Kωνσταντίνος Χολέβας

Τα επίσημα εγκαίνια του IGB, του αγωγού φυσικού αερίου που συνδέει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία, ανέδειξαν τις καλές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, μελών της Ευρ. Ένωσης. Πριν από έναν αιώνα οι σχέσεις ήσαν ταραγμένες και συγκρουσιακές. Δεν λησμονούμε την Ιστορία μας, αλλά σήμερα επιδιώκουμε τη φιλική σχέση  με στόχο τα αμοιβαία οφέλη.

Στο πλαίσιο αυτό μάς ενδιαφέρουν τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών της 2.10.2022 στη γειτονική μας Βουλγαρία. Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει σχηματισθεί κυβέρνηση, αλλά τα ποσοστά των κομμάτων είναι γνωστά και μάς βοηθούν να εξαγάγουμε συμπεράσματα.

Πρώτο κόμμα ήλθε το Κεντροδεξιό GERB του πρώην Πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ, ο οποίος στην προηγούμενη Βουλή ήταν στην Αντιπολίτευση. Συνεργάσθηκε με το μικρό ιστορικό κόμμα της Ένωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων, το οποίο ιδρύθηκε το 1989 με σκοπό τη μετάβαση από το κομμουνιστικό καθεστώς σε μία  πολυκομματική κοινωνία. Η συμμαχία αυτή συγκέντρωσε το 25,33%. Πρώτο σχόλιο: Παρά τις καταγγελίες εναντίον της διακυβέρνησής του ο Μπορίσοφ δημιούργησε την έκπληξη.

Στη δεύτερη θέση με 20,20% βρίσκεται το κεντρώο κόμμα “Συνεχίζουμε την αλλαγή” των Πέτκοφ και Βασίλιεφ, το οποίο ήταν το κυβερνών κόμμα μέχρι χθες. Οι δύο ηγέτες εμφανίσθηκαν ως τεχνοκράτες με σπουδές στο εξωτερικό και ως διώκτες της διαφθοράς. Φαίνεται ότι δεν έπεισαν. Δεύτερο σχόλιο: Δεν αρκεί να είσαι καλός τεχνοκράτης. Πρέπει να αποκτήσεις ισχυρά λαϊκά ερείσματα.

Στην τρίτη θέση βρίσκεται με 13,76 % η “Ένωση για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες”, δηλαδή το κόμμα που εκπροσωπεί τη μουσουλμανική μειονότητα. Ορισμένοι την αναφέρουν ως τουρκική, αλλά ο όρος αυτός δεν λαμβάνει υπ’ όψιν το μεγάλο ποσοστό Πομάκων, οι οποίοι δεν έχουν τουρκική συνείδηση. Το κόμμα των Μουσουλμάνων για μία ακόμη φορά προβάλλεται ως ο πιθανός κυβερνητικός συνεταίρος για να σχηματίσει κυβέρνηση ο Μπορίσοφ. Οι Μουσουλμάνοι στη Βουλγαρία έχουν κατορθώσει να εμφανίζονται ως ρυθμιστική δύναμη σε Προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Σχόλιο τρίτο: Αν η Ελληνική Εθνική Μειονότητα στην Αλβανία είχε διατηρήσει την ενιαία και αυτόνομη κομματική εκπροσώπησή της και δεν είχε ενταχθεί στα δύο μεγάλα αλβανικά κόμματα, θα μπορούσε πιθανότατα να διαδραματίσει ρόλο ρυθμιστού στη Βουλή των Τιράνων. Ποτέ δεν είναι αργά. Ο πυρήνας του “Κόμματος  Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων”  υπάρχει.

Στην τέταρτη θέση καταγράφεται με 10,7% το υπερεθνικιστικό κόμμα “Αναγέννηση”. Η ενίσχυσή του, σε συνδυασμό με παλαιότερες θέσεις που είχε εκφράσει το GERB του Μπορίσοφ, θα δυσκολέψει τις σχέσεις με τα Σκόπια. Σχόλιο τέταρτο: Παρά την υποχώρηση  στις προϋποθέσεις που έθεσε η Σόφια η ενταξιακή πορεία των Σκοπίων προς την Ευρ. Ένωση θα συναντήσει πολλά εμπόδια.

Σχόλιο πέμπτο: Το χαμηλό ποσοστό του Σοσιαλιστικού Κόμματος (9,3%) δείχνει ότι σε μία χώρα, που έζησε επί δεκαετίες υπό κομμουνιστικό καθεστώς, μία παράταξη που δημιουργήθηκε από πρώην κομμουνιστές δεν έχει μέλλον.

Στην Ελλάδα συμφέρει να υπάρχει πολιτική σταθερότητα στη Βουλγαρία δεδομένης της ρευστότητας που επικρατεί  στη βαλκανική γειτονιά μας. Πρέπει να ενισχύσουμε τις διμερείς σχέσεις έχοντας, όμως, κατά νου ότι στην ερμηνεία ορισμένων ιστορικών ζητημάτων οι θέσεις μας δεν συμπίπτουν με τις αντίστοιχες βουλγαρικές.

Εν αναμονή, λοιπόν, του σχηματισμού κυβέρνησης στη Σόφια.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 8.10.2022

πηγή φωτογραφίας: Reuters

Πού το πάει ο Ερντογάν, διερωτώμαστε όλοι. Θα κάνει πόλεμο ή απλώς μας επιτίθεται φραστικά για να μάς αναγκάσει σε διπλωματικές υποχωρήσεις; Η δική μου άποψη είναι ότι ο Τούρκος Πρόεδρος νομίζει ότι έχει απέναντί του την Ελλάδα μιας σχετικά πρόσφατης περιόδου, όταν μία ομάδα πολιτικών, αναλυτών και πανεπιστημιακών μάς προετοίμαζαν για εθνικές υποχωρήσεις.

