Σε μία περίοδο, κατά την οποία είναι αυξημένο το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινωνίας για την Ορθοδοξία, τα Πατριαρχεία και το Άγιον Όρος, εξεδήμησε εις Κύριον ο Αρχιμανδρίτης Βασίλειος Γοντικάκης. Ο π. Βασίλειος, διακεκριμένος λόγιος και θεολόγος, διετέλεσε Ηγούμενος των Μονών Σταυρονικήτα και Ιβήρων στο Άγιον Όρος και έγινε γνωστός από τις καίριες παρεμβάσεις του, γραπτές και προφορικές.
Έζησε, ως φοιτητής στο Παρίσι, την εμπειρία του Μαΐου του 1968, αλλά δεν βρήκε αυτό που ζητούσε στα κινήματα της αμφισβήτησης και της ανατροπής. Ως Αγιορείτης συνδύασε την παράδοση και την ανανέωση πάντα με σεβασμό στις ρίζες μας. Μιλούσε στους νέους με μία γλώσσα κατανοητή και συναρπαστική. Γέμιζαν τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα όταν μιλούσε δημοσίως στις δεκαετίες του 1980 και του 1990. Απέδειξε ότι μπορεί η Ορθόδοξη Εκκλησία να εκσυγχρονίσει τα μέσα και τους τρόπους επικοινωνίας με ευρύτερα ακροατήρια, χωρίς να παρασύρεται από πρόσκαιρα συνθήματα, όπως είναι η αποδόμηση αξιών και προσώπων, ο εθνομηδενισμός κ.ά.
Καταγόταν από την Κρήτη, όπου πήγαινε συχνά. Κατά τη δεκαετία του 1990 ΄ήταν τακτικός ομιλητής σε μία συνάντηση μαθητών Λυκείων από την Ελλάδα και την Κύπρο, η οποία είχε ως τόπο διεξαγωγής το Ηράκλειο.
Ο π. Βασίλειος συνέταξε ένα κείμενο που προκάλεσε πολλές συζητήσεις, όταν εξεδόθη σε μικρό βιβλίο το 1984. Το κείμενο με τίτλο: «Το Άγιον Όρος και η Παιδεία του Γένους μας» (κυκλοφόρησε αρχικά με την υπογραφή της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους και επανεκδόθηκε το 2003 από την Ιερά Μονή Ιβήρων) κατέγραφε την ανησυχία και άλλων σοβαρών κληρικών και διανοητών για τις αλλαγές που είχαν εφαρμοσθεί ή εξαγγελθεί στον χώρο της Παιδείας. Στο κείμενο αυτό εκφράζεται μεταξύ άλλων η αγωνία του συντάκτη και πολλών Αθωνιτών πατέρων για τις αλλαγές στη γλώσσα μας:
Γράφει χαρακτηριστικά: «Έπρεπε, μόλις η δημοτική έγινε επίσημη γλώσσα του κράτους, να αυξηθή η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών για να βρεθή μία ισορροπία. Να ενημερώνεται ο μαθητής για όλη τη ζωντανή εξέλιξη της γλώσσας, που έχει τόση σημασία για τη γνώση του τόπου του, της ιστορίας του, του χαρακτήρα των ανθρώπων. Και που είναι απαραίτητο όργανο η γνώση αυτής της διαχρονικής γλώσσας, για να γνωρίση ο μαθητής και τον ίδιο του τον εαυτό. Να εγκεντρισθή τη ζωντανή παράδοσι. Και να παίρνη δύναμι, για να ρυθμίζει υπεύθυνα και προσωπικά τα της δικής του ζωής» (σελ. 54).
Το 2016-2019 οι υπουργοί Παιδείας των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κατήργησαν ουσιαστικά το Ορθόδοξο (ομολογιακό) μάθημα των Θρησκευτικών και το αντικατέστησαν με ένα δυσνόητο πολυθρησκειακό συνονθύλευμα. Ο π. Βασίλειος Γοντικάκης διαφώνησε δημοσίως και άσκησε αυστηρή κριτική στο πείραμα αυτό, το οποίο τελικά αποσύρθηκε ως αντισυνταγματικό με αποφάσεις του ΣτΕ. Μάλιστα ο π. Βασίλειος κατέγραψε την κριτική του σε ένα βιβλίο που εξεδόθη το 2018 με τίτλο: “O Βασιλεύς της Δόξης”. Γράφει μεταξύ άλλων: «Με την ορθόδοξη εμπειρία και ζωή, το ομολογιακό μάθημα είναι ανοικτό και απεριόριστο. Το ανοικτό ανθρωπίνως είναι το κλειστό και ανυπόφορο. Η οποιαδήποτε ελευθερία του δεν μπορεί να βγή έξω από τα όρια της φθοράς του χώρου και του χρόνου πού δεν χωρούν τον άνθρωπο». (Έκδοση Ιεράς Μονής Ιβήρων, σελ. 65).
Είθε ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του!
Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.9.2025
