Kωνσταντίνος Χολέβας

Είμαστε ανθρωπιστές, αλλά δεν είμαστε αφελείς. Βοηθούμε κάθε λαό που πλήττεται από σεισμούς και άλλες φυσικές καταστροφές. Δεν προσδοκούμε, όμως, απότομη αλλαγή των πολιτικών και διπλωματικών δεδομένων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Μακάρι να σταματήσουν οι τουρκικές απειλές και στα λόγια και στα έργα. Αλλά καλό είναι να έχουμε κατά νου ορισμένες κρίσιμες παραμέτρους που δίνουν μία διαφορετική εικόνα της “διπλωματίας των σεισμών”.

1. Το ιστορικό παρελθόν της διπλωματίας των σεισμών δεν πρέπει να αγνοηθεί. Το 1939, μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Τουρκία, η ελληνική κοινωνία ανταποκρίθηκε με εράνους και με αποστολή βοηθείας. Η αγνωμοσύνη του τουρκικού καθεστώτος φάνηκε γρήγορα: Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Άγκυρα ως Επιτήδειος Ουδέτερος συζητούσε και με τον Χίτλερ και με τους Άγγλους για να μπει στον πόλεμο με αντάλλαγμα τα ελληνικά νησιά ακόμη και τη Θράκη. Την ίδια περίοδο άρχισε ο διωγμός της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη με μοχλό τον βαρύτατο φόρο (varlik vergisi). Τρία χρόνια μετά τον καταστροφικό σεισμό και την ελληνική εκδήλωση συμπαράστασης!

2. Το 1999 η προσέγγιση μετά τον σεισμό στην Κωνσταντινούπολη είχε μία διάσταση που σήμερα δεν υπάρχει. Τότε η Τουρκία ενδιαφερόταν να ενταχθεί στην Ευρ. Ένωση. Ήλπιζε η ελληνική πλευρά ότι η ευρωπαϊκή προοπτική θα βελτίωνε το κλίμα. Το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Η Τουρκία έγινε πιο διεκδικητική. Σύμπτωση: Και το 1999 και σήμερα στην κυβέρνηση συμμετέχει το ακραίο εθνικιστικό κόμμα του Μπαχτσελί. Τότε με Πρωθυπουργό τον Ετσεβίτ και συμμέτοχο τον Γιλμάζ. Τώρα συνεργάζονται με το κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν. Φιλική προσέγγιση με συγκυβερνώντες τους Γκρίζους Λύκους γίνεται;

3. Πιστεύουν ορισμένοι ότι λόγω της ελλιπέστατης ανταπόκρισης του κρατικού μηχανισμού στον πρόσφατο σεισμό ο Ερντογάν θα χάσει τις εκλογές. Πιθανόν, αλλά όχι βέβαιο. Εάν αναλάβει η σημερινή αντιπολίτευση την διακυβέρνηση μήπως η Τουρκία παραμείνει σταθερά διεκδικητική; Το πρόγραμμα των έξι συνεργαζομένων κομμάτων δεν αφήνει περιθώριο αισιοδοξίας. Ο Κιλιτσντάρογλου και η Ακσενέρ έχουν καταγγείλει τον Ερντογάν για υποχωρήσεις απέναντι στην Ελλάδα.

4. Ο φονικός σεισμός θα δώσει τη δικαιολογία στην Τουρκία να στείλει πολυεθνικές και πολυάριθμες ομάδες παρατύπων μεταναστών προς την Ελλάδα και προς το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Ουσιαστικά θα συνεχίζεται ο εποικισμός της Κύπρου με την εργαλειοποίηση ταλαιπώρων ανθρώπων.

5. Θύματα από τον σεισμό έχει και η Συρία. Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει αρθεί το καθεστώς των κυρώσεων κατά της κυβερνήσεως Άσσαντ από την Ευρ. Ένωση. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός ζήτησε να χαλαρώσουν οι κυρώσεις για ανθρωπιστικούς λόγους. Ελπίζω να εισακουσθεί. Η Ελλάς πρέπει να βοηθήσει τον συριακό λαό είτε τα θύματα είναι Μουσουλμάνοι είτε είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί του Πατριαρχείου Αντιοχείας.

6. Όντως είναι συγκινητικές οι εκδηλώσεις απλών πολιτών και εφημερίδων της Τουρκίας που ευχαριστούν την Ελλάδα. Η ανθρωπιά δεν πρέπει ποτέ να χαθεί. Αλλά ο λαός της Τουρκίας έχει ελάχιστη συμμετοχή στη διαμόρφωση των παγίων γραμμών της Εξωτερικής Πολιτικής. Και ας γίνει κάτι σαφές: Την βοήθεια δεν την δίνουμε για να πάρουμε διπλωματικά ανταλλάγματα. Την δίνουμε διότι αυτό διδάσκουν οι Χριστιανικές και δημοκρατικές παραδόσεις μας. Υπό αυτή την έννοια ακόμη και ο όρος “διπλωματία των σεισμών” είναι λανθασμένος.