Ευτυχώς αυτή η περίοδος έχει περάσει και το κλίμα στην κοινωνία έχει αλλάξει. Για ιστορικούς λόγους ας θυμηθούμε ποια ήσαν αυτά τα γεγονότα και  οι ιδεολογικές αγκυλώσεις που αποθράσυναν την Τουρκία και έδωσαν στον Ερντογάν την λανθασμένη εντύπωση ότι και τώρα θα γκριζάρουμε κάποια νέα Ίμια.

Ήταν, λοιπόν, μία Ελλάδα στην οποία όποιος έγραφε για τον τουρκικό επεκτατισμό κατηγορείτο ότι είναι εθνικιστής.

Ήταν μία Ελλάδα, η οποία είχε αναγάγει σε δόγμα τον κατευνασμό του «θηρίου»,  δηλαδή να προωθούμε την τουρκική ένταξη στην Ευρ. Ένωση για να καλοπιάσουμε την Άγκυρα. Μόνο που ο … κατευνασμός αποθράσυνε τους γείτονες, αλλά ενόχλησε και πολλούς Ευρωπαίους εταίρους μας που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την Τουρκία ως υποψήφιο μέλος της Ε.Ε.

Ήταν μία Ελλάδα, στην οποία κυβερνούσαν διάφοροι δήθεν εκσυγχρονιστές, οι οποίοι πρόβαλλαν ως μοναδική αξία την άνοδο του Χρηματιστηρίου και υποτιμούσαν την εθνική ευαισθησία του λαού μας.

Ήταν μία Ελλάδα, η οποία υποχώρησε μπροστά στο στημένο επεισόδιο των Ιμίων με Πρωθυπουργό την κυρία Τσιλέρ. Ήταν η εποχή κατά την οποία οι εδώ αναλυτές έλεγαν: Υποχωρούμε για να κρατήσουμε στην εξουσία την Τσιλέρ ώστε να μην έλθουν οι Ισλαμιστές.

Ήταν μία Ελλάδα στην οποία ευδοκιμούσαν οι καθησυχαστικές αφηγήσεις και οι αναλύσεις του τύπου: «Μην δίνετε σημασία στις κραυγές του α η ου β Τούρκου επισήμου. Είναι μεμονωμένες. Λέγονται για προεκλογικούς λόγους». Τελικά πέρασαν και μία και δύο και τρεις εκλογικές μάχες στην Τουρκία και άλλαξαν κυβερνήσεις,  αλλά οι απειλές κατά της Ελλάδος και της Κύπρου συνεχίζονταν και μάλιστα πιο ενισχυμένες.

Ήταν μία Ελλάδα, της οποίας ο Υπουργός Εξωτερικών χόρευε ζεϊμπέκικα με τον Τούρκο ομόλογό του ξεχνώντας ότι τότε στην Τουρκία συγκυβερνούσαν οι Γκρίζοι Λύκοι. Ο Μπαχτσελί και τότε ήταν Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, αλλά δεν ενοχλούσε τους εκσυγχρονιστές. Όλοι τον ανακάλυψαν τώρα που το Κόμμα του (Εθνικιστικής Δράσης) συγκυβερνά με το Κόμμα του Ερντογάν.

Ήταν μία Ελλάδα, η οποία άλλαξε τα σχολικά βιβλία της για να μην ενοχλείται η Τουρκία. Η σφαγή των Ελλήνων στη Σμύρνη μετονομάσθηκε σε «συνωστισμό», το Παιδομάζωμα επί Τουρκοκρατίας χαρακτηρίσθηκε ως μία φυσιολογική στρατολογία νέων και η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρουσιάσθηκε σαν μία χώρα που σεβόταν τους υπηκόους της.

Μάλλον αυτή την Ελλάδα έχει στο μυαλό του ο Ερντογάν και πιστεύει ότι θα υποχωρήσουμε με την πρώτη ντουφεκιά. Ή ακόμη καλύτερα γι’ αυτόν ότι θα κάνουμε σοβαρές παραχωρήσεις στον διπλωματικό τομέα  για να αποφύγουμε τη στρατιωτική εμπλοκή.

Ευτυχώς δεν ζούμε σε εκείνη την εποχή. Αν το καταλάβει ο γείτων νεο-οθωμανός καλώς. Αν δεν το καταλάβει κακό για εκείνον. Έχουμε αμυντική ισχύ, έχουμε συμμαχίες, έχουμε πατριωτικό φρόνημα και ξέρουμε ότι στη Μικρά Ασία δεν έγινε «συνωστισμός», αλλά Γενοκτονία του Ελληνισμού.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 1.10.2022

Η ρητορική του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν κατά της Ελλάδος εμπλουτίσθηκε φέτος, εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, με το επιχείρημα ότι οι Έλληνες και όχι οι Τούρκοι διέπραξαν Γενοκτονία κατά τη δραματική εκείνη περίοδο. Αλλά και στην Ελλάδα ορισμένοι διερωτώνται: Οι δικοί μας δεν διέπραξαν βιαιότητες; Είναι χρήσιμο, λοιπόν, να θυμίσουμε ορισμένα στοιχεία.

Η Γενοκτονία των Χριστιανών της  Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άρχισε το 1894 με τον διωγμό των Αρμενίων από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ και συνεχίσθηκε κατά την περίοδο 1914-1922 από το καθεστώς των Νεοτούρκων (Κομιτάτο Ένωση και Πρόοδος)  και από την  Κυβέρνηση του Μουσταφά Κεμάλ. Όλοι οι ανεξάρτητοι μελετητές, ακόμη και σοβαροί Τούρκοι ιστορικοί, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η εξόντωση των Ελλήνων και των Αρμενίων ήταν ένα σχέδιο οργανωμένο άνωθεν και εφαρμόσθηκε με τη συμμετοχή Στρατού, Χωροφυλακής, τοπικών διοικητών, συμμοριών ατάκτων, αλλά και απλών Τούρκων πολιτών.

