Άρθρα

Στο ιστολόγιο protagon.gr διάβασα μία ενδιαφέρουσα ανάλυση του Αντώνη Παπακώστα, ο οποίος σχολιάζει τα αποτελέσματα δύο προσφάτων ερευνών του Ευρωβαρόμετρου. Επειδή γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα  ας ασχοληθούμε σήμερα με τον ρόλο της θρησκείας στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Αυτό ακριβώς ήταν και το ερώτημα του Ευρωβαρόμετρου.

Η έρευνα στην κοινή γνώμη της Ευρώπης έδειξε ότι η θρησκεία διαδραματίζει ισχυρό ρόλο κυρίως στις Ορθόδοξες χώρες. Με δείκτη από το 0 μέχρι το 10 η Ρουμανία και η Κύπρος κατατάσσονται στο 8, βάσει των απαντήσεων, και η Ελλάδα στην τρίτη θέση με δείκτη 7,5. Δηλαδή στις τρεις αυτές χώρες η θρησκευτική πίστη και η Ορθόδοξη πολιτιστική κληρονομιά επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό  την κοινωνία και τη διαμόρφωση των αντιλήψεων σε πολλά ζητήματα.

Ο συντάκτης του ως άνω άρθρου καταλήγει στα ακόλουθα ενδιαφέροντα συμπεράσματα για το ρόλο του θρησκευτικού φαινομένου στην Ευρώπη.

“1. Η επιρροή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στις χώρες όπου κυριαρχεί είναι πολύ μεγάλη, με αποτέλεσμα στις χώρες όπου αποτελεί το κυρίαρχο δόγμα, να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνία.

2. Η Καθολική Εκκλησία έχει σημαντικά ερείσματα και αποτελεί ακόμα παράγοντα επιρροής, αλλά όχι στον βαθμό της Ορθοδοξίας.

3. Η σημαντικότητα της θρησκείας στις χώρες όπου οι διαμαρτυρόμενοι είχαν άλλοτε την πρωτοκαθεδρία, έχει συρρικνωθεί σημαντικά.

4. Η Γερμανία μάς δείχνει ότι ο κομμουνισμός μείωσε σημαντικά την επιρροή της Εκκλησίας στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Αντίθετα, σε άλλα πρώην κομμουνιστικά κράτη, η σημαντικότητα της Εκκλησίας παρέμεινε αλώβητη (Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Κροατία). Ποιο είναι αυτό το ειδοποιό στοιχείο που μείωσε την επιρροή της Εκκλησίας μόνο στην πρώην Ανατολική Γερμανία, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί.

5. Τα Βαλκάνια είναι περιοχή κατεξοχήν θρησκευόμενη.”

Αυτές οι διαπιστώσεις πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ΄ όψιν από εκείνους που νομοθετούν είτε σε εθνικό είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι Έλληνες, ακόμη και αυτοί που δεν εκκλησιάζονται συχνά, πιστεύουν στον Θεό και στη μεγάλη πλειοψηφία τους θέλουν να γίνεται σεβαστή η Ορθόδοξη κληρονομιά. Άλλωστε και γνωστοί φιλέλληνες είχαν επισημάνει τη σύνδεση Ορθοδοξίας και Ελληνισμού. Ο αείμνηστος Γάλλος ελληνιστής Ζακ Λακαρριέρ έγραψε: ”Στην Ορθοδοξία οι Έλληνες αισθάνονται σαν στο σπίτι τους”!

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι προφανές ότι έχουμε μία σαφή διαφοροποίηση. Υπάρχουν κοινωνίες, με επιρροή της Ορθοδοξίας και του Ρωμαιοκαθολικισμού, οι οποίες επιθυμούν την επίδραση των χριστιανικών αξιών στη σύγχρονη ζωή. Υπάρχουν άλλες κοινωνίες, οι οποίες αποδέχονται χωρίς προβληματισμό την αποχριστιανοποίηση. Το ερώτημα είναι αν οι κοινωνίες που αποχριστιανοποιούνται έχουν συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο να καλύψουν το κενό  άλλοι φορείς φανατικών θρησκευτικών κηρυγμάτων.

Η πρόσφατη αναστάτωση, η οποία προκλήθηκε από την πρόταση της Μαλτέζας Επιτρόπου Έλενα Ντάλλι να μην ευχόμαστε “Καλά Χριστούγεννα” και να μην χρησιμοποιούμε συχνά τα Χριστιανικά ονόματα, καταδεικνύει τον διχασμό στην καρδιά της Ευρώπης. Για να μην μεγαλώσει το χάσμα καλό θα είναι να σεβασθεί πλήρως η Ευρ. Ένωση την εθνική, θρησκευτική και πολιτιστική ταυτότητα κάθε κράτους – μέλους και να μην επιχειρήσει να επιβάλει κοινές νομοθεσίες σε αμφιλεγόμενα θέματα.

Πριν από 200 χρόνια ακριβώς στην Πιάδα-Νέα Επίδαυρο αναγνώσθηκε το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδος που αρχίζει με την επίκληση στην Αγία Τριάδα. Αυτό ας μην το λησμονούμε!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.12.2021

Φέτος που συμπληρώνονται 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως καλό είναι να αναρωτηθούμε: Πώς επιβίωσε το Έθνος μας μετά από αιώνες Τουρκοκρατίας; Οι απαντήσεις περιέχουν χρήσιμα μηνύματα για τη δύναμη επιβιώσεως και για την αναζήτηση των νέων στόχων και οραμάτων του Ελληνισμού.

