Στις 13 Οκτωβρίου 1904 έπεσε νεκρός από βόλι Τούρκου στρατιώτη ο Ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού Παύλος Μελάς. Ήταν κρυμμένος με τους άντρες του στο χωριό Στάτιστα της Δυτικής Μακεδονίας, σημερινό χωριό Μελάς της Καστοριάς. Είχε εισέλθει για τρίτη φορά με ψευδώνυμο στην τουρκοκρατούμενη τότε Μακεδονία ως εθελοντής. Για να βοηθήσει τους Έλληνες Μακεδόνες στον διμέτωπο αγώνα τους εναντίον των Οθωμανών κατακτητών και των Βουλγάρων, που διεκδικούσαν να διαδεχθούν τους Οθωμανούς ως κατακτητές της πανάρχαιας ελληνικής γης.
Ο θάνατος του παλικαριού οδήγησε στην αφύπνιση και των τελευταίων Ελλήνων που δεν είχαν συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο. Από το 1870 ο βουλγαρικός εθνικισμός, ενισχυόμενος από τον Πανσλαβισμό της Ρωσίας, οργάνωνε τα σχέδιά του κατά του Ελληνισμού. Βουλγαρική Εξαρχία, δηλαδή Σχισματική εκκλησιαστική οντότητα, ένοπλοι κομιτατζήδες και τρομοκρατία ήταν τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν. Ο Ελληνισμός της Μακεδονίας αντιστάθηκε πρώτα με τις δικές του δυνάμεις και στη συνέχεια με τη βοήθεια των Μητροπολιτών που απέστειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, των εθελοντών από την ελεύθερη Ελλάδα και από την (υπόδουλη τότε) Κρήτη και των δασκάλων, ανδρών και γυναικών, που δίδασκαν Χριστό και Ελλάδα με κίνδυνο της ζωής τους.
Μία Ελλάδα χρεωκοπημένη το 1893, ηττημένη στρατιωτικά το 1897, υπερδανεισμένη το 1898 και υπόλογη στον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο των έξι Ευρωπαϊκών Δυνάμεων της εποχής, κατόρθωσε παρά τις δυσκολίες να διεξαγάγει επιτυχώς τον διμέτωπο αγώνα για τη σωτηρία της Μακεδονίας. Το Έθνος συντονίστηκε, η Μακεδονία δεν έγινε βουλγαρική επαρχία, το έδαφος προετοιμάσθηκε για την Απελευθέρωση που ήρθε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13.
Δυστυχώς όσοι υπέγραψαν και υπερψήφισαν την απαράδεκτη Συμφωνία των Πρεσπών δεν σεβάσθηκαν τη μνήμη του Παύλου Μελά και των χιλιάδων Μακεδονομάχων. Σήμερα στα Σκόπια η Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Πρωθυπουργός αποκαλούν το κράτος «Μακεδονία». Αξιοποιούν τα δώρα της Συμφωνίας και κάνουν λόγο περί «μακεδονικής» γλώσσας, ταυτότητας και εθνότητας.
Η Συμφωνία έχει καταστεί πλέον διάτρητη. Παραβιάζεται καθημερινά από κάθε επίσημο φορέα των βορείων γειτόνων μας. Η Ακαδημία Επιστημών και οι ομοσπονδίες των ομαδικών αθλημάτων χρησιμοποιούν τον όρο «μακεδονικός-ή-ό» χωρίς τον γεωγραφικό προσδιορισμό. Η Εκκλησία των Σκοπίων, η οποία βρίσκεται σε στενή συνεργασία με την κυβέρνηση, υποσχέθηκε στον Οικουμενικό Πατριάρχη να χρησιμοποιεί μόνο το όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος», αλλά σήμερα αυτοαποκαλείται: Αρχιεπισκοπή Αχρίδος-Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Οι μεικτές επιτροπές για τα σχολικά βιβλία και για τα εμπορικά σήματα έπρεπε να δώσουν αποτελέσματα μέσα σε τρία χρόνια, αλλά ουσιαστικά αδράνησαν με υπαιτιότητα των Σκοπιανών.
Η απεξάρτηση των Σκοπίων από την Τουρκία, την οποία είχαν προαναγγείλει οι υποστηρικτές της Συμφωνίας, ουδέποτε υλοποιήθηκε. Αντιθέτως οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας αυτής έχουν ενισχύσει τους πολύπλευρους δεσμούς τους με τον Τουρκικό Στρατό.
Έχουμε υποχρέωση να σεβασθούμε τους αγώνες των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα για την ελευθερία της Μακεδονίας. Έχουμε καθήκον να διδάσκουμε στα παιδιά μας την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το θαύμα του Ελληνιστικού Πολιτισμού, τους Αγίους της Μακεδονίας, τις εξεγέρσεις της Χαλκιδικής το 1821 και της Νάουσας το 1822, τον Μακεδονικό Αγώνα που αποκορυφώθηκε το 1903-1908.
Πρέπει να αναζητήσουμε νόμιμους τρόπους απαγκίστρωσης από τη ζημιογόνο Συμφωνία χωρίς να κατηγορηθούμε για μονομερείς ενέργειες.
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 11.10.2025
