Kωνσταντίνος Χολέβας

Ένα από τα μεγαλύτερα ολισθήματα της κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ήταν η Συμφωνία των Πρεσπών. Από την πρώτη στιγμή η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων φώναζε ότι πρόκειται για κείμενο ιστορικώς ατεκμηρίωτο και εθνικώς επιζήμιο. Άλλωστε μετά από εξήμισυ χρόνια εφαρμογής βλέπουμε ότι η Συμφωνία παραβιάσθηκε και παραβιάζεται συστηματικά από την άλλη πλευρά και επί κυβερνήσεως Ζόραν Ζάεφ και σήμερα από την κυβέρνηση του Χρίστιαν Μίτσκοσκι.

Η Βουλγαρία από το 2022 αποφάσισε να δώσει αγώνα κατά του σκοπιανού εθνικισμού για να υποστηρίξει τη δική της ερμηνεία της ιστορίας και για να προστατεύσει τα δικά της εθνικά συμφέροντα. Διαφωνεί σε πολλά σημεία η βουλγαρική από την ελληνική ερμηνεία της ιστορίας του Μακεδονικού. Όμως στην πρόσφατη ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων η βουλγαρική επιμονή είχε αποτελέσματα που δεν μας αφήνουν αδιάφορους.

Συγκεκριμένα η Ολομέλεια των Ευρωβουλευτών στο Στρασβούργο  υπερψήφισε την έκθεση του Αυστριακού εισηγητή Waitz για την πορεία προόδου των Σκοπίων με ψήφους   461 υπέρ, 121 κατά και 107 αποχές.

Κατόπιν  προτάσεως του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων αφαιρέθηκαν από το τελικό κείμενο οι αναφορές σε «μακεδονική γλώσσα και ταυτότητα».  Διεγράφησαν επίσης αναφορές που συνέδεαν τη γλώσσα και ταυτότητα  με την κληρονομιά και το Σύνταγμα της χώρας, καθώς και μία αναφορά που συνέδεε τη γλώσσα και την ταυτότητα με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Δηλαδή το Ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου αμφισβητεί ουσιώδη σημεία της Συμφωνίας των Πρεσπών και συγκεκριμένα την απαράδεκτη παραχώρηση που έκανε η τότε ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζοντας στα Σκόπια  «μακεδονική γλώσσα, κουλτούρα και ταυτότητα».

Υπέρ των Σκοπίων τάχθηκε το κόμμα του Ούγγρου Πρωθυπουργού Ορμπάν, ο οποίος αποδεικνύεται μέγας αντίπαλος του Ελληνισμού. Ως φιλότουρκος έχει κάνει προσπάθειες να αναγνωρισθεί το ψευδοκράτος των Τουρκοκυπρίων από μέλη του Οργανισμού Τουρκογενών Κρατών. Τώρα βλέπουμε να στηρίζει τον ψευδομακεδονισμό των Σκοπίων. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η Ουγγρική Κυβέρνηση ενισχύει οικονομικά την εθνικιστική κυβέρνηση του ΒΜΡΟ και του Μίτσκοσκι.

Θυμίζω ότι στις 19.7.2022, με τη μεσολάβηση της Γαλλίας, τα Σκόπια άρχισαν να συζητούν τους δύο βουλγαρικούς όρους για να αποσυρθεί το Βέτο της Σόφιας. Ο πρώτος όρος ήταν να κάνουν μια δήλωση για την προέλευση της γλώσσας τους. Κατέθεσαν επίσημη δήλωση ότι η σημερινή γλώσσα τους δημιουργήθηκε (ουσιαστικά κατασκευάσθηκε) το 1945, δηλαδή επί κομμουνιστικού καθεστώτος του Τίτο και ότι προέρχεται μόνο από διαλέκτους που ομιλούνται εντός των ορίων του σημερινού κράτους. Άρα παραδέχονται ότι η γλώσσα τους  δεν έχει δεσμούς με γλωσσικά ιδιώματα που ομιλούν ολιγάριθμοι κάτοικοι της Βορείου Ελλάδος, απόγονοι των ηρωικών Γραικομάνων Μακεδονομάχων.

Η δεύτερη δέσμευση, η οποία δεν έχει εκπληρωθεί, είναι η τροποποίηση του κανονιστικού μέρους του Συντάγματος των Σκοπίων ούτως ώστε να αναγράφει τους Βουλγάρους ως συνιστώσα εθνότητα του κράτους μαζί με τους «Μακεδόνες», τους Αλβανούς κ.ά. Η τροποποίηση απαιτεί τα 2/3 των βουλευτών, πράγμα αδύνατον λόγω της αρνήσεως του κυβερνώντος κόμματος.

