Άρθρα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Αδίκως ανέμεναν ορισμένοι πολιτικοί και δημοσιογράφοι στην Αθήνα ότι η νέα κυβέρνηση των Σκοπίων θα είναι πιο διαλλακτική συγκριτικά με τον Νίκολα Γκρούεφσκι. Με την έγκριση του νυν Πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ, ο Γενικός Πρόξενος της ΠΓΔΜ στο Τορόντο μίλησε προσφάτως σε συγκέντρωση της  οργανώσεως «Ενωμένοι Μακεδόνες». Πίσω από τον ομιλητή υπήρχε ανηρτημένος μεγάλος χάρτης που περιλάμβανε εδάφη της Ελλάδος –μέχρι τον Όλυμπο- και της Βουλγαρίας. Πρόκειται για την Μεγάλη Ιδέα των Σκοπιανών, δηλαδή να ενώσουν το δικό τους τμήμα που το ονομάζουν «Μακεδονία του Βαρδάρη» με την Βόρειο Ελλάδα («Μακεδονία του Αιγαίου») και με τη δυτική Βουλγαρία («Μακεδονία του Πιρίν», από την ελληνική ονομασία του όρους Πυρήν).

Το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών διαμαρτυρήθηκε και θεώρησε αυτήν την ενέργεια ως παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του Σεπτεμβρίου 1995. Θα έπρεπε, όμως, οι αρμόδιοι για την Εξωτερική μας Πολιτική να αναρωτηθούν μήπως είναι ώρα να ασκήσουμε μεγαλύτερη πίεση προς την κυβέρνηση των Σκοπίων. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), τα οποία συζητούμε  με τους Σκοπιανούς, σε τίποτε δεν ωφέλησαν μέχρι τώρα. Απλώς δίνουν στην άλλη πλευρά το μήνυμα ότι είμαστε διατεθειμένοι για υποχωρήσεις.

Μία παράλληλη εξέλιξη στο ίδιο ζήτημα πρέπει να μάς προβληματίσει σοβαρά. Η Υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας Εκατερίνα Ζαχαρίεβα δήλωσε στις 5.8.2017 στα ΜΜΕ της χώρας της ότι η κυβέρνηση της Σόφιας δεν θα αποδεχθεί οποιαδήποτε ονομασία των Σκοπίων  περιλαμβάνει τον όρο «Άνω Μακεδονία» ή «Βόρεια Μακεδονία». Εξήγησε ότι η Βουλγαρική Κυβέρνηση θεωρεί ότι αυτοί οι γεωγραφικοί όροι αμφισβητούν την εδαφική ακεραιότητα της Βουλγαρίας και  εκφράζουν διεκδίκηση εις βάρος της βουλγαρικής περιοχής του Πιρίν. Μάλιστα η κ. Ζαχαρίεβα τόνισε ότι έχει αναφέρει τις επιφυλάξεις της στην Ελληνική Κυβέρνηση.

Η βουλγαρική επιφύλαξη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πρώτον, διότι αποδεικνύει ότι έχουμε δίκιο όσοι εντός Ελλάδος φωνάζουμε ότι και ο γεωγραφικός προσδιορισμός στο όνομα «Μακεδονία» μπορεί να υποκρύπτει εδαφική διεκδίκηση. Δεύτερον, διότι μάς προειδοποιεί ότι και αν ακόμη συμφωνήσουν Αθήνα και Σκόπια στο όνομα Άνω Μακεδονία ή Βόρεια Μακεδονία, η Βουλγαρία θα ασκήσει βέτο και το κράτος των Σκοπίων δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ή/και στην Ευρ. Ένωση. Άρα, αν επιμείνουμε στη λύση του γεωγραφικού προσδιορισμού, μάς απομένει μόνον μία από τις συζητούμενες εναλλακτικές: Η «Μακεδονία του Βαρδάρη», η οποία όμως δικαιώνει τις διεκδικήσεις των ψευδομακεδόνων, όπως τις καθόρισε ο κομμουνιστής δικτάτωρ Τίτο το 1944.

Είναι, λοιπόν,  απαραίτητο να επιστρέψουμε στην αρχική πανεθνική θέση του 1992, ότι δεν αποδεχόμαστε να υπάρχει ο όρος Μακεδονία στο όνομα του γειτονικού κράτους. Και ας πιέσουμε τα Σκόπια συνεργαζόμενοι με τη Σερβία και  τη Βουλγαρία.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 3/9/2017

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η κυβερνώσα Αριστερά δυσφορεί όταν γίνεται αναφορά στις διαχρονικές αξίες, για τις οποίες αγωνίζεται ο Ελληνισμός. Προβεβλημένοι εκπρόσωποί της με δημόσιες δηλώσεις τους χαρακτηρίζουν ως κατάλοιπα αυταρχικών καθεστώτων τον σεβασμό του Έλληνα προς τον Θεό, προς την πατρίδα, προς τα ήθη και τα έθιμα, προς τον οικογενειακό θεσμό. Δεν ξέρω αν πρόκειται για άγνοια ή για ηθελημένη παραποίηση. Θεωρώ πάντως χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι αυτές οι πατροπαράδοτες αξίες καθοδηγούν το Έθνος μας εδώ και 2500 τουλάχιστον χρόνια και το έχουν βοηθήσει να σταθεί όρθιο απέναντι σε επιδρομές, κατακτήσεις και άλλες δυσκολίες.

Για τους ναούς των Θεών, για την πατρίδα, για τους συγγενείς και για τους τάφους των προγόνων πολέμησαν οι Έλληνες τους Πέρσες τον 5^ο αιώνα π.Χ. Μας το θυμίζει ο παιάνας των Σαλαμινομάχων, όπως τον καταγράφει ο Αισχύλος στους «Πέρσες»:

Ώ παίδες Ελήνων ίτε, ελευθερούτε πατρίδα, ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων, νύν υπέρ πάντων αγών!

