης για τους  ιδρυτές του ΒΜΡΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) του 1893, όπως ο Γκότσε Ντέλτσεφ κ.ά.

Στους θεσμούς που αντιδρούν εντάσσεται  η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία. Στις 21 Ιουνίου ανακοίνωσε ότι αποδέχεται την αναγνώριση της Εκκλησίας των Σκοπίων από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά επιφυλάσσεται ως προς το όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος».  Η επικρατούσα αντίληψη στη Σόφια θεωρεί (κακώς) ότι ο τίτλος αυτός είναι μέρος της βουλγαρικής Ιστορίας.

Στον βαλκανικό κυκεώνα ας προστατεύσουμε την Ιστορία του Ελληνισμού!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 25.6.2022

πηγή φωτογραφίας: AP Photo/Boris Grdanoski

Στις 13 Ιουνίου ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εγκαινίασε το νέο γεωτρύπανο της χώρας του, το οποίο ονόμασε «Αμπντούλ Χαμίτ». Ο ίδιος δήλωσε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει τις έρευνες  στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο για να υποστηρίξει τα δικαιώματά της, όπως και αυτά των Τουρκοκυπρίων. Το νέο γεωτρύπανο βρίσκεται στο λιμάνι της Μερσίνας απέναντι από την Κύπρο. Θυμίζω ότι από τη Μερσίνα ξεκίνησε η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974.

Το όνομα του γεωτρύπανου προκαλεί ερωτηματικά. Ο Ερντογάν μάς έχει συνηθίσει σε συμβολισμούς. Ένα άλλο γεωτρύπανο ονομάζεται Φατίχ, δηλαδή ο Πορθητής, για να θυμίζει τον Μωάμεθ Β΄ και την Άλωση του 1453. Η ώρα υπογραφής του διατάγματος για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ήταν:14.53 για να θυμίζει και πάλι την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Η ημέρα της πρώτης Μεγάλης Προσευχής του Ερντογάν και άλλων   Μουσουλμάνων στην Αγία Σοφία ήταν 24 Ιουλίου 2020, ημερομηνία που συμβολίζει τη Συνθήκη της Λωζάννης. Τα μηνύματα, λοιπόν, του Ερντογάν είναι: Θαυμάζω τον Μωάμεθ τον Πορθητή, θέλω να καταργήσω τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923.

Γιατί τώρα δείχνει  θαυμασμό για τον Αμπντούλ Χαμίτ τον Β’; Πρόκειται για τον Σουλτάνο, ο οποίος συνδέθηκε με την πρώτη φάση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, στα τέλη του 19^ου αιώνος. Τι μήνυμα άραγε θέλει να μας δώσει ο Τούρκος Πρόεδρος με αυτόν τον συμβολισμό;

Ο Jean Francois Colosimo είναι Γάλλος θεολόγος, ιστορικός και δημοσιογράφος. Στο πρόσφατο βιβλίο του «Το ξίφος και το σαρίκι» (στα ελληνικά από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις) περιγράφει την αιματοβαμμένη διακυβέρνηση του Οθωμανού Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄.

«Ο Σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ θα προηγηθεί στην επιβολή του τρόμου επιστρέφοντας, μετα από μία συνταγματική παρένθεση, στον ανατολικό δεσποτισμό. Προκειμένου να ανακόψει την  οθωμανική υποχώρηση υμνεί και αυτός το Χαλιφάτο. Ωστόσο καινοτομεί ανανεώνοντάς το με τη μορφή του σύγχρονου πανισλαμισμού, του οποίου θα αποτελέσει τον πρώτο υποστηρικτή. Η επιμονή του να τον εφαρμόσει με κάθε κόστος θα τον κάνει να παραμείνει στα χρονικά ως ο «Κόκκινος Σουλτάνος», με άλλα λόγια ο Αιμοδιψής. ……. Ο όχλος βρυχάται, η οργή ξεσπάει και ήδη ρέει το αίμα των χριστιανών στις απομακρυσμένες επαρχίες. Στην Κωνσταντινούπολη οι Αρμένιοι τολμούν να διαδηλώνουν και να καταθέτουν υπομνήματα. Ακολουθούν οι αυθαιρεσίες και, από το 1895 έως το 1897, το μίσος αποχαλινώνεται. Οι κυβερνητικές δυνάμεις και οι αγροτικές μάζες εξαπολύουν σφαγές, των οποίων ο πραγματικός απολογισμός ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες δολοφονημένους άνδρες, εξισλαμισμένα παιδιά, γυναίκες κλεισμένες στα χαρέμια. Δύο δεκαετίες πριν από τη γενοκτονία, ο «Μεγάλος Κύριος», σύμφωνα με την προφητική διατύπωση του Ζωρές, έχει πλέον υιοθετήσει το επιλεκτικό ξεδιάλεγμα των οθωμανικών κοινοτήτων μέσω της συστηματικής εξόντωσής τους».