Άρθρο στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ, 24-25.2.2023

Ομολογώ ότι χάρηκα όταν είδα πολλές ελληνικές σημαίες να κυματίζουν, μαζί με τις κυπριακές, κατά την τελετή  ανακήρυξης του Νίκου Χριστοδουλίδη στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αν είχε εκλεγεί ο αντίπαλός του, ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, θα ανέμιζαν στον χώρο τα κόκκινα λάβαρα του κομμουνιστικού κόμματος ΑΚΕΛ. Ο Μαυρογιάννης είναι αξιόλογος διπλωμάτης και φρόντισε να μην τονίζει τη στήριξή του από το ΑΚΕΛ, αλλά αν είχε νικήσει, η παράταξη που τον υποστήριξε θα διεκδικούσε έντονη παρουσία και ουσιαστική παρέμβαση.

Θυμίζω, για όσους δεν παρακολουθούν τις Κυπριακές εξελίξεις, ότι το ΑΚΕΛ κυβέρνησε κατά την πενταετία 2008-2013 με Πρόεδρο Δημοκρατίας τον Δημήτρη Χριστόφια. Η περίοδος της αριστερής διακυβέρνησης στην Κύπρο συνδέεται με τη χρεωκοπία, με την έλευση της Τρόικας, με τη φονική έκρηξη στη Ναυτική Βάση στο Μαρί, με την προσπάθεια εθνικού αποχρωματισμού της παιδείας και με άλλες αρνητικές πτυχές.

Η  ερμηνεία της νίκης του πρώην Υπουργού και διπλωμάτη Νίκου Χριστοδουλίδη με βάση την κομματική στήριξη από τα κεντρώα κόμματα είναι ελλιπής. Είναι γεγονός ότι ο νέος Πρόεδρος, ο οποίος θα αναλάβει καθήκοντα από την 1η Μαρτίου, είχε απέναντί του τον κομματικό μηχανισμό των δύο μεγάλων κομμάτων, του δεξιού Δημοκρατικού Συναγερμού και του κομμουνιστικού ΑΚΕΛ. Αλλά για να δούμε την πλήρη εικόνα πρέπει να θυμηθούμε ότι πάνω και από τις κομματικές δεσμεύσεις πολλοί Έλληνες της Κύπρου θέτουν τον προβληματισμό τους για το είδος της λύσης του Κυπριακού. Το είδαμε άλλωστε και το 2004 όταν το συντριπτικό ΟΧΙ στο Σχέδιο Ανάν προήλθε και από ψηφοφόρους κομμάτων που είχαν ταχθεί υπέρ.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης κέρδισε την εμπιστοσύνη των Κυπρίων πολιτών οι οποίοι δεν θέλουν μία λύση, που θα νομιμοποιεί την τουρκική εισβολή και κατοχή. Που προβληματίζονται για την παρουσία πολλών χιλιάδων παρανόμων εποίκων στα Κατεχόμενα. Που ανησυχούν για τη δημογραφική συρρίκνωση του Κυπριακού Ελληνισμού και από την προσπάθεια εισόδου παρατύπων μεταναστών. Ψηφίσθηκε από πολίτες διαφόρων κομματικών προελεύσεων, οι οποίοι δεν επιθυμούν τον αφελληνισμό της παιδείας και γενικότερα της συνειδήσεως. Βεβαίως η Κύπρος είναι ανεξάρτητο κράτος-μέλος της Ευρ. Ένωσης, αλλά είναι δικαίωμα των Ελλήνων κατοίκων της να διατηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα ως αναπόσπαστο κομμάτι του εκτός Ελλάδος Ελληνισμού.

Η εμπειρία του Νίκου Χριστοδουλίδη ως Υπουργού Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη τον βοηθεί να κατανοήσει ακόμη καλύτερα ότι το Κυπριακό δεν είναι πρόβλημα συνεννόησης μεταξύ των δύο κοινοτήτων της Μεγαλονήσου, αλλά πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Ούτε οι σεισμοί ούτε μία πιθανή αλλαγή στην ηγεσία της Τουρκίας πρόκειται να αλλάξουν αυτήν την πραγματικότητα. Ο εκάστοτε Κύπριος Πρόεδρος, όταν συνομιλεί με Τουρκοκυπρίους πολιτικούς, ας έχει υπ’ όψιν του ότι οι συνομιλητές  του ελέγχονται από τον τουρκικό στρατό κατοχής. Είδαμε και την αντίδραση του ψευδοϋπουργού Εξωτερικών των Κατεχομένων, του κ. Ερτουγρούλογλου. Θύμωσε διότι ο Χριστοδουλίδης μίλησε για απαλλαγή από τα κατοχικά στρατεύματα!