Την πατρίδα, τη δημοκρατία, τη θρησκεία των προγόνων, τα όσια και τα ιερά της πόλεως, ορκίζονται να υπηρετούν οι Αθηναίοι Έφηβοι κατά την περίοδο ακμής της Αθηναϊκής Δημοκρατίας: «Θα αμυνθώ για τα ιερά και για τα όσια και μόνος και μαζί με πολλούς και την πατρίδα δεν θα παραδώσω μικρότερη, αλλά μεγαλύτερη και ισχυρότερη από όση την παρέλαβα…. Και θα τιμήσω τα πατροπαράδοτα ιερά». Ο όρκος περιλαμβάνεται στον λόγο του ρήτορος Λυκούργου κατά Λεωκράτους, ο οποίος παλαιότερα εδιδάσκετο στα Λύκειά μας.

Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Αθηναίων Πολιτεία» και στο κεφαάλιο 55 περιγράφει με ποια κριτήρια επέλεγε η Βουλή και το δικαστήριο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας τους εννέα Άρχοντες, κάτι αντίστοιχο με τους σημερινούς υπουργούς. Τα κριτήρια ήσαν: Πρώτον αν σέβεται τους πατρώους θεούς και πώς, δηλαδή σήμερα θα ρωτούσαμε αν εκκλησιάζεται τακτικά ο υποψήφιος. Στη συνέχεια τον ρωτούσαν αν φέρεται καλά στους γονείς του, αν πληρώνει τους φόρους  και αν πήγε να πολεμήσει όταν τον χρειάστηκε η πατρίδα.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στην τελευταία ομιλία του, στις 28 Μαΐου 1453, καλεί τους υπερασπιστές της Βασιλεύουσας να αγωνισθούν για τη Χριστιανική Πίστη, την πατρίδα και τους συγγενείς. Προσθέτει και τον βασιλέα, διότι αυτό ήταν τότε το πολίτευμα. Σήμερα καλούμαστε να υπερασπίσουμε το δημοκρατικό μας πολίτευμα. Βλέπουμε πάντως τις ίδιες διαχρονικές αξίες.

Ορθοδοξία και πατρίδα υμνεί ο Διονύσιος Σολωμός στον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν», όταν συμβουλεύει τους αγωνιστές του 1821 με τα ακόλουθα λόγια (στροφή 148):

«… Όλο το αίμα όπου χυθή

Για θρησκεία, για πατρίδα

Όμοια έχει την τιμή».

Τι επιδιώκει ο ΣΥΡΙΖΑ;  Να καταργήσει τον Αισχύλο και τον Σολωμό;

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 27.8.2017

Οἱ πνευματικές προϋποθέσεις τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821 εἶναι τά ἑλληνορθόδοξα ἰδανικά πού ἦσαν ριζωμένα στήν ψυχή τῶν ὑποδούλων ἐπί 400 καί 500 χρόνια Τουρκοκρατίας. Ὁρισμένοι ἱστορικοί, ἀκόμη καί συγγραφεῖς σχολικῶν ἐγχειριδίων, ὑπερτονίζουν τόν ρόλο τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Διαφωτισμοῦ στήν καλλιέργεια τῶν φιλελευθέρων ἰδεῶν στόν χῶρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Δέν ὑποτιμῶ τήν ἐπίδραση τῶν δυτικῶν ἰδεολογικῶν ρευμάτων, ἡ μελέτη τῶν πηγῶν, ὅμως, διδάσκει ὅτι αὐτή ἡ ἐπιρροή ἦταν περιορισμένη. Ἡ Ὀρθοδοξία, ἡ συνείδηση τῆς συνέχειας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἡ γλῶσσα, τό ἀντιστασιακό πνεῦμα τοῦ Ἕλληνα, ἡ Μεγάλη Ἰδέα καί ἡ νοσταλγία γιά τήν Βυζαντινή Αὐτοκρατορία (Ρωμανία), αὐτά ἦσαν τά πνευματικά θεμέλια τοῦ 1821.          

  Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός δέν πῆρε στά χέρια του τουφέκι, ἀλλά μέ τήν πνευματική ἀναγέννηση τῶν ὑποδούλων προετοίμασε τό ἔδαφος γιά τήν μεγάλη Ἑλληνική Ἐπανάσταση. Ἡ συμβολή του στήν ἐθνική ἀφύπνιση ἦλθε σέ μία πολύ δύσκολη ἐποχή, ὄταν τό Γένος κινδύνευε νά ἀπογοητευθεῖ ἀπό τίς πολλές καί ἀτυχεῖς ἐξεγέρσεις. Τό πέρασμά του ἄφησε ἀνεξίτηλα ἴχνη στήν ψυχή τῶν ὑποδούλων ὄχι μόνο στήν γενέτειρά του Αἰτωλία, ἀλλά καί στήν Ἤπειρο, στήν Δυτική Μακεδονία καί σέ ὅλα τά μέρη τά ὁποῖα ἐπισκέφθηκε κατά τίς τρεῖς (ἤ τέσσερεις) περιοδεῖες του. Ἡ συνεισφορά του μπορεῖ ἐν συντομίᾳ νά κωδικοποιηθεῖ ὡς ἑξῆς:

