Άρθρα

Η ένταση στο Κόσσοβο πήρε παράταση ενός μηνός, αλλά τα προβλήματα στην περιοχή εγκυμονούν κινδύνους. Οι Αλβανοί που κυβερνούν αυτήν την περιοχή βρίσκονται σε διαμάχη με τη σερβική μειονότητα, η οποία κατοικεί στα βόρεια με επίκεντρο την πόλη Μητρόβιτσα (πόλη του Αγίου Δημητρίου). Η Σερβική κυβέρνηση από την πλευρά της δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσσόβου/Κοσσυφοπεδίου και θεωρεί ότι η απόσχιση από τη Σερβία έγινε με τη βία και  με τη βοήθεια των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ το 1999.

Η Ελλάς δεν έχει αναγνωρίσει  de jure το Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος. Συχνά τίθεται το ερώτημα μήπως πρέπει να αλλάξουμε την επίσημη θέση μας. Καταγράφω τα επιχειρήματα των υποστηρικτών δύο διαφορετικών απόψεων.

Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ήλθε η ώρα να αναγνωρίσουμε το Κόσσοβο ως ανεξάρτητο κράτος τονίζουν ότι:

Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στις 22.7.2010 έκρινε ότι η απόφαση του Κοσσόβου το 2008 να ανακηρύξει την ανεξαρτησία του δεν είναι αντίθετη προς το Διεθνές Δίκαιο.

Οι μεγαλύτερες χώρες του Δυτικού κόσμου, στον οποίο ανήκουμε, έχουν αναγνωρίσει το Κόσσοβο (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία κ.ά).

Η Ελλάς de facto αναγνωρίζει το Κόσσοβο ως κράτος π.χ. η Εθνική Ελλάδος παίζει ποδόσφαιρο με το Κόσσοβο σε επίσημους αγώνες.

Η άποψη ότι δεν πρέπει να αναγνωρίσουμε την ανεξαρτησία του Κοσσόβου βασίζεται κυρίως στα ακόλουθα επιχειρήματα:

Η απόσχιση εδάφους με τη βία νομιμοποιεί τον αναθεωρητισμό. Π.χ. ο Πούτιν, για να στηρίξει αποσχιστικά κινήματα στη Γεωργία, χρησιμοποίησε ως δικαιολογία την υποστήριξη των ΗΠΑ στο Κόσσοβο.

Τυχόν αναγνώριση του Κοσσόβου θα ενθαρρύνει τα σχέδια για Μεγάλη Αλβανία. Τα Τίρανα και η Πρίστινα ήδη μιλούν ανοιχτά για ένωση Κοσσόβου και Αλβανίας.

Εάν η Ελλάς αναγνωρίσει τους Αλβανούς του Κοσσόβου ως κράτος θα δώσει το μήνυμα ότι επιβραβεύει την πολιτική της Αλβανίας και ότι λησμονεί την καταπίεση της ελληνικής εθνικής μειονότητας και την προπαγάνδα περί Τσάμηδων.

Η Ελλάς δεν είναι η μόνη χώρα της Ευρ. Ενώσεως που δεν αναγνωρίζει το Κόσσοβο. Μαζί της συμφωνούν η Ισπανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Κύπρος. Προφανώς φοβούνται ότι τυχόν αναγνώριση θα ενθαρρύνει αποσχιστικά κινήματα και ψευδοκράτη. Η Ελλάς δεν μπορεί να δράσει μόνη της χωρίς να διαβουλευθεί με τους άλλους 4 εταίρους της και κυρίως με την Κύπρο για το ζήτημα αυτό.

Κάποιοι υπογραμμίζουν ότι τυχόν αναγνώριση θα επιβραβεύσει την κακή συμπεριφορά που επέδειξαν οι Αλβανοί Κοσσοβάροι απέναντι στα Ορθόδοξα Χριστιανικά μνημεία του Κοσσυφοπεδίου. Δεν πρόκειται απλώς για την πολιτιστική κληρονομιά των Σέρβων. Ορισμένα από τα μοναστήρια  αγιογραφήθηκαν τον 14^ο αιώνα από Έλληνες αγιογράφους της Σχολής της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα τεράστιο μουσείο βυζαντινού πολιτισμού και μας ενδιαφέρει η διάσωσή του όπως μάς ενδιαφέρει και η Αγία Σοφία της Κωνσταντινουπόλεως.

Προτείνω να μην βιαστούμε να αλλάξουμε την επίσημη θέση μας. Ας αφήσουμε για αργότερα τη σχετική συζήτηση. Η Ελλάς είναι παράγων σταθερότητος και οι βαλκανικοί εθνικισμοί βρίσκονται ακόμη σε έξαρση. Θυμίζω τη διαμάχη Βουλγαρίας- Σκοπίων, την αποσχιστική τάση των Σέρβων της Βοσνίας κ.ά. Τώρα που η Αλβανία αρχίζει διάλογο για ένταξη στην Ε.Ε. ας πιέσουμε υπέρ των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 6.8.2022

Ένα λαχείο του ψευδοκράτους των Τουρκοκυπρίων αναστάτωσε τα Κατεχόμενα και ανέδειξε τον φόβο που προκαλεί ακόμη στους Τούρκους η ΕΟΚΑ του 1955-59. Η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών ιδρύθηκε από τον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή με τις ευλογίες του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και η  έδρασε επιτυχώς κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Είχε ως κύριο στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά λόγω των πιέσεων της διεθνούς διπλωματίας ο αγώνας κατέληξε στην Ανεξαρτησία και στην ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ΕΟΚΑ διαλύθηκε το 1959, αλλά φαίνεται ότι πολλοί Τούρκοι  την φοβούνται ακόμη.