Ο νέος Πρόεδρος ενδιαφέρεται για την αμυντική θωράκιση της Κύπρου και για την ανάπτυξη πιο στενής συνεργασίας με την Ελλάδα. Είναι ανάγκη να ενισχυθεί ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος και ο Ενιαίος Πολιτιστικός Χώρος μεταξύ των δύο κρατών. Καλή επιτυχία στον Νίκο Χριστοδουλίδη!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 18.2.2023

Μπροστά στον ανθρώπινο πόνο κάθε πολιτική  ανάλυση έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Ο σεισμός στην Τουρκία και στη Συρία ευαισθητοποίησε και ορθώς τα ανθρωπιστικά αισθήματα των Ελλήνων και κινητοποίησε τους μηχανισμούς της Πολιτείας. Καλά κάνουμε και βοηθούμε ως Κράτος, ως Εκκλησία, ως πολίτες. Δεν είμαστε αφελείς ούτε ανιστόρητοι για να προσδοκούμε άμεση αλλαγή των τουρκικών στόχων στα θέματα που μας αφορούν. Αλλά αυτή τη στιγμή προηγείται η σωτηρία και η ανακούφιση των ανθρωπίνων υπάρξεων. Είτε είναι Τούρκοι, είτε Κούρδοι, είτε Άραβες Μουσουλμάνοι, είτε αραβόφωνοι Χριστιανοί.

Ο φονικός σεισμός έπληξε μία ιστορική περιοχή, η οποία μοιράζεται μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Στα μέρη αυτά επιβιώνουν μνήμες ιστορικές, μνημεία, τοπωνύμια και θρησκευτικά καθιδρύματα που έχουν στενή σύνδεση με τον Ελληνισμό. Η ΝΑ Τουρκία και οι πληγείσες περιοχές της Συρίας έχουν άρρηκτους δεσμούς με την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Επιγόνων, καθώς και με την πολιτιστική παρουσία της Ελληνορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας.

Η Αλεξανδρέττα-Ισκεντερούν, παραλιακή πόλη στη Μεσόγειο, βρίσκεται απέναντι από το ακρωτήριο της Καρπασίας, της βορειοανατολικής αιχμής της   Κύπρου. Το ονομά της προέρχεται από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος στα αραβικά λέγεται Ισκαντέρ. Είναι μία από τις Αλεξάνδρειες που ίδρυσε ο ίδιος ο Μακεδών στρατηλάτης. Το 1964 ήταν η βάση του τουρκικού στόλου, ο οποίος ετοιμαζόταν να μεταφέρει στρατό για απόβαση στην Κύπρο. Η απόβαση αναβλήθηκε για 10 χρόνια. Λέγεται ότι το καλοκαίρι του 1964 την εμπόδισε ο Πρόεδρος Τζόνσον των ΗΠΑ.

Η Αντιόχεια στα τουρκικά λέγεται Αντάκυα. Είναι η ιστορική πόλη που είχε ακμάσει στην ελληνιστική εποχή. Εκεί για πρώτη φορά ακούσθηκε ο όρος: Χριστιανοί. Έδρα ενός από τα 4 Πρεσβυγενή Πατριαρχεία της Ορθοδοξίας. Σήμερα η πολη ανήκει στην Τουρκία και η έδρα του Πατριαρχείου έχει μεταφερθεί στη Δαμασκό.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος  υπενθύμισε σε μήνυμά του ότι στις πληγείσες περιοχές από τις δύο πλευρές των συνόρων κατοικεί σημαντικός αριθμός Ορθοδόξων Χριστιανών. Πρόκειται για τους αραβοφώνους Ορθοδόξους του Πατριαρχείου Αντιοχείας, οι οποίοι αυτοχαρακτηρίζονται Ρούμ Ορτοντόξ, δηλαδή Ρωμηοί- Βυζαντινοί Ορθόδοξοι. Η λέξη Ρουμ προέρχεται από τη Νέα Ρώμη- Κωνσταντινούπολη. Δηλώνουν ότι είναι απόγονοι των Βυζαντινών. Στους ναούς τους στη Συρία, στον Λίβανο  στη ΝΑ Τουρκία και αλλού ψάλλουν κυρίως στα αραβικά, αλλά και στα ελληνικά. Πολλοί ναοί τους ήδη υπέστησαν ζημίες από τον σεισμό.

Μία πόλη της Συρίας που επλήγη είναι και το Χαλέπι. Εκεί η Ορθόδοξη Μητρόπολη ονομάζεται Μητρόπολη Βεροίας και Αλεξανδρέττας. Στην ελληνιστική περίοδο οι Σελευκίδες ονόμασαν την πόλη Βέροια για να διακηρύξουν τις μακεδονικές ρίζες τους. Σήμερα η Μητρόπολη Βεροίας στη Βόρειο  Ελλάδα φιλοξενεί Ορθόδοξες μοναχές από τη Βέροια της Συρίας.