            α) Ἡ καλλιέργεια τοῦ Ὀρθοδόξου φρονήματος. Μέ τό κήρυγμά του, μέ τό παράδειγμά του, μέ τήν κατανοητή ἀλλά συνάμα θεολογική γλῶσσα του, ὁ Ἅγιος ἀπέτρεψε τούς ἐξισλαμισμούς καί στερέωσε τήν Ὀρθόδοξη Πίστη. Ἀπό φόβο, ἀπό ἐκβιασμό, ἀλλά μερικές φορές καί αὐτοβούλως καί ἀπό τήν προσδοκία ἀξιωμάτων ἕνας ἀριθμός Χριστιανῶν προσχώρησε στό Ἰσλάμ. Ὅλοι αὐτοί δέν χάθηκαν μόνο γιά τήν Ὀρθοδοξία, ἀλλά καί γιά τόν Ἑλληνισμό. Παράδειγμα οἱ Τσάμηδες τῆς Θεσπρωτίας. Ἀπόγονοι ἐξισλαμισμένων Χριστιανῶν ἔγιναν οἱ σκληρότεροι διῶκτες τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐπί Τουρκοκρατίας καί ἐπί Γερμανοϊταλικῆς Κατοχῆς. Ὁ ἀγώνας τοῦ Ἁγίου ἦταν πρωτίστως νά σώσει ψυχές. Ἀλλά ταυτοχρόνως ὅσοι παρέμεναν Χριστιανοί διατηροῦσαν καί τήν ἑλληνική τους συνείδηση. Γιά τήν ἀποτροπή τῶν ἐξισλαμισμῶν ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς δίδασκε μέ ἔμφαση τήν Τριαδολογία. Ἤξερε ὅτι πολλοί ἀγράμματοι Χριστιανοί ἔπεφταν εὔκολα θύματα τῆς μουσουλμανικῆς προπαγάνδας, ἠ ὁποία ἀρνεῖτο τήν Ἁγία Τριάδα.

            β) Ἡ ἐμμονή στήν ἑλληνική γλῶσσα. Εἶναι συγκλονιστική ἡ διδαχή τοῦ Ἁγίου ὅτι πάιρνει ἐπάνω του τίς ἁμαρτίες ἐκείνων πού θά σταματήσουν νά μιλοῦν διάφορες διαλέκτους καί θά ἀποφασίσουν νά μιλοῦν στό σπίτι τους μόνον ἑλληνικά. Γνώριζε τήν ὑπονομευτική δράση διαφόρων προπαγανδῶν πού ὑπονόμευαν τήν πίστη καί τήν γλῶσσα τῶν ὑποδούλων. Ὁ Ἅγιος τόνιζε ὅτι «Ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι εἰς τήν Ἑλληνικήν, διότι καί τό Γένος μας εἶναι Ἑλληνικόν»!

            γ) Παιδεία καί Σχολεῖα. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς δηλώνει ὁ ἴδιος στήν τελευταία ἐπιστολή πρός τόν ἀδελφό του ὅτι ἵδρυσε 10 ἑλληνικά (ἀνώτερα ) σχολεῖα καί 200 κοινά (κατώτερα). Σέ σωζόμενη ἐπιστολή του πρός τούς Παργίους ὑπογραμμίζει ὅτι πρέπει νά ἱδρύσουν σχολεῖο γιά τήν διαφύλαξη τῆς Πίστεως καί τήν Ἐλευθερία τῆς πατρίδος. Σκοπός του πρώτιστος ἦταν μέσῳ τοῦ σχολείου τά παιδιά νά μαθαίνουν γιά τόν Χριστό, παραλλήλως ὅμως τά σχολεῖα τοῦ Πατροκοσμᾶ καλλιέργησαν τήν ἱστορική καί γλωσσική συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

            δ) Ἡ ἔμφαση στήν κοινωνική δικαιοσύνη. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς εἶχε συνειδητοποιήσει αὐτό πού λίγο πρίν ἀπό τούς Βαλκανικούς Πολέμους εἶπε ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος γιά τούς ἀγρότες τῆς Θεσσαλίας: Ἐάν παραμείνουν κοινωνικά καί οἰκονομικά καταπιεσμένοι δέν θά μπορέσουν νά πολεμήσουν γιά νά ἐλευθερώσουν τούς ὑποδούλους ἀδελφούς τους. Τό κήρυγμα τοῦ Ἁγίου ὑπέρ τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης, ὑπέρ τῶν δικαιωμάτων τῶν γυναικῶν, κατά τῆς πλεονεξίας καί τῆς ἀδικίας, ὑπέρ τῆς σφυρηλατήσεως τῶν κοινοτικῶν δεσμῶν καί τῆς ἀλληλεγγύης, βοήθησε τήν ψυχική ἑνότητα τῶν Ρωμηῶν καί συνετέλεσε στήν ἀποφυγή ἐπικινδύνων διχασμῶν καί ἐρίδων μεταξύ ὁμοεθνῶν.

            ε) Οἱ Προφητεῖες. Τό ποθούμενο, τό Ρωμαίικο, τά βουνά πού θά σώσουν πολλούς, οἱ δύο Πασχαλιές πού θά ἔλθουν μαζί, ὅπως ἔγινε τό 1912, αὐτά καί πολλά ἄλλα αἰσιόδοξα μηνύματα ἔδιδε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς διά τῶν προφητειῶν του.  Αὐτή ἧταν ἡ μεγαλύτερη ἐθνική προσφορά του σέ ἕνα λαό πού κινδύνευε νά χάσει κάθε ἐλπίδα γιά ἐλευθερία καί ἀναγέννηση. Ἄς μην ξεχνοῦμε ὅτι ὅ Ἅγιος ἔζησε τήν σφαγή τῶν Ἑλλήνων ἀπό Τουρκαλβανούς μετά ἀπό τά Ὀρλωφικά. Ἡ φωνή του ἦταν ἡ μοναδική ὄαση μέσα στήν ἀπελπισία.