Στην περίπτωση της άσκησης βίας από Έλληνες στρατιώτες ή πολίτες κατά Τούρκων αμάχων έχουμε κάτι τελείως διαφορετικό. Δεν υπάρχει σχέδιο, δεν υπάρχει άνωθεν εντολή.  Μεμονωμένοι Έλληνες όντως προέβησαν σε πράξεις απαράδεκτες και καταδικαστέες. Η διαφορά, όμως, είναι ότι οι Ελληνικές Αρχές στη Μικρά Ασία τιμώρησαν όσους Έλληνες συνέλαβαν. Άλλωστε ο Ελληνικός Στρατός μετέβη στη Σμύρνη τον Μάιο 1919 με πενταετή εντολή από τη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Μετά από 5 χρόνια προβλεπόταν δημοψήφισμα για το μέλλον του βιλαετίου της Σμύρνης. Η Ελληνική Διοίκηση είχε συμφέρον να είναι ήπια και φιλική προς τον εντόπιο μουσουλμανικό πληθυσμό, ο οποίος θα ψήφιζε στο δημοψήφισμα.

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι λίγες ημέρες μετά την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη εκτελέσθηκαν δύο  Έλληνες στρατιώτες με απόφαση στρατοδικείου. Επρόκειτο για πράξη παραδειγματισμού, πιθανόν αυστηρή, που έδινε το μήνυμα ότι οι Ελληνικές  Αρχές τιμωρούν τις πράξεις βίας κατά των εντοπίων Μουσουλμάνων.

Οι Ισραηλινοί συγγραφείς και ερευνητές Benny Morris και Dror Ze’evi  στο πρόσφατο και άριστα τεκμηριωμένο βιβλίο τους «Η Τριακονταετής Γενοκτονία, ο αφανισμός των Χριστιανικών μειονοτήτων της Τουρκίας (1894-1924)» καταθέτουν μαρτυρίες από έγγραφα δυτικών διπλωματών και ιεραποστόλων της περιόδου εκείνης και καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Η Τουρκική ηγεσία είχε προσχεδιάσει την εξόντωση των Ελλήνων και των Αρμενίων για να παραμείνει η χώρα τους αμιγώς τουρκική και μουσουλμανική. Η Γενοκτονία ήταν κρατική πολιτική. Στην περίπτωση των Ελλήνων που διέπραξαν βιαιότητες αναφέρονται  μεμονωμένα περιστατικά και μάλιστα σε πλήρη αντίθεση με τις εντολές που είχαν άνωθεν. Οι συγγραφείς καταγράφουν ότι τον Απρίλιο του 1920 τρεις Έλληνες «αρχηγοί ληστών» απαγχονίσθηκαν δημοσίως με εντολή του Αρμοστή-Διοικητή της Σμύρνης Αριστείδη Στεργιάδη, διότι διέπραξαν φόνους μουσουλμάνων αμάχων.

Οι δύο Ισραηλινοί συγγραφείς κατόπιν εξαντλητικής έρευνας στα έγγραφα της εποχής εκείνης διαπιστώνουν ότι πολλές από τις καταγγελίες που έκαναν οι Τούρκοι για δήθεν εγκλήματα Ελλήνων αποδείχθηκαν ψευδείς και αβάσιμες. Επίσης τονίζουν ότι στις σπάνιες περιπτώσεις, κατά τις οποίες Χριστιανοί επιτέθηκαν σε Μουσουλμάνους κατά την περίοδο 1894-1924, ουδείς Ορθόδοξος κληρικός συμμετείχε. Αντιθέτως από την τουρκική πλευρά υπήρχε θρησκευτικός φανατισμός, γι’ αυτό πολλοί Έλληνες και Αρμένιοι εξισλαμίσθηκαν δια της βίας.

Την Ιστορία γράφουν τα ντοκουμέντα και όχι ο Ερντογάν.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 24.9.2022

Στο νέφος των Νεομαρτύρων της Εκκλησίας και των ηρώων της Πατρίδος εξέχουσα θέση κατέχει ο Άγιος Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Σμύρνης, ο οποίος βρήκε μαρτυρικό θάνατο στα χέρια του τουρκικού όχλου στις 28 Αυγούστου 1922. Η ζωή του, η παιδεία του, η εθνική δράση του, το εκκλησιαστικό ήθος και το μαρτύριό του τον κατατάσσουν στις μορφές, τις οποίες πρέπει συνεχώς να τιμούμε, να μελετούμε, να προβάλλουμε προς τη νέα γενιά. Η πνευματική παρακαταθήκη του παραμένει πάντα επίκαιρη.

Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης, του Νικολάου και της Καλλιόπης, γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Προποντίδος. Ήταν, λοιπόν, Μικρασιάτης εκ καταγωγής. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, χειροτονήθηκε κληρικός  και γρήγορα προήχθη σε Πρωτοσύγκελλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί Κωνσταντίνου Ε΄. Το 1902 εξελέγη Μητροπολίτης Δράμας, Ζιχνών και Φιλίππων. Βοήθησε τον Ελληνισμό της Μακεδονίας στον Μακεδονικό Αγώνα, δηλαδή στον διμέτωπο αγώνα κατά των Τούρκων κατακτητών και των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Λόγω διαφόρων κινδύνων μετέφερε κατά περιόδους την έδρα του από τη Δράμα στην Αλιστράτη Σερρών. Για ένα διάστημα αναγκάσθηκε να μετακινηθεί στη Θεσσαλονίκη.