1) Η Ορθόδοξη Εκκλησία  διαφύλαξε την Πίστη, την εθνική συνείδηση και καλλιέργησε αγωνιστικό πνεύμα. Επί Τουρκοκρατίας όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Οι εξισλαμισμένοι τούρκευαν και μετετρέποντο σε διώκτες του Έθνους μας. Η Εκκλησία με τους ιεροκήρυκες, τα μοναστήρια-σχολεία και κυρίως με τους Νεομάρτυρες διέσωσε τη σπίθα που άναψε τη φλόγα της Ελευθερίας.

2) Υπήρχε πίστη στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Λόγιοι και κληρικοί, αγωνιστές και απλός λαός, όλοι είχαν την συνείδηση ότι πρέπει να ελευθερωθούν, διότι είναι απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων και της Ελληνορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο Κολοκοτρώνης δηλώνει στον Άγγλο Χάμιλτον ότι συνεχίζει τον αγώνα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης απαγορεύει στους στρατιώτες του να πουλήσουν αρχαία αγάλματα λέγοντας: «Γι’ αυτά πολεμήσαμε».

3) Η Μεγάλη Ιδέα ήταν το όραμα και η πηγή ελπίδας. Τίποτε σημαντικό δεν επιτυγχάνεται χωρίς όραμα. Ο Ελληνισμός ουδέποτε εγκατέλειψε την ελπίδα για απελευθέρωση όλων των εδαφών που τού ανήκαν επί Βυζαντίου/Ρωμανίας. Σήμερα μία από τις αιτίες της πολύπλευρης κρίσης είναι το γεγονός ότι ως Έλληνες δεν έχουμε βρει μία νέα Μεγάλη Ιδέα για να μας συναρπάσει και να μας ανυψώσει πνευματικά.

4) Μας κράτησε όρθιους η αγάπη των Ελλήνων για τα γράμματα. Άλλοτε σε Κρυφά Σχολειά και άλλοτε –κυρίως μετά το 1650- σε φανερά εκπαιδευτήρια, οι υπόδουλοι μάθαιναν γράμματα με βασικά εγχειρίδια το Ψαλτήρι, την Οκτώηχο και το Ευαγγέλιο. Στα ανώτερα μαθήματα εδιδάσκοντο  οι Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και κείμενα του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου.

5) Μας βοήθησε πολύ η ικανότητα των Ελλήνων στο εμπόριο και στη ναυτιλία. Έμποροι από την υπόδουλη Ελλάδα έφευγαν για τη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, συγκέντρωναν χρήματα και επέστρεφαν για να ανοικοδομήσουν εκκλησίες και σχολεία. Το ναυτικό των νησιών και των παραλίων πόλεων ξεκίνησε ως εμπορικό, αλλά το 1821 μετετράπη σε πολεμικό.

6) Το κοινοτικό σύστημα υπήρξε αυτοφυής δημοκρατικός θεσμός και  ένδειξη αλληλεγγύης προς τους πάσχοντες. Των Ελλήνων οι κοινότητες ήταν η προέκταση της ενορίας, εξέλεγαν τους δημογέροντες, φρόντιζαν για την παιδεία και βοηθούσαν τις χήρες και τα ορφανά.

7) Ουδέποτε ξεριζώθηκε το αντιστασιακό πνεύμα του Ελληνισμού. Δεκάδες εξεγέρσεις οργανώθηκαν πριν από το 1821.

Με πυξίδα αλάνθαστη τα διδάγματα αυτά ο Ελληνισμός  πρέπει σήμερα να επιδείξει πνεύμα αντίστασης και όχι υποταγής απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα, η οποία εκφράζεται με τον Νέο Οθωμανισμό του Ερντογάν. Δυστυχώς μία μειοψηφία επιχειρεί την αναθεώρηση της Ιστορίας  με πρόθεση να εξωραϊσθεί η Οθωμανική τυραννία και να ξεχαστούν οι σφαγές των Νεοτούρκων κατά του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Το πνεύμα των αναθεωρητών είναι: Αφού οι Οθωμανοί Τούρκοι ήσαν «καλοί» άρα και τώρα είναι καλοί γείτονες και δικαιούνται μερίδιο από το Αιγαίο, την Κύπρο, ίσως και συνδιοίκηση στη Θράκη. Πρόκειται για απαράδεκτη νοοτροπία, η οποία αλλοιώνει το παρελθόν σκοπίμως.

Ο Ελληνισμός και σήμερα πρέπει να διατηρήσει την αισιοδοξία του και να μην παρουσιάζει συμπτώματα εθνικής κατάθλιψης. Η πορεία του Γένους ήταν και είναι Σταυροαναστάσιμη. Η Τουρκοκρατία ήταν η Σταύρωση. Η Επανάσταση του 1821 ήταν η Ανάσταση. Αναστηθήκαμε διότι δεν χάσαμε τις ρίζες μας και την ταυτότητά μας. Η Ορθοδοξία, η ελληνική γλώσσα, η ιστορική συνείδηση θα μας βοηθήσουν να έχουμε οδοδείκτες και όραμα για το μέλλον.

