Kωνσταντίνος Χολέβας

Στις 19-22 Αυγούστου η ινδική φρεγάτα INS TAMAL βρέθηκε στο λιμάνι της Σούδας και πραγματοποίησε κοινές ασκήσεις με την Πυραυλάκατο ΡΙΤΣΟΣ του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Οι Ινδοί αξιωματικοί  έκαναν εθιμοτυπικές επισκέψεις σε στελέχη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και του ΝΑΤΟ.

Στις 17-18 Σεπτεμβρίου η συνεργασία Ελλάδος – Ινδίας έφερε στη Σαλαμίνα τη φρεγάτα INS TRIKAND, η οποία  πραγματοποίησε ασκήσεις ναυτικής συνεργασίας στο Μυρτώο Πέλαγος με τρία πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.

Η ίδια φρεγάτα επισκέφθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου το κυπριακό λιμάνι της Λεμεσού και στις 24 Σεπτεμβρίου πραγματοποίησε άσκηση τύπου PASSEX με πλοία του Ναυτικού της Εθνικής Φρουράς Κύπρου. Φέτος τον Ιούνιο ο Ινδός Πρωθυπουργός Μόντι επισκέφθηκε τη Λευκωσία και υπέγραψε συμφωνία αμυντικής και ευρύτερης συνεργασίας πενταετούς διαρκείας με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη.

Η πύκνωση των κοινών ναυτικών ασκήσεων του Ινδικού Ναυτικού με πολεμικά πλοία της Ελλάδος και της Κύπρου δεν είναι συγκυριακή. Αντανακλά την ανησυχία της Ινδίας για τη δραστηριοποίηση της Τουρκίας σε περιοχές ζωτικών συμφερόντων του Νέου Δελχί. Ιδιαιτέρως προβληματίζει τους Ινδούς η στενή στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν. Στο πρόσφατο συνοριακό επεισόδιο του Μαΐου 2025 μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν στο Κασμίρ, κατά το οποίο προκλήθηκαν θύματα και από τις δύο πλευρές, οι Ινδοί στρατιωτικοί διαπίστωσαν ότι το Πακιστάν χρησιμοποίησε επιθετικά drones τουρκικής κατασκευής τύπου Songar.

Ο ινδικός τύπος βρίθει δημοσιευμάτων που κατηγορούν την Τουρκία για επεκτατισμό και νεο-οθωμανισμό. Εκφράζεται ανησυχία για την πολύπλευρη και διευρυνόμενη  συνεργασία της Τουρκίας με το Πακιστάν. Η ανησυχία αυτή απηχεί την επίσημη άποψη της ινδικής κυβερνήσεως, η οποία επιθυμεί την προσέγγιση με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αρμενία στον αμυντικό και όχι μόνο τομέα. Ήδη τον Απρίλιο του 2025 η Ινδία υπέγραψε συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με την Αρμενία.

Πολλά ινδικά πανεπιστήμια ακύρωσαν τα προσύμφωνα επιστημονικής συνεργασίας με αντίστοιχα τουρκικά ιδρύματα. Ο ινδικός τύπος περιγράφει το κλίμα ως μία «ελεγχόμενη αντιπαλότητα»  μεταξύ Νέου Δελχί και Άγκυρας. Δεν αποκλείει την επιδείνωση των σχέσεων.

Η Ελλάς και η Κύπρος πρέπει να ενισχύσουν με προσεκτικά βήματα τις ήδη υπάρχουσες καλές σχέσεις με την Ινδία σε διάφορους τομείς, όπως είναι η ενέργεια, ο πολιτισμός, το εμπόριο και βεβαίως η Άμυνα. Μας προβληματίζει, βεβαίως, η ψύχρανση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ινδίας, αλλά πιστεύω ότι αυτή η δύσκολη περίοδος δεν θα διαρκέσει πολύ. Άλλωστε ΗΠΑ, Ινδία, Αυστραλία και Ιαπωνία μετέχουν ήδη σε ένα κοινό αμυντικό σχήμα με την ονομασία QUAD.

Στους σχεδιασμούς των αμερικανικών επιτελείων ως μεγάλος αντίπαλος στη γεωπολιτική και γεωοικονομική σκακιέρα θεωρείται η Κίνα. Η Ινδία έχει συνοριακά προβλήματα με την Κίνα, τα οποία οδήγησαν σε πόλεμο το 1962. Άλλωστε υπάρχει το σχέδιο του ενεργειακού και εμπορικού διαδρόμου IMEC, το οποίο ενδιαφέρει τις ΗΠΑ και την Ινδία, αλλά και την Ελλάδα και την Κύπρο.