Χρήσιμη υπενθύμιση λόγω και της καταστάσεως στη Κύπρο: Στις αρχές του 20ού αιώνα στον Νομό της Αλεξανδρέττας ζούσαν λίγοι Τούρκοι και πολύ περισσότεροι  Άραβες. Οι Γάλλοι, που διοίκησαν τη Συρία στον Μεσοπόλεμο, θέλοντας να έχουν την Τουρκία με το μέρος τους σε έναν ενδεχόμενο Παγκόσμιο Πόλεμο, τής ανέθεσαν την εποπτεία. Η Τουρκία έφερε Τούρκους, έδιωξε τους ντόπιους, ζήτησε και πέτυχε δημοψήφισμα και το 1939 κατέστησε την περιοχή της Αλεξανδρέττας επαρχία της Τουρκίας με το όνομα Χατάυ.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 11.2.2023

Υποκλίνομαι με σεβασμό στην ηρωική μνήμη των δύο παλληκαριών, ιπταμένων αξιωματικών της Πολεμικής Αεροπορίας μας, που έπεσαν στο Ιόνιο Πέλαγος. Εύχομαι ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή της και να δώσει δύναμη και παρηγορία στις οικογένειές τους.

Έρχομαι στο κυρίως θέμα του σημερινού προβληματισμού: Ποιον προτιμούμε να κερδίσει στις τουρκικές Προεδρικές εκλογές; Τον Ερντογάν ή τον άγνωστο μέχρι σήμερα – τουλάχιστον μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές- εκπρόσωπο των έξι κομμάτων της Αντιπολίτευσης; Απαντώ αμέσως: Ούτε τον ένα ούτε τον άλλο. Μας ενδιαφέρει η ενίσχυση της Άμυνας και η διπλωματική μας θωράκιση. Όποιος κι αν εκλεγεί, λίγα πράγματα θα αλλάξουν τα ελληνοτουρκικά.

Δεν ανήκω σε αυτούς που ενθουσιάζονται με τη διακήρξη των 6 κομμάτων της Αντιπολίτευσης. Εξ αυτών ας σημειώσουμε ότι μόνο ο Κιλιτσντάρογλου και η Ακσενέρ έχουν κόμματα με αξιόλογο ποσοστό. Οι άλλοι δύο, Μπαμπατζάν και Νταβούτογλου, είναι πρώην συνεργάτες του Ερντογάν, οι οποίοι προσφάτως σχημάτισαν κόμμα, και οι έτεροι δύο εκφράζουν πολύ μικρά κόμματα. Διαβάζω, λοιπόν, ότι οι έξι αρχηγοί δεσμεύονται να λύσουν τις ελληνοτουρκικές διαφορές με βάση «το Διεθνές Δίκαιο και την ευθυδικία, χωρίς να διακυβεύονται τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας». Δηλαδή εμμέσως  δηλώνουν ότι αν δεν τους συμφέρει το Διεθνές Δίκαιο θα βάλουν σε προτεραιότητα μία άλλη λύση ή ερμηνεία ώστε να προασπίσουν αυτό που εκείνοι ορίζουν ως εθνικό συμφέρον της Τουρκίας.

Γράφουν επίσης ότι: «δεν θα επιτρέψουμε καμία εξέλιξη που μπορεί να βλάψει τα πεδία κυριαρχίας μας στο Αιγαίο Πέλαγος» . Με μία μονοκονδυλιά ακυρώνουν όλα τα ειρηνόφιλα ευχολόγια που περιλαμβάνει η διακήρυξή τους και λένε ωμά ότι θα χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο- όχι κατ΄ανάγκην ειρηνικό- για να κατοχυρώσουν αυτά που θεωρούν ως πεδία κυριαρχίας στο Αιγαίο με τη δική τους ανάγνωση, η οποία δεν συμπίπτει με τη δική μας ή με την καλώς νοούμενη εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θαλάσσης.

Εν αντιθέσει με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα η Τουρκία έχει  σταθερές γραμμές στην εξωτερική πολιτική της και δεν παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις όποτε αλλάζει η κυβέρνηση. Αποχρώσεις διακριτές υπάρχουν, όχι όμως εντυπωσιακή αλλαγή πολιτικής. Τα εθνικά συμφέροντα ταυτίζονται με τα κρατικά συμφέροντα και με ένα Κράτος θεοποιημένο, το οποίο υπερτερεί και υπερέχει των κομματικών διαφορών. Με απλά λόγια η Ελλάς πρέπει να είναι έτοιμη για κάθε ενδεχόμενο και να μην επαναπαύεται με θεωρήσεις του τύπου: Οι επόμενοι, αν εκλεγούν, θα είναι ηπιότεροι και λιγότερο επιθετικοί.