Θυμίζω τα γεγονότα: Η ψευδοκυβέρνηση των Κατεχομένων εξέδωσε λαχείο για να τιμήσει τη αντίσταση των Τουρκοκυπρίων κατά της νόμιμης Κυπριακής Δημοκρατίας το καλοκαίρι του 1964. Αντί να βάλουν μία φωτογραφία Τουρκοκυπρίων έβαλαν κατά λάθος μία φωτογραφία Ελληνοκυπρίων μαχητών, οι οποίοι τον Απρίλιο του 1964 κατέλαβαν το ύψωμα του Προφήτη Ηλία στο όρος Πενταδάκτυλος και εξεδίωξαν τις στασιαστικές δυνάμεις των Τουρκοκυπρίων. Το λάθος προκάλεσε την έντονη αντίδραση των Τουρκοκυπριακών ΜΜΕ. Ορισμένα εξ αυτών ελέγχονται από την πολυάριθμη τουρκική στρατιωτική δύναμη, η οποία εδρεύει εκεί μετά την εισβολή του 1974. Τα ΜΜΕ στα Κατεχόμενα έγραψαν ότι στη φωτογραφία φαίνονται άνδρες της ΕΟΚΑ και όχι Τουρκοκύπριοι και το θεώρησαν μεγάλη προσβολή.

Το ερώτημά μου είναι γιατί Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι ζουν ακόμη με το φάντασμα της ΕΟΚΑ του 1955-59, η οποία το 1964 είχε διαλυθεί. Όπως αποκαλύπτει ο Κυπριακός Τύπος και όπως καταγράφει η ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά τα ματωμένα Χριστούγεννα του 1963 και την έναρξη των συγκρούσεων μεταξύ των δύο εθνικών κοινοτήτων της Κύπρου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κάλεσε από την Αθήνα τον Γεώργιο Γρίβα  και του ανέθεσε την δημιουργία της Εθνικής Φρουράς, ως του επισήμου ενόπλου σώματος του νομίμου κράτους. Ώσπου να στρατολογηθούν και να εκπαιδευθούν οι πρώτοι Εθνοφουροί η Κυπριακή Κυβέρνηση κάλεσε να υπηρετήσουν το κράτος οι Κοκκινοσκούφηδες του γιατρού Βάσου Λυσσαρίδη. Ο γιατρός έδρασε ως αγωνιστής της ΕΟΚΑ το 1955-59 και στη συνέχεια ίδρυσε το κεντροαριστερό κόμμα ΕΔΕΚ.

Στη φωτογραφία, λοιπόν, δεν εμφανίζεται η ΕΟΚΑ, αλλά ένοπλα σώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεπικουρούντα την Εθνική Φρουρά. Η έμφαση του Τουρκοκυπριακού Τύπου στην ΕΟΚΑ προφανώς γίνεται για να δημιουργηθούν  λανθασμένες εντυπώσεις. Ότι οι Ελληνοκύπριοι διατηρούσαν και μετά το 1959 μία ένοπλη ανταρτική ομάδα και ότι η καημένη η Τουρκοκυπριακή κοινότητα διαρκώς κινδύνευε.

Τα γεγονότα του 1964 έδωσαν τη δυνατότητα στην Τουρκία να εφαρμόσει ένα από τα βήματα του σχεδίου που κατέγραψε το 1956 ο Τούρκος συνταγματολόγος και πολιτικός Νιχάτ Ερίμ. Δηλαδή την απόσυρση των Τουρκοκυπρίων σε ξεχωριστά εδάφη και τη δημιουργία θυλάκων- ελεγχομένων ζωνών, ώστε να είναι πιο εύκολη η τουρκική εισβολή. Δεν ξεχνούμε ότι το καλοκαίρι του 1964 η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες Ναπάλμ ελληνοκυπριακά χωριά και σκότωσε αμάχους. Επίσης είναι χρήσιμο να τονίζουμε ότι την Τουρκοκυπριακή ανταρσία του 1964 την αντιμετώπισε η Εθνική Φρουρά και η νόμιμη Κυπριακή Κυβέρνηση και όχι η ΕΟΚΑ.

Οι Τούρκοι φοβούνται την ΕΟΚΑ του 1955-59, διότι τους θυμίζει τι μπορούν να επιτύχουν οι Έλληνες όταν είναι ενωμένοι.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 30.7.2022

Μετά τους όρους που έθεσε η Βουλγαρία για την άρση του βέτο και μετά την απόφαση της Βουλής των Σκοπίων της 16.7.2022 για αποδοχή αυτών των όρων –με μικρές τροποποιήσεις από τη Γαλλία- το κράτος των Σκοπίων άρχισε την προενταξιακή διαδικασία με μακρινό στόχο την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το επιτύχει αυτό το γειτονικό μας κράτος ήδη  παραδέχθηκε με γραπτή δήλωση ότι η γλώσσα του διαμορφώθηκε   το 1945 (καθεστώς Τίτο). Επίσης δεσμεύθηκε να εντάξει στο κανονιστικό μέρος του Συντάγματος τη βουλγαρική μειονότητα ως συνιστώσα και ιδρυτική εθνότητα του κράτους. Αυτό, όμως, απαιτεί την πλειοψηφία των 2/3 στο Κοινοβούλιο, πράγμα πολύ δύσκολο, διότι η δεξιά αντιπολίτευση του VMRO-DPMNE αντιδρά και διαδηλώνει στους δρόμους.

Τα διδάγματα και τα συμπεράσματα από τη σκληρή διαπραγμάτευση της Βουλγαρίας και από τη γενικότερη διαμάχη Σόφιας – Σκοπίων είναι τα εξής:

1. Η κυβέρνηση των Σκοπίων εμμέσως παραδέχθηκε ότι οι μέχρι τώρα απογραφές πληθυσμού και εθνοτήτων ήσαν ανακριβείς. Στην απογραφή του 2021 οι Βούλγαροι βρέθηκαν να είναι 3500. Η Βουλγαρία τους υπολογίζει σε 100.000 τουλάχιστον σε ένα πληθυσμό δύο εκατομμυρίων. Αφού τα Σκόπια αποδέχθηκαν ότι οι Βούλγαροι είναι συστατική εθνότητα, ομολογούν ότι δεν μπορεί να είναι σωστός ο αριθμός των 3500. Δηλαδή μέχρι τώρα έκρυβαν και από τις απογραφές και από το Σύνταγμά τους μία εθνική ομάδα. Και εγώ διερωτώμαι: Τι απέγιναν οι 100.000 Έλληνες, τους οποίους παραδέχθηκε ως μειονότητα το 1994 ο τότε Πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ;  Μήπως και αυτοί είναι μία ακόμη «κρυμμένη»  εθνική ομάδα;
2. Τα ζητήματα ταυτότητας, γλώσσας και ιστορίας παραμένουν ζωτικά στις διεθνείς σχέσεις. Οι οπαδοί των πάσης φύσεως διεθνισμών ζουν με την αυταπάτη ότι η παγκοσμιοποίηση καταργεί ή μειώνει τον ρόλο της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Διαψεύδονται καθημερινά. Τα Σκόπια κινδυνεύουν να μην ενταχθούν στην Ε.Ε. λόγω διαφορών με γειτονικά κράτη για θέματα ταυτότητας. Η Ουκρανία αγωνίζεται  για να αποδείξει ότι έχει ταυτότητα που την διαφοροποιεί από τους Ρώσους. Η Σκωτία ανακοινώνει νέο δημοψήφισμα για το 2023 με θέμα την ανεξαρτησία, η οποία επίσης βασίζεται στην προβολή μιας ξεχωριστής εθνικής ταυτότητας.
3. Η Βουλγαρία βγήκε κερδισμένη, διότι διαπραγματεύθηκε αυτά που θεωρεί ως θέματα εθνικής και ιστορικής ευαισθησίας. Στη σημερινή εποχή όσοι δίνουν με επιμονή τις διπλωματικές μάχες τελικά κάτι κερδίζουν. Παράδειγμα προς αποφυγήν είναι η Συμφωνία των Πρεσπών, κατά την οποία η τότε Κυβέρνηση έκανε κακίστη διαπραγμάτευση. Παραχώρησε γλώσσα, εθνικότητα, ταυτότητα και ιστορία και κατήργησε τις κόκκινες γραμμές που είχε ο Ελληνισμός επί 150 χρόνια.
4. Ευτυχώς υπάρχουν θεσμοί με παράδοση αιώνων και με γνώση της ιστορίας και της διπλωματίας που δεν ακολουθούν τα λανθασμένα βήματα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αναφέρομαι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο αναγνώρισε -βάσει των εκκλησιαστικών κανόνων- την μέχρι πρότινος Σχισματική εκκλησιαστική οντότητα των Σκοπίων, αλλά με το όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος». Το Φανάρι απαγορεύει στην Εκκλησία αυτή να χρησιμοποιήσει όνομα προερχόμενο από τη λέξη: Μακεδονία. Επίσης ορίζει ως όρια δικαιοδοσίας μόνο τα όρια του σημερινού κράτους.
5. Θα αγωνισθούμε για την ειρήνη στα Βαλκάνια, αλλά θα προστατεύσουμε και την Ιστορία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.7.2022

Η ένταξη του κράτους των Σκοπίων στην Ευρ. Ένωση περνά από την άρση του βουλγαρικού βέτο. Στις 24 Ιουνίου η Βουλή της Βουλγαρίας αποφάσισε να άρει το βέτο θέτοντας αυστηρούς όρους σε θέματα ιστορίας, γλώσσας και ταυτότητας. Στις 16 Ιουλίου η Βουλή των Σκοπίων ενέκρινε αρχικά την αποδοχή των βουλγαρικών όρων. Οι Σοσιαλδημοκράτες του Πρωθυπουργού Ντίμιταρ Κοβάτσεφσκι και τα αλβανικά κόμματα τάχθηκαν  υπέρ της αποδοχής των όρων με βάση μία γαλλική πρόταση, η οποία εμφανίζει πιο μετριοπαθή τα βουλγαρικά αιτήματα. Η δεξιά αντιπολίτευση, δηλαδή το κόμμα ΒΜΡΟ του Χρίστιαν Μίτσκοσκι,  αντιτάχθηκε και οργάνωσε συνεχείς διαδηλώσεις στους δρόμους. Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Στα Σκόπια πρέπει να συγκεντρώσουν πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή για να εντάξουν στο κείμενο του Συντάγματος τη βουλγαρική μειονότητα ως συστατική και ιδρυτική εθνότητα του κράτους. Αυτό φαίνεται αδύνατο, διότι απαιτεί τη σύμπραξη της αντιπολίτευσης.

Η εξέγερση του Ίλιντεν της 20ής Ιουλίου 1903 είναι μία επέτειος που μπορεί να εξηγήσει τις ρίζες της διαμάχης Σόφιας και Σκοπίων.

1. Τι εννοούμε ως εξέγερση του Ίλιντεν; Στις 20 Ιουλίου 1903, ενώ η Μακεδονία βρισκόταν υπό οθωμανικό  ζυγό, η Βουλγαρική εθνικιστική οργάνωση ΒΜΡΟ (στα ελληνικά ΕΜΕΟ= Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) και η Βουλγαρική Σχισματική εκκλησιαστική Εξαρχία υποκίνησαν μία ένοπλη εξέγερση Χριστιανικών πληθυσμών. Το φανερό σύνθημα ήταν «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες», αλλά το υποκρυπτόμενο αίτημα ήταν «Η Μακεδονία στους Βουλγάρους». Οι Κομιταζήδες, δηλαδή ένοπλες ομάδες της ΒΜΡΟ, έσπασαν τηλεγραφικούς στύλους, ξήλωσαν σιδηροδρομικές γραμμές και επιτέθηκαν στη τουρκική φρουρά του Κρουσόβου. Για λίγες ημέρες η κωμόπολη του Κρουσόβου, με πληθυσμό τότε 10.000 Ελλήνων Βλαχοφώνων και 400 Βουλγάρων, διοικήθηκε από μία αυτοσχέδια κυβέρνηση. Οι Τούρκοι στρατιώτες, τακτικοί και άτακτοι, επέβαλαν σκληρά αντίποινα σε τρεις κωμοπόλεις με ελληνικό  πληθυσμό, Το Κρούσοβο, την Κλεισούρα και το Νυμφαίο Φλωρίνης, τις οποίες έκαψαν.

2. Τι σημαίνει Ίλιντεν; Στα βουλγαρικά σημαίνει «ημέρα του Ηλία», δηλαδή εορτή του Προφήτη Ηλία. Όντως η 20ή Ιουλίου για όλους τους Ορθοδόξους είναι η ημέρα εορτασμού του Προφήτη Ηλία.

3. Τι αποτελέσματα είχε; Η Αθήνα αφυπνίσθηκε βλέποντας την καταστροφή βλαχοφώνων ελληνικών κωμοπόλεων και την επικίνδυνη δράση της βουλγαρικής Εξαρχίας και της ΒΜΡΟ. Άρχισε η συστηματική αποστολή αξιωματικών, δασκάλων και άλλων ενισχύσεων προς τον αγωνιζόμενο Ελληνισμό της υπόδουλης Μακεδονίας. Ο κίνδυνος ήταν η Μακεδονία να φύγει μεν από τον ζυγό των Οθωμανών, αλλά να καταστεί επαρχία της «Μεγάλης Βουλγαρίας».