Θυμίζω ότι η Ινδία είναι η πρώτη χώρα σε πληθυσμό σε όλη την Υφήλιο και διαπρέπει σε σημαντικούς τομείς της τεχνολογίας. Η Ελλάς σέβεται απολύτως τις υπάρχουσες συμμαχίες της και παραλλήλως μπορεί να διευρύνει τη συνεργασία της με την Ινδία.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 27.9.2025

πηγή φωτογραφίας: ΚΥΠΕ

Σε μία περίοδο, κατά την οποία είναι αυξημένο το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινωνίας για την Ορθοδοξία, τα Πατριαρχεία και το Άγιον Όρος, εξεδήμησε εις Κύριον ο Αρχιμανδρίτης Βασίλειος Γοντικάκης. Ο π. Βασίλειος, διακεκριμένος λόγιος και θεολόγος, διετέλεσε Ηγούμενος των Μονών Σταυρονικήτα και Ιβήρων στο Άγιον Όρος και έγινε γνωστός  από τις καίριες παρεμβάσεις του, γραπτές και προφορικές.

Έζησε, ως φοιτητής στο Παρίσι, την εμπειρία του Μαΐου του 1968, αλλά δεν βρήκε αυτό που ζητούσε στα κινήματα της αμφισβήτησης και της ανατροπής. Ως Αγιορείτης συνδύασε την παράδοση και την ανανέωση πάντα με σεβασμό στις ρίζες μας. Μιλούσε στους νέους με μία γλώσσα κατανοητή και συναρπαστική. Γέμιζαν τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα  όταν μιλούσε δημοσίως στις δεκαετίες του 1980 και του 1990. Απέδειξε ότι μπορεί η Ορθόδοξη Εκκλησία να εκσυγχρονίσει τα μέσα και τους τρόπους επικοινωνίας με ευρύτερα ακροατήρια, χωρίς να παρασύρεται από πρόσκαιρα συνθήματα, όπως είναι η αποδόμηση αξιών και προσώπων, ο εθνομηδενισμός κ.ά.

Καταγόταν από την Κρήτη, όπου πήγαινε συχνά. Κατά τη δεκαετία του 1990 ΄ήταν τακτικός ομιλητής σε μία συνάντηση μαθητών Λυκείων από την Ελλάδα και την Κύπρο, η οποία είχε ως τόπο διεξαγωγής το Ηράκλειο.

Ο π. Βασίλειος συνέταξε ένα κείμενο που προκάλεσε πολλές συζητήσεις, όταν εξεδόθη σε μικρό βιβλίο το 1984. Το κείμενο με τίτλο: «Το Άγιον Όρος και η Παιδεία του Γένους μας»  (κυκλοφόρησε αρχικά με την υπογραφή της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους και επανεκδόθηκε το 2003 από την Ιερά Μονή Ιβήρων) κατέγραφε την ανησυχία και άλλων σοβαρών κληρικών και διανοητών για τις αλλαγές που είχαν εφαρμοσθεί ή εξαγγελθεί στον χώρο της Παιδείας. Στο κείμενο αυτό εκφράζεται μεταξύ άλλων η αγωνία του συντάκτη και πολλών Αθωνιτών πατέρων για τις αλλαγές στη γλώσσα μας:

Γράφει χαρακτηριστικά: «Έπρεπε, μόλις η δημοτική έγινε επίσημη γλώσσα του κράτους, να αυξηθή η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών για να βρεθή μία ισορροπία. Να ενημερώνεται ο μαθητής για όλη τη ζωντανή εξέλιξη της γλώσσας, που έχει τόση σημασία για τη γνώση του τόπου του, της ιστορίας του, του χαρακτήρα των ανθρώπων. Και που είναι απαραίτητο όργανο η γνώση αυτής της διαχρονικής γλώσσας, για να γνωρίση ο μαθητής και τον ίδιο του τον εαυτό.  Να εγκεντρισθή τη ζωντανή παράδοσι. Και να παίρνη δύναμι, για να ρυθμίζει υπεύθυνα και προσωπικά τα της δικής του ζωής» (σελ. 54).

Το 2016-2019  οι υπουργοί Παιδείας των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κατήργησαν ουσιαστικά  το Ορθόδοξο (ομολογιακό) μάθημα των Θρησκευτικών και το αντικατέστησαν με ένα δυσνόητο πολυθρησκειακό συνονθύλευμα. Ο π. Βασίλειος  Γοντικάκης διαφώνησε δημοσίως και άσκησε αυστηρή κριτική στο πείραμα αυτό, το οποίο τελικά αποσύρθηκε ως αντισυνταγματικό με αποφάσεις του ΣτΕ.  Μάλιστα ο π. Βασίλειος κατέγραψε την κριτική του σε ένα βιβλίο που εξεδόθη το 2018 με τίτλο: “O Βασιλεύς της Δόξης”. Γράφει μεταξύ άλλων: «Με την ορθόδοξη εμπειρία και ζωή, το ομολογιακό μάθημα είναι ανοικτό και απεριόριστο. Το ανοικτό ανθρωπίνως είναι το κλειστό και ανυπόφορο. Η οποιαδήποτε ελευθερία του δεν μπορεί να βγή έξω από τα όρια της φθοράς του χώρου και του χρόνου πού δεν χωρούν τον άνθρωπο». (Έκδοση Ιεράς Μονής Ιβήρων, σελ. 65).