Ο Κιλιτσντάρογλου εκφράζει τους Κεμαλιστές και κατηγορεί τον Ερντογάν για ενδοτισμό. Η Ακσενέρ προέρχεται από τους ακραίους εθνικιστές του Μπαχτσελί. Την εισβολή στην Κύπρο την έκανε ως Πρωθυπουργός ο σοσιαλδημοκράτης Ετσεβίτ. Και την κρίση στα Ίμια την προκάλεσε η κυβέρνηση της Τανσού Τσιλέρ, η οποία εμφανιζόταν ως φιλοδυτική και εκσυγχρονίστρια.

Ναι, μας ανησυχεί η ρητορική επιθετικότητα του νυν Προέδρου Ερντογάν. Αλλά δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις ότι αν εκλεγεί Πρόεδρος από την Αντιπολίτευση θα λυθούν όλα με μία μαγική ράβδο.

Ένας προκλητικός γείτονας δεν αντιμετωπίζεται με υποχωρήσεις, όπως προτείνουν κάποιες φωνές, αλλά με πειστική Αποτρεπτική  ισχύ, με συμμαχίες και με εθνική ενότητα.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 4.2.2023

Στις 25 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 4 χρόνια από την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. 153 Έλληνες βουλευτές ψήφισαν υπέρ μιας Συμφωνίας, η οποία υποτίθεται ότι θα έλυνε το πρόβλημα των σχέσεών μας με το κράτος των Σκοπίων. Τελικά δεν το έλυσε. Καταγράφω τέσσερις αποτυχίες της Συμφωνίας.

Πρώτη αποτυχία: Η Συμφωνία δεν έγινε ποτέ αποδεκτή στο εσωτερικό των δύο χωρών. Στην Ελλάδα επί 4 χρόνια όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι διαφωνούντες είναι περισσότεροι από τους συμφωνούντες. Στα Σκόπια η μείζων αντιπολίτευση (VMRO-DPMNE) παραμένει αντίθετη και υπόσχεται ότι θα καταγγείλει τη Συμφωνία. Οι σχέσεις μεταξύ των λαών δεν βελτιώθηκαν. Αντιθέτως φορτίζονται  από γεγονότα όπως οι πανηγυρισμοί των Σκοπιανών επισήμων για την ίδρυση “Κέντρου Μακεδονικής Γλώσσας” στη Φλώρινα. Θυμίζω ότι υπάρχει σχετική ανακοπή από την Εισαγγελία της Φλώρινας.

Δεύτερη αποτυχία: Η Συμφωνία παραβιάζεται συστηματικά από τους βόρειους γείτονές μας. Η Μεικτή Επιτροπή Επιστημόνων που λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο 2018 δεν επέτυχε να αλλάξει τα εθνικιστικά σχολικά βιβλία των Σκοπίων. Η Επιτροπή για τα εμπορικά σήματα δεν λειτούργησε λόγω αδιαλλαξίας των γειτόνων μας. Οι ομάδες των Σκοπίων  εμφανίζονται σε διεθνείς αγώνες με το όνομα στη φανέλα: “Μακεδονία” (χωρίς τον όρο Βόρεια). Η Ακαδημία  παραμένει “Μακεδονική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών- MANU” και αρνείται να εφαρμόσει τη Συμφωνία. Τα αγάλματα και οι δρόμοι με αναφορές στον Μέγα Αλέξανδρο και τον Φίλιππο παραμένουν στη θέση τους. Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος διεκδικούνται από τα Σκόπια και από τη Βουλγαρία χωρίς να γίνεται αναφορά στην ελληνική καταγωγή τους. Αυτές  είναι απλώς  μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις.

Θυμίζω ότι μόνον τα δημόσια έγγραφα εσωτερικής χρήσης συνδέονται με την ενταξιακή πορεία της χώρας προς την Ε.Ε. Όλοι οι άλλοι θεσμοί και οργανισμοί όφειλαν μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια να αλλάξουν το όνομά τους. Κυβέρνηση και ιδιώτες στα Σκόπια άλλα υπόσχονται και άλλα πράττουν.