Η Συμφωνία των Πρεσπών καταρρέει ακόμη και μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο.  Μήπως πρέπει να αξιοποιήσουμε όλα τα μέσα που μας παρέχει το Διεθνές Δίκαιο για να προστατεύσουμε την Ιστορία μας και την εθνική αξιοπρέπειά μας;

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 12.7.2025

Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους, λέει ο λαός μας. Η καλή γειτονία και η βελτίωση των σχέσεων με την Αλβανία είναι επιθυμητή, αλλά όχι εις βάρος των δικαιωμάτων και των ελευθεριών της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Για να έχουμε ουσιαστική βελτίωση απαιτείται:

Ο σεβασμός των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών στη Χειμάρρα και σε άλλα μέρη.

Η διαβεβαίωση ότι δεν θα επαναληφθούν αυθαιρεσίες εις βάρος Ελλήνων, όπως η φυλάκιση του Φρέντη Μπελέρη, ο φόνος του Κωνσταντίνου Κατσίφα από ειδικές αστυνομικές δυνάμεις κ.ά.

Η επανάληψη της απογραφής του 2023 στις περιοχές όπου κυρίως κατοικεί το ελληνικό στοιχείο. Η προηγούμενη ήταν πλαστογραφία και όχι απογραφή. Η ελληνική εθνική παρουσία και το ποίμνιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας καταγράφηκαν σκοπίμως με συρρικνωμένους αριθμούς.

Η αποφυγή ρητορικών εξάρσεων περί δήθεν αλβανικής μειονότητας στην Ελλάδα και άλλα παρεμφερή φληναφήματα Αλβανών πολιτικών.

Η καταδίκη από την κυβέρνηση των Τιράνων της ανθελληνικής προπαγάνδας των Τσάμηδων.

Η ρύθμιση των θαλασσίων ζωνών βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσουμε την εκκλησιαστική διάσταση των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Σέβομαι βαθύτατα την Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας και τους κληρικούς της, οι οποίοι αγωνίζονται μέσα σε ένα δύσκολο περιβάλλον.

Μετά την εκδημία του χαρισματικού Αρχιεπισκόπου κυρού Αναστασίου εξελέγη Αρχιεπίσκοπος ο αλβανικής καταγωγής  πρώην Κορυτσάς Ιωάννης. Έχει τη γνώση και την ικανότητα να αναδειχθεί σε κατάλληλο οιακοστρόφο για μία Ορθόδοξη Εκκλησία που αποτελεί μειονότητα στη χώρα της. Ελπίζουμε να τηρήσει τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ των δύο μεγαλυτέρων συνιστωσών ομάδων της Εκκλησίας της Αλβανίας.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας ποιμαίνει Έλληνες και Αλβανούς κυρίως, καθώς και ορισμένες μικρές κοινότητες Μαυροβουνίων στον Βορρά και Σλαβοφώνων στην περιοχή της Πρέσπας. Χωρίς την Ελληνική Εθνική Μειονότητα δεν θα επιβιώσει η Ορθοδοξία στην Αλβανία. Η Μειονότητα προσδοκά τον σεβασμό της γλωσσικής και πολιτιστικής της ταυτότητας από την Εκκλησία της χώρας όπου ζει. Άλλωστε ένας από τους θεμελιωτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας στα εδάφη της σημερινής Αλβανίας ήταν ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο οποίος αγωνίσθηκε για τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και της ελληνικής παιδείας.

Δύο κενές θέσεις Μητροπολιτών υπάρχουν αυτή τη στιγμή στον Νότο της χώρας: Αργυροκάστρου, λόγω εκδημίας του Έλληνα Μητροπολίτη κυρού Δημητρίου και Κορυτσάς, λόγω εκλογής του κ. Ιωάννη στον θρόνο του Αρχιεπισκόπου. Μία κίνηση καλής θελήσεως από πλευράς Αλβανικής Εκκλησίας θα ήταν η εκλογή κληρικών ελληνικής καταγωγής (από την Ελλάδα ή από τη Μειονότητα) και στις δύο αυτές  Μητροπόλεις.