Είθε ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 20.9.2025

Χαίρομαι όταν βλέπω Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση να ανησυχούν για τη δημογραφική παρακμή της Ελλάδος. Βεβαίως είναι χρήσιμα τα επιδόματα και οι άλλες οικονομικές και διοικητικές διευκολύνσεις που ανακοινώθηκαν. Όμως το δημογραφικό πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται μόνο με υλικές παροχές. Απαιτούνται πρότυπα και αξίες. Πρέπει να έχει η κοινωνία μας ιδεολογική και αξιακή υποδομή ώστε να σέβεται την οικογένεια.

Οι περισσότεροι πολύτεκνοι που γνωρίζω δεν είναι πλούσιοι. Είναι άνθρωποι χαμηλών ή μεσαίων εισοδημάτων. Αλλά έχουν πίστη στον Θεό. Η πολυτεκνία στην Ελλάδα στηρίζεται από την Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση και τον υγιή πατριωτισμό. Προσωπικά γνωρίζω  κληρικούς και λαϊκούς πολύτεκνους (π.χ. με οκτώ παιδιά), οι οποίοι δεν ανήκουν στις ευημερούσες τάξεις. Κάνουν απλώς αυτό που πιστεύουν.

Προτείνω, λοιπόν:

1. Να αναγνωρίσουν οι κυβερνώντες ότι πρέπει να παύσουν να νομοθετούν υπό την επίδραση κακών συμβούλων και υπό το άγχος ενός δήθεν προοδευτισμού. Η ψήφιση του νόμου για την «ισότητα στον γάμο» δεν απαντούσε σε καμία πραγματική ανάγκη της κοινωνίας, ενώ έρχεται σε αντίθεση με την προσπάθεια δημογραφικής ανάκαμψης των Ελλήνων.
2. Η δημόσια τηλεόραση και το σχολείο να συντελέσουν στην προβολή της ελληνικής παραδοσιακής οικογένειας και μάλιστα της πολύτεκνης. Τα ελληνόπουλα υφίστανται την προπαγάνδα διαφορετικών ηθών και εθίμων από τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης. Η Πολιτεία και η Παιδεία οφείλουν να δώσουν τα πρότυπα που θα συμβάλουν στη δημογραφική αναδημιουργία.
3. Στην εποχή μας επικρατεί ένα πνεύμα ατομικισμού και ωφελιμισμού. Για να λύσουμε το δημογραφικό είναι απαραίτητη η καλλιέργεια κοινωνικής συνείδησης. Να μην θεωρούν τα νέα αγόρια και κορίτσια βαρίδι ή άχρηστη υποχρέωση τη γέννηση τέκνων. Ο Έλληνας επί αιώνες αποκτά σεβασμό στο κοινό καλό και στον θεσμό της οικογένειας μέσω της Ορθοδοξίας. Να  σταματήσει, λοιπόν,  η υποβάθμιση των Χριστιανικών αξιών και να ενισχυθεί η διδασκαλία του Ορθοδόξου θρησκευτικού μαθήματος σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ορθώς διαμαρτύρεται η Εκκλησία της Ελλάδος για την έμμεση κατάργηση των Θρησκευτικών στα σχολεία, στα οποία θα εφαρμοσθεί το Διεθνές Απολυτήριο ΙΒ.
4. Είναι λανθασμένη η αντίληψη ότι το δημογραφικό θα το λύσει η εισαγωγή μεταναστών. Είναι προφανές ότι ορισμένοι από αυτούς, πχ Ινδοί, Αιγύπτιοι, Χριστιανοί από τη Μέση Ανατολή  κ.α.,  είναι χρήσιμοι για την κάλυψη θέσεων εργασίας, αν έλθουν νομίμως. Πάντως σε όλη την Ευρώπη έχει αναγνωρισθεί ως κύριο πρόβλημα η αδυναμία ενσωματώσεως των ακραίων ισλαμιστών. Στη Σουηδία η κυβέρνηση καθημερινά αντιμετωπίζει τις εγκληματικές συμμορίες που δημιούργησαν ομάδες μεταναστών (βλέπε σχετική ανάλυση της γαλλικής εφημερίδας LE FIGARO με τίτλο: Σουηδία, από πολυπολιτισμικός παράδεισος μία κόλαση συμμοριών, στον ιστότοπο ardin-rixi.gr). Στη Δανία η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση ανακοίνωσε αυστηρά μέτρα περιορισμού της μετανάστευσης. Ας μην επαναλάβουμε τα λάθη άλλων χωρών.
5. Τα οποιαδήποτε μέτρα δημογραφικής ανάκαμψης χρειάζονται χρόνο για να αποδώσουν. Η Εθνική Άμυνα ήδη πλήττεται από τη μείωση των στρατευσίμων ανδρών. Οι αμυντικές ανάγκες της Ελλάδος είναι άμεσες και αυξανόμενες λόγω του ρευστού διεθνούς περιβάλλοντος. Γι΄ αυτό επιβάλλεται η αύξηση της θητείας σε 15 μήνες για όλους τους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων.
6. Για να έχει κίνητρο η νεολαία μας ώστε να μείνει εδώ  και να δημιουργήσει οικογένεια απαιτείται ένα όραμα που να εμπνέει. Ποιος άραγε μπορεί να το εκφράσει;