Μία άλλη χρονική σύμπτωση, τη οποία μας θυμίζει φέτος ο Ερντογάν, είναι η εκατοστή επέτειος από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Όμως η φετινή χρονιά έχει και άλλους συμβολισμούς. Στις 7 Ιουνίου συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την βύθιση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη και στις 26 Ιουλίου θα γιορτάσουμε τα 200 χρόνια από τον θρίαμβο στα Δερβενάκια..

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 18.6.2022

Στις 17 Ιουνίου συμπληρώνονται 4 χρόνια από την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών μεταξύ της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και της κυβέρνησης του Ζόραν Ζάεφ. Από την αρχή οι σοβαροί  γνώστες της Ιστορίας και του Διεθνούς Δικαίου είχαν επισημάνει προβλήματα και πιθανά σημεία τριβής. Η πράξη αποδεικνύει ότι η Συμφωνία δεν ωφελεί την Ελλάδα.

Δυστυχώς οι 153 βουλευτές, οι οποίοι τον Ιανουάριο του 2019 κύρωσαν στη Βουλή των Ελλήνων τη Συμφωνία, χάρισαν στα Σκόπια «μακεδονική  γλώσσα» και «μακεδονική ταυτότητα». Από το 1870, που ο βουλγαρικός εθνικισμός προκάλεσε τη εκκλησιαστική και ένοπλη σύγκρουση με τον Ελληνισμό στη Μακεδονία, και μέχρι το 2018 το έθνος μας δεν είχε δεχθεί την παραχώρηση αυτών των ονομάτων σε γειτονική χώρα.

Προ ολίγων ημερών ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών κ. Δένδιας μιλώντας στη Βουλή αναγνώρισε τα σημεία στα οποία η Συμφωνία δεν λειτουργεί με ευθύνη των Σκοπίων. Είπε ότι δεν έχει αποδώσει έργο η Μεικτή Επιτροπή για τα σχολικά βιβλία, ότι δεν έχουν υποχωρήσει οι Σκοπιανοί στο καυτό ζήτημα των εμπορικών σημάτων και ότι δεν έχουν αποσύρει τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε η διεκδίκηση της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς της Μακεδονίας συνεχίζεται.

Θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε και άλλα σημεία, στα οποία η άλλη πλευρά δεν εφαρμόζει τη Συμφωνία. Θυμίζω ότι οι αθλητικές ομάδες τους σε διεθνείς διοργανώσεις κατεβαίνουν με το όνομα «Μακεδονία» στη φανέλα χωρίς τον προσδιορισμό Βόρεια. Δικαιώνονται όσοι έλεγαν ότι ο γεωγραφικός προσδιορισμός είναι για το θεαθήναι και ουσιαστικά δεν θα χρησιμοποιείται. Επίσης παραβίαση υπάρχει ως προς το όνομα σημαντικών θεσμών. Η Μακεδονική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών αρνήθηκε να μετονομασθεί σε Βορειομακεδονική και αυτό είναι μόνον ένα παράδειγμα. Η ελληνική ιστορία παραχαράσσεται συστηματικά. Οι επιστήμονες των Σκοπίων και της Βουλγαρίας διαφωνούν σε πολλά, αλλά συμφωνούν ότι οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος δεν ήσαν Έλληνες! Εκμεταλλεύονται τη Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία αφήνει ακάλυπτη τη Βυζαντινή, Χριστιανική και Νεώτερη Ιστορία της Μακεδονίας.

Στο ερώτημα κατά πόσον η Συμφωνία έχει συντελέσει στη βελτίωση των διακρατικών σχέσεων στα Βαλκάνια, η απάντηση είναι αρνητική. Χαρακτηριστική είναι η ενόχληση της Βουλγαρίας, η οποία θεωρεί ότι στα Σκόπια κατοικεί μεγάλος αριθμός Βουλγάρων και ότι οι λεγόμενοι «Μακεδόνες»  διεκδικούν παρατύπως την Ιστορία και τους ήρωες του βουλγαρικού έθνους. Μετά την απογραφή πληθυσμού και εθνοτήτων του 2021 στο κράτος των Σκοπίων η Βουλγαρία επισήμως διακήρυξε ότι δεν αναγνωρίζει τα αποτελέσματα, διότι έχουν συρρικνωθεί οι αριθμοί της βουλγαρικής μειονότητας. Η Σόφια θυμίζει ότι τουλάχιστον 100.000 υπήκοοι του κράτους των Σκοπίων (επί συνόλου 2 εκατομμυρίων) έχουν ζητήσει και έχουν λάβει βουλγαρική  υπηκοότητα.