Επίσης θα είναι καλό, για την ενότητα της Εκκλησίας, να χρησιμοποιείται η ελληνική ως λειτουργική γλώσσα σε Μητροπόλεις και σε ενορίες όπου είναι ισχυρή η ελληνική εθνική παρουσία. Εκεί όπου η Ορθοδοξία αποτελεί μειονοτικό στοιχείο και όχι επικρατούσα θρησκεία είναι ακόμη πιο αναγκαία η ψυχική ενότητα μεταξύ των Ορθοδόξων πιστών  ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής. Δεν ενισχύει το πνεύμα ενότητος τυχόν αίσθημα παραγκωνισμού των μεν από τους δε.

Στο γενικότερο πλαίσιο της πολιτικής και οικονομικής διπλωματίας η Αθήνα πρέπει να θυμίζει τα αιτήματα του Ελληνισμού και να μην επαναπαύεται στις διάφορες υποσχέσεις του Αλβανού Πρωθυπουργού. Άλλωστε ο Ράμα δεν έπαυσε να είναι φίλος και σύμμαχος του Ερντογάν.

Οι  Αλβανοί κυβερνώντες ας θυμούνται ότι η πορεία τους προς την Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται από τον σεβασμό των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 5.7.2025

Πεσμένες κάτω Ορθόδοξες εικόνες Αγίων σαν και αυτές που θα βρεις στους Ναούς της Ελλάδος, της Κύπρου και του Οικουμενικού Ελληνισμού. Τοίχοι γκρεμισμένοι και κόσμος που θρηνεί. Ορθόδοξοι κληρικοί που μιλούν αραβικά. Ένα πλήθος που κηδεύει 25 συγγενείς και φίλους. Σκηνές από τον τραυματισμένο Ναό του Προφήτη Ηλία στη Δαμασκό. Άνθρωποι και σύμβολα που είναι τόσο κοντά σε εμάς, αλλά ταυτόχρονα είναι αρκετά μακρυά μας.

Αυτοί είναι οι Ρουμ Ορτοντόξ του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Ρουμ, δηλαδή Ρωμηοί, Βυζαντινοί. Κληρονόμοι του ελληνορθοδόξου πολιτισμού της Νέας Ρώμης, της Κωνσταντινούπολης. Μιλούν αραβικά στην τηλεόραση και διηγούνται την τρομοκρατική επίθεση που έγινε την Κυριακή, την ώρα της Θείας Λειτουργίας, από ακραίο ισλαμιστή. Ο δράστης ανατινάχθηκε και αυτοκτόνησε. Λίγες εβδομάδες πιο πριν είχαν ψάλει πανηγυρικά το Χριστός Ανέστη στα ελληνικά. Τιμούν την ελληνική γλώσσα του Βυζαντίου και των Πατέρων της Ορθοδοξίας. Ζητούν το ενδιαφέρον μας, την προσευχή μας και τη στήριξή μας.

Στην κηδεία των θυμάτων ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωάννης Ι΄ δήλωσε προς κάθε κατεύθυνση: Είμαστε κομμάτι της ιστορίας αυτής της χώρας και θα μείνουμε εδώ. Και συμπλήρωσε: Ο Γιώργος (Τζίρις), ο Μπισάρα και ο Πέτρος (Μπούτρος) είναι μάρτυρες. Έπεσαν επάνω στον βομβιστή και θυσιάσθηκαν για να σώσουν το εκκλησίασμα. Έσωσαν 250 ζωές. Και συμπλήρωσε ότι το ίδιο θα έκαναν αν ήταν μέσα σε τζαμί.

Ο Σκωτσέζος ιστορικός και δημοσιογράφος William Dalrymple γνώρισε από κοντά τους Ορθοδόξους Ρωμηούς της Συρίας και του Λιβάνου και τους περιέγραψε στο βιβλίο του «Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου». Η πρόσφατη βομβιστική επίθεση θα μπορούσε να περιγραφεί ως «τραγωδία στη σκιά του Βυζαντίου». Αλλά δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συνεχισθεί αυτή η τραγωδία.