            Στ) Τό μαρτύριό του. Μέ τόν μαρτυρικό θάνατό του στήν ἀγχόνη τῶν δημίων του (Κολικόντασι Βορείου Ἠπείρου, 24-8-1779) ὁ Πατροκοσμᾶς γίνεται θρῦλος, σύμβολο καί πρότυπο γιά τούς ὑποδούλους. Ἡ ἁγιότητά του ἀναγνωρίζεται ἀμέσως ἀπό ὅλο τό σκλαβωμένο Γένος πολύ πρίν ἀναγνωρισθεῖ ἐπισήμως τό 1961. Στήν Ἐλληνική Ἐπανάσταση ἕνα γνωστό ἆσμα ἔλεγε: «Βοήθα μας Ἅη Γιώργη καί σύ Ἅγιε Κοσμᾶ, νά πάρουμε τήν Πόλη καί τήν Ἁγιά Σοφιά». Ἡ θυσία του ἐνέπνευσε καί ἐμπνέει ἀκόμη καί σήμερα, εἰδικά δέ  τούς ἐμπερίστατους Βορειοηπειρῶτες ἀδελφούς μας. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ἀγχόνῃ ἐτελειώθη καί κατέδειξε ἐμπράκτως ὅτι ἡ Ἐλευθερία τῶν Ἑλλήνων εἶναι ἀπ’ τά κόκκαλα βγαλμένη. Μαζί μέ τό νέφος τῶν ἀναρίθμητων Νεομαρτύρων ἔβαλε τό λίπασμα γιά τήν ἑλληνορθόδοξη αὐτοσυνειδησία τῶν ὑποδούλων, ἡ ὁποία ὁδήγησε στήν Παλιγγενεσία τοῦ 1821. Κλίνουμε εὐλαβικά τό γόνυ στήν ἱερά μνήμη του!

Άρθρο στην ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 23.8.2017

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Νίκος Βούτσης πιστεύει ότι δεν είμαστε ένας Ορθόδοξος λαός, αλλά ένα σύγχρονο κράτος. Προσωπικά δεν αντιλαμβάνομαι γιατί το ένα αποκλείει το άλλο. Η Μ. Βρετανία θεωρείται σύγχρονο κράτος, αλλά ο Βασιλεύς ή η Βασίλισσα είναι πάντοτε  επικεφαλής της επικρατούσης θρησκείας και 26 Αγγλικανοί Επίσκοποι ή απλοί κληρικοί μετέχουν βάσει νόμου στη Βουλή των Λόρδων.

Προ ολίγων ετών στην Ιταλία προκλήθηκε μεγάλη αναστάτωση, διότι μία άθεη μητέρα προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αίτημα να μην υπάρχει στις σχολικές αίθουσες ο Εσταυρωμένος Ιησούς. Όλοι οι πολιτικοί της Ιταλίας, ακόμη και η κομμουνίστρια βουλευτής Νατάλια Γκίνσμπουργκ, τάχθηκαν υπέρ του Εσταυρωμένου ως θεμελίου της εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας της χώρας. Το Δικαστήριο, μετά από τη συγκλονιστική αντίδραση των Ιταλών, δέχθηκε να αλλάξει την αρχική του ετυμηγορία. Τελικά με διευρυμένη σύνθεση αποφάσισε ότι είναι δικαίωμα της Ιταλίας να αναρτά τον Εσταυρωμένο σε όλες τις σχολικές αίθουσες, διότι ο Χριστιανισμός αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής ταυτότητας της χώρας. Δεν είναι σύγχρονο κράτος η Ιταλία; Ή μήπως είναι αντιδραστικός θεσμός το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου;

Στην πατρίδα μας η Ορθοδοξία αποτελεί τη ρίζα μας, το σπίτι μας, την ιδιοπροσωπία μας. Το παρατηρούν πολλοί ξένοι, όπως ο αείμνηστος Γάλλος λογοτέχνης Ζακ Λακαρριέρ, ο οποίος προ 15 περίπου ετών είχε διαπιστώσει: «Ο Έλληνας μέσα στην Ορθοδοξία νιώθει σαν στο σπίτι του». Ο αείμνηστος Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν έγραψε στον Επίλογο του σπουδαίου βιβλίου του «Η Μεγάλη Εκκλησία εν αιχμαλωσία»: «Κατά τη διάρκεια των σκοτεινών αιώνων η Ορθοδοξία διεφύλαξε τον Ελληνισμό. Αλλά και χωρίς την ηθική δύναμη του Ελληνισμού η ίδια η Ορθοδοξία πιθανόν να  είχε μαραζώσει» !

Οι πρόγονοί μας, που αγωνίσθηκαν για να μάς ελευθερώσουν από τον τουρκικό ζυγό, θεωρούσαν την Ορθόδοξη Πίστη απαραίτητο όρο επιβιώσεως του Ελληνισμού. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μιλώντας το 1838 στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της Αθήνας, τόνισε: «Οταν επιάσαμε τα άρματα  είπαμε πρώτα υπέρ Πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος». Και ο πρώτος Κυβερνήτης της ελευθέρας Ελλάδος, ο Ιωάννης Καποδίστριας, απαντούσε ως εξής στους δυτικούς πολιτικούς και διπλωμάτες, όταν τον ρωτούσαν ποιοι είναι οι σύγχρονοι Έλληνες:

«Το Ελληνικόν Έθνος σύγκειται εκ των ανθρώπων, οίτινες από την Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν ομολογούντες την Ορθόδοξον Πίστιν και την γλώσσαν των Πατέρων αυτών λαλούντες».

Όσοι παρερμηνεύουν την ταυτότητά μας ας διαβάσουν τις διδαχές του νεομάρτυρος Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Θα διαπιστώσουν ότι η Ελληνορθόδοξη Παράδοση  συνδυάζει τον υγιή και αφανάτιστο πατριωτισμό με την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο.

Είμαστε και θα παραμείνουμε ένας Ορθόδοξος λαός.

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 20.8.2017

Παναγία Πορταΐτισσα

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Δεκαπενταύγουστος. Τιμούμε την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Δοξάζουμε την Παναγιά μας, την μεσίτριά μας προς τον φιλάνθρωπο Θεό. Από τους πρώτους αιώνες της Ελληνορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας, το Γένος των Ελλήνων συνέδεσε τους αγώνες του για την Ελευθερία με τις θαυματουργικές παρεμβάσεις της Υπερμάχου Στρατηγού.