4. Μετείχαν και ελληνικής συνειδήσεως πληθυσμοί; Ναι, άλλοι από πίεση και φόβο, άλλοι πιστεύοντας αγνά ότι ήταν μία αντιτουρκική εξέγερση. Ο Άγγλος Πρόξενος στο Μοναστήρι, πρωτεύουσα τότε μιας Οθωμανικής Περιφέρειας και νυν Μπίτολα των Σκοπίων, ο Τζέημς Μακ Γκρέγκορ, καταγράφει σε εκθέσεις του ότι οι Έλληνες που συμμετείχαν, είτε μιλούσαν μόνον ελληνικά είτε μιλούσαν και άλλες διαλέκτους, διατήρησαν αλώβητη την ελληνική συνείδησή τους (Κων. Βακαλόπουλος, Το Μακεδονικό Ζήτημα, έκδοση εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, Αθήνα 2018, σελ 196).

5. Υπήρχε κοινωνικό περιεχόμενο στα αιτήματα των Χριστιανών (κυρίως αγροτών) που συμμετείχαν; Μάλλον όχι, δεν υπάρχει κάποια σχετική μαρτυρία.  Η υποκίνηση έγινε από τον βουλγαρικό εθνικισμό για να ελέγξει  τους Έλληνες και άλλες ομάδες. Ο Ίων Δραγούμης, Πρόξενος της Ελλάδος στο Μοναστήρι, καταγράφει την ξεκάθαρη υποκίνηση του Ίλιντεν από το βουλγαρικό κομιτάτο: «Του Προφήτη Ηλία ήταν η μέρα που είχε ορίσει το κομιτάτο για τον σηκωμό. Οι Βουλγάρες δασκάλισσες του Περλεπέ έρραψαν μία σημαία και κέντησαν επάνω με χρυσά γράμματα τα ονόματα ένδεκα πολιτειών της Μακεδονίας που σκόπευαν να τις πάρουν οι Βούλγαροι… Σε χωριά μπήκαν άλλοι και ανάγκασαν τους χωριανούς να τους ακολουθήσουν με τα γυναικόπαιδα…» (Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα, έκδοση Βιβλιοπωλείου της Εστίας, Αθήνα 2006, σελ. 108-109).

6. Υπήρχε τότε «μακεδονικό έθνος»; Σαφώς όχι. Όλες οι αναφορές των Ευρωπαίων Προξένων από τη Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι, που περιγράφουν στις κυβερνήσεις τους το Ίλιντεν, μιλούν για Έλληνες, Βουλγάρους και Τούρκους, αλλά πουθενά για Μακεδόνες ως ξεχωριστό έθνος. Οι εκθέσεις έχουν εκδοθεί από το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνος στη Θεσσαλονίκη. Όπως είναι γνωστό το έθνος αυτό κατασκευάσθηκε το 1944 από τον Τίτο στην  μεταπολεμική κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία.

7. Τι ρόλο παίζει το Ίλιντεν στη σημερινή διαμάχη Σόφιας-Σκοπίων; Από τον Αύγουστο του 2017 οι δύο χώρες συμφώνησαν να εορτάζουν από κοινού την εξέγερση στις 2 Αυγούστου (είναι η 20ή Ιουλίου με τη διαφορά παλαιού και νέου Ημερολογίου), αλλά κάθε πλευρά δίνει τη δική της διαφορετική εθνική ερμηνεία.  Στο πρώτο διάγγελμα  (12.6.2018) προς τον λαό του κράτους του ο πανηγυρίζων για την επικείμενη Συμφωνία των Πρεσπών  Ζόραν Ζάεφ (τότε Πρωθυπουργός στα Σκόπια) αναφέρθηκε στους ήρωες του «μακεδονικού έθνους» και μεταξύ αυτών και στον Γκότσε Ντέλτσεφ, ο οποίος σκοτώθηκε από τους Τούρκους ενώ προετοίμαζε την εξέγερση του Ίλιντεν. Όμως οι Βούλγαροι τον τιμούν ως Βούλγαρο. Μάλιστα έδωσαν το όνομά του στην πόλη του Άνω Νευροκοπίου. Ένας από τους όρους που θέτουν οι Βούλγαροι για να άρουν οριστικά το βέτο είναι η αυστηρή τήρηση της Συμφωνίας Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας της 1.8.2017 που υπέγραψαν οι δύο χώρες. Η Συμφωνία προβλέπει τη σύσταση μιας διακρατικής Επιτροπής Επιστημόνων για θέματα Ιστορίας και Εκπαίδευσης. Οι διαφωνίες ήδη είναι πολλές, διότι τα ίδια πρόσωπα η μία πλευρά τα θεωρεί «Μακεδόνες»  και η άλλη τα θεωρεί Βουλγάρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι την εξέγερση του 1903 οργάνωσε η βουλγαρική οργάνωση ΒΜΡΟ και σήμερα αυτό ακριβώς το όνομα έχει το κόμμα της αντιπολίτευσης στα Σκόπια.

Η Ελλάδα δεν πρέπει να πάρει θέση υπέρ της μιάς ή της άλλης ιστορικής ερμηνείας. Καθήκον, αλλά και δικαίωμα, της Πολιτείας και της επιστημονικής κοινότητας είναι η παρακολούθηση της διαμάχης ώστε να μην διαστρεβλώνονται ιστορικά γεγονότα, τα οποία έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την ιστορία και την ταυτότητα του Ελληνισμού.

Άρθρο στο huffingtonpost.gr 20.7.2022

Όλοι εντυπωσιαστήκαμε από το επίτευγμα του  Κουρός Νουρμοχαμαντί από το Ιράν, ο οποίος έμαθε ελληνικά μέσα σε τρία χρόνια και αρίστευσε στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Του αξίζουν συγχαρητήρια και του ευχόμαστε να αξιοποιήσει το  ταλέντο του σε συνδυασμό με τις γνώσεις που θα του προσφέρουν οι Έλληνες καθηγητές. Και επειδή το όνομά του στα ελληνικά θυμίζει τον Πέρση Κύρο, σύμμαχο του  Αθηναίου Ξενοφώντος, φαίνεται ότι πέτυχε την…. Κύρου Ανάβαση στη βαθμολογία.