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 13.9.2025

Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων αισθανθήκαμε ιδιαίτερη συγκίνηση όταν ακούσθηκε στο κλειστό στάδιο της Λεμεσού ο κοινός Εθνικός Ύμνος της Ελλάδος και της Κύπρου. Οι δύο Εθνικές Ομάδες ήταν αντίπαλοι στο μπάσκετ, αλλά η ταυτότητα είναι κοινή, το Έθνος είναι ένα και ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν μάς συνδέει με ακατάλυτους δεσμούς.

Λίγοι, αλλά θορυβώδεις, κυρίως στην Κύπρο, ενοχλήθηκαν. Δήθεν θα στενοχωρηθούν οι Τουρκοκύπριοι και θα εμποδισθεί η … λύση. Δεν μας είπαν, όμως, ότι οι Τουρκοκύπριοι αποτελούν  μειοψηφία στα Κατεχόμενα ανάμεσα στην πλειοψηφία των εποίκων. Δεν θέλουν να παραδεχθούν ότι οι ηγέτες των Τούρκων της Κύπρου λαμβάνουν εντολές από την κυβέρνηση της Άγκυρας και από τον κατοχικό στρατό. Ούτε βεβαίως θυμούνται τον ρόλο των περισσοτέρων Τουρκοκυπρίων στον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-59: Αστυνομικοί των Βρετανών, βασανιστές Ελλήνων και σφαγείς στο Κιόνελι το 1958.

Άθλια εντύπωση εξ άλλου προκάλεσε στον απανταχού Ελληνισμό η διαδικτυακή προσπάθεια απαξιώσεως του ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου, του υπαρχηγού της ΕΟΚΑ και Σταυραετού του Μαχαιρά. Ο ένδοξος θάνατός του στις 3 Μαρτίου 1957, κοντά στην ιστορική Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά, προήλθε από φωτιά που άναψαν οι πολυάριθμοι Βρετανοί καταδρομείς  στο κρησφύγετό του, μετά από 10 ώρες μάχης. Οι πολλοί δεν μπόρεσαν να νικήσουν τον Ένα και τον έκαψαν! Σήμερα οι ανιστόρητοι επιχειρούν να αμφισβητήσουν τα γεγονότα νομίζοντας ότι έτσι θα απαξιώσουν ολόκληρο Αγώνα. Ευτυχώς η μνήμη διατηρείται και η αλήθεια έχει καταγραφεί στα αρχεία και στις ψυχές μας.

Η επιχείρηση αφελληνισμού των Κυπρίων και κατασκευής μιας τεχνητής Κυπριακής -ή Νεοκυπριακής- εθνότητας έχει ξεκινήσει από την εποχή της Αγγλοκρατίας. Σήμερα τέτοιες προσπάθειες έχουν ως στόχο την κάμψη του ηθικού, την επιβολή λύσεων αρνητικών για τα συμφέροντα του Ελληνισμού και την αποκοπή των δεσμών Ελλάδος και Κύπρου. Το αποικιοκρατικό σχέδιο αφελληνισμού είχε επισημάνει ο Γιώργος Σεφέρης, διπλωμάτης και ποιητής, ήδη από το 1954, ένα χρόνο πριν από την έναρξη του Αγώνα για την Αυτοδιάθεση – Ένωση. Έγραφε στον Γιώργο Θεοτοκά:

«Από το καλοκαίρι του ΄53 πού πήγα στην Κύπρο (ξαναπήγα και εφέτο) …. τούτο με βασανίζει: Υπάρχουν σε μιά γωνιά της γης 400 χιλιάδες ψυχές από την καλύτερη, την πιο ατόφια Ρωμιοσύνη, που προσπαθούν να τις αποκόψουν από τις πραγματικές τους ρίζες και να τις κάνουν λουλούδια θερμοκηπίου. Σ’ αυτή τη γωνιά της γης δουλεύει μία μηχανή που κάνει τους Ρωμιούς σπαρτούς- Κυπρίους- όχι Έλληνες, που κάνει τους ανθρώπους μπαστάρδους με την εξαγορά και την εξαθλίωση των συνειδήσεων…» .(Μέρες, Γ΄ Τόμος, σελ. 286-287).