Το 1909 το Πατριαρχείο τον απομάκρυνε από τη Δράμα κατόπιν οθωμανικών πιέσεων και το 1910 τον εξέλεξε Μητροπολίτη Σμύρνης. Και εκεί η δράση του ενόχλησε τούς Τούρκους, γι’ αυτό και αποσύρθηκε την Κωνσταντινούπολη κατά το διάστημα 1914-1918. Στις 2.5.1919 υποδέχθηκε με Δοξολογία τον Ελληνικό Στρατό, ο οποίος αποβιβάσθηκε στη Σμύρνη με εντολή πενταετούς διαρκείας των Νικητριών Δυνάμεων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. (Μετά τα πέντε έτη θα αποφάσιζε ο τοπικός πληθυσμός με δημοψήφισμα αν η περιοχή Σμύρνης θα παρέμενε υπό ελληνική διοίκηση).  Ο Μητροπολίτης αγωνίσθηκε υπέρ της Εκκλησίας, της Ελληνικής Παιδείας, της νεολαίας και ίδρυσε περιοδικά, σχολεία και αθλητικά σωματεία. Στις 28 Αυγούστου, μετά την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού και την είσοδο των στρατευμάτων του Μουσταφά Κεμάλ στη Σμύρνη, ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος έγινε ιερόν σφάγιον υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.

Τον Νοέμβριο του 1992 η Εκκλησία της Ελλάδος κατέταξε στις αγιολογικές δέλτους τον Εθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο Καλαφάτη και τους συν αυτώ αναιρεθέντες Ορθοδόξους κληρικούς της Τραγωδίας του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και στον Πόντο. Η μνήμη τους ως Αγίων τιμάται κατά την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, πάντα κατά μήνα Σεπτέμβριο. Τούτο γίνεται διότι η σφαγή των Ελλήνων στα Μικρασιατικά παράλια αποκορυφώθηκε τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου με το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα στις αρχές Σεπτεμβρίου με το Νέο Ημερολόγιο.

Το μαρτύριο

Στο περιοδικό ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ των Αθηνών δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 1922 η ομιλία του Γάλλου Βουλευτού Σολιέ στη Βουλή της πατρίδας του, στην οποία περιγράφεται το μαρτύριο του Έλληνος Ιεράρχου βάσει των περιγραφών Γάλλων αυτοπτών μαρτύρων. Ας σημειωθεί ότι δεν υπήρξε Έλληνας αυτόπτης μάρτυς λόγω του φόβου που επικρατούσε. Ο Γάλλος Βουλευτής διηγείται:

«Ο (Γάλλος) Πρόξενος κ. Γκραγιέ έσπευσε αμέσως να στείλη ένα απόσπασμα Γάλλων ναυτών εις τον Έλληνα Μητροπολίτην δια να του προτείνη να μεταβή υπό ασφαλή συνοδείαν είτε εις το μοναστήριον του Σακρέ Κερ (σημ. Ρωμαιοκαθολικό) είτε εις το Προξενείον. Ο Ιεράρχης με μίαν θαυμασίαν αυτοθυσίαν, προ της οποίας υποκλίνομαι μετά σεβασμού, καίτοι δεν ανήκεν εις την Εκκλησίαν μας, ηρνήθη να δεχθή οιανδήποτε προστασίαν. «Είμαι εις το μέσον των πιστών μου, απήντησε. Πρέπει να μείνω μαζί τους».

Ενώ η περιπολία μας μετά ΄την άρνησίν του αυτή απεσύρετο, κατέφθασεν ένας Τούρκος αξιωματικός με δύο στρατιώτας, ο οποίος παρέλαβε μεθ’ εαυτού τον Μητροπολίτην. Τον ωδήγησεν εις το ακρότατον σημείον της ευρωπαϊκής συνοικίας, προ του καταστήματος ενός κουρέως. Του εφόρεσαν ένα λευκόν επενδύτην, δια να φαίνεται και από μακρυά καλά το μαρτύριόν του και από εκεί, κύριοι, έλαβε χώραν ένα από τα τρομακτικά εκείνα εγκλήματα, που περιέχει η ιστορία των μεγαλομαρτύρων.

Ο φανατικός όχλος ήρχισε το μαρτύριον με την βιαίαν αποκοπήν της γενειάδος του σεβαστού ιεράρχου. Έπειτα ήρχισαν να τον κτυπούν σε διάφορα μέρη του σώματός του με εγχειρίδια (μαχαίρια). Του έκοψαν έπειτα τα αυτιά και την μύτην. Γυναίκες και άνδρες τυφλωμένοι από τον φανατισμόν συμμετέχουν εις το έγκλημα αυτό. … Ο όχλος έσυρεν έπειτα τον μαρτυρικόν γέροντα εις την τουρκικήν συνοικίαν, τον διεμέλισεν και παρέδωκε τα μέλη του εις τους κύνας.  Ο στρατηγος Νουρεντίν πασάς είχεν ειπή: «Τον παραδίδω εις τον λαόν. Εάν έκαμε καλόν, ο λαός θα του φερθή καλά. Έάν έκαμε κακόν, ο λαός θα του φερθή κακά» .

