Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου – Θεσσαλονίκη
(Στις 9 Δεκεμβρίου 2015 πραγματοποιήθηκε στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών η εκδήλωση του Συνδέσμου Θεσσαλονικέων για τη συμπλήρωση 2330 ετών από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης. Ομίλησαν ο αρχαιολόγος, Δρ. Αστέριος Λιούτας, ο τ. Πρύτανις, Καθηγητής και επίτιμος Πρόεδρος του Συνδέσμου, Ιωάννης Χολέβας και ο υπογράφων, Πολιτικός Επιστήμων, Κωνσταντίνος Χολέβας. Χαιρετισμό απηύθυνε η Πρόεδρος του Συνδέσμου Εριέττα Καραγιάννη-Χαμηλοθώρη.)
Η πόλη του Αγίου Δημητρίου ιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο το 315 π.Χ. και ονομάσθηκε έτσι προς τιμήν της συζύγου του, ετεροθαλούς αδελφής του Μ. Αλεξάνδρου. Αποτέλεσε σημαντικό σταθμό στο αποστολικό έργο του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος μάλιστα στην Α΄ προς Θεσσαλονικείς Επιστολή του λέγει ότι οι Θεσσαλονικείς έγιναν υπόδειγμα για όλους τους πιστούς στη Μακεδονία και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το μαρτύριο του Αγίου Δημητρίου το 305 μ.Χ. έκανε την πόλη επίκεντρο Πανορθοδόξου προσκυνήματος και μέχρι σήμερα η λατρεία προς τον Μυροβλήτη Άγιο συγκεντρώνει στον Ναό του πιστούς από την Οικουμενική Ορθοδοξία.
Στα τείχη της με τη βοήθεια του Αγίου οι Βυζαντινοί Έλληνες αποκρούουν δεκάδες επιδρομές αλλοφύλων. Η Οικουμενική της ακτινοβολία αναδεικνύεται με τον εκχριστιανισμό Σλαβικών λαών από τους Θεσσαλονικείς αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο τον 9ο αιώνα. Η νομοθεσία του Θεσσαλονικέως Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου υπήρξε η βάση του Αστικού Δικαίου των Ελλήνων από τον 14ο αιώνα μέχρι και το 1946!
Επί Βυζαντίου/Ρωμανίας η Θεσσαλονίκη υπέστη τρεις αλώσεις. Το 904 μ.Χ. από τους Σαρακηνούς Άραβες, οι οποίοι πήραν μαζί τους χιλιάδες αιχμαλώτους για τα σκλαβοπάζαρα της Βορείου Αφρικής. Το 1185 μ.Χ. από τους Νορμανδούς, γεγονός το οποίο περιγράφει ο τότε Αρχιεπίσκοπος της πόλεως Άγιος Ευστάθιος Κατάφλωρος, σπουδαίος μελετητής των Ομηρικών επών. Το 1430 από τους Οθωμανούς, οπότε αρχίζει και η Τουρκοκρατία που διήρκεσε περί τα 500 χρόνια.
Η πόλη υπήρξε έδρα μιας εκ των τεσσάρων πρωτευουσών επί τετραρχίας των Ρωμαίων με άρχοντα τον Γαλέριο (περί το 300 μ.Χ.). Επί Βυζαντίου ονομάσθηκε Συμβασιλεύουσα και Πρώτη μετά την Μεγίστη, δηλαδή ήταν αμέσως δεύτερη σε κύρος και ισχύ μετά την Κωνσταντινούπολη. Ενώ επί Τουρκοκρατίας η Αθήνα ήταν ένα ασήμαντο χωριό, η Θεσσαλονίκη σε όλη τη μακρόχρονη ιστορία της υπήρξε πάντα μεγαλούπολη. Διοικητικό, εμπορικό, πολιτιστικό και – στη μ.Χ. εποχή – εκκλησιαστικό κέντρο. Ο Αυτοκράτωρ της Νικαίας, Άγιος Ιωάννης Βατάτζης, τον 13ο αιώνα έδωσε το δικαίωμα στον Αρχιεπίσκοπο της Θεσσαλονίκης να αποκαλείται Παναγιώτατος. Τον 14ο αιώνα την πόλη λάμπρυνε με την παρουσία του ως Αρχιεπίσκοπος ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Η συμβίωση των Ορθοδόξων με την εβραϊκή κοινότητα που δημιουργήθηκε τον 15ο αιώνα ήταν αρμονική, ενώ αρνητικά ήταν πάντα τα αισθήματα των Ελλήνων για την τουρκική κατοχή. Η πόλη καταστράφηκε από το τουρκικό μαχαίρι μετά την εξέγερση της Χαλκιδικής το 1822. Στα σχολεία της δίδαξαν μεγάλες μορφές του υποδούλου Γένους, όπως ο Κοσμάς Μπαλάνος και ο Αθανάσιος Πάριος. Το 1850 ο Βλαχόφωνος Έλληνας Γκαρμπολάς ιδρύει το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο της πόλης. Και στην ένοπλη αποκορύφωση του Μακεδονικού Αγώνος το Ελληνικό Προξενείο και η Ιερά Μητρόπολις στη Θεσσαλονίκη γίνονται το επίκεντρο της διπλωματικής και πνευματικής προετοιμασίας. Στήριγμά τους οι Φιλεκπαιδευτικοί Σύλλογοι τα σχολεία και οι έμποροι.