Ως Έλληνες, ως Ορθόδοξοι, ως Ευρωπαίοι πρέπει να δείξουμε εμπράκτως το ενδιαφέρον μας και να ζητήσουμε από το μεταβατικό καθεστώς της Δαμασκού να σεβασθεί την Ελληνορθόδοξη κοινότητα και κάθε άλλη μειονότητα στην ιστορική αυτή χώρα. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί βρίσκονται εκεί πολύ πριν από τους Μουσουλμάνους και από τους Δυτικούς Χριστιανούς. Είναι γηγενείς, δεν είναι κατακτητές ή απόγονοι Σταυροφόρων. Επιθυμούν την ειρηνική συμβίωση. Ήδη αρκετοί έφυγαν από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία το 2011. Το 2013 έζησαν το δράμα της εξαφάνισης του Μητροπολίτη Βεροίας, Χαλεπίου και Αλεξανδρέττας Παύλου, αδελφού του σημερινού Πατριάρχη.

Στο Orthodoxia.info διαβάζουμε ότι ο Πατριάρχης Ιωάννης δεν δίστασε να περιγράψει την επίθεση ως αυτό που πραγματικά ήταν: μία σφαγή. «Είναι η πρώτη πράξη τέτοιου είδους μετά τα γεγονότα του 1860. Δεν μπορεί να γίνει ανεκτή, ούτε να περάσει στη λήθη», προειδοποίησε.

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, εξέφρασε την απογοήτευσή του για την αδιαφορία της εξουσίας μπροστά στον ανθρώπινο πόνο: «Ο λαός πεινάει. Αν δεν σας το λένε, κύριε Πρόεδρε, εγώ σας το λέω. Οι άνθρωποι χτυπούν τις πόρτες των εκκλησιών μας για λίγη βοήθεια, για ένα κομμάτι ψωμί».

Ο Γιώργος, ο Μπισάρα και ο Πέτρος της Δαμασκού ήταν δικοί  μας άνθρωποι. Η ελληνορθόδοξη παρουσία στη Μέση Ανατολή πρέπει να διατηρηθεί και σε αυτή περιλαμβάνεται και η Μονή Σινά. Ας αξιοποιήσουμε τη συμμετοχή μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση προς αυτή την κατεύθυνση.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 28.6.2025

Ο παλαίμαχος Κύπριος δημοσιογράφος και συνιδιοκτήτης ηλεκτρονικών ΜΜΕ στη Μεγαλόνησο Κώστας Χατζηκωστής καταθέτει χρήσιμες σκέψεις και προβληματισμούς με άρθρα του από τη δεκαετία του 1960. Ογδόντα οκτώ χαρακτηριστικά κείμενα για τη σύγχρονη ιστορία του Κυπριακού Ελληνισμού (1960-2025)  περιλαμβάνονται στο νέο βιβλίο του υπό τον τίτλο: «Ξυπνάτε Έλληνες» με πρόλογο του Καθηγητή Στρατηγικής και Διεθνών Σχέσεων Αθανασίου Πλατιά.

Πολύτιμη βοήθεια για κάθε μελετητή του Κυπριακού και των Ελληνοτουρκικών σχέσεων παρέχει η έκθεση του Νιχάτ Ερίμ, την οποία δημοσιεύει στο τέλος του βιβλίου ο Κ. Χατζηκωστής. Ο Νιχάτ Ερίμ ήταν διαπρεπής Τούρκος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και πολιτικός. Έγινε Πρωθυπουργός στη δεκαετία του 1970 και δολοφονήθηκε το 1980. Στην έκθεση για το Κυπριακό, με ημερομηνία 26 Νοεμβρίου 1956, (ενώ διαρκούσε ο αγώνας των Ελλήνων Κυπρίων κατά της Βρετανικής Αποικιοκρατίας  για Αυτοδιάθεση- Ένωση) ο Ερίμ καταθέτει προτάσεις που παραμένουν και σήμερα επίκαιρες. Είναι εντυπωσιακή η εγγύτητα των σημερινών τουρκικών θέσεων με εκείνες του 1956. Η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει ορισμένες σταθερές επιδιώξεις, οι οποίες δεν αλλάζουν παρά την εναλλαγή των κυβερνήσεων και των καθεστώτων.