Τρίτη αποτυχία: Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν άντεξε ούτε για λίγα χρόνια στις πιέσεις του βαλκανικού περιγύρου. Οι συντάκτες  και οι υποστηρικτές της νομίζουν ότι ζούμε σε μία περιοχή απαλλαγμένη από εθνικισμούς. Όμως η Βουλγαρία θέτει αυστηρούς όρους για να άρει το  Βέτο που αφορά την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων. Υπό την πίεση  της Βουλγαρίας η κυβέρνηση των Σκοπίων κατέθεσε στις 19 Ιουλίου 2022 μία επίσημη δήλωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπογραμμίζοντας ότι: Η λεγόμενη “Μακεδονική γλώσσα” δημιουργήθηκε το 1945 (επί κομουνιστικού καθεστώτος  Τίτο) και ότι η γλώσσα αυτή βασίζεται σε διαλέκτους που ομιλούνται μόνο στα όρια του κράτους των Σκοπίων. Ουσιαστικά η δήλωση αυτή αναιρεί   καίρια σημεία της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Τέταρτη αποτυχία: Οι υποστηρικτές της Συμφωνίας έλεγαν ότι έτσι θα απομακρύνουμε τους βόρειους γείτονες από την τουρκική επιρροή. Όμως επί 4 χρόνια βλέπουμε να συνεχίζεται η εκπαιδευτική και εξοπλιστική συνεργασία μεταξύ των στρατών της Τουρκίας και των Σκοπίων. Άλλωστε προ ολίγων ημερών ο Πρόεδρος των Σκοπίων Στέβο Πενταρόφσκι δήλωσε ότι υποστηρίζει την ενίσχυση και διεύρυνση της στρατιωτικής συνεργασίας της χώρας του με την Τουρκία.

Η Συμφωνία είναι προβληματική και επιζήμια. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να αποχωρήσουμε μονομερώς. Ας δώσουμε τον λόγο στους ειδικούς του Διεθνούς Δικαίου.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 28.1.2023

Ορθώς διεκδικούμε τα κλεμμένα γλυπτά του Παρθενώνα, τα γνωστά ως Ελγίνεια μάρμαρα από το όνομα του διαπράξαντος την αρπαγή. Και ορθότατα δεν αναγνωρίζουμε κυριότητα ή νομή στο Βρετανικό Μουσείο. Όμως η εθνική αυτή εκστρατεία πρέπει να υποστηριχθεί  από την ενίσχυση των Κλασικών Σπουδών και από τη καλύτερη γνώση της γλώσσας και της ιστορίας των Αρχαίων Ελλήνων.

Για να είμαστε πιο πειστικοί στη διεκδίκηση των γλυπτών  του Παρθενώνα οφείλουμε να φέρουμε τους νέους μας πιο κοντά προς την κλασική και ανθρωπιστική παιδεία. Σε μία εποχή τεχνοκρατική και υλιστική η καλλιέργεια της γλωσσικής καλλιέπειας και της διαχρονικής ιστορικής συνειδήσεως θα βοηθήσει πολύπλευρα και ποικιλόμορφα. Προτείνω λοιπόν:

Να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο μάθημα της Ενιαίας Ελληνικής Γλώσσας. Τα Αρχαία Ελληνικά κείμενα να μελετώνται από τα παιδιά μας διττά: Ως γλωσσική αγωγή και ως κείμενα που παρέχουν πρότυπα. Η Αρχαία Ελληνική δεν είναι για εμάς ξένη γλώσσα. Η Ελληνική έχει συνέχεια και διαχρονία. Μέσω της Κοινής Ελληνικής των Ευαγγελίων και μέσω της Θείας Λειτουργίας ο σύγχρονος Έλληνας βρίσκεται πολύ κοντά στους γλωσσικούς τύπους της αρχαιότητος. Η γνώση της λογίας ελληνικής που χρησιμοποιήθηκε κατά τους τελευταίους αιώνες είναι επίσης χρήσιμη. Επί παραδείγματι πώς θα κατανοήσει ένας πρωτοετής φοιτητής της Νομικής το θαυμάσιο κείμενο του πρώτου Συντάγματος της επαναστατημένης Ελλάδος, που συνετάγη από την Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου;

Ο Μέγας Βασίλειος, Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας, τόνισε ήδη από τον 4ο αιώνα μ.Χ. τη μορφωτική αξία των Αρχαίων Ελληνικών κειμένων. Πρόβαλλε πρότυπα για τα παιδιά κάθε εποχής μέσα από τα κείμενα, όπως πχ τον Περικλή, τον Σωκράτη, τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο  Επιτάφιος του Περικλέους, τον οποίο κατέγραψε ο Θουκυδίδης, είναι οικουμενικό μήνυμα πατριωτισμού και δημοκρατίας. Κι όμως κατά καιρούς κόβεται από το πρόγραμμα των Λυκείων μας στο όνομα ενός ψευδεπίγραφου προοδευτισμού. Όταν ήλθε στην Ελλάδα ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα απήγγειλε αποσπάσματα από τον Επιτάφιο. Όμως εκείνη την εποχή κάποιος Έλληνας Υπουργός Παιδείας (του ΣΥΡΙΖΑ)  είχε βγάλει αυτό το κείμενο από τα ελληνικά σχολεία.