Ακούμε από πολλούς την ένσταση ότι τα έθνη και οι εθνικές ταυτότητες θα ισοπεδωθούν από την παγκοσμιοποίηση. Ως Χριστιανοί γνωρίζουμε ότι μόνον ο Θεός ορίζει τις νομοτέλειες στη ζωή μας. Τα ανθρώπινα αλλάζουν εύκολα, έρχονται και παρέρχονται. Ειδικά δε για την Παγκοσμιοποίηση έχουμε την παραδοχή και από σοβαρούς μελετητές των διεθνών εξελίξεων ότι μπορεί  να ανατραπεί ή να παραμείνει στάσιμη και να μην ισοπεδώσει τα έθνη και τα εθνικά κράτη.

Το 1993 ο διάσημος Αμερικανός πολιτειολόγος Φράνσις Φουκουγιάμα με το βιβλίο του «Το τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος Άνθρωπος» πρoέβλεπε την επικράτηση της οικονομικής και πολιτιστικής παγκοσμοποίησης και την διάδοση του αμερικανικού πολιτικού και οικονομικού προτύπου σε όλον τον κόσμο. Τώρα αναθεωρεί τις απόψεις του. Με το βιβλίο του «Ταυτότητα» ζητεί συγγνώμην και δέχεται ότι η παγκοσμιοποίηση δεν είναι νομοτέλεια και ότι πέραν από την οικονομία υπάρχουν δυνάμεις που κινούν τα έθνη, όπως είναι η εθνική ταυτότητα, ο πολιτισμός, η θρησκεία, Το μήνυμα του  νέου βιβλίου του είναι ότι τα έθνη θα συνεχίσουν να βασίζονται στη γλωσσική και θρησκευτική ταυτότητά τους. Και μάλιστα τονίζει ότι αυτό είναι καλό, αρκεί να σεβόμαστε τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, δηλαδή να μην συνδέεται η θρησκευτική πίστη με αυταρχισμό και φανατισμό.

Είναι χαρακτηριστική η συνηγορία του Φουκουγιάμα, πρώην θεωρητικού της παγκοσμοποιήσεως, υπέρ των εθνικών κρατών. Γράφει σχετικά:

¨Η ιδέα ότι τα κράτη είναι παρωχημένα και ότι θα πρέπει να αντικατασταθούν από διεθνείς φορείς πάσχει, διότι κανένας δεν κατάφερε να σκεφθεί μία καλή μέθοδο ώστε αυτοί οι διεθνείς φορείς να υπόκεινται σε δημοκρατική λογοδοσία. Η λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών εξαρτάται από κοινές νόρμες, από κοινές προοπτικές και εν τέλει από κοινή κουλτούρα, και όλα αυτά μπορεί να υπάρχουν στο επίπεδο ενός εθνικού κράτους, αλλά δεν υπάρχουν διεθνώς» (1).

Την ίδια πρόβλεψη για την αναστροφή της παγκοσμιοποιήσεως και για την επιβίωση των εθνικών κρατών και των εθνικών ταυτοτήτων κάνει και ο Έλληνας Καθηγητής της Γεωπολιτικής σε γαλλικά πανεπιστήμια Γεώργιος Πρεβελάκης, Γράφει σχετικά:

«Η εθνική κλίμακα θα παραμείνει ως υποδομή του παγκοσμίου συστήματος. Από ορισμένες απόψεις θα ενισχυθεί…… Ταυτοχρόνως η «υπαρκτή» παγκοσμιοποίηση, χωρίς να εξαφανιστεί τελείως, θα υποχρεωθεί να υποχωρήσει. Ένα τόσο ευρύ διασυνδεδεμένο σύστημα δεν είναι βιώσιμο. Αυτό απέδειξαν διαδοχικά η οικονομική κρίση του 2008 και η υγειονομική του 2020» (2).

Τα έθνη, λοιπόν, θα επιβιώσουν. Η εθνική ταυτότητα κάθε λαού είναι δικαίωμά του και υποχρέωσή του να την διατηρήσει. Εμείς ως Έλληνες θα διαφυλάξουμε την ιερή παρακαταθήκη που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας. Το ερώτημα είναι ποιο θα είναι το όραμα για το μέλλον. Ποια θα είναι η νέα Μεγάλη Ιδέα του Ελληνισμού; Μέχρι το 1922 απελευθερώναμε εδάφη και πληθυσμούς που είχαν ριζωμένη την Ορθοδοξία και την Ελληνικότητα. Σήμερα πιστεύω ότι το όραμα για το Έθνος και ιδίως για τους νέους μας πρέπει να έχει επίκεντρο την Παιδεία, τις Αξίες, την οικουμενική καλλιέργεια των ελληνορθοδόξων γραμμάτων και τα πανανθρώπινα μηνύματα του Ευαγγελίου και των Πατέρων.

Η ιδέα δε είναι δική μου. Την αντλώ από τον Άγιο Νεκτάριο, αλλά και από τον Ιωάννη Καποδίστρια, τον πρώτο Κυβερνήτη της ελεύθερης Ελλάδος.

Έγραφε το 1896 ο Άγιος Νεκτάριος: «Εάν η φιλοσοφία εγένετο παιδαγωγός εις Χριστόν έπεται ότι ο Έλλη πλασθείς φιλόσοφος επλάσθη Χριστιανός, επλάσθη ίνα γνωρίση την αλήθειαν και διαδώ (να διαδώσει) αυτήν τοις έθνεσι. Ναι, ο Έλλην εγεννήθη κατά Θείαν Πρόνοιαν διδάσκαλος της Ανθρωπότητος» (3).