Ήταν το 626, όταν η Παναγία έσωσε την Κωνσταντινούπολη από την επιδρομή των Αβάρων, κατά την απουσία του Αυτοκράτορος Ηρακλείου. Τότε ακούσθηκε για πρώτη φορά το πασίγνωστο κοντάκιον «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ», το οποίο ψάλλεται και στις ημέρες μας μαζί με το υπέροχο ποίημα των Χαιρετισμών.

Επί Τουρκοκρατίας η Μεγάλη Ιδέα της απελευθερώσεως όλων των ελληνικών εδαφών συνδέθηκε με την τιμή προς την Παναγία: «Σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις. Πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά σου θάναι»! Ο δε φλογερός ιεροκήρυκας Ηλίας Μηνιάτης, γύρω στο 1700, την Παναγία παρακαλεί να απαλλάξει το Γένος των Ελλήνων από τον βαρύ Οθωμανικό ζυγό.

Την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, την 25^η Μαρτίου 1821, όρισαν ως ημέρα του Πανεθνικού ξεσηκωμού τα στελέχη της Φιλικής Εταιρίας, όπως μαρτυρούν τα απομνημονεύματα των αγωνιστών. Ήθελαν να συνδυάσουν την Παναγία με την Ελευθερία, να καταδείξουν τους άρρηκτους δεσμούς Ορθοδοξίας και Ελληνισμού.

Στην Παναγία έκανε τάματα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και της έχτιζε εκκλησάκια για να την ευχαριστήσει. Την εικόνα της Παναγίας Πλατυτέρας είχε πάντα μαζί του ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο ευλαβής πρώτος Κυβερνήτης του ελευθέρου Ελληνικού Κράτους και στη Μονή της Πλατυτέρας στην Κέρκυρα είναι θαμμένος.

Όταν ο μεγάλος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς ήθελε να αφυπνίσει το Έθνος, μετά  την πτώχευση του 1893 και τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, έγραψε τη «Φλογέρα του Βασιλιά», ένα επικό ποίημα με κεντρικό ήρωα τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Βασίλειο Β’ (τον γνωστό ως Βουλγαροκτόνο). Εκεί υμνεί την Παναγία και θυμίζει ότι ο Βασίλειος κατέβηκε με όλο τον στρατό του μέχρι την Αθήνα για να  ευχαριστήσει την Υπέρμαχο Στρατηγό στον Παρθενώνα, ο οποίος είχε μετατραπεί επί αιώνες σε Ορθόδοξο Ναό της Παναγίας της Αθηνιώτισσας.

Και ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης καταγράφει  (Δοκιμές Α’, σελ 178) τα εξής: «Θυμάμαι τη μέρα που μάς κήρυξαν τον πόλεμο οι Γερμανοί. Το πλήθος που ζητωκραύγαζε στην οδό Σταδίου σώπασε ξαφνικά κι έπειτα άρχισε να τραγουδά με μια βαριά μεγάλη φωνή: «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια». Αυτό και μόνο. Αλλά αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να καταλάβει κανείς πως ο πόλεμος τούτος δεν ήταν σημερινός ούτε χτεσινός. Ήταν ο αιώνιος πόλεμος της Ελλάδας όλων των καιρών για την ανθρώπινη αξία».

Παναγιά μου Οδηγήτρια, καθοδήγησέ μας στον σωστό δρόμο!

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 13.8.2017

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Τα κόμματα που μάς κυβερνούν από τα τέλη Ιανουαρίου 2015 χαρακτηρίζονται, μεταξύ άλλων, και από μία σειρά αρνητικών επιδόσεων στον τομέα της Εκπαιδεύσεως σε όλες τις βαθμίδες.

Τα εκπαιδευτικά κατορθώματα των κυβερνώντων εστιάζονται κυρίως σε τρεις τομείς:

Α) Επίθεση κατά της αριστείας. Ο πρώην Υπουργός Παιδείας κ. Αριστείδης Μπαλτάς χαρακτήρισε την αριστεία «ρετσινιά»! Τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία υποβαθμίσθηκαν, ενώ έδιναν την ευκαιρία δωρεάν παιδείας υψηλού επιπέδου σε αριστούχους όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Και μόλις προχθές ανακοινώθηκε ότι η κυβέρνηση καταργεί την επιλογή των σημαιοφόρων στο Δημοτικό Σχολείο με βάση την αριστεία και την μετατρέπει σε επιλογή με κλήρωση. Δηλαδή και ο μαθητής που δεν διαβάζει, δεν προσπαθεί, δεν ενδιαφέρεται, θα μπορεί, αν κληρωθεί, να εκπροσωπήσει το Σχολείο και να αισθανθεί τιμώμενο πρόσωπο!

Β) Αλλοίωση της εθνικής μας ταυτότητας. Τα Ορθόδοξα Θρησκευτικά υπέστησαν μετάλλαξη και μετατράπηκαν σε ένα συγκρητιστικό συνονθύλευμα θρησκειολογικών και κοινωνιολογικών δοξασιών. Χρειάσθηκε η δυναμική παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου για να περισωθεί ό,τι μπορεί να περισωθεί. Ο Επιτάφιος του Περικλέους (καταγραφή Θουκυδίδου) καταργήθηκε από το Λύκειο και παρ’ ολίγον να κινδυνεύσει και η «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους. Για το μάθημα της Ιστορίας το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής ανακοίνωσε μία απαράδεκτη πρόταση για  αλλαγή της ύλης με στόχο να ξεχαστούν οι ήρωες του Ελληνισμού και να αμφισβητηθεί η διαχρονική συνέχεια του Έθνους.