Όταν στις 26 Οκτωβρίου 1912 ο Ταχσίν πασάς υπέγραφε την παράδοση της πόλης στον Αρχιστράτηγο Διάδοχο Κωνσταντίνο, όλοι συνειδητοποίησαν ότι επρόκειτο για ένα ακόμη θαύμα του Αγίου Δημητρίου. Από τότε η Θεσσαλονίκη του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας προοδεύει με βάση το ρητό «Συν Αθηνά και χείρα κίνει». Δηλαδή να ζητάς τη βοήθεια του Θεού, αλλά ταυτοχρόνως να δραστηριοποιείσαι και εσύ. Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917, ίσως με υπαιτιότητα των Αγγλικών και Γαλλικών στρατευμάτων, τα οποία στάθμευαν εκεί λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης, αλλά έδωσε την ευκαιρία να ανοικοδομηθεί το κέντρο της Θεσσαλονίκης με σύγχρονη ρυμοτομία. Η σκληρή Γερμανική Κατοχή είχε ως τραγική συνέπεια την εξόντωση της πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας από τους Ναζί.
Στην πόλη ακούσθηκε για πρώτη φορά ελληνικός Ραδιοφωνικός Σταθμός, το Ράδιο Τσιγκιρίδη (περί το 1930). Εκεί επίσης πρωτοπροβλήθηκε τηλεοπτικό πρόγραμμα και συγκεκριμένα στις αρχές της δεκαετίας του 1960, στο περίπτερο της ΔΕΗ στη Διεθνή Έκθεση. Η έλευση των προσφύγων από τις ελληνικές πατρίδες της Ανατολής βοήθησε την πόλη, διότι οι Μικρασιάτες, οι Πόντιοι και οι Κωνσταντινουπολίτες μετέφεραν την Χριστιανική τους ευλάβεια, την αγάπη τους στα γράμματα και την επιχειρηματική τους ικανότητα. Εξάλλου το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης είναι σήμερα το πληρέστερο και το πιο οργανωμένο κτηριακά και επιστημονικά από όλα τα ΑΕΙ της χώρας μας. Το λιμάνι, το αεροδρόμιο, το σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο καθιστούν την πόλη πραγματική συμπρωτεύουσα της Ελλάδος και συγκοινωνιακή-πολιτιστική πύλη από και προς τα Βαλκάνια.
Το μέλλον της Θεσσαλονίκης βασίζεται στην ορθή, δημιουργική και όχι μουσειακή αξιοποίηση του παρελθόντος της. Η πόλη υπήρξε σημαντική για όλους τους λαούς της περιοχής, διότι αποτέλεσε προπύργιο Ορθοδοξίας και Ελληνισμού. Έτσι θα αναπτυχθεί και στο άμεσο μέλλον, τώρα μάλιστα που η πτώση του Κομμουνισμού οδήγησε τους γειτονικούς λαούς να ξαναβρούν την βυζαντινή κληρονομιά τους. Η Θεσσαλονίκη μάς συνδέει με τον ένδοξο βυζαντινισμό μας και μαρτυρεί τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού.
Άρθρο μου στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 13 Ιανουαρίου 2015