Κάτι αντίστοιχο έλεγε ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο ευλαβής Ορθόδοξος διπλωμάτης και πολιτικός, λίγα χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821. Ο Γιώργος Καραμπελιάς παραθέτει την έκθεση ενός Αυστριακού στρατιωτικού που τον παρακολουθούσε το 1816:

«Η Ελλάς πρέπει κατά τον Καποδίστρια να κηρυχθεί ομοφώνως υφ΄όλων των Δυνάμεων χώρα αφιερωμένη αποκλειστικώς και μόνον εις τας επιστήμας και εις την διαφώτισιν του ανθρωπίνου γένους….Κειμένη μεταξύ Ασίας και Ευρώπης ευκόλως θα κατανοή η Ελλάς το νόημα της μυστικοπαθούς επιστήμης της Ανατολής, ενώ από την άλλην πλευράν θα δέχεται το εκλεπτυσμένον πνεύμα των Ευρωπαίων, δημιουργούσα κατ’ αυτόν τον τρόπον μίαν δι’ολόκληρον την ανθρωπότητα σωτήριον ισορροπίαν» (4).

Ας γίνει, λοιπόν, η επέτειος του 1821 εφαλτήριο για μία νέα δημιουργική πορεία του Ελληνισμού. Δυσκολίες θα υπάρχουν πάντα. Αλλά δεν πρέπει να απογοητευόμαστε. Να θυμόμαστε την ελπίδα που καλλιεργούσε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Στα δύσκολα χρόνια της δουλείας, όταν είχαν αποτύχει δεκάδες κινήματα για την απελευθέρωση, ο Πατροκοσμάς μιλούσε για το Ποθούμενον που θα έλθει οπωσδήποτε, αρκεί να κρατήσουν οι Έλληνες την Ορθόδοξη Πίστη,  την ελληνική γλώσσα και την ιστορική συνείδηση. Έτσι θα επιβιώσουμε! Ο Ελληνισμός έχει μέλλον αρκεί να αξιοποιήσει δημιουργικά  το παρελθόν του.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

• Φράνσις Φουκουγιάμα: Ταυτότητα, εκδόσεις Ροπή, Αθήνα 2020, σελίδα 198.
• Γεώργιος Πρεβελάκης: Ο κόσμος και τα σύνορα στην μετα-κορωνοϊό εποχή, επίλογος το βιβλίο του Αλέξανδρου Μαλλιά: Σύνορα, εκδόσεις Σιδέρη, Αθήνα 2020, σελίδα 205.
• Άγιος Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως: Η Ελληνική Φιλοσοφία ως Προπαιδεία του Χριστιανισμού, ομιλία του 1896, ανθολογείται στο Συλλογικό Έργο «Ελληνορθόδοξη Παράδοση», Αθήνα 2003, επιμέλεια Κωνσταντίνου Χολέβα, σελίδες 47-48.
• Γιώργος Καραμπελιάς: 1821- Η Παλιγγενεσία, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2015, σελίδες 278- 279.

(Άρθρο μου στο περιοδικό ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΠΟΛΙΣ της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου, τεύχος 6, Νοέμβριος 2021)

Καθώς πλησιάζει η νέα χρονιά, το 2022, θα προσπαθήσω να καταγράψω τα προβλήματα και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η χώρα μας λόγω της διαρκούς αναταραχής στη Βαλκανική γειτονιά μας.

Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ουδέποτε υπήρξε κανονικό κράτος. Είναι ένα προτεκτοράτο της Ευρ. Ενώσεως με δύο διακριτές οντότητες: Την Κροατομουσουλμανική και τη Σερβική (Republika Srpska). Μόνο μία πινακίδα στον ΟΗΕ θυμίζει ότι είναι ενιαίο κράτος. Κατά τα άλλα υπάρχουν δύο κράτη με βίους παράλληλους και ασύμπτωτους. Τώρα οι Σέρβοι της Βοσνίας θέλουν να δώσουν ένα τέλος στην τεχνητή συμβίωση. Πιστεύω ότι θα αποσχισθούν εντός του 2022, ίσως και για να αντιδράσουν στην υπερβολική ανοχή των Δυτικών χωρών προς τον αλβανικό εθνικισμό. Ως Έλληνες είναι χρήσιμο να πάρουμε μαθήματα από την έλλειψη βιωσιμότητας τέτοιων διφυών μορφωμάτων, ώστε να αποφύγουμε ένα νέο βοσνιακό πείραμα στην Κύπρο. Με απλά λόγια, όχι στα δύο κράτη, όχι στη χαλαρή συνομοσπονδία, όπως θέλει η Άγκυρα.

Στα Σκόπια η κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών επιβιώνει προσωρινά, παρά την παραίτηση του Ζόραν Ζάεφ από την Πρωθυπουργία, αλλά η στήριξη από συνεχώς εναλλασσόμενα αλβανικά κόμματα, τα οποία έχουν τη δική τους ατζέντα και τις δικές τους φιλοδοξίες, δεν είναι εχέγγυο σταθερότητας. Οι γείτονές μας θα συνεχίσουν να παραβιάζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών. Τα εσωτερικά προβλήματα θα αυξηθούν όταν θα ολοκληρωθεί εντός του 2022 η απογραφή πληθυσμού και η ισχυρή αλβανική κοινότητα θα φανεί ότι φτάνει το 30%. Οι Αλβανοί θα απαιτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στην εξουσία, θα ζητούν καθεστώς ισοτιμίας με το σλαβικό στοιχείο, ενώ δεν θα τους αφήνει αδιάφορους το όραμα της Μεγάλης Αλβανίας και της ένωσης με τους αδελφούς του Κοσσόβου και των Τιράνων.