Ο Τούρκος συνταγματολόγος προτείνει στην κυβέρνησή του, εν όψει της σχεδιαζόμενης αυτονομήσεως της Κύπρου από τη Βρετανία, να επιδιωχθεί η διπλή Αυτοδιάθεση, Ελλήνων και Τούρκων της Μεγαλονήσου, μέσω της διχοτόμησης. Θεωρούσε κατάλληλη για τα τουρκικά συμφέροντα αυτή τη λύση με οριζόντια διαχωριστική γραμμή. Η γραμμή Αττίλα του 1974 ουσιαστικά υλοποίησε ένα από τα βήματα του σχεδίου αυτού. Η έκθεση του Ερίμ προτείνει την αποδέσμευση του Κυπριακού από τη Συνθήκη της Λωζάννης, διότι εκεί η Τουρκία παραιτείται όλων των δικαιωμάτων που είχε στην Κύπρο η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ο Νιχάτ Ερίμ δίνει την ιδέα, ως αντίβαρο στα ελληνικά αιτήματα για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, να θέσει η Άγκυρα αιτήματα για τη Δυτική Θράκη, για το καθεστώς του Οικουμενικού Πατριαρχείου, για την ελληνική μειονότητα στην Κωνσταντινούπολη (ένα χρόνο μετά από τα Σεπτεμβριανά) και για ορισμένα νησιά του Αιγαίου. Είναι προφανές ότι και τότε και σήμερα για την Τουρκία ο Ελληνισμός είναι ένα ενιαίο μέτωπο: Θράκη- Αιγαίο- Κύπρος. Αυτό ας μην το λησμονούμε.

Ο Ερίμ γνωρίζει ότι τα δημογραφικά δεδομένα δεν ευνοούν τους Τουρκοκυπρίους. Γράφει ότι τότε ζούσαν στο νησί 481.000 Έλληνες (τους αποκαλεί ελληνοφώνους Ορθοδόξους) και 100.000 Τούρκοι Μουσουλμάνοι. Γι΄ αυτό προτείνει να γίνει νομική ρύθμιση ώστε μετά τη διχοτόμηση να έλθουν Τούρκοι από την Τουρκία και το εξωτερικό και να ενισχύσουν τον πληθυσμό του τουρκικού τομέα, πράγμα που γίνεται συστηματικά μετά την εισβολή του 1974.

Το πιο πονηρό σημείο των προτάσεων, το οποίο επανήλθε με το σχέδιο Ανάν και ίσως επανέλθει στο μέλλον, είναι η πρόταση του Ερίμ να έχει παρέμβαση η Τουρκία και στη διοίκηση και ασφάλεια του ελληνικού τομέα της διχοτομημένης Κύπρου. Και τούτο με το σκεπτικό ότι το νησί είναι απαραίτητο για την ασφάλεια της τουρκικής ενδοχώρας δεδομένου ότι απέχει μόνον 45 μίλια από τις ακτές της Ανατολίας. Η αντίστοιχη απόσταση από τον Πειραιά είναι 600 μίλια, υπογραμμίζει σκοπίμως.

Ο Ερντογάν σήμερα ακολουθεί τις υποδείξεις του Νιχάτ Ερίμ.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 21.6.2025

πηγή φωτογραφίας: (Murat CETIN MUHURDAR / Turkish Presidency Press Office / AFP)

Το Σύνταγμα του 1975 συμπληρώνει φέτος 50 χρόνια εφαρμογής και είναι χρήσιμο να θυμηθούμε τη συζήτηση που έγινε για την αναφορά του Έθνους στο άρθρο 1, παράγραφος 3. Συγκεκριμένα οι συντάκτες του κειμένου θέσπισαν ότι: «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν απο τον λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα». Υπήρξε διαφωνία για την αναφορά του Έθνους από πολιτικούς της Αριστεράς, αλλά δόθηκαν οι κατάλληλες απαντήσεις και ο όρος παρέμεινε.

Ο Ακαδημαϊκός και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος εξήγησε ότι το Έθνος είναι ευρύτερη έννοια από τον λαό, διότι περιλαμβάνει και το ιστορικό παρελθόν. Επίσης ο Ακαδημαϊκός και φιλόσοφος Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος τόνισε με άρθρα του ότι αν διαγράψουμε την έννοια του Έθνους, δεν θα έχουμε δικαίωμα να αγωνιζόμαστε και να μεριμνούμε για τον Ελληνισμό εκτός Ελλάδος. Ανέφερε ως παράδειγμα την ημικατεχόμενη Κύπρο.

Πιστεύω ότι η έννοια του Έθνους, όπως την διατύπωσαν οι συντακτικοί νομοθέτες, πέραν της ιστορικής και γεωγραφικής διαστάσεως, περιλαμβάνει  τα πολιτιστικά στοιχεία, τα οποία αναφέρει ο κλασικός ορισμός του Ηροδότου. Συνείδηση κοινής καταγωγής, γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα. Έτσι, λοιπόν, η Ελληνική Πολιτεία, ανεξαρτήτως κομμάτων και κυβερνήσεων, δικαιούται και υποχρεούται να ενδιαφέρεται για τα ιερά καθιδρύματα της Ορθοδοξίας, όπως είναι η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης του Όρους Σινά, καθώς και με Ιερούς Ναούς που έχουν υποστεί βίαια αλλοίωση της αρχικής χρήσης τους, όπως είναι η Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως, η Μονή της Χώρας κ.ά.