Η προσπάθεια απαξιώσεως των ηρώων και η διαστρέβλωση της Ιστορίας χρησιμοποιείται στις ημέρες μας για να προετοιμάσει εθνικά επιζήμιες ρυθμίσεις. Το 2003, όταν ήταν ακόμη ζωντανό το σχέδιο Ανάν, η κυβέρνηση Σημίτη παρήγγειλε το βιβλίο Ιστορίας «του συνωστισμού», το οποίο έγραφε ότι περνούσαμε καλά επί Τουρκοκρατίας. Όταν κάποιοι προετοίμαζαν την απαράδεκτη Συμφωνία των Πρεσπών ακούσαμε πάλι ανιστόρητες συκοφαντίες κατά του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Παύλου Μελά. Και στην επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 από μία ομάδα διανοητών κατεβλήθη προσπάθεια απαξιώσεως του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη και του Ιωάννη Καποδίστρια για να ξεχάσουμε ότι οι ιδρυτές της Ελεύθερης Ελλάδος ήσαν συνειδητοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 6.9.2025

πηγή φωτογραφίας: REUTERS/Yiannis Kourtoglou

Η πρόσφατη εορτή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού (24 Αυγούστου) μάς θύμισε ότι σε δύσκολους καιρούς η Ορθόδοξη Εκκλησία, οι Άγιοί της και οι κληρικοί της αγωνίσθηκαν για την ελευθερία, την παιδεία και τη διαφύλαξη της ταυτότητας του Ελληνισμού. Είναι χρήσιμο, λοιπόν, να καταγράψουμε μερικές σκέψεις για τη θρησκευτική διπλωματία και την προστασία της ελληνορθόδοξης κληρονομιάς και παρουσίας εκτός των συνόρων της Ελλάδος.

1. Ακόμη και κράτη που έχουν θεσπίσει στο εσωτερικό τους την πλήρη θρησκευτική ουδετερότητα, αξιοποιούν τη θρησκευτική τους παράδοση, όταν πρόκειται να προβάλουν τον πολιτισμό τους και να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι  η αυστηρά ουδετερόθρησκη Γαλλία, η οποία στην Εξωτερική Πολιτική  αξιοποιεί με εντυπωσιακό τρόπο τη σύνδεσή της με τη Ρωμαιοκαθολική Χριστιανική Παράδοση. Είναι ενδεικτικό ότι στους Αγίους Τόπους η Γαλλία έχει χαρακτηρίσει ως εθνικό έδαφός της τέσσερα Χριστιανικά προσκυνήματα, τα οποία διοικούν Γάλλοι κληρικοί και με τα οποία έχει ιστορικούς δεσμούς από την εποχή των Σταυροφοριών. Τα προσκυνήματα αυτά ανήκουν ιδιοκτησιακά στο Γαλλικό Προξενείο της Ιερουσαλήμ.
2. Είναι απαραίτητο να ιδρυθεί στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ένα Παρατηρητήριο για τα δικαιώματα και την προστασία των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων και των Ορθοδόξων Χριστιανικών κοινοτήτων και μειονοτήτων ανά την Υφήλιο. Να στελεχωθεί από διπλωμάτες, αλλά και από επιστήμονες με γνώσεις της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, της θρησκευτικής διπλωματίας, των νομοκανονικών ζητημάτων και των ιδιαιτέρων συνθηκών της Μέσης Ανατολής και άλλων περιοχών. Επί παραδείγματι μία τέτοια ομάδα θα μπορούσε να έχει εγκαίρως πληροφορηθεί και μεταφράσει την πρωτόδικη απόφαση του Αιγυπτιακού Δικαστηρίου για τη Μονή Σινά ώστε σε μεγάλο βαθμό να προβλέψει και το περιεχόμενο της δευτεροβάθμιας (Εφετειακής) απόφασης που προέκυψε προσφάτως και προκαλεί προβληματισμό.
3. Ο Νόμος, ο οποίος ψηφίσθηκε από την Βουλή των Ελλήνων για την Ελληνορθόδοξη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Όρους Σινά, είναι ένα καλό βήμα. Μετατρέπει σε ελληνικό ΝΠΔΔ το εν Αθήναις Μετόχιο της Μονής και δείχνει, έστω και με καθυστέρηση, το έμπρακτο ενδιαφέρον της Ελληνικής Πολιτείας για το ιστορικό μοναστήρι. Είναι ευχάριστο  ότι ο Νόμος ψηφίσθηκε και από κόμματα της Αντιπολιτεύσεως. Ουσιαστικά το μόνο κόμμα που καταψήφισε και ζήτησε να αποσυρθεί η σχετική διάταξη είναι η «Νίκη».  Πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα για να στηριχθεί η Μονή και  να ενισχυθεί με Έλληνες μοναχούς το έμψυχο δυναμικό της.
4. Στην Αλβανία μέσα σε λίγους μήνες η Ορθόδοξη Εκκλησία έχασε, λόγω θανάτου, τρεις Ιεράρχες ελληνικής καταγωγής. Τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, τον Βερατίου Ιγνάτιο και τον Αργυροκάστρου Δημήτριο. Στις εκλογές νέων Μητροπολιτών πρέπει να θυμίζουμε τη  σύνθεση του ποιμνίου, το οποίο σε σημαντικό ποσοστό αποτελείται από Έλληνες Βορειοηπειρώτες. Θα ήταν χρήσιμο να αξιοποιηθούν, τώρα ή αργότερα,  ως νέοι Μητροπολίτες  κληρικοί προερχόμενοι από την Ελληνική Εθνική Μειονότητα. Επίσης πρέπει να μάς ανησυχήσουν οι έντονες προπαγανδιστικές ενέργειες ορισμένων βαλκανικών Εκκλησιών και Κυβερνήσεων, που επιχειρούν να προσελκύσουν τους Βλαχόφωνους Έλληνες της Αλβανίας.
5. Η ρύθμιση για την ευκολότερη εισαγωγή Ορθοδόξων κληρικών και λαϊκών από το Πατριαρχείο Αντιοχείας σε ελληνικά ΑΕΙ είναι ένα θετικό βήμα. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Συρίας και του Λιβάνου ζουν σε μία πολύ ταραγμένη περιοχή με έντονη τουρκική παρέμβαση και η Ελλάς αποτελεί το κύριο στήριγμά τους.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 30.8.2025