Είναι αξιέπαινοι  οι εκπαιδευτικοί του Προτύπου Λυκείου Μυτιλήνης που τον βοήθησαν. Προφανώς ο Κουρός είναι διάνοια, είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση με πολλά χαρίσματα. Με συγκίνηση διάβασα ότι υπήρξαν εκπαιδευτικοί που του έκαναν μαθήματα και εκτός του ωραρίου τους.

Είναι αξιέπαινοι και οι γονείς του και το ευρύτερο περιβάλλον του. Εκείνοι τού δίδαξαν να είναι εργατικός και μελετηρός. Τού έμαθαν να σέβεται αρχές και αξίες. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Κουρός σηκωνόταν όρθιος όταν έμπαιναν οι καθηγητές του Λυκείου μέσα στη αίθουσα. Δεν είμαι βέβαιος ότι οι σημερινοί μαθητές στα ελληνικά σχολεία δείχνουν τον ίδιο σεβασμό. Δεν ευθύνονται τα παιδιά, αλλά τα ψευδοπροοδευτικά  πρότυπα που τείνουν να επικρατήσουν στην ελληνική κοινωνία. Πρέπει κάποτε να ισορροπήσει το εκκρεμές. Από το πηλήκιο και το αυστηρό κούρεμα της δεκαετίας του 1950 φτάσαμε σε μία υπερβολική έμφαση στις ελευθερίες και στα δικαιώματα των παιδιών χωρίς να τονίζουμε και τις υποχρεώσεις τους.

Ο Κουρός έμενε  στην τάξη ακόμη και όταν γινόταν μάθημα Θρησκευτικών. Θα μπορούσε να απαλλαγεί βάσει της ισχυούσης ελληνικής νομοθεσίας και των σχετικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεδομένου ότι προέρχεται από μία διαφορετική θρησκευτική παράδοση. Όμως προτιμούσε να παρακολουθεί ένα μάθημα που θα τον βοηθήσει να ενσωματωθεί μελετώντας τη χριστιανική κληρονομιά, την ιστορία και τα έθιμα του ελληνικού λαού.  Ο Κουρός δίνει μία αποστομωτική απάντηση στους διάφορους δήθεν προοδευτικούς, οι οποίοι ζητούν να αλλάξει  το περιεχόμενο του μαθήματος των Θρησκευτικών και να γίνει θρησκειολογικό, με το επιχείρημα ότι μόνον τότε θα θέλουν να το παρακολουθούν  οι αλλοδαποί μαθητές. Τελικά το δικαίωμα της απαλλαγής το χρησιμοποιούν περισσότερο ορισμένοι Έλληνες γονείς για να δείξουν ότι είναι άθεοι ή “μοντέρνοι”, παρά οι αλλόθρησκοι!

Φυσικά η περίπτωση του Κουρός είναι ξεχωριστή και δεν σημαίνει ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι να εισέλθουν νομίμως ή παρανόμως στη χώρα μας είναι επιστημονικές διάνοιες. Η κυβέρνηση ορθώς πράττει και συνεχίζει την προσεκτική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Ο Ερντογάν τον Φεβρουάριο – Μάρτιο του 2020 δεν ήθελε να μας στείλει επιστήμονες, αλλά χιλιάδες εργαλειοποιημένους ταλαίπωρους, οι οποίοι θα προκαλούσαν μεγάλη αναταραχή με εθνικές και κοινωνικές συνέπειες στην πατρίδα μας.

Σε αντίθεση με τον Κουρός οι Έλληνες μαθητές  έδωσαν κάποια  μηνύματα που προβληματίζουν. Το 48% των υποψηφίων Ανθρωπιστικών Επιστημών έγραψε κάτω από τη βάση στην Ιστορία. Το 26,5% των υποψηφίων για τις Οικονομικές Επιστήμες  έγραψε κάτω από τη βάση στα Νέα Ελληνικά. Πρέπει να δοθεί  έμφαση στην καλή γνώση της Ιστορίας μας  και στη βελτίωση της εκφραστικής ικανότητας. Είναι ορθή η προσπάθεια που  αρχίζει φέτος με τη στενότερη σύνδεση Αρχαίων και Νέων Ελληνικών. Ευκαιρία να διδαχθεί και η «Κύρου Ανάβασις» που έγραψε ο Ξενοφών !

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 16.7.2022

Σύντομο Ιστορικό

Η Νίκαια της Βιθυνίας ιδρύθηκε το 316 π.Χ. από τον Αντίγονο με το όνομα Αντιγονεία. Είναι η περίοδος των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετονομάσθηκε σε Νίκαια το 301 π.Χ. από τον Λυσίμαχο προς τιμήν της συζύγου του, θυγατέρας του Αντιπάτρου. Σήμερα οι Τούρκοι την αποκαλούν Ιζνίκ-Iznik από τη συνήχηση των ελληνικών λέξεων «εις Νίκαιαν». Ανήκει στην περιοχή της Βιθυνίας, μαζί με τη Νικομήδεια, την Κίο και άλλες πόλεις. Η Βιθυνία είναι εκείνο το τμήμα της Μικράς Ασίας, το οποίο βρίσκεται απέναντι από την Κωνσταντινούπολη.

Η Νίκαια συνδέεται με δύο Οικουμενικές Συνόδους, την Α΄ και την Ζ΄. Η Α΄ συνεκλήθη από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 325. Συνέταξε το πρώτο μέρος του Συμβόλου της Πίστεως, το οποίο είναι γνωστό ως το Σύμβολο της Νικαίας- Κωνσταντινουπόλεως. Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στη Νίκαια το 787 από τη Βασιλομήτορα Ειρήνη την Αθηναία, η οποία επιτρόπευε τον ανήλικο γιό της Κωνσταντίνο ΣT΄. Η Σύνοδος αυτή καταδίκασε την Εικονομαχία και όρισε ότι η τιμητική προσκύνηση των εικόνων αναφέρεται στο πρωτότυπο.