Να αναδείξουμε επιστημονικά και τεκμηριωμένα την πολιτιστική και πνευματική συνέχεια του Ελληνισμού. Οι Έλληνες ποτέ δεν έχασαν την επαφή με τις αξίες του παρελθόντος. Οι Βυζαντινοί δίδασκαν τον Όμηρο ως θεμελιώδες μάθημα στα σχολεία. Και οι Έλληνες του 1821 διατρανώνουν την αίσθηση της συνέχειας μιλώντας για την Αρχαιότητα και για το Βυζάντιο/Ρωμανία. Οι ανιστόρητοι συμπατριώτες μας, οι οποίοι διδάσκουν τον μύθο ότι δεν υπήρχε ελληνική συνείδηση πριν από το 1821, ρίχνουν νερό στον μύλο των ξένων προπαγανδών. Ενισχύουν αυτούς που δεν θέλουν την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα.

Φέτος έχουμε την ευκαιρία να μελετήσουμε το έργο ενός σπουδαίου Έλληνα Μακεδόνα. Του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ηχητικά το 2023 θυμίζει το 323 π.Χ., τη χρονιά θανάτου του στρατηλάτη που μετέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό στη Μέση Ανατολή και στην Ινδία.  Ήδη η Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας έχει ανακοινώσει ότι στη διάρκεια του έτους θα διοργανώσει  εκδηλώσεις για τον Αλέξανδρο. Ας μιλήσουμε στα παιδιά μας για αυτή τη μεγάλη προσωπικότητα. Ας μην αφήνουμε να τον διεκδικούν οι βόρειοι γείτονες.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 21.1.2023

Η Ελληνική Επανάσταση ήταν μία Πανελλήνια εξέγερση κατά του Οθωμανικού ζυγού. Ο χαρακτήρας της Επαναστάσεως ήταν εθνικός και απελευθερωτικός με πρωταγωνιστικό ρόλο των Ορθοδόξων κληρικών.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στην Προκήρυξη της 24.2.1821 από το Ιάσιον της Μολδοβλαχίας καλεί τους Έλληνες να αγωνισθούν με το σύνθημα: Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος. Στη συνέχεια ζητεί να υψώσουν τη σημαία του Σταυρού.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μιλώντας στους μαθητές στις 8.11.1838, είπε: ”Όταν επιάσαμε τα άρματα πρώτα είπαμε υπέρ Πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος”.

Ο Σαμιώτης ποιητής και αγωνιστής Γεώργιος Κλεάνθης έγραψε τους περίφημους στίχους: ”Για του Χριστού την Πίστιν την Αγίαν και της Πατρίδος την Ελευθερίαν”.

Η Α΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στην Επίδαυρο (Δεκέμβριος 1821-Ιανουάριος 1822) θέτει στο Προοίμιο του Συντάγματος την επίκληση στην Αγία Τριάδα.

Ας θυμηθούμε τη Διακήρυξη της Επιδαύρου της 1ης Ιανουαρίου 1822, η οποία προτάσσεται στο πρώτο Σύνταγμα των Ελλήνων, το γνωστό ως Προσωρινόν Πολίτευμα της Επιδαύρου :

ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΥ ΤΡΙΑΔΟΣ

 Το Ελληνικόν Έθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά των νομίμων Παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων  την “Πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν”.

Εν Επιδαύρῳ τήν α΄ Ιανουαρίου , έτει αωκβ (1822) και α΄ της ανεξαρτησίας.

Η επίκληση στην Αγία Τριάδα αναγράφεται από τότε σε όλα τα ελληνικά Συντάγματα πλην εκείνου του 1927. Στο ισχύον Σύνταγμα το Προοίμιο αναφέρει:  Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος.

Πως προέκυψε αυτή η αρχική αναφορά στο Σύνταγμα του 1822;

Πρώτον, όπως προαναφέραμε, εκφράζει την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη των αγωνιστών, πολιτικών και στρατιωτικών. Αυτοί που μας ελευθέρωσαν δεν ήθελαν ένα ουδετερόθρησκο κράτος ούτε μία ουδετερόθρησκη παιδεία.

Δεύτερον, ήταν μία συνήθης φράση, η οποία ετίθετο στην αρχή όλων των ιδιωτικών συμφωνητικών, προικοσυμφώνων κλπ επί Τουρκοκρατίας. Αυτό που ανέγραφαν στα ιδιωτικά έγγραφά τους οι Έλληνες επί αιώνες το χρησιμοποίησαν και στο πρώτο επίσημο κείμενο του κράτους, το οποίο μόλις τότε είχε γεννηθεί.

Τρίτον, η Ορθοδοξία και η επίκληση του Θείου ήταν ο συνδετικός κρίκος μεταξύ ομάδων και παρατάξεων που διαφωνούσαν για άλλα πράγματα και συμφωνούσαν μόνο σε αυτές τις αξίες.