Παρεμφερής είναι και η αφήγηση του εκ Σμύρνης Ακαδημαϊκού και Αρχαιολόγου Γεωργίου Μυλωνά, ο οποίος είχε συλληφθεί από τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1922, αλλά διεσώθη και απέφυγε τα «Τάγματα Εργασίας». Το μαρτύριο του Αγίου Χρυσοστόμου το άκουσε από τα χείλη ενός Τουρκοκρητικού δεσμοφύλακος, ο οποίος είπε ότι πυροβόλησε και σκότωσε τον Ιεράρχη για να τον απαλλάξει από τα συνεχή βασανιστήρια. Ο Τουρκοκρητικός υπογράμμισε ότι είδε τον Άγιο Χρυσόστομο να ευλογεί με τα ματωμένα χέρια του και να συγχωρεί τους βασανιστές του. Ήταν μόνον 55 ετών. Δυστυχώς το άγιο λείψανό του  δεν έχει βρεθεί.

Η πνευματική παρακαταθήκη του

1. Η Ορθοδοξία. Ο Άγιος είχε στιβαρή θεολογική κατάρτιση και έδωσε αγώνες υπέρ της Ορθοδόξου Πίστεως. Ως νέος θεολόγος έγραψε μελέτη για τις δογματικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξων και Προτεσταντών. Αργότερα απέδειξε το λάθος των Ρωμαιοκαθολικών, οι οποίοι έλεγαν ότι … ανακάλυψαν στην Έφεσο τον Τάφο της Παναγίας. Επίσης στη Δράμα έδωσε μάχη κατά της Ουνίας και κατά της Βουλγαρικής Σχισματικής Εξαρχίας. Στη Σμύρνη εξέδωσε το περιοδικό ΑΓΙΟΣ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ, όπου ο ίδιος και οι συνεργάτες του δημοσίευαν εμπνευσμένα κηρύγματα. Στις τελευταίες στιγμές πριν από τη σύλληψή του διάβαζε τα Πάθη του Κυρίου από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον.
2. Ο Ελληνισμός. Και στη Δράμα και στη Σμύρνη ο Άγιος Χρυσόστομος ανεδείχθη σε θεματοφύλακα των εθνικών παραδόσεων και σε μαχητή υπέρ του διωκομένου Ελληνισμού. Στην περιοχή Δράμας και Ζιχνών κινδύνευσε η ζωή του από ενέδρες Βουλγάρων εθνικιστών (κομιτατζήδων). Με επιστολές του σε Έλληνες πολιτικούς και διπλωμάτες περιέγραφε τους πολλαπλούς κινδύνους που αντιμετώπιζε η Μακεδονία μας. Στη Σμύρνη κατέγραψε τα εγκλήματα των Νεοτούρκων κατά του Ελληνισμού της Φώκαιας και άλλων περιοχών, τα οποία είχαν αρχίσει από το 1914. Καθιέρωσε τις παρελάσεις των ελληνικών σχολείων της Σμύρνης και εμπέδωσε το πατριωτικό φρόνημα. Έγραψε επιστολές στη Μασσαλία της Γαλλίας και ζήτησε τη βοήθεια των Γάλλων, δεδομένου ότι η Μασσαλία ιδρύθηκε από οικιστές Έλληνες της αρχαίας Φώκαιας. Όταν έφευγε οριστικά από τη Δράμα οι Έλληνες κάτοικοι τον αποχαιρέτησαν συγκινημένοι και του είπαν: «Μάς βρήκες λαγούς και μάς έκανες λιοντάρια», δηλαδή αναγνώρισαν ότι ο γενναίος Ιεράρχης τούς εμψύχωσε για να αγωνισθούν υπέρ των εθνικών δικαίων.
3. Η θυσία. Θα μπορούσε να διαφύγει με τη βοήθεια ξένων προξένων ή Ρωμαιοκαθολικών κληρικών. Άλλωστε ο πολιτικός διοικητής, ο Αρμοστής Αριστείδης Στεργιάδης, είχε φύγει με αγγλικό πλοίο για να σώσει τη ζωή του. Ο Άγιος Χρυσόστομος έμεινε εκεί συνειδητά για να θυσιασθεί υπέρ του ποιμνίου του. Μιμήθηκε τους προκατόχους του, τον Άγιο Πολύκαρπο Σμύρνης, Μάρτυρα του 2^ου μ.Χ. αιώνος, και τον Άγιο Γρηγόριο Ε΄, τον μαρτυρικό Πατριάρχη του 1821, ο οποίος διετέλεσε Μητροπολίτης Σμύρνης. Ο Χρυσόστομος είχε πλήρη επίγνωση των λόγων που απευθύνει ο Θεός στον Άγγελο (Επίσκοπο) της Σμύρνης: «Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου, καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἀποκάλυψις Ἰωάννου,10) .
4. Η Παιδεία και ο Αθλητισμός. Ο Άγιος Χρυσόστομος καλλιέργησε την ελληνική παιδεία και τα γράμματα στη Δράμα και στη Σμύρνη. Ενίσχυσε τα σχολεία, αναβίωσε αθλητικά σωματεία, ενθάρρυνε τον αθλητισμό και τις μαθητικές γιορτές και παρελάσεις. Στη Δράμα  συγκέντρωνε τα ελληνόπουλα για να αθλούνται στο κεντρικό Γυμναστήριο. Ο Πανιώνιος στη Σμύρνη απέκτησε με τη βοήθεια του Δεσπότη νέο και ωραίο στάδιο το 1912. Ο Χρυσόστομος έδινε έμφαση στη μόρφωση και στην αθλητική παιδεία της νεολαίας. Ήθελε νέους εύρωστους με ελληνορθόδοξο φρόνημα. Επίσης στήριξε τους δημοσιογράφους και τα ελληνικά έντυπα.
5. Η διαφύλαξη της Μνήμης. Ο Άγιος μάς διδάσκει με τον βίο του και με το παράδειγμά του ότι οφείλουμε να διατηρήσουμε την ιστορική Μνήμη. Να θυμόμαστε τον Ελληνικό και Χριστιανικό Πολιτισμό της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης. Να διδάσκουμε την ιστορική αλήθεια χωρίς εκδικητικότητα. Να γνωρίζουμε ότι έγινε μία συστηματική Γενοκτονία των Ελλήνων και των Αρμενίων από τους Νεοτούρκους και από τους Κεμαλικούς (1914-1922). Αλλά να μην καλλιεργούμε τον  φανατισμό οποιασδήποτε μορφής. Άλλωστε ο ίδιος συγχώρησε τους διώκτες και δημίους του.
6. Η ελπίδα. Οι πολυάριθμοι Μικρασιάτες πρόσφυγες, που ήλθαν ξεριζωμένοι το 1922 λόγω των σφαγών και το 1923-24 με την ανταλλαγή των πληθυσμών, αναρτούσαν στα σπίτια τους τη φωτογραφία του Χρυσοστόμου Σμύρνης. Από την πρώτη στιγμή τον τιμούσαν ως Άγιο. Έφεραν επίσης τα λείψανα των Αγίων και τις σεβάσμιες εικόνες τους. Ξανάχτισαν τη ζωή τους και τα σπιτικά τους, αναγεννήθηκαν και συνέβαλαν δημιουργικά στην κοινωνική, οικονομική και πνευματική ζωή της Ελλάδος, παρά τις αρχικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Είχαν διδαχθεί να πιστεύουν στη Θεία Πρόνοια και να μην απογοητεύονται. Αντλούσαν ελπίδα και θάρρος από τη Χριστιανική Πίστη του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.