Οι περιπέτειες της Μονής Σινά έφεραν στη δημόσια συζήτηση τη Βίβλο, τον Μωυσή, τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό, την Αγία Ελένη, την Αγία Αικατερίνη κ.ά. Διερωτώμαι όμως: Τι γνωρίζει γι΄ αυτά τα πρόσωπα ένας απόφοιτος του σημερινού Λυκείου; Φοβούμαι ότι διδάσκεται ελάχιστα στοιχεία.

Το μάθημα των Θρησκευτικών μετά από τις ριζικές αλλαγές που επέφερε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ κατά την περίοδο 2016-2019, αναζητεί την ταυτότητά του. Η Παλαιά Διαθήκη έχει περιορισθεί σε λίγες γραμμές. Μάλιστα σε εκείνα τα  δημόσια Λύκεια, στα οποία θα εισαχθεί το Διεθνές Απολυτήριο ΙΒ, το μάθημα των Θρησκευτικών καταργείται σε δύο τάξεις.  Η Βυζαντινή Ιστορία έχει υποστεί υποβάθμιση από πλευράς ύλης και σπουδαιότητος. Ελπίζω τούτο να διορθωθεί με το Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα, το οποίο συνδέεται με το πολλαπλό βιβλίο στη Στοιχειώδη και Μέση Εκπαίδευση.

Αν θέλουμε να είμαστε άξιοι θεματοφύλακες της μακρόχρονης Ελληνικής κληρονομιάς και μέτοχοι της Ελληνορθόδοξης οικουμενικότητας, πρέπει να ενισχύσουμε τη διδασκαλία των μαθημάτων με ηθικό, εθνικό και πολιτιστικό περιεχόμενο, όπως είναι η Ιστορία, η Ενιαία Ελληνική Γλώσσα (Αρχαία και Νέα) και τα Ορθόδοξα Θρησκευτικά. Γι’ αυτό πρέπει να μείνει αναλλοίωτη κατά την επικείμενη αναθεώρηση η διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 16, η οποία ορίζει ότι:

Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.

Μάλλον θα αλλάξει η πρώτη παράγραφος για να επιτραπούν τα μη κρατικά Πανεπιστήμια. Αλλά πρέπει να παραμείνει ως έχει η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 16 και η αναφορά στην ανάπτυξη εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης ως κύριο σκοπό της Παιδείας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 14.6.2025

Οι σχέσεις μας με την Αίγυπτο δεν πρέπει να διαταραχθούν. Η χώρα  με τη μεγάλη ιστορία και τον  κρίσιμο γωπολιτικό ρόλο είναι πολύτιμος εταίρος της Ελλάδος. Από την πλευρά μας πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης του Όρους Σινά έχει ιδιαίτερη σημασία για τον Ελληνισμό και για την Οικουμενική Ορθοδοξία. Επειδή οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους είναι χρήσιμο να ζητήσουμε καθαρές λύσεις και να θυμίσουμε τα δικαιώματα και την ταυτότητα της Μονής.

Το σημείο κλειδί είναι το ιδιοκτησιακό. Δεν μας αρκούν διαβεβαιώσεις για τον προσκυνηματικό χαρακτήρα της Μονής. Πρέπει, με οποιονδήποτε τρόπο κρίνουν κατάλληλο οι δύο κυβερνήσεις, να κατοχυρωθεί η κυριότητα της Μονής σε όλα τα κτήρια, αγρούς,  μετόχια κα ιερά προσκυνήματα, τα οποία της ανήκουν επί αιώνες. Δεν είναι δυνατόν να επιβιώσουν οι μοναχοί χωρίς εξασφαλισμένη ιδιοκτησία. Δεν μπορούμε να δεχθούμε να είναι φιλοξενούμενοι οι Έλληνες μοναχοί μέσα στο μοναστήρι τους.