Φτάσαμε στο σημείο οι ξένοι επισκέπτες να υμνούν τα εθνικά μας επιτεύγματα και τα παιδιά μας να τα αγνοούν. Χαρακτηριστικά θυμίζω ότι ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ήλθε τον Δεκέμβριο του 2016 στην Αθήνα και αναφέρθηκε τιμητικά στον Επιτάφιο του Περικλέους- τον οποίο κατήργησε το Υπουργείο Παιδείας-  και στον Έλληνα Επίσκοπο που ύψωσε το λάβαρο της Επαναστάσεως, δηλαδή τον Παλαιών Πατρών Γερμανών, τον οποίο αμφισβητεί το σχολικό εγχειρίδιο της Γ΄ Γυμνασίου.

Γ) Λαϊκισμός εις βάρος των Α.Ε.Ι. Με τον νόμο που ψηφίσθηκε στις 2.8.2017 ο Πρύτανις και οι Αντιπρυτάνεις θα εκλέγονται με χωριστά ψηφοδέλτια ώστε να καλλιεργείται κλίμα κομματισμού και διχόνοιας στη διοίκηση των Πανεπιστημίων. Με τον ίδιο νόμο διευρύνεται και παρανοείται τελείως η έννοια του Πανεπιστημιακού Ασύλου με κίνδυνο να διαπράττονται πάσης φύσεως παρανομίες και παραβάσεις εντός του Πανεπιστημιακού χώρου και η Αστυνομία να αδυνατεί να παρέμβει.

Για την έξοδο από την οικονομική και κοινωνική κρίση δεν αρκούν μόνον τα οικονομικά μέτρα. Χρειάζεται επιπροσθέτως ουσιαστική Παιδεία με Π κεφαλαίο, η οποία θα καλλιεργεί τις ελληνικές αρετές της ευγενούς άμιλλας, της υπεύθυνης δημοκρατικότητας, της αλληλεγγύης.  Παιδεία που θα παρέχει κίνητρα και πρότυπα. Παιδεία Ελληνορθόδοξη, η οποία θα  συνδυάζει το «αιέν αριστεύειν» και το «αγαπάτε αλλήλους».

Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 6.8.2017

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Στις 12 Απριλίου 1204 οι «Χριστιανοί» Σταυροφόροι της Δ΄ Σταυροφορίας κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη και εγκαθίδρυσαν Λατίνο Πατριάρχη και Φράγκο αυτοκράτορα. Ο Ελληνισμός διεφύλαξε την εθνική και πολιτική του ανεξαρτησία μόνο σε τρία κράτη που δημιουργήθηκαν μετά την άλωση των περισσοτέρων ελληνικών εδαφών από τους Δυτικούς ηγεμόνες. Η Αυτοκρατορία της Νικαίας, η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντος και το Δεσποτάτο της Ηπείρου υπήρξαν οι τρεις ελεύθερες εστίες του Ελληνισμού. Από τα τρία αυτά κράτη η Νίκαια είχε την τιμή και την ευλογία να ελευθερώσει την Κωνσταντινούπολη το 1261.

Στη Νίκαια της Μικρασιατικής Βιθυνίας οι Λασκαρίδες αυτοκράτορες κατόρθωσαν να διατηρήσουν άσβεστη τη φλόγα της Ορθόδοξης Πίστης και της Ελληνικής Ιδέας. Δεν λησμόνησαν ούτε προς στιγμήν την υποχρέωσή τους να απελευθερώσουν την κατακτημένη πρωτεύουσα του Γένους. Αγωνίσθηκαν στρατιωτικά εναντίον Δυτικών Σταυροφόρων και Τούρκων. Στον πνευματικό τομέα επιδίωξαν την αναγέννηση των ελληνικών γραμμάτων και την στενότερη σύνδεση της παιδείας με την ελληνική αρχαιότητα.

Μετά την παραίτηση του Πατριάρχου Ιωάννου Ι΄ Καματηρού οι Αρχιερείς συνήλθαν στη Νίκαια και εξέλεξαν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως τον Μιχαήλ Αυτωρειανό (1207- 1213), ο οποίος έστεψε βασιλέα τον Θεόδωρο Α΄Λάσκαρι (1204-1222). Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και ιστορικός Χρυσόστομος Παπαδόπουλος παρατηρεί: «Οι Ορθόδοξοι Πατριάρχες Αντιοχείας και Ιεροσολύμων και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου στη Νίκαια κατέφευγαν, οι καταδιωκόμενοι Ορθόδοξοι λαοί από εκεί ζητούσαν και ελάμβαναν όση βοήθεια ήταν δυνατή». (1)

Η αναγέννηση της Ελληνικής Ιδέας και του ελληνικού πολιτισμού κατέστη πρώτιστος στόχος των Αυτοκρατόρων της Νικαίας, κυρίως του Ιωάννου Βατάτζη (1222-1254) και του υιού του Θεοδώρου Β΄Λασκάρεως (1254-1258). Τότε γίνεται φανερό ότι οι όροι Έλλην και Ελληνισμός έπαυσαν πλέον να ταυτίζονται με την αρχαία θρησκεία και χρησιμοποιούνται ευρύτατα για να προσδιορίσουν την παιδεία, τον πολιτισμό, αλλά και το Γένος.

Στη Νίκαια είχαν καταφύγει μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους οι περισσότεροι διανοούμενοι και άνθρωποι των γραμμάτων της Ρωμανίας (Βυζαντινής Αυτοκρατορίας). Στη νέα και προσωρινή πατρίδα τους συνέχιζαν το δημιουργικό καλλιτεχνικό και πνευματικό έργο της αναγεννήσεως.