Όλη η ζωή και η δράση του Αγίου Χρυσοστόμου (Καλαφάτη) υπήρξε ένα διαρκές κήρυγμα Χριστιανικής ελπίδας και εθνικής αυτοπεποιθήσεως. Ήταν ένας γνήσιος εκφραστής της Ελληνορθόδοξης παράδοσης. Ας έχουμε την ευλογία του!

Κ.Χ. ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Σεπτεμβρίου 2022

Ο Μουράτ Μαγκομέτοβιτς Ζιαζίκοφ είναι η προσωπική επιλογή του Πούτιν για τη θέση του Πρέσβεως της Ρωσίας στην Κύπρο. Πρόκειται για την πρώτη φορά που επιλέγεται Μουσουλμάνος για αυτή τη θέση και στη Λευκωσία υπάρχει προβληματισμός. Ο Ζιαζίκοφ έχει διατελέσει Πρόεδρος της αυτόνομης Μουσουλμανικής Δημοκρατίας της Ιγκουσετίας στη Ρωσία.

Τι σημαίνει άραγε αυτή η επιλογή; Υπάρχει η πραγματιστική ερμηνεία και η καχύποπτη αντιμετώπιση του θέματος.

Η πραγματιστική  ερμηνεία προβάλλει την άποψη ότι η εξωτερική πολιτική δεν βασίζεται σε πρόσωπα, αλλά σε κρατικά συμφέροντα, σε αρχές και γραμμές που χαράσσονται από τη κυβέρνηση μιας χώρας.

Θα μπορούσε επίσης να λεχθεί ότι η Ρωσία είναι χώρα με ισχυρή μουσουλμανική μειονότητα, και ο Πρόεδρος Πούτιν θέλει να δείξει ότι όλοι είναι ίσοι και ότι αξιοποιεί στελέχη όχι μόνον από την Ορθόδοξη Χριστιανική πλειοψηφία. Άλλωστε έχει και μία υποχρέωση απέναντι στους Μουσουλμάνους της χώρας του δεδομένου ότι και στην Ουκρανία και στη Συρία πολλοί  Μουσουλμάνοι πολεμούν εντεταγμένοι στον ρωσικό στρατό.

Οι καλοί γνώστες της διπλωματικής ιστορίας θα θυμίσουν ότι και η Ελλάδα σε μία άλλη κρίσιμη στιγμή είχε κάνει επιλογή προσώπου με βάση τα προσόντα και όχι τη θρησκεία. Συγκεκριμένα όταν η χώρα μας αρνήθηκε να στηρίξει την επιθετική πολιτική  του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας και οι ελληνοσερβικές σχέσεις ήσαν πολύ θερμές, ένας από τους Έλληνες Πρέσβεις στο Βελιγράδι κατά την περίοδο εκείνη ήταν ικανότατος, αλλά ανήκε σε άλλο Χριστιανικό δόγμα. Δεν ήταν Ορθόδοξος. Τούτο δεν εμπόδισε την άριστη συνεργασία του με το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Σερβίας, οι εκπρόσωποι του οποίου εξέφρασαν και δημοσίως την εκτίμησή τους.

Οι οπαδοί της καχύποπτης ερμηνείας προβάλλουν την άποψη ότι η επιλογή Μουσουλμάνου είναι μία καλή χειρονομία προς την πλευρά της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων και ότι τούτο αποτελεί σαφή ένδειξη ότι η Ρωσία σκέπτεται να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος στα Κατεχόμενα. Το αποδίδουν στο ότι ο Πούτιν είναι ενοχλημένος με τη στάση της Κύπρου και της Ελλάδος, οι οποίες καταδικάζουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η καχυποψία δεν είναι αδικαιολόγητη δεδομένου ότι στις 21 Φεβρουαρίου 2022 είχαμε μία ανησυχητική δήλωση από τον Ρώσο Υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ. Είχε πει δημοσίως τα εξής συσχετίζοντας το ψευδοκράτος με τα αποσχιστικά κινήματα των ρωσόφιλων στην Ουκρανία:

“Κοιτάξτε την Κύπρο. Η “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου” έχει ανακηρυχθεί μονομερώς στο βορρά. Αρνείται να συμμορφωθεί με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά κανείς δεν αρνείται στους εκπροσώπους της Βόρειας Κύπρου το δικαίωμα να συμμετάσχουν στον διάλογο”.