Στην εποχή μας το Προοίμιο έχει κυρίως ιστορική αξία. Δηλαδή τιμούμε τους αγωνιστές και τα ιδανικά του 1821 και τονίζουμε ότι ιδρυθήκαμε ως κράτος από ανθρώπους με αυτά τα πιστεύω. Όμως το Συμβούλιο της Επικρατείας, δηλαδή το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, δέχεται σε πολλές αποφάσεις του ότι το Προοίμιο έχει και (περιορισμένη) κανονιστική ισχύ, δηλαδή πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν για την έκδοση Νόμων και δικαστικών αποφάσεων. Τίποτε από όσα αναφέρονται στο κείμενο του Συντάγματος δεν έχει απλώς διακοσμητική θέση. Όλες οι διατάξεις, αλλά και το Προοίμιο έχουν αξία. Με απλά λόγια το Προοίμιο θυμίζει ότι ναι, μεν, έχουμε κατοχυρωμένη τη θρησκευτική ελευθερία και τον σεβασμό των αλλοθρήσκων και ετεροδόξων, αλλά δεν επιτρέπεται ο θρησκευτικός αποχρωματισμός του Κράτους. Η Ορθοδοξία πρέπει να παραμείνει συστατικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας, της παιδείας και της κοινωνίας μας.

Το Προοίμιο υποδηλώνει τη συνέχεια του Ελληνισμού.

Την επίκληση του Θεού έκαναν και οι Αρχαίοι Έλληνες πριν από κάθε μάχη.

Την Παναγία την Οδηγήτρια είχαν ως λάβαρό τους τα βυζαντινά στρατεύματα και το κοντάκιον “Τη Υπερμάχω” ήταν ο Εθνικός Ύμνος της Ρωμανίας, της Ελληνορθόδοξης Αυτοκρατορίας.

Για τον Χριστό και για την Πατρίδα καλεί τους Έλληνες να αγωνισθούν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος την παραμονή της Αλώσεως του 1453.

Για τον Χριστό και για τον (αρχαίο) Λεωνίδα αγωνιζόμαστε έλεγαν ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας και ο Αθανάσιος Διάκος σε προκήρυξή τους τον Απρίλιο του 1821, όπως την   καταγράφει ο Κωνσταντίνος Σάθας.

Με τον Σταυρό στο καπέλο τους οι Μακεδονομάχοι, είτε εντόπιοι Μακεδόνες είτε Νοτιοελλαδίτες εθελοντές, αγωνίσθηκαν για να σώσουν την ελληνικότητα της Μακεδονίας από το 1878 μέχρι και το 1908.

Την εικόνα της Παναγίας είχαν στο αντίσκηνό τους οι στρατιώτες μας το 1940 και είχαν την προστασία της Παναγίας, η οποία προσεβλήθη από τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ στην Τήνο, στις 15 Αυγούστου 1940.

Τον άρρηκτο δεσμό του Έλληνα με την Ορθοδοξία ομολογούν και ξένοι ελληνιστές. Ο αείμνηστος Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαρριέρ έγραψε ότι “στην Ορθοδοξία ο Έλληνας νιώθει σαν στο σπίτι του”.  Και η Αμερικανίδα Κλασική Φιλόλογος Μαίρη Μακ Ντόναλντ, η οποία ψηφιοποίησε όλη τη αρχαία και βυζαντινή γραμματεία, βαπτίσθηκε Ορθόδοξη Χριστιανή για να αισθάνεται ακόμη περισσότερο Ελληνίδα.

Το Προοίμιο του Συντάγματος υπενθυμίζει ότι τα σχολικά βιβλία και προγράμματα οφείλουν να σέβονται και να αναδεικνύουν την Ορθόδοξη Χριστιανική ταυτότητα των Ελλήνων, πάντα με σεβασμό στα Ανθρώπινα Δικαιώματα και στην ευρωπαϊκή μας ένταξη. Το μάθημα των Θρησκευτικών δεν πρέπει και δεν μπορεί να είναι θρησκειολογικό ή συγκρητιστικό. Η Ιστορία πρέπει να διδάσκει στα παιδιά μας τους αγώνες και τις θυσίες των Ορθοδόξων κληρικών. Και στα Αρχαία Ελληνικά πρέπει να ενταχθούν κείμενα της Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής Γραμματείας.

Η Παγκοσμιοποίηση υποχωρεί, όπως παραδέχονται οι ειδικοί μελετητές. Η εθνική ταυτότητα των λαών ανθίσταται. Το Προοίμιο μάς θυμίζει ποιοι είμαστε, από που ερχόμαστε, πως πρέπει να πορευθούμε στο παρόν και στο μέλλον.

ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ιανουαρίου 2023