Η Βουλγαρία απέκτησε νέα κυβέρνηση με φιλοδυτικό πρόσημο. Εκ πρώτης όψεως ο νέος Πρωθυπουργός  Πετκόφ δηλώνει έτοιμος να άρει το βέτο της Σόφιας ως προς την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων. Όμως… Υπάρχουν πολλά όμως: Ο Πετκόφ στηρίζει την κυβέρνησή του σε συνασπισμό με το κόμμα του Σλάβι Τριφόνοφ, δηλαδή ένα κόμμα το οποίο απαιτεί σοβαρές αλλαγές στα σχολικά βιβλία των Σκοπίων. Είναι εύκολο αυτό να ικανοποιηθεί; Όχι, όπως αποδεικνύουν οι άγονες συζητήσεις των επιστημόνων των δύο πλευρών επί τρία τουλάχιστον χρόνια. Εξάλλου ο Πετκόφ θα αναθέσει το Υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργάτη του Τριφόνοφ. Και όλα αυτά σε μία βουλγαρική κοινωνία,  στην οποία το 70% είναι αντίθετο με την άρση του βουλγαρικού βέτο.

Η γειτονική μας Αλβανία του Έντι Ράμα συνεχώς προβάλλει το όραμα της ένωσης με το Κόσσοβο, χωρίς να απαντά στο ερώτημα  τι θα γίνει με τη σερβική μειονότητα στο βόρειο Κόσσοβο. Ως Έλληνες πρέπει να πιέζουμε με κάθε τρόπο για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Υποθέσεις όπως η δολοφονία Κατσίφα και η δικαστική κωλυσιεργία μάς προκαλούν ανησυχία. Δύο ακόμη αγκάθια είναι: Η προπαγάνδα των Τσάμηδων, που διεκδικούν τη Θεσπρωτία με διακομματική στήριξη, και η διείσδυση της Ρουμανίας, η οποία προσπαθεί να δελεάσει με χρήματα και υποτροφίες τους Βλαχόφωνους Έλληνες.

Η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας εξαρτάται από τον ειλικρινή σεβασμό των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 18.12.2021

πηγή φωτογραφίας: europost.gr

Η Μαλτέζα Επίτροπος Ισότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Έλενα Ντάλλι προκάλεσε έντονες αντιδράσεις με ένα έγγραφο, με το οποίο πρότεινε μία Ευρώπη χωρίς Χριστούγεννα, χωρίς Χριστιανικές ρίζες, χωρίς ταυτότητα. Ευτυχώς η Πρόεδρος της Ευρ. Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν προέβη σε απόσυρση του εγγράφου, το οποίο εξέφραζε προσωπικές απόψεις της Επιτρόπου από τη Μάλτα. Το κείμενο εκφράζει μία τάση μειοψηφική μεν, αλλά ανησυχητική. Διότι, αν η Ευρώπη παύσει να αναγνωρίζει τις Χριστιανικές ρίζες της, δεν θα είναι Ευρώπη. Θα είναι ένας άμορφος χυλός χωρίς ταυτότητα και πιθανόν χωρίς δημοκρατικές αξίες.

Τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία (φιλοσοφία, ιστορία, ρητορική, τραγωδία), το ρωμαϊκό (ή ορθότερα βυζαντινο-ρωμαϊκό δίκαιο και η Χριστιανική διδασκαλία. Αυτή είναι η ουσία του κλασικού ορισμού της Ευρώπης, τον οποίο έδωσε ο σπουδαίος Γάλλος ποιητής του 20ού αιώνος Πωλ Βαλερύ. Θυμίζω τα λόγια του:

«Παντού όπου τα ονόματα του Καίσαρος, του Γαΐου και του Βιργιλίου, παντού όπου τα ονόματα του Μωυσή και του Αποστόλου Παύλου, παντού όπου τα ονόματα του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα και του Ευκλείδη είχαν συγχρόνως έννοια και κύρος, εκεί είναι Ευρώπη. Κάθε φυλή και κάθε χώρα που εκρωμαΐσθηκε, εκχριστιανίσθηκε και υποβλήθηκε ως προς το πνεύμα στην πειθαρχία των Ελλήνων, είναι απόλυτα ευρωπαϊκή».

Η άρνηση της χριστιανικής ταυτότητας οδηγεί σε επικίνδυνα και αντιδημοκρατικά μονοπάτια. Ο Γάλλος σύγχρονος  διανοητής Φιλίπ Νεμό στο βιβλίο του «Τι είναι η Δύση» υπογραμμίζει χαρακτηριστικά: «Οι πολιτικοί φιλόσοφοι που τήρησαν εχθρική στάση απέναντι στη βιβλική κληρονομιά, όλοι, σαν από σύμπτωση, υπήρξαν κήρυκες ενός μη δημοκρατικού κρατισμού, δηλαδή της επαν-ιεροποίησης του κράτους, είτε υπό αυταρχική ή απολυταρχική μορφή (Μακιαβέλλι, Χομπς, Ρουσσώ, Χέγκελ, Μωρράς κ.α.) είτε υπό ολοκληρωτική μορφή (Μάρξ, Λένιν, οι νεοπαγανιστές Ναζί)» .