Πιστεύω ότι η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να παραμείνει σταθερή στη θέση της, διότι μία χώρα που έχει υποστεί εισβολή και κατοχή δεν είναι δυνατόν να εγκρίνει μία άλλη εισβολή και κατοχή σε ανεξάρτητη χώρα. Η Ρωσία θα χρησιμοποιεί τον Πρέσβυ και άλλα μέσα για να πιέζει ψυχολογικά και θα αφήνει να αιωρείται η πιθανότητα αναγνώρισης. Τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον δεν θα αναγνωρίσει τα Κατεχόμενα, διότι τούτο θα ερμηνευθεί ως πράσινο φως για αυτονομιστές Μουσουλμάνους εντός Ρωσίας.

Στη Λευκωσία και στην Αθήνα πρέπει να απορρίψουμε κάθε σχέδιο για δύο κράτη ή για Συνομοσπονδία στην Κύπρο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 17.9.2022

Η έναρξη του νέου σχολικού έτους μάς δίνει την ευκαιρία να επισημάνουμε θετικές εξελίξεις και να καταθέσουμε προβληματισμούς.

Όπως είναι γνωστό έχουν καταστρωθεί νέα Αναλυτικά Προγράμματα για τα περισσότερα μαθήματα του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου. Τα Προγράμματα έχουν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και θα εφαρμοσθεί η μέθοδος του πολλαπλού βιβλίου. Δηλαδή για κάθε μάθημα μπορούν να εμφανισθούν πολλές συγγραφικές ομάδες και να καταθέσουν προς έγκριση το σχολικό εγχειρίδιό τους. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής θα εγκρίνει εκείνα, τα οποία σέβονται το Αναλυτικό Πρόγραμμα και στοιχειώδεις κανόνες παιδαγωγικής. Από τα δύο, τρία ή και περισσότερα βιβλία που θα εγκριθούν κάθε εκπαιδευτικός θα επιλέγει το σχολικό εγχειρίδιο που θεωρεί καλύτερο. Μετά από δύο χρόνια, λοιπόν, δεν θα έχουμε το μοναδικό βιβλίο του παλαιού ΟΕΔΒ ή του νεώτερου Διόφαντου, αλλά θα έχουμε το πολλαπλό βιβλίο. Ας ελπίσουμε το σύστημα να λειτουργήσει με επιτυχία.

Παρατηρώ με ικανοποίηση ότι για το θεμελιώδες μάθημα της Ιστορίας το Αναλυτικό Πρόγραμμα του Λυκείου συνέταξε ομάδα υπό τον έγκριτο Ιστορικό της Νεώτερης και Σύγχρονης Εποχής Ιάκωβο Μιχαηλίδη, Καθηγητή του ΑΠΘ. Επίσης για τα προγράμματα Ιστορίας του Γυμνασίου την κεντρική ευθύνη ανέλαβε ο καταξιωμένος Καθηγητής της Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου στο ΕΚΠΑ Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Τα δύο βιβλία που έχει συγγράψει μαζί με τον Καθηγητή Άγγελο Συρίγο για τη Συμφωνία των Πρεσπών και για τη Μικρασιατική Καταστροφή έκαναν  γνωστή την ευρυμάθεια και τη σοβαρότητά του στο ευρύ κοινό.

Έχει ιδιαίτερη σημασία η διδασκαλία της Ιστορίας με σεβασμό στην εθνική ταυτότητα και στη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού, παραλλήλως προς την παρουσίαση των παγκοσμίων εξελίξεων και με στόχο την εκπαίδευση πολιτών με δημοκρατική συνείδηση. Η εθνική μας ταυτότητα πρέπει να καλλιεργείται στο σχολείο με έμφαση στην οικουμενικότητα του Ελληνισμού. Οι αφελείς αντιλήψεις ότι η παγκοσμιοποίηση θα καταργήσει τα έθνη και τα εθνικά κράτη απέτυχαν να προβλέψουν τις εξελίξεις. Όταν χειροκροτούμε τους Ουκρανούς που αγωνίζονται – και δικαίως- για τη διαφύλαξη της εθνικής  ταυτότητάς τους, δεν είναι λογικό να δεχόμαστε αποδομητικές θεωρίες, οι οποίες αρνούνται την ελληνική εθνική ταυτότητα!

Σε καλό δρόμο βρίσκεται, κατά την άποψή μου, η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο. Πρόκειται για ένα μάθημα το οποίο ενισχύει την ελληνική ταυτότητα και την εκφραστική ικανότητα των μαθητών  υπενθυμίζοντας ταυτοχρόνως την ευρωπαϊκή μας διάσταση. Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη υπάρχουν Κλασικά Λύκεια για τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν δίνει έμφαση στο μάθημα αυτό. Φέτος γίνεται στενότερη σύνδεση μεταξύ Αρχαίων και Νέων Ελληνικών. Στη Γ΄ Γυμνασίου θα διδάσκεται από το πρωτότυπο ο «Αλέξανδρος» του Πλουτάρχου.

Παρά τις αντιδράσεις των γνωστών «ουδετερόθρησκων» το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό (με το δικαίωμα απαλλαγής σε ειδικές περιπτώσεις). Θα βασίζεται στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, όπως επιβάλλουν οι σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας των ετών 2018 και 2019. Άλλωστε το άρθρο 16, παρ. 2, του Συντάγματος προβλέπει ως σκοπό της Παιδείας την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνειδήσεως.