Ο Ελληνορθόδοξος χαρακτήρας και η συνεχής παρουσία Ελλήνων μοναχών είναι το δεύτερο σημείο – κλειδί. Η αναφορά σε προσκυνηματικό χαρακτήρα δεν μας ικανοποιεί. Πρέπει να κατοχυρωθεί ότι στη Μονή θα συνεχίσουν ακωλύτως  να κατοικούν και να ιερουργούν ιερομόναχοι και μοναχοί που θα ανήκουν στο Ορθόδοξο Δόγμα και θα προέρχονται από τον ευρύτερο χώρο του Ελληνισμού. Η απλή διαβεβαίωση για διατήρηση του θρησκευτικού χαρακτήρα ανοίγει τον δρόμο για την εγκατάσταση μοναχών άλλων Χριστιανικών ομολογιών. Όπως επισημαίνουν ειδικοί μελετητές η Ελλάς έχει ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς και άμεσο ενδιαφέρον  (droit de regard) για την Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Θεοβάδιστο Όρος Σινά.

Η Ελληνική Κυβέρνηση πρέπει να δημιουργήσει στο Υπουργείο Εξωτερικών ένα διαρκές Παρατηρητήριο για τα δικαιώματα των Ορθοδόξων Χριστιανών ανά την Υφήλιο με  έμφαση στην προστασία των τεσσάρων  Πρεσβυγενών Πατριαρχείων και των Ορθοδόξων Χριστιανικών πληθυσμών, Μονών και προσκυνημάτων στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Το Κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών έχει ήδη συστήσει ένα αντίστοιχο θεσμικό όργανο. Είναι ανάγκη να ενημερωνόμαστε και να ενεργούμε εγκαίρως.

Η Ελλάς και η Κύπρος να συνεργασθούν σε επίπεδο Εκκλησιών ώστε να σταλούν στη Μονή Σινά νέοι και μορφωμένοι κληρικοί και μοναχοί. Αυτοί θα  ενισχύσουν το έμψυχο δυναμικό της Σιναϊτικής Αδελφότητος και θα  βοηθήσουν στη μελέτη, συντήρηση  και προβολή των καλλιτεχνικών θησαυρών της Μονής και της Βιβλιοθήκης της.

Η Ελληνική Πολιτεία να αποφύγει στο μέλλον άστοχες κινήσεις, οι οποίες γίνονται στο όνομα ενός δήθεν προοδευτισμού και δείχνουν ασέβεια στον Ορθόδοξο μοναχισμό. Τέτοιες κινήσεις δίνουν το κακό παράδειγμα σε άλλες χώρες να κάνουν τα ίδια εις βάρος των Ορθοδόξων. Θυμίζω ενδεικτικά τον «Νόμο Τρίτση» του 1987, με τον οποίο θα έχαναν μεγάλο μέρος της ιδιοκτησίας τους τα Ορθόδοξα Μοναστήρια εντός Ελλάδος. Ο Νόμος κατέπεσε κατόπιν προσφυγής επτά Μονών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το Δικαστήριο  αποφάνθηκε ότι και τα Μοναστήρια, όπως τα φυσικά πρόσωπα, έχουν δικαίωμα στην ιδιοκτησία.

Τέλος πρέπει να προετοιμάσουμε τη νέα γενιά για να αγωνισθεί να διαφυλάξει την Ελληνορθόδοξη παρουσία στο Σινά και αλλού. Να σταματήσει η συρρίκνωση των Θρησκευτικών και της Βυζαντινής Ιστορίας στα σχολεία μας. Η Ελληνορθόδοξη κληρονομιά είναι πάντα επίκαιρη.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 7.6.2025

Ο προσφάτως αποθανών Αμερικανός διεθνολόγος Joseph Nye καθιέρωσε τον όρο «ήπια ισχύς» (soft power) για να τονίσει ότι οι ΗΠΑ μπορούν να επιτύχουν στόχους χρησιμοποιώντας όχι μόνο τον Στρατό και την κλασική διπλωματία, αλλά και τις αμερικανικές επιχειρηματικές δραστηριότητες σε διεθνή κλίμακα. Υπό ευρεία έννοια η ήπια ισχύς είναι η προσπάθεια κάθε χώρας να αυξήσει την επιρροή της και να επιτύχει διπλωματικούς στόχους προβάλλοντας ειρηνικά μέσα, όπως η γλώσσα, ο πολιτισμός, η θρησκεία.