Η Νίκαια κατακτήθηκε από τους Τούρκους το 1331. Επί Τουρκοκρατίας η έδρα της Μητροπόλεως κατά περιόδους  μεταφερόταν στη Κίο. Ο τελευταίος πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή Μητροπολίτης Νικαίας ήταν ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Βασίλειος Γ΄. Οι Έλληνες της Νικαίας και όλης της Βιθυνίας εκδιώχθηκαν το 1920, δύο χρόνια πριν από την καταστροφή της Σμύρνης και άλλων μικρασιατικών πόλεων. Ο Μητροπολιτικός Ναός της ήταν αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και ήταν περίφημος για τα ψηφιδωτά που υπήρχαν στο ιερό, στο καθολικό και στον νάρθηκα. Λειτουργούσε μέχρι την καταστροφή από τους Τούρκους το 1920. Ο Ναός της Αγίας Σοφίας της Νικαίας, όπου κατά πάσαν πιθανότητα συνήλθε η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, έχει σήμερα μετατραπεί σε ισλαμικό τέμενος.

Με τον τίτλο «Νικαεύς»  έχει διασωθεί από τον ιστοριοδίφη Κωνσταντίνο Σάθα (Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τόμος Α΄, 1872) ένας έπαινος για τη Νίκαια γραμμένος από τον γνωστό Βυζαντινό αξιωματούχο, φιλόσοφο και ανακαινιστή της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, τον Θεόδωρο Μετοχίτη (1260- 1332). Ο εγκωμιαστικός για τη Νίκαια λόγος εκφωνήθηκε το 1290 στη Νίκαια ενώπιον του Αυτοκράτορος Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου. Ο Μετοχίτης γεννήθηκε στη Νίκαια και χρησιμοποιεί άριστα τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας για να περιγράψει τους ναούς, τα μοναστήρια και γενικότερα την αίγλη της πόλης του. Τιμά ιδιαιτέρως τον Άγιο Τρύφωνα, ο οποίος μαρτύρησε στη Νίκαια το 250 μ.Χ.

Το όνομα «Νίκαια» έλαβε το 1934 ο προσφυγικός Δήμος της Νέας Κοκκινιάς για να τιμήσει τη σημαντική αυτή πόλη της Μικράς Ασίας. Σήμερα η προσφυγούπολη Νίκαια της Αττικής, έδρα ομωνύμου Μητροπόλεως,  είναι ένας από τους πολυπληθέστερους Δήμους της Ελλάδος.

Η Αυτοκρατορία της Νικαίας (1204-1261)

Στις 12 Απριλίου 1204 η Ρωμανία (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) καταλύθηκε και λεηλατήθηκε από τους Φράγκους Σταυροφόρους. Στην πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκε Φράγκος Αυτοκράτωρ και Λατίνος Πατριάρχης. Ο Ελληνισμός διασώθηκε κυρίως με τα τρία κράτη που σχηματίσθηκαν, την Αυτοκρατορία της Νικαίας, την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντος και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ιδιάζουσα ήταν η σημασία της Νικαίας της Βιθυνίας. Εκεί μεταφέρθηκε από την Βασιλεύουσα ο νόμιμος Αυτοκράτωρ και ο Ορθόδοξος Πατριάρχης. Εκεί οργανώθηκε για πρώτη φορά ένα ελληνικό εθνικό κράτος. Από εκεί ξεκίνησαν τα στρατεύματα του Μιχαήλ Παλαιολόγου και απελευθέρωσαν την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους το 1261. Η μικρασιατική αυτή πόλη υπήρξε η έδρα σπουδαίων λογίων, οι οποίοι καλλιέργησαν τον ελληνικό πολιτισμό.

Στο κράτος της Νικαίας βασίλευσε η δυναστεία των Λασκαριδών. Ο Θεόδωρος Α’ Λάσκαρις (1204-1222), ο γαμβρός του Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης (1222-1254), λαμπρός στρατηγός από το Διδυμότειχο, ο γιος του Βατάτζη Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις (1254-1258), ο ανήλικος Ιωάννης Δ΄ και ο σφετεριστής του θρόνου, αλλά ικανός διπλωμάτης, Μιχαήλ Παλαιολόγος, ο οποίος απελευθέρωσε την Κωνσταντινούπολη το 1261.

Στη Νίκαια η ελληνική παιδεία και τα κλασσικά γράμματα γνώρισαν μεγάλη ακμή. Ο λόγιος μοναχός Νικηφόρος Βλεμμύδης με εντολή του Ιωάννου Βατάτζη συνέλεξε όλα τα αρχαία ελληνικά κείμενα που υπήρχαν στις βιβλιοθήκες του βασιλείου, το οποίο κατελάμβανε τα βορειοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας και έφθανε μέχρι την Έφεσο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πεπαιδευμένου ανδρός με θεολογική και φιλοσοφική κατάρτιση ήταν ο αυτοκράτωρ Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις, ο ποιητής του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος προς την Θεοτόκον.

Οι αυτοκράτορες της Νικαίας συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τον επίσημο τίτλο των προκατόχων τους της Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή «Βασιλεύς και Αυτοκράτωρ Ρωμαίων». Ο τίτλος αναφέρεται στη Νέα Ρώμη –Κωνσταντινούπολη και όχι στην Παλαιά Ρώμη. Όμως σε κάθε ευκαιρία τόνιζαν και την ελληνική τους καταγωγή και τον σεβασμό τους στην Αρχαία Ελλάδα, χωρίς αυτό να μειώνει την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη τους. Το κράτος της Νικαίας αποδεικνύει ότι οι Έλληνες δημιουργήσαμε εθνικό κράτος πολύ νωρίτερα από άλλους λαούς. Οι φανατικοί οπαδοί του Διαφωτισμού διαδίδουν ότι τα εθνικά κράτη δημιουργήθηκαν μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Ο Ελληνισμός μετά την πνευματική επικράτησή του στη πολυεθνική αυτοκρατορία της Ρωμανίας-Βυζαντίου ιδρύει ένα αμιγώς ελληνικό κράτος στη Νίκαια. Με συνείδηση ορθόδοξη και ελληνική το κράτος αυτό αγωνίζεται επιτυχώς εναντίον πολυαρίθμων αντιπάλων. Ο στρατός του βασιλείου δεν είναι μισθοφορικός ούτε πολυεθνικός. Είναι στο συντριπτικό ποσοστό του ελληνικός.