Βεβαίως χρειάζονται τα μαθήματα Πληροφορικής και Ξένων Γλωσσών. Ας αναζητήσουμε μία ισορροπία μεταξύ Ανθρωπιστικής και Τεχνολογικής Παιδείας. Χρειαζόμαστε νέους με ήθος και σεβασμό στον συνάνθρωπο.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 10.9.2022

Στις 28 Αυγούστου με το Παλαιό Ημερολόγιο, άρα στις 10 Σεπτεμβρίου με το Νέο, μαρτύρησε ο Άγιος Χρυσόστομος (Καλαφάτης), ο Μητροπολίτης Σμύρνης. Θανατώθηκε από τον μαινόμενο τουρκικό όχλο κατόπιν διαταγής του Τούρκου στρατηγού Νουρεντίν όταν μπήκαν στην Σμύρνη οι Τούρκοι, τακτικοί και άτακτοι. Η μορφή του συμβολίζει το δράμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού. 100 χρόνια μετά θυμόμαστε, διότι δεν θέλουμε να επαναληφθούν τα γεγονότα. Θυμόμαστε με περίσκεψη, συγκίνηση και ερευνητική διαθεση. Επιδιώκουμε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Όχι, δεν ήταν «συνωστισμός» αυτό που έγινε το 1922. Ήταν το αποτέλεσμα  μιας προσχεδιασμένης Γενοκτονίας. Από το 1914, με το μαύρο Πάσχα των Θρακών και τη σφαγή στην παραλιακή Φώκαια, μέχρι τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 1922 ο Ελληνισμός της Ανατολής, Μικρασιάτες, Πόντιοι, Ανατολικοθρακιώτες, υπέστη τις συνέπειες του σχεδίου των Νεοτούρκων αρχικά και των Κεμαλικών εθνικιστών στη συνέχεια. Το σχέδιο απαιτούσε να εξοντωθούν οι Χριστιανοί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Να μείνει το κράτος τουρκικό και ισλαμικό. Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι ήσαν οι κυριώτεροι στόχοι.

Αμέτρητα τα θύματα. Οι Ισραηλινοί Ντρορ και Ζεεβί υπολογίζουν σε 2,5 εκατομμύρια τον συνολικό αριθμό των Χριστιανών που θανατώθηκαν με εκτελέσεις, βασανιστήρια, εκτοπίσεις, βιασμούς, τάγματα εργασίας και άλλες μεθόδους. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι ενώ στα τέλη του 19^ου αιώνα οι Χριστιανοί στην Αυτοκρατορία αποτελούσαν το 20% του συνολικού πληθυσμού, το 1924 έφτασαν στο 2% μόνον. (Βλέπε στα ελληνικά το βιβλίο τους: Η Τριακονταετής Γενοκτονία, εκδόσεις Πατάκη).

Το κίνημα των Νεοτούρκων, γνωστό επισήμως ως Κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος» εμφανίσθηκε στην καταρρέουσα Οθωμανικη Αυτοκρατορία τον Ιούλιο του 1908. Αρχικά έδωσαν την εικόνα των μεταρρυθυμιστών και δήλωναν επηρεασμένοι από τη Δυτική Ευρώπη και από τις ιδέες του Γάλλου κοινωνιολόγου Εμίλ Ντυρκέμ. Το 1911 σε μυστικό Συνέδριό τους στη Θεσσαλονίκη αποφάσισαν τη Γενοκτονία. Τον Ιανουάριο του 1913 με πραξικόπημα στην Κωνσταντινούπολη πήραν την εξουσία στα χέρια τους.

Οι ηγέτες τους ήσαν τρεις, εξ ίσου φανατικοί. Ο Ενβέρ, ο Ταλαάτ και ο Τζεμάλ. Ο Ταλαάτ θεωρείται ο εγκέφαλος της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο Μουσταφά Κεμάλ, ο αργότερα επονομασθείς  Ατατούρκ, ήταν μεσαίο στέλεχος των Νεοτούρκων. Από τον Μάιο του 1919 αυτονομήθηκε και ίδρυσε τη δική του κυβέρνηση, γνωστή ως κυβέρνηση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Άγκυρας. Αλλά στο ζήτημα της Γενοκτονίας ακολούθησε την πολιτική των Νεοτούρκων. Άλλωστε ένας διακεκριμένος Τουρκολόγος της εποχής μας, ο Ολλανδός Έρικ Τσούρχερ, περιλαμβάνει τον Κεμάλ στην ευρύτερη περίοδο των Νεοτούρκων.

Για τα σχέδια των Νεοτούρκων γράφει ο τότε Πρέσβυς των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου: «Το πάθος τους για τον εκτουρκισμό του έθνους έμοιαζε να απαιτεί λογικά την εξολόθρευση όλων των Χριστιανών, Ελλήνων, Σύρων και Αρμενίων. Με τον ίδιο τρόπο που θαύμαζαν τους μωαμεθανούς κατακτητές του 15^ου και 16^ου αιώνα πίστευαν ηλιθιωδώς ότι αυτοί οι μεγάλοι πολεμιστές είχαν κάνει ένα μοιραίο λάθος,  αφού είχαν πλήρως την εξουσία να αφανίσουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς και αμέλησαν να το κάνουν».

Πρέπει σήμερα να αναδείξουμε διεθνώς τη Γενοκτονία του Ελληνισμού σε όλο το χρονικό εύρος και σε όλη τη γεωγραφική της έκταση. Η διαστρέβλωση της Ιστορίας στο όνομα δήθεν της βελτιώσεως των ελληνοτουρκικών σχέσεων τελικά αποθράσυνε την Τουρκία.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 3.9.2022