Ο καθηγητής του ΑΠΘ Χρίστος Κρικώνης επισημαίνει: «Εις την Νίκαιαν είχεν ιδρυθεί υπό του Ιωάννου Γ΄ Βατάτζη Σχολή Φιλοσοφίας, εις την οποίαν εδίδασκον μεγάλοι διδάσκαλοι και σπουδαίοι φιλόσοφοι, ως ο Εξαπτέρυγος, ο Νικηφόρος Βλεμμύδης και πολλοί άλλοι. Κατά την περίοδον αυτήν παρουσιάσθηκαν πολλοί ερευνηταί, σοφοί διδάσκαλοι και διακεκριμένοι επιστήμονες, οι οποίοι ετίμησαν την χριστιανικήν προέλευσίν των….. Επίσης εις τας μεγάλας πόλεις, εκτός της Νικαίας, είχον ιδρυθή βιβλιοθήκαι, δια τον εμπλουτισμόν των οποίων εφρόντισαν το κράτος και οι διανοούμενοι. Δια πάντων τούτων εσημειώθη κατά τον δέκατον τρίτον αιώνα μία άνθησις εις ό,τι αφορά ειδικώτερον τα Μαθηματικά και την Αστρονομίαν…… Επίσης εκαλλιεργήθησαν αι επιστήμαι της Ιατρικής και της Φιλολογίας, η τελευταία δε είχε καταστή αντικείμενον συστηματικής μελέτης και ιδαιτέρου ενδιαφέροντος των λογίων. Ούτοι, εις την προσπάθειάν των να μιμηθούν τους Αρχαίους Έλληνας, ηρμήνευον, υπεμνημάτιζον και μετέφραζον αυτούς». (2)

Ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, ο οποίος υπήρξε ευλαβής, δίκαιος, ελεήμων και ικανός στραιωτικός, τιμάται ως Άγιος από την Εκκλησία μας. Η μνήμη του εορτάζεται στις 4 Νοεμβρίου και στη γενέτειρά του, το Διδυμότειχο, τελούνται τα Βατάτζεια με επίκεντρο τον φερώνυμο ενοριακό Ναό. Ο Βατάτζης έδωσε εντολή στον σοφό μοναχό Νικηφόρο Βλεμμύδη να συγκεντρώσει ολα τα αρχαιοελληνικά χειρόγραφα, τα οποία υπήρχαν σε ελεύθερους ή σε κατακτημένους ελληνικούς τόπους. Ο Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν μάς πληροφορεί σχετικά:

«Η λογιοσύνη δεν χάθηκε και, πολύ γρήγορα, κέντρο της έγινε η εξόριστη αυλή της Νικαίας. Εκεί εγκαταστάθηκε ο σοφός Βλεμμύδης. Ο πατέρας του ήταν γιατρός στην Κωνσταντινούπολη και το 1204 αποσύρθηκε στην Προύσα. Στο χάος που επακολούθησε μετά την καταστροφή, ο Βλεμμύδης δυσκολεύτηκε να βρει δασκάλους και τελικά τα περισσότερα τα έμαθε από ένα ερημίτη στα βουνά της Βιθυνίας που τον έλεγαν Πρόδρομο και που τού δίδαξε αριθμητική, γεωμετρία και αστρονομία. Το 1238 ο Βλεμμύδης περιόδευσε τον παλιό βυζαντινό κόσμο και συγκέντρωσε χειρόγραφα εφοδιασμένος με συστατικά γράμματα από τον αυτοκράτορα της Νικαίας. Χάρη στις δικές του προσπάθειες η παιδεία στη Νίκαια έφτασε σε ένα επίπεδο υψηλό. Εκεί εσπούδασαν και εδίδαξαν ο Παχυμέρης και ο Ακροπολίτης». (3)

Ο Βλεμμύδης διετέλεσε διδάσκαλος του νεαρού διαδόχου του Βατάτζη, του Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως. Για να τον συμβουλεψει περί ηγεσίας και χρηστής διοικήσεως έγραψε το έργο «Ο Βασιλικός ανδριάς», ένα είδος λόγου που κατατάσσεται στα λεγόμενα «κάτοπτρα ηγεμόνων». Το 1245 ίδρυσε το ησυχαστήριό του στα Ημάθια κοντά στην Έφεσο, το οποίο ήταν συνδυασμός μονής και διδακτηρίου.

Σημαντικός λόγιος της εποχής υπήρξε ο ιστορικός Νικήτας Χωνιάτης, αδελφός του Μητροπολίτου Αθηνών Μιχαήλ Χωνάτη ή Ακομινάτου. Ο Θεόδρος Α΄ Λάσκαρις, ιδρυτής της Αυτοκρατορίας της Νικαίας, τον προσέλαβε στην υπηρεσία του και τον ονόμασε επίσημο ρήτορα της αυλής. Ο Χωνιάτης στα 36 βιβλία της «Ιστορίας» του καταγράφει την περίοδο από το 1180 έως το 1206. Περιγράφει τις σφαγές και τις καταστροφές, τις οποίες προκάλεσαν οι Σταυροφόροι κατά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1204.

Ο Γεώργιος Ακροπολίτης υπήρξε μαθητής του Θεοδώρου Εξαπτερύγου και του Νικηφόρου Βλεμμύδη. Το 1244 ο Ιωάννης Βατάτζης τον όρισε ως μέγα λογοθέτη, δηλαδή Πρωθυπουργό με τα σημερινά δεδομένα. Συνέγραψε την «Χρονική Συγγραφή», στην οποία εξιστορεί τα γεγονότα από το 1203 έως το 1261, όταν ο Μιχαήλ Παλαιολόγος, Αυτοκράτωρ της Νικαίας εξεδίωξε τους Σταυροφόρους από την Κωνσταντινούπολη. Μετά την απελευθέρωση της Βασιλευούσης έγινε καθηγητής των Μαθηματικών και της Φιλοσοφίας στην Πατριαρχική Σχολή.

Στη Νίκαια γεννήθηκε και ανετράφη ο Γεώργιος Παχυμέρης, θεολόγος, φιλόσοφος και ιστορικός. Συνέγραψε την ιστορία της Αυτοκρατορίας έως το 1308. Ο Ράνσιμαν τού αποδίδει «πραγματική κρίση και αυθορμητισμό». Από αυτόν εμπνεύσθηκε ο Κωστής Παλαμάς το επικό ποίημά του «Η Φλογέρα του Βασιλιά», το οποίο είναι αφιερωμένο στον Βασίλειο Β΄ τον Μακεδόνα (Βουλγαροκτόνο) και με το οποίο ο ποιητής εξέφρασε τη Μεγάλη Ιδέα στις αρχές του 20ού αιώνος.