Κορυφαία μορφή της Αυτοκρατορίας της Νικαίας υπήρξε αναμφισβήτητα ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης. Συνδύαζε τη Χριστιανική ελεημοσύνη, την ελληνική αυτοσυνειδησία, την λιτή διαχείριση των οικονομικών και την στρατιωτική ικανότητα. Νίκησε όλους τους γειτονικούς λαούς, στήριξε τα ελληνικά γράμματα και έδινε το παράδειγμα στους υπηκόους του αποφεύγοντας τον πολυτελή βίο. Ο λαός τον ονόμασε Ελεήμονα και η Εκκλησία μας τον τιμά ως Άγιο την 4η Νοεμβρίου. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στον Συναξαριστή του ότι επτά χρόνια μετά την ταφή του Βατάτζη το λείψανο βρέθηκε άφθαρτο και ευωδιάζον. Ετάφη στη Μονή Σωσάνδρων κοντά στο Νύμφαιο της Μικράς Ασίας, όπου είχε μεταφέρει την πρωτεύουσα. Οι Μικρασιάτες της Εφέσου και της Μαγνησίας τον τιμούσαν ως Άγιο ήδη από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Ο Βατάτζης διατρανώνει την ελληνική του συνείδηση με την περίφημη επιστολή του προς τον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ τό 1237. Του γράφει ότι οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες είναι ελληνικής καταγωγής και ότι από το γένος των Ελλήνων μετεδόθη η σοφία σ’ όλον τον κόσμο. Προσθέτει ότι στους Έλληνες έδωσε την Κωνσταντινούπολη ο Μέγας Κωνσταντίνος, γι’ αυτό και το κράτος της Νικαίας θα αγωνισθεί με κάθε τρόπο να απελευθερώσει την Βασιλεύουσα από τους Φράγκους Σταυροφόρους, συμμάχους του Πάπα.

Σπουδαία και άγνωστη στους περισσοτέρους μορφή είναι ο γιος του, ο Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις, ο οποίος κυβέρνησε στη Νίκαια μόνον επί τέσσερα χρόνια, διότι απεβίωσε από ασθένεια. Ο Θεόδωρος είχε δάσκαλο τον Νικηφόρο Βλεμμύδη και τα θεολογικά συγγράμματά του καταδεικνύουν μία σπάνια γνώση της Ορθοδόξου Δογματικής, της αρχαιοελληνικής γραμματείας και των επιστημονικών δεδομένων της εποχής εκείνης. Ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.  Χρίστος Κρικώνης βρήκε  σε ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες και εξέδωσε με επιστημονικό σχολιασμό τα θεολογικά έργα του Θεοδώρου Β΄. Ο νέος σε ηλικία αυτοκράτωρ, υπό την επίδραση του δασκάλου του Νικηφόρου Βλεμμύδη, επεδίωξε να ενσαρκώσει τον ιδανικό ηγεμόνα, συνδυάζοντας την πρακτική εξουσία και την θεολογική- φιλοσοφική παιδεία. Ο Θεόδωρος Β΄ ανεδείχθη σε υπερασπιστή του Ελληνισμού. Στον ζ΄ Λόγον των θεολογικών δοκιμίων του διαπιστώνει ότι: «Ἑλλήνων γάρ Χριστωνυμούμενον κλέος οὐ σβέννυται», ότι δηλαδή η δόξα των Ελλήνων δεν θα σβήσει ποτέ, διότι ο Ελληνισμός αναβαπτίσθηκε στο όνομα του Χριστού.

Η Αυτοκρατορία της Νικαίας στη Μικρά Ασία (1204-1261) χαλύβδωσε την ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας. Τα κείμενα της εποχής εκείνης απαντούν σε όσους αμφισβητούν σήμερα τη συνέχεια του Ελληνισμού.

Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιουλίου – Αυγούστου 2022

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Νίκαια: Ιστορία-Θεολογία- Πολιτισμός (325-1987), συλλογικό έργο, έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας, Νίκαια 1988.

Χρίστου Κρικώνη: Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως, Περί Χριστιανικῆς Θεολογίας Λόγοι, Ἀνάλεκτα Βλατάδων 49, Γ ΄έκδοση, UNIVERSITY STUDIO PRESS, Θεσσαλονίκη 1990.

Ἀποστόλου Βακαλοπούλου: Πηγές τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, τόμος Α΄, Θεσσαλονίκη 1965 (για το πρωτότυπο κείμενο της επιστολής του Ιωάννου Βατάτζη προς τον Πάπα).

Γιατί το βουλγαρικό Κοινοβούλιο αποφάσισε στις 24 Ιουνίου να άρει υπό όρους το βέτο για την ένταξη του κράτους των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Γιατί στα Σκόπια ο σοσιαλδημοκράτης Πρωθυπουργός Ντίμιταρ Κοβάτσεφσκι θεωρεί τη γαλλική πρόταση ως μία αρχική βάση για συζήτηση, ενώ η εθνικιστική αντιπολίτευση του  VMRO-DPMNE υπό τον Χρίστιαν Μίτσκοσκι χαρακτηρίζει την πρόταση «προδοτική» και οργανώνει διαδηλώσεις διαμαρτυρίας;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα και μας δείχνουν πώς άλλοι λαοί υπερασπίζονται την ιστορία τους – έστω τη δική τους ερμηνεία της ιστορίας – και την εθνική ταυτότητά τους και διαπραγματεύονται σκληρά, όπως έκανε εν προκειμένω η Βουλγαρία.

Ας πάρουμε τα πράγματα από τη αρχή:

Μέχρι τις 24 Ιουνίου όλοι βλέπαμε μία προσπάθεια της Βουλγαρίας να συνδέσει την ενταξιακή διαπραγμάτευση των Σκοπίων με τα βουλγαρικά αιτήματα, τα οποία ξεκινούν από μία γενικότερη αμφισβήτηση της “μακεδονικής” ιστορίας, γλώσσας  και ταυτότητας. Η αμφισβήτηση άρχισε τον Ιανουάριο του 1992, όταν η Βουλγαρία αναγνώρισε μεν το νέο κράτος που προέκυψε από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», αλλά δεν αναγνώρισε εθνότητα και γλώσσα με το όνομα «μακεδονική». Οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες και η επιστημονική κοινότητα στη Σόφια θεωρούν ότι στο  κράτος αυτό κατοικεί μεγάλος αριθμός πολιτών βουλγαρικής καταγωγής και ότι οι λεγόμενοι ήρωες του «Μακεδονικού» λαού ήσαν στην πραγματικότητα Βούλγαροι.