(Η μνήμη του τιμάται στις 24 Αυγούστου)

Οι πνευματικές προϋποθέσεις της Επαναστάσεως του 1821 είναι τα ελληνορθόδοξα ιδανικά, τα οποία καλλιεργήθηκαν με θαυμαστό τρόπο μέσα στην ψυχή των υποδούλων επί 400 ή  και 500 χρόνια Τουρκοκρατίας. Η Ορθοδοξία, η αίσθηση της συνέχειας του Ελληνισμού, η γλώσσα, το αντιστασιακό πνεύμα του Έλληνα, η Μεγάλη Ιδέα και η νοσταλγία για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία (Ρωμανία), αυτά ήσαν τα πνευματικά θεμέλια του 1821.

Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός δεν πήρε στα χέρια του ντουφέκι, αλλά με την πνευματική και ηθική αναγέννηση των υποδούλων προετοίμασε το έδαφος για την μεγάλη Επανάσταση. Η συμβολή του στην εθνική αφύπνιση ήλθε σε μία πολύ δύσκολη εποχή, όταν το Γένος κινδύνευε να απογοητευθεί από τις πολλές και ατυχείς εξεγέρσεις. Το πέρασμά του άφησε ανεξίτηλα ίχνη στην ψυχή των υποδούλων όχι μόνο στην γενέτειρά του Αιτωλία, αλλά και στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στις Κυκλάδες και σε όλα τα μέρη τα οποία επισκέφθηκε κατά τις τρεις (ή τέσσερις) περιοδείες του. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Άγιος σεβόταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο και για τις ιεραποστολικές περιοδείες του πήρε διαδοχικά την ευλογία τριών Οικουμενικών Πατριαρχών.

Η συνεισφορά του στην προετοιμασία του Αγώνος μπορεί εν συντομία να κωδικοποιηθεί ως εξής:

α) Η καλλιέργεια του Ορθοδόξου φρονήματος. Με το κήρυγμά του, με το παράδειγμά του, με την κατανοητή, αλλά συνάμα θεολογικά τεκμηριωμένη γλώσσα του, ο Άγιος απέτρεψε τους εξισλαμισμούς και στερέωσε την Ορθόδοξη Πίστη. Από φόβο, από εκβιασμό, αλλά μερικές φορές και αυτοβούλως και από την προσδοκία αξιωμάτων ένας αριθμός Χριστιανών προσχώρησε στο Ισλάμ. Όλοι αυτοί δεν χάθηκαν μόνο για την Ορθοδοξία, αλλά και για τον Ελληνισμό. Παράδειγμα οι Μουσουλμάνοι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας. Απόγονοι εξισλαμισμένων Χριστιανών έγιναν οι σκληρότεροι διώκτες του Ελληνισμού επί Τουρκοκρατίας και επί Γερμανοϊταλικής Κατοχής. Ο αγώνας του Αγίου είχε στόχο πρωτίστως να σώσει ψυχές. Αλλά ταυτοχρόνως είχε εθνική σημασία, διότι όσοι παρέμεναν Χριστιανοί διατηρούσαν και την ελληνική τους συνείδηση. Για την αποτροπή των εξισλαμισμών ο Άγιος δίδασκε με έμφαση τα περί της Αγίας Τριάδος. Ήξερε ότι πολλοί αγράμματοι Χριστιανοί έπεφταν εύκολα θύματα της μουσουλμανικής προπαγάνδας, η οποία αρνείτο την Αγία Τριάδα.