Στην περίπτωση της Ελλάδος η ήπια ισχύς είναι χρήσιμη για να συμπληρώσει και όχι  για να καταργήσει την άμυνα και τη διπλωματία. Η Ελλάς απειλείται από την Τουρκία και παρατηρεί μεγάλη αναστάτωση γύρω της. Είναι απαραίτητη η σκληρή ισχύς (hard power), δηλαδή η διατήρηση αξιόμαχων και καλά εξοπλισμένων Ενόπλων Δυνάμεων.

Η οικονομική διπλωματία είναι χρήσιμη, αλλά έχει περιορισμένες δυνατότητες, όπως απέδειξε το πρόσφατο παρελθόν. Η Ελλάς επιχείρησε να εδραιώσει εμπορική και τραπεζική παρουσία στα Σκόπια για πολλούς λόγους. Πάντως ο κύριος στόχος δεν επετεύχθη. Όσο εμείς επενδύαμε χρήματα στο γειτονικό κράτος τόσο περισσότερο αυξανόταν η αδιαλλαξία των διαδοχικών σκοπιανών κυβερνήσεων.

Στην Τουρκία εξαγοράσθηκε τράπεζα από ελληνικά κεφάλαια, αλλά ο τουρκικός επεκτατισμός δεν κάμφθηκε. Ούτε οι διάφορες «συναντήσεις φιλίας» μεταξύ δημάρχων ελληνικών και τουρκικών πόλεων άλλαξαν  την τουρκική πολιτική.

Πιστεύω ότι για τη χώρα μας οι δυνατότητες διευρύνσεως της επιρροής μας μέσω της ήπιας ισχύος είναι μεγαλύτερες αν αξιοποιήσουμε τη διαχρονική ελληνική γλώσσα, την Ιστορία μας και την εγγύτητά μας με Ορθοδόξους πληθυσμούς στη Μέση Ανατολή που έχουν ανάγκη υποστηρίξεως.

Η Γαλλία, αν και βλέπει ότι χάνει τη μάχη της παγκόσμιας γλώσσας από την αγγλική, εν τούτοις επενδύει τεράστια ποσά για να έχει παραρτήματα του Γαλλικού Ινστιτούτου σε πολλές χώρες. Πρέπει και εμείς να ενισχύσουμε υλικά και ηθικά τις έδρες πανεπιστημίων του εξωτερικού που διδάσκουν Αρχαία και Νέα Ελληνικά. Επίσης είναι χρήσιμο να προβάλλουμε τη συνέχεια του Ελληνισμού και την πολιτιστική δημιουργία όλων των περιόδων. Και την Κλασική Ελλάδα και τον Ελληνιστικό Πολιτισμό και την Ελληνορθόδοξη Παράδοση του Βυζαντίου και τις νεώτερες έως σύγχρονες γενιές λογοτεχνών και καλλιτεχνών.

Η προστασία κοινοτήτων και μειονοτήτων που έχουν την ίδια θρησκεία με τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων είναι απαραίτητη για λόγους ανθρωπιστικούς, αλλά και για λόγους προβολής του κύρους και του πολιτισμού μας. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, είτε Έλληνες είτε  αραβόφωνοι Ρουμ Ορτοντόξ, σε όλη την έκταση της Μέσης Ανατολής βρίσκονται υπό πίεση και πρέπει να τύχουν του  εμπράκτου ενδιαφέροντός μας. Άμεση προτεραιότητα είναι η διαφύλαξη της Ελληνορθόδοξης παρουσίας στην  Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά.

Η ιστορία μάς θυμίζει ότι στη διάρκεια της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 η Γαλλία και η Αυστρία έθεσαν υπό την προστασία τους τις Ρωμαιοκαθολικές κοινότητες των Κυκλάδων με επίκεντρο τη Σύρο. Μάλιστα στο μεγαλύτερο διάστημα του 19ου αιώνος ο Αυστριακός Αυτοκράτορας είχε τον τίτλο: Η Αυτού Αποστολική Μεγαλειότης. Ο όρος: Αποστολική δείχνει έντονο ενδιαφέρον για τη θρησκευτική διπλωματία. Εξ άλλου το 1905, την ιδια χρονιά που η Γαλλία θέσπιζε με Νόμο την αυστηρή θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους, στήριζε εμφανώς στα ταραγμένα Βαλκάνια τα Ρωμαιοκαθολικά μοναστικά τάγματα για να διευρύνει την επιρροή της.

Ορθοδοξία, Γλώσσα και Ιστορία είναι η ήπια ισχύς του Ελληνισμού. Αξίζει να βελτιώσουμε την εικόνα μας διεθνώς.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 31.5.2025