Η κορυφαία διακήρυξη της Ελληνικής Ιδέας κατά την περίοδο της Αυτοκρατορίας της Νικαίας, περιέχεται στην επιστολή του Ιωάννου Γ’ Δούκα Βατάτζη προς τον Πάπα Γρηγόριο Θ΄ (1227-1241). Κάτω από τον τίτλο «Βασιλεύς και Αυτοκράτωρ Ρωμαίων» υπάρχει μία παλλομένη ελληνική καρδιά. Φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι έχει διαμορφωθεί στην ηγεσία και στον λαό έντονη ελληνική εθνική συνείδηση, η οποία συνδέεται με την Ορθοδοξία και με την επιδιωξη απελευθερώσεως των σκλαβωμένων ελληνικών εδαφών. Ο Βατάτζης ομολογεί ότι κατάγεται από το αρχαίον γένος των Ελλήνων, από το οποίο προέρχεται η σοφία όλου του κόσμου. Δηλώνει ότι οι αυτοκρατορικές δυναστείες Δούκα και Κομνηνών ήσαν ελληνκής καταγωγής (ελληνικά γένη) και καταλήγει με την προειδοποίηση ότι οι Έλληνες θα κάνουν το παν για να απελευθερώσουν την Κωνσταντινούπολη: «Ουδέποτε παυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντες τοις κατάγουσι την Κωνσταντινούπολιν».(4)

Την ίδια έντονη αγάπη προς την Ελληνική Ιδέα και προς τα ελληνικά γράμματα επέδειξε και υιός του Βατάτζη, ο Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις. Πρόκειται για τον ποιητή του συγκινητικού Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος προς την Υπεραγίαν Θεοτόκον, τον οποίο ψάλλουμε και σήμερα κυρίως κατά την περίοδο του Δεκαπενταυγούστου. Ο Θεόδωρος Β΄ έγραψε πρωτότυπα θεολογικά και φιλοσοφικά έργα. Επισημαίνω με έμφαση το κείμενό του με τίτλο «Λόγος Ζ΄, κατά Λατίνων δεύτερος. Περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος». Το κείμενο αυτό αποτελεί πρωτοφανή ύμνο προς το ελληνικό πνεύμα, το οποίο δημιούργησε τις επιστήμες και τις τέχνες, αλλά και ύμνο προς το Γένος των Ελλήνων. Ο Θεόδωρος γράφει χαρακτηριστικά: «Ελλήνων Χριστωνυμούμενον κλέος ου σβέννυται», δηλαδή η δόξα των Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλήνων δεν σβήνει, δεν παρακμάζει ποτέ. (5)

Η Νίκαια προετοίμασε την Παλαιολόγειο Αναγέννηση, η οποία επηρέασε δηγμιουργικά όλους τους Ορθοδόξους λαούς λίγο πριν από το τελειωτικό κτύπημα που δέχθηκε η Κωνσταντινούπολη το 1453. Ο Καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας Παναγιώτης Νικολόπουλος συνοψίζει ως εξής την πνευματική λάμψη του βασιλείου της Μικρασιατικής Νικαίας: «Η Νίκαια υποκαθιστά το απολεσθέν Βυζάντιον και το υποκαθιστά ως πνευματική πρωτεύουσα του Βυζαντινού Ελληνισμού, όπως το υποκατέστησεν ως πολιτική και εκκλησιαστική πρωτεύουσα. … Συντηρεί την παράδοσιν, διφυλάσσει τα τεκμήρια της πνευματικής παραγωγής, με την διαφύλαξιν και αντιγραφήν των χειρογράφων, διαπλάσσει τους πνευματικούς ηγέτας, με το εκπαιδευτικόν ενδιαφέρον και είναι ετοίμη, όταν επιστή ο καιρός με την απελευθέρωσιν της Κωνσταντινουπόλεως, να μετακινήση όλον αυτό το πνευματικόν δυναμικόν, ανθρώπους και βιβλία, εις την πραγματικήν πρωτεύουσαν του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, δια να συντελέση εις την νέαν αναγέννησιν των Παλαιολογείων χρόνων» .(6)

Οι εκκλησιαστικοί, πολιτικοί και πνευματικοί ηγέτες της Αυτοκρατορίας της Νικαίας από το 1204 έως το 1261 εργάσθηκαν αόκνως για να προστατεύσουν την Ορθόδοξη Πίστη, την Ελληνική Παιδεία και τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Τούς ευγνωμονούμε και τούς θαυμαζουμε!

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. (Αρχιεπισκόπου) Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Η Εκκλησία της Ελλάδος – Απ΄ αρχής μέχρι του 1934, Μεταγλώττιση Βασίλειος Καραγιώργος, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2001, σελ.102.

2. Χρίστου Κρικώνη, Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως περί Χριστιανικής Θεολογίας Λόγοι, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 17.

3. Στήβεν Ράνσιμαν, Βυζαντινός Πολιτισμός, Εκδόσεις Γαλαξίας, Αθήνα 1969, σελ. 257.

4. Αποστόλου Βακαλοπούλου, Πηγές Ιστορίας του Νέου Εληνισμού, Α΄τόμος, Θεσσαλονίκη 1965, σελ. 50-53.

5. Χρίστου Κρικώνη, όπως ανωτέρω, σελ. 63.

6. Παναγιώτου Νικολοπούλου, Τα Γράμματα εις το Βασίλειον της Νικαίας, στον Συλλογικό Τόμο: Νίκαια, Ιστορία- Θεολογία- Πολιτισμός, έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας, Νίκαια 1988, σελ.183.

Άρθρο στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, Τεύχος Μαΐου 2017