β) Η εμμονή στην ελληνική γλώσσα. Είναι συγκλονιστική η διδαχή του Αγίου ότι παίρνει επάνω του τις αμαρτίες εκείνων που θα σταματήσουν να μιλούν διάφορες ξενικές διαλέκτους και θα αποφασίσουν να μιλούν στο σπίτι τους μόνον ελληνικά. Γνώριζε τη διαβρωτική δράση διαφόρων προπαγανδών, οι οποίες υπονόμευαν την πίστη και τη γλώσσα των υποδούλων. Ο Άγιος διέδωσε την ελληνική παιδεία τονίζοντας ότι “Και η Εκκλησία μας είναι εις την Ελληνικήν”!

γ) Παιδεία και Σχολεία. Ο Άγιος Κοσμάς δηλώνει ο ίδιος στην τελευταία επιστολή προς τον αδελφό του Χρύσανθο  ότι ίδρυσε 10 ελληνικά (ανώτερα) σχολεία και 200 κοινά (κατώτερα). Σε σωζόμενη επιστολή του προς τους Παργίους υπογραμμίζει ότι πρέπει να ιδρύσουν σχολείο για την διαφύλαξη της Πίστεως και την Ελευθερία της Πατρίδος. Σκοπός του ήταν μέσω του σχολείου τα παιδιά να μαθαίνουν για τον Χριστό, τους Αγίους και τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Παραλλήλως όμως τα σχολεία του Πατροκοσμά καλλιέργησαν την ιστορική και γλωσσική συνέχεια του Ελληνισμού.

δ) Η έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη. Ο Άγιος Κοσμάς είχε συνειδητοποιήσει ότι αν πολλοί Έλληνες παραμείνουν κοινωνικά και οικονομικά καταπιεσμένοι δεν θα μπορέσουν να πολεμήσουν για να ελευθερώσουν την υπόδουλη Πατρίδα. Το κήρυγμα του Αγίου υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης, υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, κατά της πλεονεξίας και της αδικίας, υπέρ της σφυρηλατήσεως των κοινοτικών δεσμών και της αλληλεγγύης, βοήθησε την ψυχική ενότητα των Ορθοδόξων Ελλήνων και συντέλεσε στην αποφυγή επικινδύνων διχασμών και ερίδων μεταξύ ομοεθνών. Δίδαξε επίσης τον Χριστιανικό αντιρατσισμό μιλώντας για τα δικαιώματα των Αθιγγάνων (γύπτων, όπως τους αποκαλούσε).

ε) Οι Προφητείες. Το Ποθούμενον, τα βουνά που θα σώσουν πολλούς, οι δύο Πασχαλιές που θα έλθουν μαζί, όπως έγινε το 1912, αυτά και πολλά άλλα αισιόδοξα μηνύματα έδιδε ο Άγιος Κοσμάς μέσω των προφητειών του.  Αυτή ήταν άλλη μία εθνική προσφορά του σε έναν λαό που κινδύνευε να χάσει κάθε ελπίδα για ελευθερία και αναγέννηση. Ας μην ξεχνούμε ότι ο Άγιος έζησε κατά την περίοδο της σφαγής των Ελλήνων της Πελοποννήσου  από Τουρκαλβανούς μετά από τα Ορλωφικά. Η φωνή του ήταν η μοναδική όαση μέσα στην απελπισία.

Στ) Το μαρτύριό του. Με τον μαρτυρικό θάνατό του στην αγχόνη των δημίων του (Κολικόντασι Βορείου Ηπείρου, 24-8-1779) ο Πατροκοσμάς γίνεται θρύλος, σύμβολο και πρότυπο για τους υποδούλους. Η αγιότητά του αναγνωρίζεται αμέσως από όλο το σκλαβωμένο Γένος πολύ πριν αναγνωρισθεί επισήμως το 1961. Στην Ελληνική Επανάσταση ένα γνωστό άσμα έλεγε: «Βοήθα μας Αη Γιώργη και συ Άγιε Κοσμά, να πάρουμε την Πόλη και την Αγιά Σοφιά». Η θυσία του ενέπνευσε και εμπνέει ακόμη και σήμερα, ειδικά δε τους ταλαιπωρημένους και διωκομένους Βορειοηπειρώτες αδελφούς μας. Ο Άγιος Κοσμάς απαγχονίσθηκε από τους Οθωμανούς και απέδειξε εμπράκτως ότι η Ελευθερία των Ελλήνων είναι απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη. Μαζί με το νέφος των αναριθμήτων Νεομαρτύρων έβαλε το λίπασμα για την ελληνορθόδοξη αυτοσυνειδησία των υποδούλων, η οποία οδήγησε στην Παλιγγενεσία του 1821. Κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ στην ιερά μνήμη του!