Η γαλλική Προεδρία της Ευρ. Ένωσης, η οποία έληξε στις 30 Ιουνίου, ανέλαβε να βρει μία συμβιβαστική πρόταση για να αρθεί το βουλγαρικό βέτο. Η Βουλγαρία διαπραγματεύθηκε με επιμονή και τελικά οι περισσότερες θέσεις της πέρασαν μέσα στη γαλλική πρόταση. Η πρόταση αυτή απεστάλη στα Σκόπια για διαβούλευση και όπως φαίνεται η κοινωνία και η πολιτική ηγεσία έχουν διχαστεί. Ορισμένοι φοβούνται ότι, αν αποδεχθούν τα βουλγαρικά αιτήματα,  θα έχουν αποδεχθεί ουσιαστικά την αμφισβήτηση όλου του οικοδομήματος του «μακεδονισμού».

Η Βουλγαρία θα παρακολουθεί λεπτομερώς την ενταξιακή πορεία για να ικανοποιηθούν τρία κυρίως σημεία:

Πρώτον. Να αναγραφεί στο Προοίμιο του Συντάγματος των Σκοπίων η βουλγαρική εθνική κοινότητα ως συστατική και ιδρυτική εθνότητα μαζί με τους «Μακεδόνες», Αλβανούς κ.ά που αναγράφονται ήδη. Αυτό απαιτεί την πλειοψηφία των 2/3 για να εγκριθεί από τη Βουλή, άρα χρειάζεται και η συμφωνία της αντιπολίτευσης. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι  η αποδοχή αυτού του αιτήματος θα αποτελεί μία παραδοχή ότι επί δεκαετίες τα Σκόπια έκρυβαν μία (μόνον μία;) εθνότητα και μείωναν σκοπίμως τη δύναμή της στις απογραφές. Γιαί άραγε δεν ανέγραφαν μέχρι σήμερα τους Βουλγάρους στο Σύνταγμα;

Η Βουλγαρία αμφισβητεί την απογραφή των Σκοπίων του 2021, η οποία καταγράφει  3500 Βουλγάρους σε σύνολο 2 εκατομμυρίων κατοίκων. Η Σόφια μιλά για 100.000 Βουλγάρους τουλάχιστον, με τεκμήριο τη βουλγαρική υπηκοότητα που χορήγησε σε πολίτες των Σκοπίων. Θα αποδεχθεί η κυβέρνηση των Σκοπίων ότι οι απογραφές της ήταν ανακριβείς;

Το δεύτερο ευαίσθητο σημείο για τη Βουλγαρία είναι το όνομα της γλώσσας. Η Σόφια ζητεί να ενταχθεί στο πακέτο της διαπραγμάτευσης η δήλωση ότι:  «Η Βουλγαρία δεν αναγνωρίζει γλώσσα με το όνομα: μακεδονική». Προφανώς την θεωρούν διάλεκτο της βουλγαρικής γλώσσας. Αν τα Σκόπια αρχίσουν τη διαπραγμάτευση με αυτή την παραδοχή ουσιαστικά αποδέχονται τη διεθνή αμφισβήτηση της γλώσσας τους με το συγκεκριμένο όνομα.

Το τρίτο κρίσιμο σημείο στη γαλλική πρόταση είναι η βουλγαρική απαίτηση να τηρηθεί πλήρως η Συμφωνία Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας που υπεγράφη την 1.8.2017 μεταξύ Σόφιας και Σκοπίων. Η Συμφωνία, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη σύσταση μιας Μεικτής Διεπιστημονικής Επιτροπής για θέματα Ιστορίας και Εκπαίδευσης. Η Επιτροπή ασχολείται ήδη με πολύ λεπτά θέματα, στα οποία προκύπτουν διαφωνίες. Αυτά περιλαμβάνουν την αλλαγή των βιβλίων Ιστορίας των Σκοπίων, τη διαγραφή αρνητικών χαρακτηρισμών για τον βουλγαρικό στρατό, ακόμη και σε αμφιλεγόμενες περιόδους, και τη συμφωνία για τη «μακεδονική» ή  βουλγαρική  ταυτότητα διαφόρων προσωπικοτήτων. Μεταξύ των προσώπων, για τα οποία διαπραγματεύονται οι δύο χώρες, είναι και οι Έλληνες αδελφοί και ιεραπόστολοι του 9^ου αιώνος, οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Η Συμφωνία των Πρεσπών τούς αφήνει ακάλυπτους, οι δύο γειτονικές μας χώρες τούς διεκδικούν.

Όπως παρατηρούμε η Βουλγαρία, αν και είναι οικονομικά λιγότερο ισχυρή από την Ελλάδα και σήμερα βρίσκεται σε περίοδο ακυβερνησίας, διαπραγματεύθηκε αυτά που θεωρεί ως εθνικά συμφέροντά της πολύ καλύτερα από την ελληνική ομάδα, η οποία ανέλαβε να διαπραγματευθεί (;) τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έδωσε πολλά και πήρε ελάχιστα. Αντιθέτως η Βουλγαρία περιφρουρεί πιο αποτελεσματικά τα ζητήματα ιστορίας και πολιτισμού που την ενδιαφέρουν.

Η γειτονική Βουλγαρία παραδίδει μαθήματα διαπραγμάτευσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε με όλες τις ερμηνείες, τις οποίες δίνει στα ιστορικά θέματα. Στην ανοιχτή συζήτηση μεταξύ Σκοπίων και Σόφιας η Ελλάς θα πρέπει να παρακολουθήσει με προσοχή τις διαβουλεύσεις και να προστατεύσει την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά του Ελληνισμού.

Θα είναι πράγματι κωμικοτραγικό να ενταχθεί στα επίσημα κείμενα του προενταξιακού διαλόγου η βουλγαρική δήλωση ότι δεν υπάρχει «μακεδονική» γλώσσα και από την άλλη πλευρά οι συντάκτες της Συμφωνίας των Πρεσπών να αισθάνονται ευτυχείς που παραχώρησαν στους βόρειους γείτονές μας «μακεδονική» γλώσσα, ταυτότητα και ιστορία!

Άρθρο στο defencepoint.gr, 4.7.2022