Η άρνηση των χριστιανικών ριζών της Ευρώπης δεν οδηγεί σε μεγαλύτερη ανεκτικότητα, αλλά σε κατάργηση της ανεκτικότητας. Αυτό επισημαίνει και ο διακεκριμένος Έλληνας φιλόσοφος και πολιτικός του προηγουμένου αιώνος, ο συγγραφεύς της Ιστορίας του Ευρωπαϊκού Πνεύματος, ο αείμνηστος Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Μας θυμίζει ότι:

«Η πιο προγραμματισμένη και τραγικότερη άρνηση της ανεκτικότητας σημειώθηκε στις ώρες εκείνες της Ιστορίας του κόσμου που έκαναν τον άνθρωπο να αγνοήσει ή και να αρνηθεί, να χλευάσει και να κατατρέξει τη θρησκεία (κάθε μεταφυσική νοσταλγία), αντικαθιστώντας την είτε με την υπερφυσική δική του Λογική στη μεγάλη Γαλλική Επανάσταση, είτε με την υπερφυσική δική του Διαλεκτική, όπως στα κομμουνιστικά καθεστώτα, είτε με το υπερφυσικό εγκόσμιο Εγώ ενός λαού, όπως στη Γερμανία του Χίτλερ».

Στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση η διαφύλαξη της Χριστιανικής ταυτότητας συνυπάρχει άριστα με τον σεβασμό στην κοινωνική δικαιοσύνη και στα δικαιώματα των μειονοτήτων. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ζητούσε από τους υπόδουλους Έλληνες να μην αλλάξουν την πίστη τους, να μην τουρκέψουν, και να ανοίξουν σχολεία για τη διδασκαλία της  ενιαίας και διαχρονικής ελληνικής γλώσσας.  Ταυτοχρόνως τους καλούσε να βοηθούν ειλικρινά τους φτωχότερους και να θεωρούν ισότιμα πλάσματα του Θεού τους αθιγγάνους.

Ας βοηθήσουμε την Ευρώπη να αξιοποιήσει τη χριστιανική και δημοκρατική κληρονομιά της. Μία Ευρώπη που αγνοεί το παρελθόν της θα είναι μία Ευρώπη χωρίς μέλλον.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 11.12.2021

πηγή φωτογραφίας: INTIME/ΤΖΑΜΑΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Διανύουμε ήδη τον Δεκέμβριο του 2021 και θέλω να μοιραστώ μαζί σας, φίλες και φίλοι, ένα μικρό απολογισμό της επετειακής χρονιάς. Παρά την πανδημία και τους περιορισμούς πιστεύω ότι έγιναν αξιολογες εκδηλώσεις, ακούσθηκαν σημαντικά συμπεράσματα, καλλιεργήθηκε γόνιμος προβληματισμός, αποφεύχθηκε η πόλωση μεταξύ αντιθέτων απόψεων.

Στα θετικά του απολογισμού καταγράφω την πανελλήνια διάσταση των εορτασμών. Στην Ελλάδα, στην Κύπρο, στην Ομογένεια έγιναν φιλότιμες προσπάθειες για να τιμηθεί η επέτειος των 200 ετών από τη Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση. Άλλωστε το 1821 υπήρξε υπόθεση όλων των Ελλήνων. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ήταν Πόντιος, ο Εμμανουήλ Παππάς ξεσήκωσε τη Μακεδονία και πέθανε από τη λύπη του για την ατυχή έκβαση στις 5 Δεκεμβρίου 1821 (ακριβώς πριν από 200 χρόνια). Το πλοίο που τον μετέφερε ανήκε σε Θρακιώτες, στο ζεύγος Βισβιζη. Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης ήλθε από τη Βόρειο Ήπειρο και σκοτώθηκε ηρωικά στο Φραγκοκάστελλο της Κρήτης. Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανος και εκατοντάδες κληρικοί και πρόκριτοι της Κύπρου βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στις 9 Ιουλίου 1821.

Το δεύτερο θετικό είναι ότι δεν επέτυχε η προσπάθεια αποδόμησης των πρωταγωνιστών. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Ιωάννης Μακρυγιάννης βρέθηκαν στο στόχαστρο διαφόρων «προοδευτικών» και μεταμοντέρνων, αλλά η θέση τους στην εκτίμηση του λαού μας δεν κλονίσθηκε. Ίσως χτυπήθηκαν περισσότερο αυτοί οι τρεις επειδή εξέφραζαν με παρρησία τη χριστιανική πίστη τους και τη συνείδηση της διαχρονικής συνέχειας του Ελληνισμού. Πάντως σε δημοσκόπηση που διοργάνωσε το Κένρο Φιλελευθέρων Μελετών ο Θ. Κολοκοτρώνης έρχεται πρώτος στην εκτιμηση των Ελλήνων και προτελευταίος με ελάχιστο ποσοστό ο Αλ. Μαυροκορδάτος, τον οποίο προβάλλουν ως πρότυπο εκείνοι που υποτιμούν τους ήρωες.

Τρίτο θετικό στοιχείο στον απολογισμό είναι η έκδοση σημαντικών ιστορικών έργων, τα οποία προσεγγίζουν με νηφάλιο τρόπο την Τουρκοκρατία και την Ελληνική Επανάσταση και παρουσιάζουν τεκμηριωμένα στοιχεία και πλούτο πηγών. Οι δέκα Τόμοι των αντιστοίχων δέκα επιστημονικών συνεδρίων της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η Εκκλησία  είχε προετοιμάσει τις εκδηλώσεις ήδη από το 2012, νωρίτερα από κάθε άλλο θεσμό στη χώρα μας. Τα δέκα επιστημονικά συνέδρια διοργανώθηκαν από το 2012 μέχρι και το 2020 και αποτελούν πολύτιμη πηγή ιστορικών γνώσεων μακρυά από φανατισμούς και αποδομητικές τάσεις.