Και ας μην λησμονούμε ότι η αντιπολίτευση στα Σκόπια, δηλαδή το κόμμα VMRO-DPMNE, έχει εκφράσει ριζική αντίθεση προς τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Προσωπικά προβλέπω ότι οι παρασπονδίες των βορείων γειτόνων μας θα συνεχισθούν. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα παρασυρθούμε από την άποψη ότι η Συμφωνία είναι ένα κουρελόχαρτο, το οποίο το σχίζουμε όποτε θέλουμε. Το Διεθνές Δίκαιο είναι ένας πολύ δύσκολος κλάδος της Νομικής Επιστήμης και μόνον οι ειδικοί μπορούν να δώσουν λύσεις και ερμηνείες.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 11.6.2022

Μία ανάρτηση του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια για την επέτειο της Αλώσεως στις 29 Μαΐου και για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ενόχλησε τον Ερντογάν και τον τουρκικό τύπο. Ο Τούρκος Πρόεδρος ενοχλήθηκε, διότι θεωρεί ότι στη σύγχρονη διεθνή κοινωνία ισχύει το δίκαιο της κατάκτησης και μας θύμισε τις επεκτατικές μεθόδους των Οθωμανών. Μας κατηγόρησε ότι θέλουμε να αναστήσουμε τη Μεγάλη Ιδέα και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Αλλά και εντός Ελλάδος είδα κάποιες  αντιδράσεις. Η αντίστοιχη ανάρτηση του Υπουργού Εθνικής Αμύνης Νίκου Παναγιωτόπουλου αντιμετωπίσθηκε από Έλληνα δημοσιογράφο με ειρωνεία. Τι σχέση έχει η σημερινή Ελλάδα με το Βυζάντιο, αναρωτήθηκε ο σχολιαστής; Είναι η Ελληνική Δημοκρατία ο νόμιμος διάδοχος του Βυζαντινού κράτους;

Κι όμως έχει κάθε δικαίωμα ένας Έλληνας πολιτικός, αλλά και ο οποιοσδήποτε Έλληνας πολίτης, να τιμά τη μνήμη των πεσόντων κατά την 29η Μαΐου 1453 στα τείχη της Βασιλεύουσας και να ενδιαφέρεται για την τύχη της Αγίας Σοφίας και άλλων Χριστιανικών ναών που μετετράπησαν σε ισλαμικά τεμένη.

Όπως εξηγεί η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ το Βυζαντινό κράτος (η Ρωμανία όπως ήταν το πραγματικό όνομά του) είχε τρία συστατικά: Ελληνική γλώσσα και Ελληνικό Πολιτισμό. Ρωμαϊκό Δίκαιο και πολιτειακή συγκρότηση. Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη. Τα δύο από τα τρία αποτελούν και σήμερα θεμελιώδη στοιχεία της εθνικής μας ταυτότητας. Ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί κατά συντριπτική πλειοψηφία και ως ενδιαφερόμενοι για τον διαχρονικό Ελληνικό Πολιτισμό είμαστε μέτοχοι   της Βυζαντινής κληρονομιάς.

Η Αγία Σοφία του Ιουστινιανού σχεδιάσθηκε από Έλληνες Μικρασιάτες αρχιτέκτονες, τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο. Λειτούργησε επί αιώνες ως Ορθόδοξος ναός και η Θεία Λειτουργία ετελείτο στα ελληνικά. Οι εικόνες που διασώθηκαν είναι Ορθόδοξες και οι επιγραφές είναι ελληνικές. Βεβαίως αποτελεί  μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Αλλά η οικουμενικότητα δεν αναιρεί την ελληνικότητα.

Η Μονή της Χώρας είναι ένα άλλο Ορθόδοξο μνημείο που μετατράπηκε προ τριών ετών σε τζαμί. Ο ανακαινιστής της τον 14ο αιώνα, ο Θεόδωρος Μετοχίτης, έγραψε ότι οι Βυζαντινοί της εποχής του ήσαν απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και μετείχαν στο γένος και στη γλώσσα των Ελλήνων.

Η απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον Μωάμεθ τον Πορθητή κράτησε όρθιο τον Ελληνισμό επί Τουρκοκρατίας. Το ΟΧΙ του τελευταίου Αυτοκράτορα έδωσε ηθική δύναμη στην αντίσταση των κλεφτών και αρματολών. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απήντησε στον Άγγλο Πλοίαρχο Χάμιλτον ότι δεν δέχεται να υπογράψει συνθήκη με τους Τούρκους, διότι ο τελευταίος βασιλέας των Ελλήνων δεν συνθηκολόγησε. Εννοούσε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Μετά από 4 αιώνες η μνήμη των ηρωικώς πεσόντων το 1453 αναθέρμανε τη Μεγάλη Ιδέα και την επιθυμία για απελευθέρωση. Αν δεν υπήρχε η Μεγάλη Ιδέα. δεν θα είχε γίνει η Επανάσταση του 1821 ούτε θα είχαμε απελευθερώσει άλλα ελληνικά εδάφη μετά την Ελληνική Επανάσταση.

Η Δ΄ Σταυροφορία του 1204 κατέστρεψε την Κωνσταντινούπολη. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ από ποιους ζήτησε συγγνώμη; Από τους Έλληνες, όταν επισκέφθηκε το 2001 την Αθήνα και συναντήθηκε με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Ο Ουμπέρτο Έκο στο βιβλίο του “Μπαουντολίνο” εκφράζει θαυμασμό για την ελληνική παιδεία των Βυζαντινών και για τον ελληνικό πολιτισμό της Κωνσταντινούπολης του 1204.

Η σύγχρονη Ελλάδα σέβεται τα σύνορα, αλλά σέβεται και την Ιστορία της.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 4.6.2022