(Από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Χολέβα: ΤΟ 1821 ΣΗΜΕΡΑ, Εκδόσεις ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, Αθήνα 2020)

Θεωρώ λανθασμένη την απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να περικόψει μία ώρα από το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στην Α΄ Λυκείου για να εντάξει το νέο μάθημα της Οικονομίας. Και εξηγώ γιατί:

1. Θα μπορούσαν οι βασικές οικονομικές έννοιες να ενσωματωθούν στο δίωρο μάθημα της Πολιτικής Παιδείας, το οποίο διδάσκεται στην Α΄ Λυκείου και το οποίο εξ αρχής προέβλεπε στοιχεία Δικαίου, Οικονομίας και Πολιτικής Επιστήμης.
2. Η υποτίμηση προς τα Αρχαία Ελληνικά δείχνει απαξίωση προς ένα από τα θεμέλια της εθνικής ταυτότητας του λαού μας.
3. Τα Αρχαία Ελληνικά είναι συν τοις άλλοις μάθημα Οικουμενικών και πανανθρώπινων αξιών, δημοκρατίας και κοινωνικής ευθύνης.
4. Μόρφωση σημαίνει δια-μόρφωση χαρακτήρων, άρα διάπλαση ήθους. Μόνο με Οικονομία και Πληροφορική δεν επιτυγχάνεται ο σκοπός της Παιδείας. Οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες, στις οποίες περιλαμβάνεται η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, είναι απαραίτητες για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.
5. Πώς θα πείσουμε τους ξένους ότι δικαιούμαστε την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, όταν δίνουμε μηνύματα υποτίμησης της γλώσσας και των γραπτών κειμένων που συνδέονται με τον Παρθενώνα;
6. Τα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι νεκρή γλώσσα. Είναι η πηγή από τη  οποία δημιουργούνται και σήμερα  λέξεις στα Νέα Ελληνικά, αλλά και σε πολλές άλλες γλώσσες. Άλλωστε μία μορφή τους ακούμε κάθε φορά που πηγαίνουμε στην Εκκλησία. Είναι πολιτιστικός θησαυρός, πάντα επίκαιρος,  άρρηκτα συνδεδεμένος με τη  Ορθοδοξία, την Ιστορία και τη διεθνή ακτινοβολία του Ελληνισμού.
7. Σε τελευταία ανάλυση δημιουργείται ένα ψευδοδίλημμα: Δεν πρέπει να διερωτώμεθα: Αρχαία Ελληνικά ή Οικονομία, αλλά να τονίζουμε ότι η καλή γνώση των Αρχαίων Ελληνικών στηρίζει και την οικονομική ανάπτυξη!  Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των λαών της Άπω Ανατολής, οι οποίοι παραδέχονται ότι το οικονομικό θαύμα της περιοχής τους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό  στη διατήρηση των ιδεογραμμάτων, δηλαδή της παραδοσιακής γλώσσας και γραφής.

Πράγματι το καλοκαίρι του 1987 δημοσιεύθηκε στην Ταϊβάν, την Ιαπωνία και την Νότιο Κορέα  το αποτέλεσμα μιας επιστημονικής έρευνας, η οποία απαντούσε στο ερώτημα αν υπάρχει σύνδεση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης της Άπω Ανατολής και των ιδεογραμμάτων. Η έρευνα απέδειξε ότι η ενδεχόμενη κατάργηση-λατινοποίηση του αλφαβήτου ή η απλούστευση των ιδεογραμμάτων θα οδηγούσε σε κατάρρευση των θεμελίων του οικονομικού θαύματος των χωρών αυτών.

Το συμπέρασμα των Πανεπιστημιακών ερευνητών ήταν ότι οι ικανότητες που αναπτύσσονται κατά την εκμάθηση και απομνημόνευση των ιδεογραμμάτων οξύνουν την οπτική αντίληψη και την ευστροφία των μαθητών και επί πλέον έχουν μεγάλο μερίδιο συμμετοχής στη θαυμαστή οικονομική επιτυχία των τριών χωρών που προαναφέραμε.

Δυστυχώς η περικοπή μιας ακόμη ώρας από τα Αρχαία Ελληνικά στην Α΄ Λυκείου έρχεται να συνδυασθεί με την πλήρη απομάκρυνση από τα Αρχαία Ελληνικά των μαθητών της Β΄ και Γ΄ Λυκείου που θα παρακολουθήσουν το Διεθνές Απολυτήριο ΙΒ. Ως γνωστόν ήδη αρχίζει η πειραματική εφαρμογή αυτού του αγγλόφωνου προγράμματος σε Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία με στόχο να μεταφερθεί και σε άλλα σχολεία. Μήπως θα έπρεπε οι Έλληνες μαθητές του ΙΒ να έχουν  ένα στοιχειώδες ελληνόφωνο  πρόγραμμα για Αρχαία Ελληνικά, Ιστορία και Θρησκευτικά ώστε να μην αποκόπτονται από τα θεμέλια της εθνικής μας ταυτότητας;

Ελπίζω να βρεθεί η χρυσή τομή.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 2.8.2025