Στα θετικά επίσης καταγράφω την πλήρη υποχώρηση των ιδεοληψιών και των μονόπλευρων ερμηνειών, οι οποίες ταλαιπώρησαν την ιστορική έρευνα κατά τις προηγούμενες δεακετίες. Είναι πλέον σαφές και αποδεδειγμένο ότι η Επανάσταση του 1821 δεν ήταν ταξική ούτε κοινωνική. Ήταν μία επανάσταση με εθνικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα και με θρησκευτικό υπόβαθρο. Το παραδέχονται άλλωστε και σοβαροί ξένοι μελετητές όπως οι Βρετανοί Douglas Dakin, Chris Woodhouse κ.α.

Τι με προβλημάτισε; Η τάση ορισμένων να υπερπροβάλλουν το Ναυαρίνο και τη συμβολή των ξένων Δυνάμεων. Το Ναυαρίνο όντως επιτάχυνε τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους, αλλά η ελευθερία δεν θα ερχόταν αν δεν είχαμε τις νίκες των πρώτων δύο ετών και τις σφαγές στη Χίο, στη Νάουσα, στο Μεσολόγγι και αλλού. «Απ’τα κόκκαλα βγαλμένη».

Οι εκδηλώσεις μνήμης δεν τελείωσαν. Μέχρι και το 2029 θα τιμούμε πρόσωπα και μάχες της Επαναστάσεως. Ελπίζω να νικήσουμε συντόμως τον κορωνοϊό!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 4.12.2021

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν και ο αρχηγός του συγκυβερνώντος εθνικιστικού κόμματος  Μπαχτσελί παρουσίασαν μαζί ένα μεγάλο χάρτη των τουρκικών λαών. Πρόκειται για την ιδεολογία του Παντουρανισμού, η οποία προκαλεί την αντίδραση της Ρωσίας,  διότι τοποθετεί το λίκνο του τουρανικού πολιτισμού σε ρωσικό έδαφος.

Ο  Μπαχτσελί που συγκυβερνά με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν είναι ο πολιτικός εκπρόσωπος του ακραίου τουρκικού εθνικισμού και των Γκρίζων Λύκων. Δεν είναι η πρώτη φορά που συγκυβερνά στην Τουρκία. Από το 1999 μέχρι το 2002 συμμετείχε με το κόμμα του και μάλιστα ως Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως σε μία τρικομματική συνεργασία με τον Μπουλέντ Ετσεβίτ και με τον Μεσούτ Γιλμάζ.  Ο Ετσεβίτ, όπως θυμόμαστε, ήταν Πρωθυπουργός το 1974 και διέταξε την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο. Υπουργός Εξωτερικών στην τρικομματική κυβέρνηση ήταν ο μακαρίτης Ισμαήλ Τζεμ. Επιζητώντας φιλία με αυτή την κυβέρνηση ο τότε ΥΠΕΞ της Ελλάδος Γιώργος Παπανδρέου χόρεψε τον Ιούνιο του 2001 ζεϊμπέκικο υπό τα χειροκροτήματα του Τζεμ. Δηλαδή ο Γ. Παπανδρέου, ο οποίος σήμερα επιδιώκει να επανέλθει στο προσκήνιο, χόρευε με τους … λύκους, για  να θυμηθούμε την αμερικανική ταινία με τον Κέβιν Κόστνερ.

Το ζεϊμπέκικο του 2001 έδωσε λανθασμένα μηνύματα στην Άγκυρα και μάλιστα όταν στην εξουσία ήταν ο εισβολέας της Κύπρου με συγκυβερνήτη τον αρχηγό των Γκρίζων Λύκων. Αξίζει να αναφερθεί ότι την ίδια ημέρα που ο Έλληνας ΥΠΕΞ χόρευε ζεϊμπέκικο, ο Υπουργός Αμύνης της Κύπρου Σωκράτης Χάσικος ήταν παρών σε μνημόσυνο αγνοουμένων από την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Τα ζεϊμπέκικα και γενικότερα η τακτική κατευνασμού της Τουρκίας δεν βελτίωσαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αντιθέτως αποθράσυναν την Άγκυρα, η οποία έχει μία σταθερή διεκδικητική γραμμή, όποια κυβέρνηση κι αν είναι στην εξουσία.

Αυτή την αποθράσυνση είδαμε και το καλοκαίρι του 2017 στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας, όταν έγινε η συνάντηση για το Κυπριακό υπό τη προεδρία του κ. Γκουτέρες, Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Η αποκάλυψη των επισήμων πρακτικών και η δημοσίευσή τους στην κυπριακή εφημερίδα ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ καταδεικνύει ότι ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου δήλωσε ξεκάθαρα την πρόθεση της χώρας του να διατηρήσει τα κατοχικά στρατεύματα στη Μεγαλόνησο επί 15 τουλάχιστον έτη μετά την οποιαδήποτε λύση.  Τότε θα ξανασυζητηθεί το θέμα με γνώμονα τα τουρκικά συμφέροντα. Οι απακαλύψεις δεν εκπλήσσουν όσους έχουν ρεαλιστική προσέγγιση των εθνικών μας ζητημάτων. Εκπλήσσουν ή μάλλον αφήνουν εκτεθειμένους εκείνους, οι οποίοι επιμένουν στη λογική των υποχωρήσεων στο Αιγαίο και στην Κύπρο.

