Διάβασα στον Τύπο τα αποτελέσματα μιας έρευνας κοινής γνώμης που διεξήγαγε το ΕΛΙΑΜΕΠ στη Ελλάδα και στην Αλβανία. Οι συντάκτες της έρευνας προσπαθούν να μας πείσουν ότι υπάρχει ενισχυμένη διάθεση στους δύο λαούς για βελτίωση των σχέσεων, αλλά αμέσως μετά παραδέχονται ότι η αλβανική κοινή γνώμη θέτει σε πρώτη προτεραιότητα το ζήτημα των Τσάμηδων, δηλαδή των απογόνων των συνεργατών των Ναζί. Πιστεύω ότι η δεύτερη διαπίστωση ακυρώνει την πρώτη και σπεύδω να δώσω ορισμένα ιστορικά στοιχεία για τους Τσάμηδες.
1) Τι σημαίνει η ονομασία Τσάμης;
Με το όνομα αυτό εννοούμε μία ομάδα Μουσουλμάνων που έζησαν στην Θεσπρωτία από τον 17ο μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνος. Η λέξη αποτελεί παραφθορά του ονόματος Θύαμις, όπως ήταν γνωστός στην αρχαιότητα ο ποταμός Καλαμάς.
2) Πως βρέθηκε στην Θεσπρωτία αυτή η ομάδα;
Οι Τσάμηδες αποτελούν τους απογόνους εξισλαμισθέντων Ορθοδόξων Χριστιανών της Ηπείρου. Πολλοί απ’ αυτούς εξισλαμίσθηκαν βιαίως μετά την ατυχή εξέγερση του Επισκόπου Τρίκκης Διονυσίου στις αρχές του 17ου αιώνος, ενώ άλλοι προσχώρησαν εκουσίως στο Ισλάμ για να αποκτήσουν αξιώματα.
Η αλλαγή θρησκεύματος οδήγησε πολύ γρήγορα και στην μεταστροφή της εθνικής συνειδήσεως. Έγιναν Τουρκαλβανοί και φανατικοί διώκτες των Ελλήνων.
3) Πως παρέμειναν στην Ελλάδα μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών;
Βάσει της συνθήκης της Λωζάννης του 1923 οι Αλβανόφωνοι Μουσουλμάνοι της Θεσπρωτίας κρίθηκαν ως «ανταλλάξιμοι». Όμως η τότε Κυβέρνηση του Στρατηγού Θεοδώρου Παγκάλου δεν τους έστειλε στην Αλβανία με την ελπίδα ότι η χειρονομία αυτή θα μετρούσε θετικά στις σχέσεις μας με το νεοσύστατο αλβανικό κράτος.
4) Γιατί κατηγορούνται για ανθελληνική δράση;
Κατά την Ιταλική επίθεση εναντίον της χώρας μας τρία από τα δεκατέσσερα συμπράξαντα αλβανικά τάγματα ήσαν στελεχωμένα από Τσάμηδες. Στην διάρκεια της Κατοχής οι Τσάμηδες έγιναν οι καλύτεροι συνεργάτες των Ιταλών και διέπραξαν βιαιότητες εις βάρος των συγχωριανών τους Ορθοδόξων Ελλήνων. Με οργανωτή την Αλβανική Εθνική Επιτροπή (ΞΙΛΙΑ) διέπραξαν δολοφονίες και εμπρησμούς κατοικιών. Σύνθημά τους ήταν ότι όλη η Ήπειρος μέχρι και την Πρέβεζα πρέπει να γίνει αλβανική!
Μετά την συνθηκολόγηση των Ιταλών οι Τσάμηδες συνεργάσθηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές και συνέχισαν τα εγκλήματα με αποκορύφωμα την μαζική εκτέλεση 49 προκρίτων της Παραμυθιάς στις 29/9/1943.
5) Πως έφυγαν από την πατρίδα μας;
Οι Τσάμηδες καταδιώχθηκαν από τις ομάδες Εθνικής Αντιστάσεως του Ναπολέοντος Ζέρβα (ΕΔΕΣ). Πολλοί Τσάμηδες κατέφυγαν για να σωθούν στην Αλβανία, τους δε ενόπλους Τσάμηδες ακολούθησαν και οι οικογένειές τους.
6) Υπάρχουν καταδίκες εις βάρος τους;
Βεβαίως. Το 1945 το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην 1930 Τσάμηδες επί συνολικού πληθυσμού 19.000.
Σήμερα το μεγαλύτερο κόμμα της Αντιπολιτεύσεως, το Δημοκρατικό, περιλαμβάνει στις τάξεις του επιφανή στελέχη της ομάδας των Τσάμηδων. Τα αιτήματά τους ξεκινούν από την επιστροφή των δημευμένων περιουσιών τους και φτάνουν μέχρι τη διεκδίκηση της Θεσπρωτίας!
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 3.7.2021