Το Κυπριακό δεν είναι ζήτημα επαναπροσέγγισης των δύο κοινοτήτων, όπως αφελώς υποστηρίζει το κομμουνιστικό ΑΚΕΛ της Κύπρου. Είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Η Τουρκία με την πρόταση για δύο κράτη ουσιαστικά αποβλέπει σε μία μορφή χαλαρής συν-ομοσπονδίας, μέσω της οποίας θα έχει τον πλήρη έλεγχο στον Βορρά και μερικό έλεγχο στον Νότο. Θα πρέπει να σταματήσουν οι μεμψιμοιρίες ότι δήθεν η Αθήνα και η Λευκωσία ευθύνονται για την κακή πορεία των διαπραγματεύσεων και να δούμε την αλήθεια κατάματα. Ο Αττίλας δεν έχει καμία διάθεση να αποχωρήσει ή να υποχωρήσει.

Ας ενδυναμώσουμε την αμυντική θωράκιση της Ελλάδος και της Κύπρου.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 27.11.2021

Τα νέα είναι καλά και έρχονται από δύο κατευθύνσεις: Από την Ευρώπη, η οποία αναζητεί τις ρίζες του πολιτισμού της, και από τη χώρα μας, στην οποία ενισχύεται δυναμικά η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών σε άρρηκτη σύνδεση με τα Νέα Ελληνικά. Οι ειδήσεις αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία, διότι αποτελούν την απάντηση της Ιστορίας και της Κλασικής Παιδείας σε ορισμένους δήθεν προοδευτικούς των ΗΠΑ, οι οποίοι χαρακτηρίζουν ρατσιστική τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών κειμένων!

Σε κοινή δήλωση με στόχο την «Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Συνεργασίας όσον αφορά τη Λατινική και την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα», οι  Υπουργοί Παιδείας της Ελλάδος, της Κύπρου, της Ιταλίας και της Γαλλίας σημείωσαν ότι η λατινική και η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι η ζωντανή κληρονομιά, που συνιστά τον κοινό θεμέλιο λίθο του ευρωπαϊκού και μεσογειακού πολιτισμού και η ζωτική δύναμη των γλωσσών.

Αναλαμβάνουν, αναφέρουν επίσης, να ενισχύσουν τη συνεργασία τους όσον αφορά τη λατινική και την αρχαία ελληνική γλώσσα, ενθαρρύνοντας και αναπτύσσοντας διμερείς και πολυμερείς συνεργασίες, καθώς και τις ανταλλαγές και την κινητικότητα μαθητών και εκπαιδευτικών, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια παγκόσμια δυναμική για νέα κοινά έργα, τα οποία θα είναι ανοιχτά σε όλους τους πολίτες και σε όλες τις μορφές εκπαίδευσης, στο πλαίσιο μιας προσέγγισης χωρίς αποκλεισμούς και σύμφωνα με τις πλέον  καινοτόμες πτυχές του σύγχρονου πολιτισμού.

Η Κοινή Δήλωση ήταν ένα από τα αποτελέσματα συνεδρίου, στο οποίο συμμετείχε την Τρίτη 16 Νοεμβρίου 2021 η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδος Νίκη Κεραμέως με θέμα «Ευρώπη και Αρχαίες Γλώσσες: Πρώτη Ευρωπαϊκή Ημερίδα για τις Γλώσσες και τους Πολιτισμούς της Αρχαιότητας». Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο ιστορικό Γαλλικό Λύκειο Louis-le-Grand στο Παρίσι. Εκτός από την κ. Κεραμέως την κοινή δήλωση συνυπέγραψαν ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας, Νεολαίας και Αθλητισμού της Γαλλίας,  Jean-Michel Blanquer, ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, Πρόδρομος Προδρόμου και ο Υπουργός Παιδείας της Ιταλίας, Patricio Bianchi. Τις εργασίες του συνεδρίου χαιρέτισε και ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς.

Καλωσορίζοντας τους συνυπογράφοντες τη Δήλωση Υπουργούς  Παιδείας της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Κύπρου, ο Jean-Michel Blanquer  δήλωσε: «Είμαι ακράδαντα πεπεισμένος, ότι η εκμάθηση των αρχαίων γλωσσών αποτελεί ουσιαστικό αντίδοτο στα κακά που μας απειλούν και μια από τις πρώτες λύσεις για να οικοδομήσουμε το μέλλον μας». Η Κυβέρνηση Μακρόν στη Γαλλία έχει θέσει στο επίκεντρο της Μέσης Εκπαίδευσης τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά.

Στο Ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο ενισχύεται, όπως μαθαίνουμε, η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών, τα οποία θα διδάσκονται με τρόπο που θα υπογραμμίζει ότι δεν είναι ξένη γλώσσα, αλλά η παλαιότερη μορφή και η ρίζα των Νέων Ελληνικών. Η υπεύθυνη για τα Νέα Προγράμματα Σπουδών του μαθήματος, Καθηγήτρια Μαρία- Ζωή Φουντοπούλου, δήλωσε στα ΜΜΕ ότι στη Γ΄ Γυμνασίου θα διδάσκεται από το πρωτότυπο για πρώτη φορά ο βίος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον οποίο έγραψε ο Πλούταρχος. Κείμενο χρήσιμο για την εθνική μνήμη σε μία εποχή που η ελληνική ιστορία πλαστογραφείται από διάφορους γείτονες.

Είναι καιρός η Ευρώπη να θυμηθεί τις αρχαιοελληνικές, ρωμαϊκές και Χριστιανικές ρίζες της.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.11.2021